پرسش

چرا شیعیان هنگام نماز از مهر استفاده می كنند ولی اهل تسنن در هر جا از قبیل فرش وزمین و غیره سر به سجود می گذارنند؟

پاسخ

دوست محترم!
با سلام و تحیت، به عرض می رسد:
در ارتباط با مسئله استفاده از مهر برای سجده نماز توجه شما را به چند مطلب جلب می كنیم. بعضی از این مطالب، به همراه روند استدلال ما، می تواند در بررسی مسائل متعددی از این قبیل مفید باشد.

1) آنچه سجده بر آن جائز است ارض و روئیدنیهای غیر خوراكی و غیر قابل پوشیدن آن است. لذا چنین نیست كه حتما سجده باید بر مهر و حتی بر خاك باشد.
2) طهارت محل سجده یكی از شرائط صحت آن است. علاوه بر آن كه نزاهت محل سجده هم به طور فطری مطلوب است.
3) با توجه به دو نكته فوق اگر كسی برای حفظ و حراست از محل سجده خود چیزی مثل مهر ـ از خاك یا سنگ و یا غیر آن ـ بسازد و بر آن سجده كند، نه تنها مورد نكوهش نیست، بلكه تحسین هم می شود. شیعیان نیز با توجه به آن حكم و با توجه به اقتضای فطری خویش ـ و بعد خواهیم دید با اقتدای به پیامبر اكرم(ص) و اشاره اهل بیت او(ع) ـ به این خرده فرهنگ خو كرده اند كه مهری برای خود فراهم آورند.
4) در بعض روایات آمده است كه پیامبر اكرم(ص) نوعی حصیر، به عنوان مهر، استفاده می كرده اند. و گاهی نیز برای اجتناب از حرارت آفتاب كه بر سطح زمین خورده و آن را داغ كرده بوده است، مقداری سنگ برای سجده فراهم می كرده اند. (سنن بیهقی ج1/ص421 و 439)
كما این كه بعضی از صحابه پیامبر نقل شده كه مهر خاكی ـ و به تعبیر روایت خشت ـ در سفر ها به همراه داشته اند.(الطبقات الكبری ج6/ص79) 5)

در روایات اهل بیت(ع) هم آمده است كه پس از واقعه عاشورا سجده بر خاك كربلا را توصیه می كرده اند. بدیهی است كه معقول تری راه برای التزام به سجده بر خاك كربلا، ساختن چیزی مثل مهر ـ خشت خاكی ـ است. این عملی است كه شیعیان به تبع توصیه اهل بیت پیامبرشان انجام داده اند؛ و كم كم به صورت عادت فرهنگی مثبتی درآمده است.

با توجه به آنچه گذشت معلوم می شود سیر تكوین این خرده فرهنگ، كاملا طبیعی و بر طبق احكام و توصیه های اسلامی و بهترین شكل امتثال آنها است.

موفق و موید باشید.