تبیان، دستیار زندگی

مبانی هارد دیسک

هارد دیسک در سال 1950 اختراع گردید. هارد دیسک های اولیه شامل دیسک های بزرگ با قطر 20 اینچ ( 50/8 سانتیمتر) بوده و توان ذخیره سازی چندین مگابایت بیشتر را نداشتند. به این نوع دیسک ها در ابتدا " دیسک ثابت " می گفتند. در ادامه بمنظور تمایز آنها با فلاپی دیسک ها از واژه " هارد دیسک " استفاده گردید. هارد دیسک ها دارای یک Platter ( صفحه ) بمنظور نگهداری محیط مغناطیسی می باشند. عملکرد یک هارد دیسک مشابه یک نوار کاست بوده و از یک روش یکسان برای ضبط مغناطیسی استفاده می نمایند. هارد دیسک ونوار کاست از امکانات ذخیره سازی مغناطیسی یکسانی نیز استفاده می نمایند.در چنین مواردی می توان بسادگی اطلاعاتی را حذف و یا مجددا" بازنویسی کرد. اطلاعات ذخیره شده بر روی هر یک از رسانه های فوق ، سالیان سال باقی خواهند ماند. علیرغم وجود شباهت های موجود ، رسانه های فوق در مواردی نیز با یکدیگر متفاوت می باشند:

- لایه مغناطیسی بر روی یک نوار کاست بر روی یک سطح پلاستیکی نازک توزیع می گردد. در هارد دیسک لایه مغناطیسی بر روی یک دیسک شیشه ای ویا یک آلومینیوم اشباح شده قرار خواهد گرفت . در ادامه سطح آنها بخوبی صیقل داده می شود.
- در نوار کاست برای استفاده از هر یک از آیتم های ذخیره شده می بایست بصورت ترتیبی ( سرعت معمولی و یا سرعت بالا) در محل مورد نظر مستقر تا امکان بازیابی ( شنیدن ) آیتم دلخواه فراهم گردد. در رابطه با هارد دیسک ها می توان بسرعت در هر نقظه دلخواه مستفر و اقدام به بازیابی ( خواندن و یا نوشتن ) اطلاعات مورد نظر کرد.
در یک نوار کاست ، هد مربوط به خواندن / نوشتن می بایست سطح نوار را مستقیما" لمس نماید. در هارد دیسک هد خواندن و نوشتن در روی دیسک به پرواز در می آید! ( هرگز آن را لمس نخواهد کرد )
- نوار کاست موجود در ضبط صوت در هر ثانیه 2 اینچ ( 5/08 سانتیمتر ) جابجا می گردد. گرداننده هارد دیسک می تواند هد مربوط به هارد دیسک را در هر ثانیه 3000 اینچ به چرخش در آورد .
یک هارد دیسک پیشرفته قادر به ذخیره سازی حجم بسیار بالائی از اطلاعات در فضائی اندک و بازیابی اطلاعات با سرعت بسیار بالا است . اطلاعات ذخیره شده برروی هارد دیسک در قالب مجموعه ای از فایل ها ذخیره می گردند. فایل نامی دیگر برای مجموعه ای از بایت ها است که بنوعی در آنها اطلاعاتی مرتبط به هم ذخیره شده است . زمانیکه برنامه ای اجراء و در خواست فایلی را داشته باشد، هارد دیسک اطلاعات را بازیابی و آنها برای استفاده پردازنده ارسال خواهد کرد.
برای اندازه گیری کارآئی یک هارد دیسک از دو روش عمده استفاده می گردد:
- میزان داده (Data rate) . تعداد بایت هائی ارسالی در هر ثانیه برای پردازنده است . اندازه فوق بین 5 تا 40 مگابایت در هر ثانیه است .
- زمان جتسجو (Seek Time) . مدت زمان بین درخواست یک فایل توسط پردازنده تا ارسال اولین بایت فایل مورد نظربرای پردازنده را می گویند.

کالبد شکافی هارد دیسک

بهترین روش شناخت نحوه عملکرد هارد دیسک کالبد شکافی آن است.
یک پوسته ( قاب ) آلومینیومی که کنترل کننده هارد دیسک در درون آن ( یک سمت دیگر ) قرار دارد. کنترل کننده فوق مکانیزمهای خواندن ، نوشتن و موتوری که باعث چرخش صفحات هارد دیسک می شود را کنترل می نماید.
در نزدیکی برد کنترل کننده کانکتورهای مربوط به موتوری که باعث چرخش صفحات هارد می شود قرار دارد.
- Platters ( صفحات ) این صفحات می توانند با سرعت 3600 تا 7200 دور در دقیقه چرخش نمایند.
- بازوئی که هد خواندن و نوشتن را نگاه داشته است . این بازو با سرعتی معادل 50 بار در ثانیه قادر به حرکت در طول هر یک از صفحات است ( حرکت شعاعی )
بمنظور افزایش ظرفیت هارد دیسک می توان تعدادی از صفحات را استفاده کرد . شکل زیر هارد دیسکی با سه صفحه و شش هد خواندن / نوشتن را نشان می دهد.
مکانیزمی که باعث حرکت بازوها بر روی هارد دیسک می گردد ، سرعت و دقت را تضمین می نماید.در این راستا از یک موتور خطی با سرعت بالا استفاده می گردد.
ذخیره سازی داده ها
اطلاعات بر روی سطح هر یک از صفحات هارد دیسک در مجموعه هائی با نام سکتور و شیار ذخیره می گردد. شیارها دوایرمتحدالمرکزی می باشند ( نواحی زرد) که بر روی هر یک از آنها تعداد محدودی سکتور(نواحی آبی ) با ظرفیت بین 256 ، 512 بایت ایجاد می گردد. سکتورهای فوق در ادامه و همزمان با آغاز فعالیت سیستم عامل در واحد های دیگر با نام " کلاستر " سازماندهی می گردند. زمانیکه یک درایو تحت عملیاتی با نام Low level format قرار می گیرد، شیارها و سکتورها ایجاد می گردند. درادامه و زمانیکه درایو High level format گردید، با توجه به نوع سیستم عامل و سیاست های راهبردی مربوطه ساختارهائی نظیر : جدول اختصاص فایل ها، جدول آدرس دهی فایل ها و... ایجاد، تا بستر مناسب برای استقرار فایل های اطلاعاتی فراهم گردد.

مراقب هارد خود باشید!

تمام عوامل خرابی هارد دیسک را می توان به 2 گروه نرم افزاری و سخت افزاری تقسیم کرد. در گروه اول بیشترین تقصیر بر گردن ویروسها و برنامه های خرابکار انداخته می شود. علاوه بر این ، خرابی نرم افزارها به خصوص انواع سیستمی می تواند منجر به بروز آسیبهای نرم افزاری همانند گم شدن پارتیشنها یا پاک شدن اطلاعات شود. حتی قفل بعضی از نرم افزارها نیز در صورت دستکاری شدن به اطلاعات موجود در هارد دیسک صدمه می زند. تنها راهی که برای جلوگیری از بروز مشکل در گروه اول وجود دارد ، هوشیاری کاربر است. استفاده از نرم افزارهای ضد ویروس و همچنین به کار گرفتن برنامه های معتبر بر اساس دستورالعمل سازنده و پرهیز از اجرای برنامه های مشکوک می تواند جلوی بروز مشکلات را بگیرد. در گروه دوم بروز مشکلات معمولا با خسارتهای مالی همراه است.عواملی مانند نوسان برق ، حرارت بالا ، تکانهای شدید ، لرزشهای طولانی مدت و همچنین فرسودگی کابلهای اطلاعات می تواند موجب بروز مشکلاتی شود که بدترین آنها از کار افتادن کامل هارد دیسک است. معمولترین ایراد فیزیکی بدسکتور است.در این حالت بخشی از پلاترهای هارد دیسک غیر قابل دسترسی می شود که باید از آن قسمتها چشم پوشی کرد.گاه وخامت اوضاع تا از دست دادن نیمی از فضای هارد دیسک بالا می رود. پس از این مورد شایع ترین مشکل سوختن برد کنترلر هارد دیسک است که با خرید یک برد جدید قابل حل است. Crash کردن یا همان تصادم هد با سطح پلاترها بدترین مشکل هارد است. در این حالت تنها راه تعویض کل هارد دیسک است. البته سوختن موتور هارد هم همین راه را دارد. پس از بروز هر مشکلی چه نزم افزاری و چه سخت افزاری بهترین کار مراجعه به مراکز معتبر بازیابی اطلاعات است چرا که در صورت دستکاری هارد آسیب دیده ممکن است همان مقدار اطلاعات قابل بازیابی هم از بین برود.

نکاتی دررابطه با تهیه هارد دیسک

کامپیوترهای جدیدتر قادر به استفاده مطلوب از مزایای یک درایو با ظرفیت بالا می باشند ( افزایش کارائی ) . سیستمی كه دارای پردازنده ای با سرعت پائین و یا میزان اندکی حافظه اصلی می باشد ، نمی تواند از تمام ظرفیت و پتناسیل های هارددیسك انتخابی ، بنحو احسن استفاده نماید. در صورتیکه یک کامپیوتر ارزش ارتقاء را داشته باشد ( سیستم موجود دارای کارآئی لازم می باشد ) می توان بمنظور دستیابی به ظرفیت ذخیره سازی بیشتر ، هارد آن را بتنهائی ارتقاء داد.

اطمینان از وجود فضای كافی درون كیس .اكثر کیس های استفاده شده در كامپیوترهای شخصی حداقل دارای یک و یا چندین محل برای نصب هارد می باشند.با استفاده از دفترچة‌ راهنما و یا با باز نمودن كیس ، می توان بررسی لازم در خصوص وجود فضای کافی را انجام داد( خصوصا" در مواردیکه قصد استفاده از یک هارد جدید و نگهداری هارد قدیم وجود داشته باشد ).

تهیه هارد دیسک با ظرفیت بیشتر از نیاز اولیه .پیشنهاد می گردد همواره هارد دیسکی با ظرفیت بیش از نیاز اولیه ، انتخاب گردد. ظرفیت انتخابی می بایست پاسخگوی نیازهای آینده بوده و لازم است باتوجه به نوع استفاده از کامپیوتر در حال و آینده ، تصمیم مناسبی در اینخصوص اتخاذ گردد.

سازگاری سرعت هارد انتخابی با سرعت اینترفیس كامپیوتر. سرعت درایوهای ATA/100 و ATA/133 بمراتب از سرعت اینترفیس های كامپیوتر بیشتر است ( خصوصا" اگر از زمان خرید كامپیوتر یك سال گذشته باشد). قبل از انتخاب هارد دیسک ،می بایست با استفاده از دفترچه های راهنمای كامپیوتر كه فروشندگان ارائه می نمایند، سرعت اینترفیس های كامپیوتر را مشخص نمود.

تهیه هارد دیسک با قیمت مناسب .رقابت تنگانتنگی بین تولید كنندگان درایوها وجود داشته و اكثر فروشندگان كاربران را بدلیل اختلاف ناچیز قیمت ، ترغیب به تهیه هارد دیسک های با ظرفیت بالاتر می نمایند. این امر در خصوص درایوهایی با ظرفیت پایین تر صادق است چرا كه آخرین ظرفیت های موجود در بازار به علت تولید كم دارای قیمت بالاتری هستند. بنابران پیشنهاد می گردد هرگز به دنبال آخرین ظرفیت موجود در بازار نباشید.

تهیه بسته كامل( کیت ) درایو .این نوع بسته ها شامل قطعه سخت افزاری،‌كابل ها ،‌دفترچه راهنما و در برخی موارد درایور مورد نظر برای نصب می باشد.

استفاده از درایوهای external در صورت لزوم .با استفاده از این نوع درایوها می توان اطلاعات مهم و حیاتی را در زمانیکه در محل کار خود نمی باشیم ، حفاظت نمود. در مواردیکه نیازمند جابجائی حجم بالائی از اطلاعات می باشیم ، استفاده از درایوهای external می تواند یکی از گزینه های موجود باشد .قیمت درایوهای فوق ، نسبت به درایوهای معمولی كه در درون كیس نصب می شوند، بیشتر بوده و جهت ارتباط با سیستم از پورت های USB2.0 استفاده می نمایند.

در هنگام خرید دیسک سخت به نکات زیر توجه کنید:

•ظرفیت ذخیره سازی (Storage Capacity):

ظرفیت ذخیره سازی اطلاعات توسط یک سخت دیسک با واحد گیگابایت سنجیده می شود.یک گیگابایت برابر هزار مگابایت است. برای محاسبه حجم سخت دیسک باید در ابتدا نوع فعالیت خود را مشخص کنید در صورتی که شما به وسیله کامپیوتر قصد ویرایش فایل های صوتی یا فیلم را دارید و یا این که گرافیست هستید و با برنامه های گرافیکی کارمیکنید بهتر است ، حجیم ترین سخت دیسک موجود را تهیه کنید اما اگر قصد انجام این کار ها را ندارید یک سخت دیسک با حجم 40 تا 60 گیگابایت برای شما کافی است. اغلب کامپیوترهای شخصی در حال حاضر از هارد دیسک هائی با ظرفیت معادل چهل تا 60 گیگابایت ، استفاده می نمایند. ظرفیت فوق ، بمراتب بیش از انداره مورد نیاز کاربرانی است که صرفا" از هارد دیسک بمنزله ابزاری بمنظور ذخیره سازی اطلاعات استفاده می نمایند . ظرفیت هارد دیسک برای کاربرانی همچون طراحان آثار گرافیکی و یا افرادیکه بر روی فیلم های ویدئویی کار می کنند ، از اهمیت بیشتری برخوردار است . مثلا" ضبط تصاویردر مدت زمان محدود از یک دوربین فیلم برداری ، چندین گیگابایت ظرفیت هارد دیسک را اشغال خواهد کرد .در صورت ضرورت استفاده از فضای ذخیره سازی بالا ، می توان از یک هارد با ظرفیت بالا و یا دو هارد دیسک ،استفاده نمود. در چنین حالتی می توان هارد موجود را نگهداری و متناسب با نیاز، اقدام به تهیه و نصب هارد دوم نمود. مثلا" در صورتیکه به یک هارد با ظرفیت 160 گیگابایت نیاز باشد و هارد دیسک موجود 80 گیگابایت ظرفیت داشته باشد ، می توان با تهیه یک هارد دیسک دیگر و با ظرفیت 80 گیگابایت ، نیاز خود را مرتفع نمود ( تامین 160 گیگابایت فضای ذخیره سازی ، مشروط به وجود پتانسیل لازم ازلحاظ توانائی حمایت برد اصلی سیستم ) .

•سرعت چرخش یا سرعت دورانی (Rotational Speed):

یکی از فاکتور های مهم در انتخاب دیسک سخت سرعت چرخش آن است. سرعت خواندن و نوشتن دیسک سخت به سرعت چرخش آن بستگی دارد هر چه سرعت چرخش بیشتر باشد سرعت خواندن و نوشتن هم بالاتر می رود. سرعت چرخش با واحد دور در دقیقه (RPM: Revolutions Per Minute) اندازه گیری می شود. سرعت چرخش معمول سخت دیسک ها 5400RPM و یا 7200RPM است. هر چه سرعت چرخش بالاتر باشد مدت زمان کمتری را برای دستیابی به اطلاعات روی آن باید صرف کنید.

•رابط - اینترفیس (Interface):

رابط، پیوند بین سخت دیسک و کامپیوتر است که برای انتقال اطلاعات به کار گرفته می شود. اکثر سخت دیسک ها از رابط ATA-66 و یا رابط Ultra ATA-100 پشتیبانی می کنند. ATA: Advanced Technology Attachment یک استاندارد برای انتقال اطلاعات است که از سرعت های مختلفی تشکیل شده است. نوع ATA-100 از سرعت بالاتری نسبت به ATA-66 برخوردار است. تقریبا" تمامی کامپیوترهای Desktop از اینترفیس موازی ATA استفاده می نمایند.. حداکثر سرعت انتقال داده در این نوع اینترفیس ها ، 100 و یا 133 مگابایت در ثانیه است.

درایوهائی که از اینترفیس های سریال ATA ( در مقابل اینترفیس های موازی )-- با نام SATA مشهور است -- استفاده می نمایند ، بتدریج متداول می گردند .از اینترفیس های فوق در مواردیکه با مشکل سرعت در ارتباط با اینترفیس های موازی برخورد می شود ، استفاده می گردد(اینترفیس های سریال ATA مشكل کمبود سرعت را برطرف می نمایند) . این نوع درایوها ، قادر به انتقال 150 مگابایت در ثانیه بوده و این میزان در سالیان آینده به مرز 600 مگابایت در ثانیه خواهد رسید . در صورت استفاده از چندین درایو بر روی یک اینترفیس مشابه ، از پهنای باند اضافی بطور مطلوب استفاده و نتایج مثبتی را بدنبال خواهد داشت . استفاده از درایوهای ATA با اینترفیس سریال ، طی سالیان آینده در اکثر کامپیوترهای شخصی بکار گرفته خواهد شد .

اصطلاحات:

** Buffer Cache حافظه موقت ( بافر )
یک فضای موقت برای ذخیره اطلاعات برای بالا بردن کارکرد گردانننده. بالا بودن حجم آن می تواند در کارکرد گرداننده تاثیر زیادی بگذارد. زمانیکه یک سیستم درخواست اطلاعاتی را می نماید ، هارد دیسک علاوه بر اینکه می بایست بازیابی داده درخواستی ر ا انجام دهد بلکه مسئولیت استقرار ( load ) داده در بافر مربوطه به خود را نیز برعهده دارد . بدین ترتیب در صورتیکه پردازنده درخواست مجدد همان اطلاعات قبلی را داشته باشد ، اطلاعات مورد نیاز آن از طریق بافر هارد دیسک تامین خواهد شد . استفاده از دو مگابایت بافر، ظرفیت مناسبی در این رابطه می باشد . در مواردیکه از برنامه های خاصی نظیر فتوشاپ ، استفاده می شود ، ظرفیت هشت مگابایت برای بافر ، منظقی بوده و اثرات مثبتی را در رابطه با افزایش کارائی سیستم بدنبال خواهد داشت . اكنون خرید هارد های با بافر 16 مگابایت برای كار های حرفه ای پیشنهاد میشود ..

** Enhanced Integrated Drive Electronics
یک رابط سخت افزاری کارا که به افزایش سرعت اتصالات و ارتباطات اجرای مختلف کامپیوتر و همچنین توانایی های حافظه اصلی کمک می کند.

** IDE
IDE: Integrated Device Electronics یک رابط سخت افزای کامپیوتر است که برای اتصال دیسک سخت و گرداننده دیسک فشرده به کامپیوتر استفاده می شود.

** Interface
ارتباط دهنده دیسک سخت به کامپیوتر که اکثر سخت دیسک ها از نوع ATA-66 و یا ATA-100 آن پشتیبانی می کنند. عدد هر کدام نشان دهنده حداکثر سرعتی است که سخت دیسک می تواند اطلاعات را به کامپیوتر انتقال دهد. به ترتیب 66 مگابایت و 100 مگابایت در ثانیه.

** Latency
مدت زمانی است که طول می کشد تا گرداننده دیسک سخت هد مخصوص خواندن و نوشتن را به سکتور خاصی برای شروع شدن خواندن و یا نوشتن انتقال دهد که با واحد هزارم ثانیه اندازه گیری می شود.

** Rotational Speed
سرعت چرخش دیسک توسط گرداننده که با واحد دور در دقیقه اندازه گیری می شود. هر چه این سرعت بیشتر باشد عملکرد گرداننده بالاتر است.

** SCSI
SCSI: Small Computer System Interface یک رابط متکی به پردازنده در سطح سیستم که برای ارتباط اجرای اصلی و مهم که معمولا نیاز به سرعت انتقال اطلاعات بالایی استفاده می شود مثل گردانندههای مختلف، اسکنر، پرینتر و ... .

** Seek Time - سرعت جستجو
مدت زمانی که طول می کشد تا سخت دیسک یک رشته از اطلاعات را بخواند یا بنویسد که با واحد هزارم ثانیه اندازه گیری می شود. این زمان در دیسک سخت های حجیم معمولا کوتاه تر است . برای انتخاب یك هارد دیسك انتخاب حداقل (8ms و یا پائین تر) ، پیشنهادی ( 8ms تا 9ms ) ، حداکثر ( 9ms ) پیشنهاد میشود .. متوسط سرعت جستجو ( بر حسب میلی ثانیه اندازه گیری می گردد) در واقع به سرعت پیدا نمودن اطلاعات ( یک بخش خاص از داده ) ذخیره شده در یك درایو اطلاق می شود.اكثر کاربران در زمان انتخاب یک هارد دیسک به موضوع فوق توجه نکرده و حتی در فعالیت های روزمره خود با کامپیوتر کمبودی از این بابت را حس نمی نمایند . در مواردیکه اطلاعات در بخش های متفاوت هارد ذخیره شده باشد، یافتن هر بخش از اطلاعات ذخیره شده و ارتباط بین آنان ، زمان مختص خود را خواهد داشت .

چگونگی ایجاد اشکال در هارد دیسک

مقدمه
وقتی نهایت سعی شما با شکست مواجه شد و فایلی یا دیسکی پر فایل به سرزمین باقی شتافت باز هم امیدی برای برگرداندن داده های مهم شما وجود دارد برنامه های یوتیلیتی وجود دارند که می توانند فایل های پاک شده را احیا کرده ، دیسک های فرمت شده را بازسازی کرده و دایرکتوریها ، جداول تخصیص فایل ، رکورد های بوت اسیب دیده ، قطاع های خراب و... را ترمیم کنند.
*منظور از یوتیلیتی احیای دیسک نرم افزارهایی از قبیل Norton Disk Doctor ،Fix It Utilites و برنامه هایی از دست می باشند.

هیچ یک از این یوتیلیتی ها نمی توانند همیشه بطور کامل انجام وظیفه کنند و شما به تصور اینکه قفسه های پر از ابزار احیا دارید هرگز نباید تهیه کپی های پشتیبان را فراموش کنید. کپی های پشتیبان مناسب بهترین دفاع در برابر اسیب دیدگی داده ها است. تهیه کپی پشتیبان ممکن است خسته کننده ترین مبحث در مباحث کامپیوتری باشد . تکنیک های تهیه کپی پشتیبان ملال اور نبوده ، بلکه بالعکس روش ها و ترفند های جالبی نیز در مورد این وجود دارد . اما حفظ علاقه در موردی که ان قدر بی حاصل به نظر می رسد مشکل است . مانند سرمایه گزاری های تسلیحاتی و بیمه های جانی ، زمانی نتیجه مطلوب و مفید آن دیده می شود که خطری شما را تهدید می کند.
*داده های شما هرگز در برابر خطرات امنیت کامل ندارند*

دو نوع بلا و حادثه ناگوار دیسک را تهدید میکند. در مورد اول فایلها به دلیل سهل انگاری کاربر از بین رفته اما به خود دیسک صدمه ای وارد نمیاید در مورد دوم دیسک با اشکال مواجه شده و به مرمت هایی نیاز دارد .مرمت میتواند هر اقدامی از به اجرا درآوردن برنامهchkdsk در dos تا فرستادن دیسک گردان به تعمیرگاه باشد .درحالت دوم مرمت اغلب جایگزینی معنی میدهد. اغلب در مورد دوم فایل های زیادی نیز از دست میرود گاهی اوقات یک اشکال بسیار کوچک باعث جلوگیری از استفاده دیسک میشود . درچنین شرایطی با یکی از پیغام های وحشتناک خطای سیستم عامل مواجه می شوید .

مشکلات دیسک

اشکالاتی که در تجهیزات پیش می اید مکانیکی یا الکترونیکی است . بیشتر ما اشکال دیسک را به عنوان صدمه ای تصور می کنیم که از برخورد هد های خواندن و نوشتن با سطح دیسک پدید می اید در واقع صدمات هد در یک درصد موارد باعث فرستادن دیسک به تعمیرگاه میشود. تشویش واقعی باید برای زمانی باشد که کپی پشتیبان از اطلاعات تهیه نشده باشد .

MTBF
MTBF دیسک گردان مخفف ( Mean Time Between Failure ) تعداد ساعت هایی را نشان می دهد که دیسک گردان بدون مواجه شدن با اولین اشکال به کار خود ادامه می دهد . این مقدار آماری فقط به دیسک گردان و بخش های الکترونیکی ان مربوط می شود. بسیاری از مردم به MTBF به عنوان نوعی شمارش معکوس برای اسیب دیدگی می نگرند . این درک واقعا درست نیست . در هر موقعیتی ، با ضعیف شدن حوزه مغناطیسی یا انتقال جریان ناگهانی در سیستم ممکن است داده هایی از بین بروند. بدون تعمیر فیزیکی دیسک گردان میتوان این اشکالات را مثلا با فرمت مجدد آن برطرف نمود .امروزه سازندگان روی MBTF های 50000 ساعت به بالا ( شش سال کار مداوم ) تبلیغ می کنند. اما این ساعت یعنی چه ؟ برخی سازندگان می گویند این عدد معرف « استفاده معمول » است که در طول ان دیسک گردان به تعداد دفعات زیادی روشن و خاموش نشود .
*ممکن است تصور کنید با خاموش کردن کامپیوتر در مدت زمانی که چند ساعت مورد استفاده قرار نمی گیرد ، می توانید عمر دیسک گردان خود را افزایش دهید. اما سازندگان دیسک گردان همگی بر این عقیده اند که اگر دیسک گردان ها هرگز خاموش نشوند بیشتر دوام آورده و کار می کنند . تغییرات دمایی ( چرخش حرارتی ) که درطول روشن و خاموش کردن بوجود می اید ، اصطحکاک و فشار زیادی بر سیستم تحمیل می کند. اما با وجود این حرف M در MTBF مخفف "Mean " و به معنای حد متوسط بوده و هر دیسک گردانی ممکن است در اولین روز کاری خود تسلیم روحی خبیث شود. *

اشکالات مکانیکی

اشکالات مکانیکی عموما روی موتوری که صفحات یا محرک جلو عقب هد های خواندن و نوشتن را به حرکت می آورد متمرکز م شود. محرک هد بسیار پیچیده تر بوده ، اما تا کنون اشکالات زیادی در موتور های دیسک گردان نیز دیده شده است.گاهی اوقات موتور می سوزد ، یا میله محوری صفحات فرسوده میشود.

اشکالات الکترونیکی

این اشکالات در مدار دیسک گردان یا برد کنترل کننده پیش می ایند .اجزائ ساده ممکن است بسوزند و اجزا پیچیده ممکن است به دلیل نقایص طراحی یا اشکال مواجه شوند . اشکالات الکترونیکی فقط زمانی باعث وارد امدن صدمه به داده ها میشوند که دیسک گردان در حال نوشتن داده ها باشد این اسیب دیدگی احتمالا منطقه ای بوده اما تا کشف یکی از این موارد ممکن است زمانی طولانی سپری شود و تا ان زمان اجزا دارای اشکال ممکن است به کار ناقص خود ادامه دهند . بدترین نتیجه وقتی حاصل می گردد که یک دایرکتوری یا جدول تخصیص فایل ، قربانی عملیات معیوب نوشتن باشد .این خطای بی سروصدا می تواند تواند تمام داده های شما را از بین ببرد.
ضعف مغناطیسی : علامات مغناطیسی روی سطح دیسک کم کم ضعیف می شوند فایل ها هر چند وقت دوباره نوشته میشود تا سالم باقی بماند اما علامت هایی که قطاع ها را تعریف م کند فقط به هنگام فرمت سطح پایین دیسک نوشته م شود به همین ترتیب رکورد های بوت و برخی از اطلاعات دایرکتوری فقط یک بار نوشته میشود پس از چند سال کنترل کننده دیسک ممکن است قادر به خواندن بعضی از این علامت ها نباشد . یا اینکه خطاهای سبک به سطح غیر قابل پذیرفتنی افزایش پیدا کند .

تحلیل رسانه : پوشش مغناطیسی صفحات دیسک خیلی آهسته تحلیل میرود به خاطر بیاورید حتی وقتی دیسکی نو است نقاطی روی صفحات آن دارای قدرت حفظ مغناطیسی به نسبت ضعیفی بوده و به ندرت می تواند به عنوان حوزه های مغناطیسی عمل کنند با مستهلک شدن رسانه این نقاط نیز بی اثر شده و خطاهای سبک افزایش یافته و قطاع های خراب جدیدی شکل می گیرند .

موج الکتریکی : یک جریان ولتاژ قوی ممکن است از محافظ موج و مدار و محافظ توکار کامپیوتر بگذرد .این امکان وجود دارد اما احتمال اینکه این موج به هد خواندن و نوشتن نفوذ پیدا کند بسیار کم است با وجود این می تواند به بخش های الکترونیکی آسیب وارد ساخته و باعث توقف کار دیسک گردان شود .

صدمات هد : هد با سطح دیسک تماس پیدا می کند در بهترین حالت فقط محدوده کوچکی متاثر شده و با فرمت مجدد دیسک و کنار گذاشته شدن ناحیه آسیب دیده دیسک ممکن است قابل استفاده گردد .در بدترین حالت هد خواندن و نوشتن با سکتور صفر که سیستم عامل جدول بخش بندی دایرکتوری ریشه و جداول تخصیص فایل ها را در آن نگه می دارد برخورد می کند در این حالت رسانه ممکن است تا حدی آسیب ببیند که دیسک پس از فرمت مجدد نتواند از ناحیه خاصی از سیستم عامل پشتیبانی کند حتی وقتی آسیب دیدگی جزیی هم باشد ذراتی از رسانه ممکن است از سطح صفحه جدا شده و در محفظه دیسک گردان معلق شده و آماده ایجاد صدمه دیگری گردد .

خطای کاربر : یک کاربر بی تجربه علاوه بر پاک کردن اتفاقی فایل ها یا فرمت تصادفی دیسک می تواند با بوت کردن کامپیوتر حین عملیات دیسکی به داده ها آسیب برساند تا فایلی کاملا روی دیسک نوشته نشود ورودی دایرکتوری آن نو سازی نمی شود .

*صدمه دیسک سخت باعث ابراز خشم و بد گویی در بیشتر مردم ، بجز افراد متدین می گردد : « سازنده بی لیاقت » « فروشنده متقلب » ، « مشاور قلابی » و... علت اصلی عصبانیت روشن است : کاربر در تهیه کپی پشتیبان کوتاهی کرده است. *

چرا هد به دیسکت ها صدمه نمی زند ؟

ممکن است تعجب کرده باشید که چرا هد به دیسکت ها صدمه نمی زند. در واقع چون به هنگام چرخ دیسک ها همیشه هد های خواندن و نوشتن روی سطح انها قرار دارند به نظر می رسد که دائما با در معرض خطر آسیب دیدگی هستند . اما صدمه مستلزم وارد امدن فشار زیاد به یک نقطه کوچک از سطح دیسک می باشد و دیسک گردان فلاپی نیز بدین شکل طراحی نشده است . دیسک به ارامی می چرخد ، هدها بزرگند و خود دیسک نیز انعطاف پذیر می باشد . وقتی فشاری به دیسک گردان فلاپی وارد میاید انرژی خود دیسک تشدید نشده و روی سطح وسیع تری پخش می می گردد . نتیجه ، فرسودگی خفیفی خواهد بود . اما گرچه صدمه انچنانی به دیسک وارد نمی اید اما در اثر ساییدگی مداوم با هد ها و پاکت نگهداری ان کم کم فرسوده می شود. به همین دلیل است که سیستم عامل دائما دیسکت ها را نمی چرخاند.

احیای دیسک

احیای فایل پاک شده
از انجا فایل پاک شده دست نخورده باقی می ماند احیای ان باید ساده باشد ، و اغلب هم همین طور هم است . اما گاهی اوقات هم مشکلاتی پیش می اید ، از دست دادن اطلاعات فایل در fat تا حدی مصیبت بار است . گذشته از این ها هزاران کلاستر در دیسک وجود دارد که فقط fat پیوند انها را نشان می دهد .کلاستر آغازین فایل در ورودی دایرکتوری ان ثبت شده ، بنابراین همیشه می توانیم از موقعیت ان مطلع شویم . اما کلاستر های بعدی ان ممکن است در هر جایی از دیسک قرار گرفته باشند . برای احیای یک فایل ، نه تنها باید کلاستر های آن را بیابیم ، بلکه باید انها را با نظم صحیح اولیه مرتب کنیم.

روش عکس فوری ( Disk Snap Shot )
برای احیای دیسک سختی که به طور اتفاقی فرمت شده دو روش وجود دارد روش اول مستلزم نگه داشتن یک یوتیلیتی ویژه روی دیسک است که از دایرکتوری ریشه جدول تخصیص فایل و اطلاعات دیگر سیستم عامل یک عکس فوری می گیرد این یوتیلیتی را در هر زمانی می توان اجرا کرد اما معمولا از طریق فایل Autoexec.Bat فراخوانده می شود تاا عکس فوری حداقل روزی یک بار که کامپیوتر بوت می شود به طور اتوماتیک گرفته شود. این روش اطلاعات را در فایلی ذخیره ساخته و یک رشته کاراکترهای منحصر به فردی مانند یک امضا را به ابتدای فایل می افزاید این فایل نیز مانند هر فایل دیگری در لیست دایرکتوری گنجانده می شود تا یافتن و نوسازی آن به سرعت صورت گیرد علاوه بر این یوتیلیتی که این فایل را ایجاد و نوسازی می کند می خواهد که تمام کلاستر های اشغالی این فایل مجاور باشند .
اگر دیسک به طور اتفاقی فرمت شود این برنامه را باید از طریق دیسکت به اجرا در آورد ورودی دایرکتوری که نقطه شروع فایل داده ای را مشخص می کند از بین رفته است بنابراین یوتیلیتی باید دیسک را مورد پویش قرار دهد تا امضای منحصر به فرد ابتدای فایل را بیابد. چون کلاستر های این فایل مجاور هم هستند این یوتیلیتی به تمام داده های ان دستیابی داشته و به جایگزین کردن دایرکتوری ریشه ، fat و ساختار های دیگر می پردازد. در اصل دیسک فرمت شده احیا میشود اما هنوز هم ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشد . احتمالا بین زمان تهیه عکس فوری و زمان فرمت شدن دیسک تغییراتی در دیسک روی داده است . بخش هایی از فایل ها ممکن است از دست رفته باشد . ساب دایرکتوری ها و تمام فایل های انها بدون ردپایی ناپدید می شوند. با وجود این در مقایسه با تمام مواد دیگر این مشکلات کوچک بوده و ممکن است بتوان بعدا توسط یوتیلیتی احیای فایل های پاک شده ترمیم نمود. اگر نوسازی فایل image بیش از یک بار در هر روز انجام شود خطر ناقص شدن فایل های پاک شده یا ساب دایرکتوری ها کم می شود.

عملکرد عکس فوری
وقتی فایل image برای نگهداری کپی هایی از دایرکتوری ریشه و جدول تخصیص فایل ایجاد نشده باشد برنامه احیای دیسک فرمت شده باید به تنهایی دست به کار شود. در واقع این برنامه نقش یک یوتیلیتی عظیم الجثه احیای فایل های پاک شده را بازی کند و دلیرانه وارد میدان شود اما نمی توان از ان انتظار احیای کامل داده ها را داشت . این یوتیلیتی کارش را با جستجوی قطاع های حاوی ورودی های تک نقطه ( . ) و دو نقطه ( .. ) برای یافتن ساب دایرکتوری های قبلی شروع می کند. اگر ساب دایرکتوری پیوسته باشند برنامه میتواند راه خودش را تا انتهای ان یافته و سپس در ان به دنبال کلاسترهای اغازین ساب دایرکتوری های دیگر بگردد . اگر بخت یاری کند ساختار درختی دایرکتوری کاملا سر از خاک بر می اورد . با وجود این مشکل دیگر این است که نام ساب دایرکتوری های دایرکتوری ریشه با پاک شدن دایرکتوری ریشه کاملا از بین رفته است. برای حل این مشکل یوتیلیتی احیا نام های را از خودش برای این دایرکتوری ها تعیین میکند که بعدا می توانید انها را تغییر دهید.
پس از بازسازی ساختار درختی دایرکتوری ، یوتیلیتی احیای دیسک فرمت شده کلاستر اغازین فایل های این ساب دایرکتوریها را یافته و روند احیا ی فایلهای پاک شده را برای هر یک از انها پیش می گیرد.
طول فایلها از لیست دایرکتوری مشخص شده بنابراین یوتیلیتی می تواند تعداد قطاع های مورد نیاز انها را تعیین نماید. با وجود این فایلهای واقع در دایرکتوری ریشه احیا نمیشوند زیرا نام و اشاره گر کلاستر های آغازین انها در طول عملیات فرمت ناپدید شده اند . معمولا این موضوع هیچ مشکلی را ایجاد نمی کند. زیرا فایل های داده ای نباید در دایرکتوری ریشه قرار داه شوند. فایل هایconfig.sys و autoexec.bat را به سادگی میتوان به وسیله یوتیلیتی احیای فایلهای پاک شده بازیابی نمود.
اگر اخیرا عملیات پیوسته سازی ( Disk Defrag ) روی دیسک انجام شده باشد. همه چیز را میتوان احیا نمود و بر عکس تکه تکه بودن فایل ها احیای موثر فایل ها را برای یوتیلیتی غیر ممکن می سازد . بدون جدول تخصیص فایل که به برنامه بگوید کدام قطاع ها اشتراکا فایلها را تشکیل می دهند ، هزاران قطاع وجود دارد که ممکن است هر یک بخشی از فایل خاصی باشند. این مسئله می تواند وحشتناک ترین کابوسی باشد که کامپیوتر به خود دیده است. به جای تحمل و دست و پنجه نرم کردن با این همه مشکلات ارزش این را دارد که زحمت نصب یوتیلیتی را بکشید که اطلاعات مهم مربوط به دیسک در فایلی ثبت می کند .

نگهداری و محافظت از دیسک سخت

محافظت جریان برق
اختلالات جریان برق به هنگام نوشتن دیسک در ناحیه سیستمی سیستم عامل در سکتور صفر ، بزرگترین صدمات خود را به دستگاه وارد می سازد . سیستم عامل نمی تواند با دایرکتوری ریشه اسیب دیده کار کند و این بدان معناست که تمام داده ها از دست می روند . موج هایی از ولتاژ که از طریق مدار محافظت دیسک گردان می گذرند ممکن است باعث فروپاشی مغناطیس روی سطح دیسک شده و به علامت های فرمت و داده ها صدمه برسانند .
سطوح محافظت از اختلالات جریان برق
• استفاده از محافظ های نوسان برق
• استفاده از منبع تغذیه اماده به خدمت( Stanby Power Supply ) SPS
• استفاده از منبع تغذیه بدون وقفه (Uninterrupted Power Supply ) UPS
در پائین ترین سطح از محافظت می توانید فیلتر جریان برقی به کامپیوتر اضافه کنید که ناپایداری های ولتاژ و سرعت بالا را میگیرد. برخلاف انچه که خیلی ها به شما خواهند گفت همه انها مشابه و یکسان نیستند. محافظ های نوسان برق دو وظیفه دارند : جذب موج یا جرقه و پراکندن ان. بهترین طراحی ها در ابزار هایی به نام وریستور های اکسید فلزی (metal – oxide varistors ) و دیود های ریزشی ( avalanche diodes ) برای پاسخگویی به این امواج در عرض چند میلیاردیم ثانیه و لامپ های تخلیه گازی ( gas discharge tube ) برای پراکندن برق اضافی گرد اوری شده اند .
استفاده از منبع تغذیه اماده به خدمت ( sps ) یا منبع تغذیه بدون وقفه ( ups ) دیگر سطوح محافظت است .این دستگاه ها علاوه بر تنظیم ولتاژ از باطری های پشتیبانی استفاده می کنند که به هنگام قطع جریان برق بلافاصله وارد مدار می شوند . دستگاه های sps سریعا جریان برق باطری را وصل می کنند ( با تاخیری کمتر از 15 میلی ثانیه ) در حالیکه دستگاه های ups گران قیمت همیشه جریان برق را از باطری ها ارائه می دهند که دائما شارژ می شوند . جریان برق پشتیبان بسته به نیاز سیستم شما از پنج دقیقه تا چند ساعت برق سیستم را تامین می کند. پنج دقیقه ممکن است زمان کوتاهی به نظر بیاید ولی برای ذخیره کارتان و خاموش کردن کامپیوتر خیلی زیاد هم است.

تعمیر دیسک

این کار دو نوع تعمیر نرم افزاری و سخت افزاری را شامل می شود :

تعمیر نرم افزاری شامل فرمت سطح پائین و سطح بالا است . فرمت سطح پائین توسط یک برنامه یوتیلیتی صورت می گیرد که قطاع هایی را هر شیار به انها تقسیم می شود ، تعریف کرده و بر چسپ می زند . سپس رسانه هر قطاع را آزمایش می کند تا ببیند ایا می تواند به خوبی داده ها را نگهدارد ( بسیاری از دیسک گردان های IDE نیازی به فرمت سطح پائین ندارند و در داخل کارخانه سازنده این عمل روی ان صورت می گیرد.) برنامه فرمت سطح پائین به دنبال قطاع های خراب گشته و در جدول تخصص فایل ( fat ) جای ان را از درجه اعتبار ساقط می کند .این برنامه یک کد ویژه ای باقی می گذارد که برای کنترل خطا های تک تک شیار ها مورد می گیرد . وقتی مشخص کرده باشید که شیار خاصی خراب است ا. این برنامه عمدا شماره غیر معتبری در این مکان می نویسد . بعدا برنامه فرمت سطح بالا به این شماره برخورد و می فهمد که شیار قابل استفاده نیست . بدین ترتیب تمام قطاع های غیر قابل استفاده علامت گذاری می شود . در دیسک گردان های جدید نیازی به مشخص کردن شیار خراب از سوی کاربر نمی باشد و تنها کاری که کاربر انجام می دهد تائید صحت اطلاعاتی است که خوانده می شود .

تعمیر سخت افزاری : گذشته از تمام صحبت ها در مورد هدهای معلق و قطاع های اسیب دیده از شنیدن اینکه بیشتر اشکالات دیسک های سخت، الکترونیکی است ممکن است متعجب شوید ! این بدان معناست که تعمیر دیسک گردان بدون باز کردن ان امکان پذیر است .اگر بخش های مکانیکی دیسک سخت خراب شوند ، تعمیر آن مشکلتر خواهد بود. برای این منظور تعمیر گاه باید مجهز به اطاق بسیار تمیزی باشد . قبل از اینکه دیسک گردان به این اطاق برده شود باید دقیقا تمیز شده و کارمندان نیز باید ماسک و کلاه استفاده کنند. برای انها حفظ داده ها بدین معناست که دیسک را فرمت نکنند ، که در این صورت نیز قادر نخواهند بود دیسک را مورد ازمایش درستی قرار دهند . اگر علامات اطلاعاتی صفحات دیسک گردان های حلقه صوتی آسیب ببینند ، ترمیم ان فقط از عهده سازنده دیسک گردان بر می اید.

اشنایی با پیغام خطاهای مرتبط با دیسك سخت و روش های پیگیری و رفع ان

Hard disk controller failure

موضوعHard disk controller failure
علت: این پیغام خطا یا پیغامهای مشابه می تواند به دلایل زیر باشد:

1- هارد درست وصل نشده است.
2- هارد درست نصب نشده است.
3- کابل هارد خراب است.
4- عدم کارکرد صحیح هارد.
5- برد رابط یا مادربرد شما خراب است.
________________________________________

راه حل ها:
هارد درست وصل نشده است
مطمئن شوید کابلها از پشت بدرستی به هارد وصل شده است. هر هارد حداقل دو کابل دارد: کابل برق و کابل Data که کاملا باید به درایو هارد وصل شود.
نکته: کابل Data باید در جای صحیح و در مسیر درست نصب شده باشد.رایانه هایی که به صورت IDE/EIDE هستند. به طور معمول یک طرف کابل رنگ قرمز یا آبی دارد که باید به سمت کابل برق باشد.
مرحله بعد: حال مطمئن شوید که کابل Data به مادربرد درست وصل شده است.
نکته: اگر کابلها به نظر می آید که درست وصل شده اند، یکبار آنها را درآورده و مجددا وصل کنید.
________________________________________
هارد درست نصب نشده است
اگر هارد جدیدی را به تازگی وصل کرده اید مطمئن شوید که Jumper آن درست Set شده است.
مطمئن شوید هارد شما detect کرده و بدرستی در BIOS نصب شده است. اگر BIOS شما حالت "Auto" را پشتیبانی میکند از این حالت استفاده کنید.
نکته: اگر هارد دیسک شما توسط BIOS شناخته نمی شود امکان دارد یکی از موارد ذیل اتفاق افتاده باشد.
________________________________________
کابل هارد خراب است
اگر با وجود راه حلهای پیشنهادی هنوز مشکل شما برطرف نشده اشت، ممکن است کابل Data خراب باشد، آن را با یک کابل جدید عوض کنید.
________________________________________

عدم کارکرد صحیح هارد
اگر مشکل شما همچنان وجود دارد احتمالاً هارد شما خراب است. توصیه می شود هارد خود را تعمیر یا تعویض کنید.
________________________________________
برد رابط یا مادربرد شما خراب است
در نهایت اگر هیچیک از راههای ذکر شده مشكل موجود را برطرف نکرد، احتمالاً به خاطر اتصال نامناسب برد رابط یا مادربرد می باشد که برای رفع این مشکل باید مادربرد تعویض شود و اگر تحت گارانتی است با شرکت گارانتی کننده تماس حاصل کنید.

Hard disk fail

موضوع: Hard disk fail
اطلاعات اضافی: این پیغام مستقیماً مربوط به خراب بودن هارد دیسک می باشد.
علت: این مشکل به دلایل زیر پیش می آید:

1- هارد دیسک بدرستی وصل نشده است.
2- هارددیسك در CMOS بدرستی نصب نشده است.
3- کابل هارد مشکل دارد.
4- هارد شما خراب است.
________________________________________
هارد دیسک بدرستی وصل نشده است.
مطمئن شوید کابلها از پشت بدرستی به هارد وصل شده است. هر هارد حداقل دو کابل دارد: کابل برق و کابل Data که کاملا باید به درایو هارد وصل شود.
مطمئن شوید IDE کابل به مادربرد وصل شده است.
و در آخر اگر این یک هارد جدید است مطمئن شوید که Jumper های آن بدرستی Set شده است.
________________________________________
هارد دیسک در CMOS بدرستی نصب نشده است.
از نصب هارد دیسک بر روی CMOS اطمینان حاصل کنید. تنظیمات هارد باید هریک بدرستی تنظیم شود و اگر رایانه شما پنتیوم یا بالاتر است باید بر روی حالت "Auto" قرار گیرد.
________________________________________
کابل هارد مشکل دارد.
اگر از دو روش فوق به نتیجه مطلوب نرسیدید کابل IDE هارد خود را تعویض کنید.
________________________________________
هارد شما خراب است.
اگر هیچیک از راه حلهای بالا موثر واقع نشد هارد شما یا مادربردتان مشکل دارد و باید آن راتعمیر یا تعویض کنید.ihc

Unable to see full amount of hard drive

موضوع Unable to see full amount of hard drive:
علت: قبل از اینکه توضیح دهیم که چرا هارد به طور کامل detect نمی کند باید به این مسئله دقت شود که هنگام نصب ظرفیت کامل آن دیده نمی شود.برای مثال اگر یک هارد با ظرفیت 6 GB بر روی رایانه نصب شود در موقع خواندن تنها 5.9 GB را نشان می دهد.حال اگر قسمتی بزرگ از partition هارد قابل خواندن نیست یا دیده نمی شود می تواند ناشی ازدلایل زیر باشد:
1- محدودیت
2- CMOS بدرستی نصب نشده است.
3- مشکل نرم افزاری
4- مشكل BIOS/ محدودیت،مشکل سخت افزاری
________________________________________
راه حل:
محدودیت
ممکن است قسمتی از هارد به خاطر محدودیتهای نرم افزاری یا سخت افزاری دیده نشود. در زیر فهرست محدودیتها عنوان شده است. اگر باهیچیک از مشکلات روبرو نیستید بهتر است موارد دیگر را مطالعه کنید.
مرجع موضوع/ سئوال
1 فقط 2GB از partition دیده می شود.
2 هارد دیسک مثل یک هارد 540 MB دیده می شود.
3 بیشتر از 8.4 GB هارد خوانده نمی شود.
4 بیشتر از 33.8 GB از هارد قابل خواندن ویا بوت کردن نمی باشد.

________________________________________
CMOS بدرستی نصب نشده است
مطمئن شوید که هارد در CMOS نصب شده است.
• اگر رایانه شما تنظیم "Auto" ویا "Auto detect" دارد آن را بر روی این حالت تنظیم کنید.
• اگر رایانه شما هیچکدام از تنظیمات فوق را ندارد باید هارد را به طور دستی در CMOS تعریف کنید.
________________________________________
مشکل نرم افزاری
دقت كنید كه با دستور Fdisk پارتیشن های هارد دیسك را پاك یا دوباره باسازی نكرده باشید.این مسئله باعث از بین رفتن كلیه اطلاعات هارد شما می شود اما به هر حال به شما اطمینان می دهد كه با مشكلات دیگر روبرو نیستید.
وقتی كه می خواهید هارد را پارتیشن بندی كنید با انتخاب گزینه 4 كه اطلاعات مربوط به پارتیشن ها را نشان می دهد مطمئن شوید كه هارد در حال حاضر پارتیشن ندارد. اگر پارتیشنی وجود نداشت مطمئن شوید كه پارتیشن primary از كل ظرفیت هاردتان استفاده كند مگر اینكه بخواهید بیشتر از یك پارتیشن بسازید.
وقتی كه هارد را پارتیشن بندی كردید، آنها را یكبار نگاه كنید و مطمئن شوید كه به طور 100% detect می كند و ظرفیت آن بدرستی نشان داده می شود.
________________________________________
مشکل BIOS/ محدودیت مشکل سخت افزاری
حالا اگر با راه حلهای بالا مشكل همچنان به قوت خود باقی است شما احتمالا مشكل BIOS و محدودیت آن را دارید و یا مشكل سخت افزاری دارید.
اگر رایانه قدیمی و مدل پایین دارید احتمالا BIOS شما هارد را هنگام نصب پشتیبانی نمی كند كه برای رفع این موضوع باید BIOS خود را به روز( Update) كنید تا بتواند هارد بزرگتری را پشتیبانی كند. خیلی از هاردها دیسكتی به همراه دارند كه نرم افزار DDO)Disk Drive Overly) را به همراه دارد كه كمك میكند تا كل ظرفیت هارد شناخته شود.
اگر رایانه شما مدل جدید است احتمالا هارد شما مشكل فیزیكی پیدا كرده است و آن را باید به شركتهای تعمیر كننده هارد جهت تعمیر ببرید.

Invalid Media Type reading drive C

پیغام Invalid Media Type reading drive C:
موضوع: پیغام Invalid Media Type reading drive C
علت: این موضوع بر اثر یکی از موارد زیر اتفاق می افتد:
1- هارددیسک بدرستی Format نشده است.
2- هارد دیسک Fdisk شده اما Format نشده است0
3- هارد شما بدسکتور دارد.
________________________________________
راه حل:
هارد دیسک بدرستی Format نشده است.
اگرهنگام Boot رایانه شما، پیغام فوق را دریافت کردید این بدین معنی است که Format هارد دیسک شما قابل خواندن نیست.
• رایانه را با استفاده از یک دیسکت Boot بالا بیاورید.
• جلوی A:/> تایپ کنید C: و دکمه Enter را فشار دهید.
• اگر پیغام فوق را دریافت نکردید به شرح زیر عمل کنید:
تایپ کنید A: و دکمه Enter را فشار دهید
تایپ کنید fdisk/mbr و دکمه Enter را فشار دهید
تایپ کنید Sys c: و دکمه Enter را فشار دهید
اگر شما پیغام "System Transferred" دریافت کردید، رایانه را Reboot کنید مشکل شما باید برطرف شده باشد.
• اگر مجددا پیغام " Invalid Media Type reading drive C:" را دریافت کردید احتمالاً عمل Format هارد شما بدرستی انجام نشده و به شما پیشنهاد می شود هاردتان را مجدداً Format کنید. برای انجام این کار با دیسکت Bootable سیستم را راه بیاندازید و تایپ کنید:
Format c: و دکمه Enter را فشار دهید.
این عمل کلیه اطلاعات هارد شما را پاک می کند و با دوباره Format شدن هارد، شما می توانید از هاردتان استفاده کنید. اگر در طول Format کردن باپیغام Bad sector مواجه شدید هارد شما بدسکتور گرفته و باید آجهت رفع آن به تعمیرگاه های هارد مراجعه نمایید.
________________________________________
هارد دیسک Fdisk شده اما Format نشده است0
اگر اخیراً هاردتان را Fdisk کرده وPartition هایتان را پاک کرده باشید قبل از اینکه هارد شما بتواند خوانده شود باید آن را Format کنید با تایپ جمله زیر پس از راه اندازی سیستم بوسیله یک دیسکت Boot:
تایپ کنید Format c: و دکمه Enter را فشار دهید.
این عمل کلیه اطلاعات هارد شما را پاک می کند و با دوباره Format شدن هارد، شما می توانید از هاردتان استفاده کنید. اگر در طول Format کردن باپیغام Bad sector یا allocation units مواجه شدید هارد شما بدسکتور گرفته و باید آجهت رفع آن به تعمیرگاه های هارد مراجعه نمایید.
________________________________________
هارد شما بدسکتور دارد
اگر شما partition های هارد خود را پاک کردید و هاردتان را مجدداً Fdisk و Format کردید وپیغام missing sectors یا allocation units دریافت کردید هارد شما بدسکتور گرفته است و باید آجهت رفع آن به تعمیرگاه های هارد مراجعه نمایید.

Disk boot failure

موضوع: خرابی دیسک boot
دلیل: این مشکل ممکن است به دلایل ذیل بوجود آید:
1- boot option یا معرفهای بوت در CMOS درست set نشده اند.
2- نبودن سی دی بوت یا CDROM در کامپیوتر شما.
3- کلیه ابزار و معرفهای boot قابل بوت شدن نیست.
________________________________________
راه حل:
Boot option یا معرفهای بوت در CMOS درست set نشده اند
مطمئن شوید که معرفهای بوت کاملا بر CMOS نصب شده باشد.در زیر مثالها یی از چگونگی و راه های بوت آورده شده است.
1- فلاپی
2- CDROM
3- هارد
4- دیگر بخشها/ شبکه
________________________________________
نبودن سی دی بوت یا CDROM در کامپیوتر شما
وقتی سی دی یا CDROM در کامپیوتر نباشد این عمل باعث می شود که کامپیوتر از دیسک مربوطه عمل بوت را انجام دهد.
________________________________________
کلیه ابزار ها و معرفهای boot قابل بوت شدن نیست
حال اگر از طریق کلیه راه های پیشنهاد شده به نتیجه ای نرسیدید و دوباره مشکل مطرح شده پیش آمداحتمالا به این علت است که کامپیوتر هیچ ابزاری را که bootable باشد نمی شناسد.سعی کنید از فلاپی bootable استفاده کنید.
اگر از طریق دیسکت مشخص نتوانستید اینکار را انجام دهید از وصل فلاپی درایو مطمئن شوید.
اگر با استفاده از دیسکت bootable توانستید این عمل را انجام دهید مطمئن شوید که هارد شما قابل خواندن است.

Bad Sector

موضوع: bad sector یا bad cluster
علت: این مشکل بخاطر استفاده از نرم افزار های خراب یا بخاطر خراب شدن هارد بوجود می آید.
________________________________________
راه حل: اگر شما دستور Scan disk را اجرا کنید ویا دستور های دیگر مربوطه و به شما پیغام دهد که هارد شما bad است باید از اطلاعات خود Backup بگیرید و درایو مورد نظر را format کنید تا مطمئن شوید که آیا مشکل به خاطر نرم افزار خرابی می باشد یا هارد شما مشکل bad sector پیدا کرده است.
اگر شما هارد را format کردید و پیغام "bad sector error" یا "bad or missing allocation units" دریافت کردید این بدان معنی است که هارد شما مشکل بدسکتور پیدا کرده و باید رفع شود (جدول رفع بدسکتور شرکت I.H.C)
حال اگر شما چنین پیغامی را دریافت نکردید این بدان معنی است که نرم افزار یا اطلاعات درایو مورد نظر مشکل دارد.

اشنایی با چهار شركت مطرح تولید كننده هارد دیسك

مسئله ای كه امروزه مهمترین هنجار خرید رایانه برای اشخاص شده است میزان ظرفیت و سرعت هارد دیسك رایانه آنهاست. بعضی ها (تقریباً همه) معتقد هستند كه باید بیشترین ظرفیت هارد موجود در بازار را تهیه كرد! (اگه پول داشته باشند) یا بعضی ها می گویند باید سریعترین هارد موجود را تهیه كرد (به ویژه scsi ). حالا شما كدامیك را انتخاب می كنید؟ سرعت یا ظرفیت؟ یا شاید هم هر دو؟ البته به یقین كمتر كسی است كه احتیاج به سرعت بالای هارد پیدا كند چون بیشتر كاربران به این سرعت نیاز ندارند. حتی هاردهای معمولی IDE دور بالا نیز كاملا از سرعت آنها بهره گرفته نمی شود. مسئله مهمی كه بیشتر باید در نظر داشته باشید اینست كه آیا مادر برد یا برد اصلی شما قادر به پشتیبانی از ظرفیت هارد دیسك شما هست یا خیر! البته این مسئله هم تا حدودی از طریق Up Date كردن Bios قابل حل است ولی در بعضی موارد چنین نیست! چند نمونه هارد را در ادامه به شما معرفی می كنم كه خودتان با سلیقه خودتان و نیازی كه دارید انتخاب كنید.

شركت Maxtor بعد از خرید شركت پرآوازه Quantum به یكی از غولهای تولید كننده هارد در جهان تبدیل شده است. پس ابتدا به سراغ این شركت می رویم. محصولات Dimond Max این شركت كه 5400 دور در دقیقه دارند از پر طرفدار ترین هاردها در ایران و جهان هستند (منبع: جام جم). صدای بسیار كم و سرعت مناسب و حرارت پایین و از همه مهمتر ایمنی بسیار بالا (از دست رفتن پارتیشن) از ویژگیهای این سری محصول می باشد. از محصولات دیگر این شركت Dimond Max Plus است كه 7200 دور در دقیقه دارد و از پر سرعت ترین هاردها برای سری IDE می باشد. البته هنوز هم كم و بیش محصولاتی با نام شركت Quantum در بازار دیده می شود كه همان محصول شركت Maxtor می باشد و این ذكر نام Quantum هم یكی از ترفندهای مشتری مداری این شركت در عرصه فروش هارد می باشد. همین طور محصولی با نام QMax كه باز هم محصول همان شركت Maxtor است و از همان سری ترفندهای شناساندن نام به بازار استفاده كرده است.

نوبت بعد از هاردهای Maxtor به هاردهای شركت Seagate می رسد كه بیشترین سهم را از بازارهای جهانی در اختیار دارد (منبع: جام جم) چرا كه سابقه زیادی در تولید هارد دیسك داراست. سریMedalist این شركت یكی از پرطرفدارترین هاردها در جهان بود و اكنون نیز سری U6 از تولیدات پرفروش این شركت است كه رقیب جدی محصولات Maxtor به شمار می آید. این شركت با ارائه گارانتی معتبر در ایران (البته گارنتی شركتی) انتخاب دوم برای مشتریان حرفه ای هارد در ایران نیز به شمار می رود. با توجه به قدمت و تجربه كافی این شركت در تولید هارد دیسك می توان انتخاب این هارد را هم انتخابی هوشمندانه دانست.

اگه نوبتی هم باشه نوبت به معرفی هاردهای شركت Western Digital رسیده.
Western Digital كه مدتها نقش كمرنگی در عرصه (خوفناك) تولید هارد دیسك داشت، چندی است كه دوباره به یاد دوران ابهت و شكوه خود افتاده و با تولید نمونه هایی واقعاً و انصافاً عالی، در پی جایگاه سابق خود (مكان اول) است.
یكی از مدلهای نسبتاً جدید و معروف این شركت در گروه مدلهای IDE (كه انصافاً می توان گفت با SCSI رقابت می كند) مدل WD1200JB است كه با داشتن 8 مگا بایت حافظه Cash و 7200 دور سرعت قابلیتهای بسیار بالایی در هنگام كار به طور دائم و فراخوانی و كاركردن با فایلهای سنگین (حجیم) دارد. اما همان طوری كه خود شما بهتر از من مطلع هستید هنوز هم نمی توان هاردهای Western Digital را به راحتی و فراوانی هاردهای شركت Maxtor در بازار پیدا كرد. شایان ذكر است كه تفاوت قیمت نسبتا قابل توجهی هم با هاردهای Maxtor دارد كه در مقابل كیفیت آن (اگه اصل و اوریجینال باشد) بسیار ناچیز و ناقابل است!

در آخر به بررسی هاردهای شركت Fujitsu می پردازیم. شركت Fujitsu هم مانند بسیاری از شركتهای دیگر تولیدات زیادی در زمینه هارد دیسك دارد. البته تولیدات این شركت به اندازه تولیدات دیگر شركتها (كه قبلاً به آنها اشاره كردیم) از محبوبیت برخوردار نیست. علت این امر هم پایین بودن كیفیت محصولات این شركت نیست، بلكه ناشناخته بودن این شركت جوان (جوان از نظر مدت زمان فعالیت نه سن اشخاص آن!) در عرصه هارد دیسك است. در هر صورت سری MPG از تولیدات شركت Fujitsu توانایی رقابت را با بیشتر هارد دیسكها را داراست (البته نه از نظر قیمت).و در انتها Samsung كه نمی توان آن را در زمره تولید كنندگان هارد دیسك قرار داد. چرا كه تنوع تولیدات آن بسیار كم است و هنوز راه زیادی برای تبدیل شدن به یك شركت تولید كننده هارد دیسك در پیش رو دارد. اما كیفیت همین مدلهای كم و محدود این شركت نیز قابل قبول است و از استاندارد خوبی برخوردار هستند.

حتما هارد دیسك خود را با گارانتی معتبر (نه شركتی و نه مغازه‏ای!) تهیه كنید. چرا كه حتی بهترین نوع هارد دیسكها نیز به سادگی در معرض خطر (نابودی و انقراض!) قرار می گیرند كه همانا به دلیل حساسیت بسیار بالای آنهاست.
ترتیب معرفی ماركها در این سری مقاله‏ها بنا به میزان پرفروشی و اعتبار این شركتها بوده است و دلیلی برای پایین یا بالا بودن كیفیت محصولات به ترتیب ذكر شده نبوده است.

 اطلاعات کامل در مورد هارد دیسک
________________________________________
نحوه انتخاب یک هارد دیسک

هارد دیسک (Hard disk ) ، یکی از مهمترین عناصر سخت افزاری درکامپیوتر پس از پردازنده و حافظه است. از هارد دیسک ، بمنظور ذخیره سازی اطلاعات استفاده می گردد . اطلاعات مربوط به راه اندازی سیستم ، برنامه ها و داده ها، جملگی بر روی هارد دیسک ذخیره می گردند. در زمان انجام برخی عملیات خاص توسط کامپیوتر، نظیر ویرایش فیلم ها ، بازی های کامپیوتری و یا پخش موزیک ، استفاده از یک هارد دیسک با ظرفیت بالا، سرعت مناسب و قابل اطمینان ، بطرز محسوسی بهبود محیط عملیاتی خصوصا" ذخیره و بازیابی اطلاعات را بدنبال خواهد داشت .
در سالیان اخیر تکنولوژی ساخت هارد دیسک بسرعت و در ابعاد متفاوت رشد و گسترش یافته است . در این مقاله ، به بررسی پارامترهای لازم در خصوص انتخاب یک هارد دیسک خواهیم پرداخت .

جایگاه هارد دیسک
با توجه به رشد چشمگیر تکنولوژی ساخت هارد دیسک ، ظرفیت آنان درفواصل زمانی بین دوازده تا هیجده ماه ، دو برابر می شود . بدین ترتیب ،عملا" کامپیوترهای شخصی بسمت ماشین های چند رسانه ای حرکت نموده که می توان حجم بالائی از اطلاعات شامل صوت ، تصویر و گرافیک را بر روی آنان ذخیره نمود. بیشترین ظرفیت هارد دیسک قابل نصب بر روی کامپیوترهای Desktop ، معادل 250 گیگابایت می باشد. طرفیت فوق ، ده برابر بیش از ظرفیت هارد دیسک های سه سال پیش است . در اوایل سال 2003 میلادی ، هارد دیسک های با ظرفیت 320 گیگا بایت مطرح شده اند.
تولید کنندگان در صدد ارائه اینترفیس های سریال ATA بوده که نسبت به مدل های پیشین ( اینترفیس های موازی ATA ) دارای سرعت بمراتب بیشتری می باشند. محصولات تولید شده در سال آینده ، از تکنولوژی فوق استفاده خواهند کرد. عملکرد تمامی هارد دیسک ها در زمان اجرای یک برنامه مشابه یکدیگر بوده و استفاده از درایوهای با سرعت بالا، مزایا و امتیازات متعددی را برای کاربرانی که قصد پردازش داده هائی با حجم بالا ( تصاویر و ویدئوهای دیجیتال ) را دارند ، بدنبال خواهد داشت.بر اساس آزمایشات متعدد انجام شده توسط برنامه Photoshop ، مشخص شده است که انجام عملیات پیچیده ای نظیر : اعمال فیلترها ، گردش و ویرایش تصاویر در هارد دیسک های با سرعت بالا ، شصت درصد سریعتر از سیستم هائی است که دارای درایوهائی با سرعت پائین می باشند.

ویژگی ها ی مهم
از مهمترین ویژگی های مرتبط با هارد دیسک ، می توان به موارد زیر اشاره نمود :
ظرفیت : اغلب کامپیوترهای شخصی در حال حاضر از هارد دیسک هائی با ظرفیت معادل بیست گیگابایت ، استفاده می نمایند. ظرفیت فوق ، بمراتب بیش از انداره مورد نیاز کاربرانی است که صرفا" از هارد دیسک بمنزله ابزاری بمنظور ذخیره سازی اطلاعات استفاده می نمایند . ظرفیت هارد دیسک برای کاربرانی همچون طراحان آثار گرافیکی و یا افرادیکه بر روی فیلم های ویدئویی کار می کنند ، از اهمیت بیشتری برخوردار است . مثلا" ضبط تصاویردر مدت زمان محدود از یک دوربین فیلم برداری ، چندین گیگابایت ظرفیت هارد دیسک را اشغال خواهد کرد .
در صورت ضرورت استفاده از فضای ذخیره سازی بالا ، می توان از یک هارد با ظرفیت بالا و یا دو هارد دیسک ،استفاده نمود. در چنین حالتی می توان هارد موجود را نگهداری و متناسب با نیاز، اقدام به تهیه و نصب هارد دوم نمود. مثلا" در صورتیکه به یک هارد با ظرفیت 160 گیگابایت نیاز باشد و هارد دیسک موجود 80 گیگابایت ظرفیت داشته باشد ، می توان با تهیه یک هارد دیسک دیگر و با ظرفیت 80 گیگابایت ، نیاز خود را مرتفع نمود ( تامین 160 گیگابایت فضای ذخیره سازی ، مشروط به وجود پتانسیل لازم ازلحاظ توانائی حمایت برد اصلی سیستم ) .

سرعت دورانی :سرعت دوران ( چرخش ) هارد دیسک های ATA موجود ، 5400 یا 7200 دور در دقیقه ( rpm ) می باشد . درایوهائی که دارای سرعت 7200 دور در دقیقه می باشند، معمولا" ( در تمامی موارد صادق نخواهد بود ) دارای سرعت بیشتری در ارتباط با بازیابی اطلاعات ، می باشند . در آزمایشاتی که بر روی یک نمونه درایو با سرعت 5200 دور در دقیقه انجام شده است ، مشاهده شده است که سرعت تکثیر اطلاعاتی به اندازه 1/2 گیگابایت ، حدود 33 % سریعتر از سرعت درایوهای 7200 دور در دقیقه می باشد! در بعضی موارد، پارامترهای دیگری نظیر نوع الگوریتم استفاده شده بمنظور بازیابی اطلاعات، تاثیر مستقیمی بر کارآئی یک درایو دارد.
اینترفیس : تقریبا" تمامی کامپیوترهای Desktop از اینترفیس موازی ATA استفاده می نمایند.. حداکثر سرعت انتقال داده در این نوع اینترفیس ها ، 100 و یا 133 مگابایت در ثانیه است. بر اساس مجموعه تست های انجام شده بر روی اینترفیس های ATA/133 ، مشخص شده است که سرعت آنان تاثیر مشهودی را در افزایش کارائی بدنبال نداشته است ، چراکه درایوهای موجود امکان استفاده مناسب از سرعت بالای انتقال داده در باندهای عریض را دارا نمی باشند. ( درایوهای موجود در سرعت بالای 100 و یا بیشتر ممکن است دچار مشکل شوند ). اکثر مادربردهای قدیمی ( MotherBoard ) از ATA/133 حمایت نمی نمایند.بنابراین برای استفاده از این نوع درایوها ، می بایست کارت های جانبی بر روی سیستم نصب گردد . خوشبختانه درایوهائی که دارای استاندارد ATA/133 می باشند ، امکان حمایت از استاندارد ATA/100 را نیز دارا می باشند .

درایوهائی که از اینترفیس های سریال ATA ( در مقابل اینترفیس های موازی ) استفاده می نمایند ، بتدریج متداول می گردند .از اینترفیس های فوق در مواردیکه با مشکل سرعت در ارتباط با اینترفیس های موازی برخورد می شود ، استفاده می گردد(اینترفیس های سریال ATA مشكل کمبود سرعت را برطرف می نمایند) . این نوع درایوها ، قادر به انتقال 150 مگابایت در ثانیه بوده و این میزان در سالیان آینده به مرز 600 مگابایت در ثانیه خواهد رسید . بر اساس تست های انجام شده ،استفاده از یک اینترفیس سریال ATA بر روی سیستم هائی که شامل یک درایو می باشند ، مزایای عمده ای را بدنبال نداشته است ( از پهنای باند اضافه عملا" استفاده نمی گردد) .
در صورت استفاده از چندین درایو بر روی یک اینترفیس مشابه ، از پهنای باند اضافی بطور مطلوب استفاده و نتایج مثبتی را بدنبال خواهد داشت . استفاده از درایوهای ATA با اینترفیس سریال ، طی سالیان آینده در اکثر کامپیوترهای شخصی بکار گرفته خواهد شد .

حافظه موقت ( بافر ) :
زمانیکه یک سیستم درخواست اطلاعاتی را می نماید ، هارد دیسک علاوه بر اینکه می بایست بازیابی داده درخواستی ر ا انجام دهد بلکه مسئولیت استقرار ( load ) داده در بافر مربوطه به خود را نیز برعهده دارد .
بدین ترتیب در صورتیکه پردازنده درخواست مجدد همان اطلاعات قبلی را داشته باشد ، اطلاعات مورد نیاز آن از طریق بافر هارد دیسک تامین خواهد شد . استفاده از دو مگابایت بافر، ظرفیت مناسبی در این رابطه می باشد . در مواردیکه از برنامه های خاصی نظیر فتوشاپ ، استفاده می شود ، ظرفیت هشت مگابایت برای بافر ، منظقی بوده و اثرات مثبتی را در رابطه با افزایش کارائی سیستم بدنبال خواهد داشت .

تشریح مشخصات
تعیین ظرفیت ، یکی از اولین و در عین حال مهمترین تصمیات در رابطه با انتخاب یک هارد دیسک می باشد .هارد دیسک های با ظرفیت بالا همیشه از لحاظ قیمت گرانتر می باشند،چرا كه توزیع آخرین مدل ها و ظرفیت ها در ماه های نخست تولید بسیار اندک بوده و همین عامل افزایش قیمت آنان را بدنبال خواهد داشت.برای تهیه یک هارد دیسک با ظرفیت مطلوب می توان پس از کاهش قیمت آخرین مدل های ارائه شده ، اقدام لازم را انجام داد .( تامین هارد دیسک مورد نظر پس از فروکش نمودن جو ایجاد شده در ماه های نخست تولید ) . پارامترهای زیر را می توان در زمان انتخاب یک هارد دیسک در نظر گرفت :
ظرفیت : حداقل ( بیست تا چهل گیگابایت ) ، پیشنهادی ( شصت تا هشتاد گیگابایت ) ، حداکثر ( یکصد تا دویست و پنجاه گیگابایت ) تهیه هارد دیسك هایی با ظرفیت بالاتر از نیاز موجود، تصمیمی منطقی می باشد . قیمت هارد دیسك های با ظرفیت بیشتر همواره بالاتر از ظرفیت های پائین تر می باشد ( تفاوت زیاد نمی باشد) بعنوان نمونه،تفاوت ظرفیت هاردیسك های 60GB با 80GB چیزی در حدود 20GB می باشد كه این ظرفیت قابل توجهی است اما از نظر قیمتی این هاردیسك ها اختلاف چندانی با هم ندارند.

سرعت دوران : حداقل ( 5400 دور در دقیقه)
،پیشنهادی ( 5400 تا 7200 دور در دقیقه ) ، حداکثر ( 5400 تا 7200 دور در دقیقه )
بالا بودن سرعت دوران یك هاردیسك نشاندهنده بالا بودن سرعت ذخیره و بازیابی اطلاعات است.
درصورتیکه از كامپیوتر بمنظور انجام کارهای چندرسانه ای استفاده می گردد ، بالا بودن تعداد دور در دقیقه یك هاردیسك بسیار حائز اهمیت است. این خصوصیت هارددیسك در برنامه هایی نظیر word و یا استفاده از اینترنت ، چندان مشهود نخواهد بود .هارددیسك ها ی با ظرفیت بالا ، اغلب دارای سرعت دوران کمتری می باشند ( 5400rpm ) .

سرعت اینترفیس : حداقل ( Ultra ATA/100 or ATA 133) ، پیشنهادی (Ultra ATA/100 or ATA 133 ) ، حداکثر ( Ultra ATA/100 or ATA 133) تفاوت سرعت بین درایوهای ATA/100 و ATA/133 برای اكثر كاربران مشهود و قابل ملاحظه نخواهد بود. برای اینکه از سرعت درایوهای انتخابی بطرز موثری استفاده شود، می بایست سرعت آنان با كامپیوتر سازگار باشد ، در غیر اینصورت می بایست ار کارت هائی استفاده شود که سرعت درایو را با سرعت كامپیوتر هماهنگ نماید.

سرعت جستجو : حداقل (8ms و یا پائین تر) ، پیشنهادی ( 8ms تا 9ms ) ، حداکثر ( 9ms ) متوسط سرعت جستجو ( بر حسب میلی ثانیه اندازه گیری می گردد) در واقع به سرعت پیدا نمودن اطلاعات ( یک بخش خاص از داده ) ذخیره شده در یك درایو اطلاق می شود.اكثر کاربران در زمان انتخاب یک هارد دیسک به موضوع فوق توجه نکرده و حتی در فعالیت های روزمره خود با کامپیوتر کمبودی از این بابت را حس نمی نمایند . در مواردیکه اطلاعات در بخش های متفاوت هارد ذخیره شده باشد، یافتن هر بخش از اطلاعات ذخیره شده و ارتباط بین آنان ، زمان مختص خود را خواهد داشت .

اندازه بافر : حداقل (دو مگابایت) ، پیشنهادی (دو مگابایت و یا هشت مگابایـت ) ، حداکثر (دو مگا بایت و یا هشت مگابایت) بافر ،‌ یک حافظه Cache بر روی درایو بوده که بطور موقت اطلاعات در آن ذخیره شده تا در صورتیکه پردازنده مجددا" درخواست آنان را داشته باشد ، اطلاعات از محل فوق و با سرعت بیشتری در اختیار پردازنده قرار داده شوند. اكثر هارددیسك ها به طور معمول دارای بافری به ظرفیت دو مگابایت می باشند(درایوهایی با بافر بالاتر نیز وجود داشته كه از آنان برای اهداف خاصی استفاده می گردد).

نکاتی دررابطه با تهیه هارد دیسک
استفاده از كامپیوترهای جدیدتر. کامپیوترهای جدیدتر قادر به استفاده مطلوب از مزایای یک درایو با ظرفیت بالا می باشند ( افزایش کارائی ) . سیستمی كه دارای پردازنده ای با سرعت پائین و یا میزان اندکی حافظه اصلی می باشد ، نمی تواند از تمام ظرفیت و پتناسیل های هارددیسك انتخابی ، بنحو احسن استفاده نماید. در صورتیکه یک کامپیوتر ارزش ارتقاء را داشته باشد ( سیستم موجود دارای کارآئی لازم می باشد ) می توان بمنظور دستیابی به ظرفیت ذخیره سازی بیشتر ، هارد آن را بتنهائی ارتقاء داد.
اطمینان از وجود فضای كافی درون كیس .اكثر کیس های استفاده شده در كامپیوترهای شخصی حداقل دارای یک و یا چندین محل برای نصب هارد می باشند.با استفاده از دفترچة‌ راهنما و یا با باز نمودن كیس ، می توان بررسی لازم در خصوص وجود فضای کافی را انجام داد( خصوصا" در مواردیکه قصد استفاده از یک هارد جدید و نگهداری هارد قدیم وجود داشته باشد ).
تهیه هارد دیسک با ظرفیت بیشتر از نیاز اولیه .پیشنهاد می گردد همواره هارد دیسکی با ظرفیت بیش از نیاز اولیه ، انتخاب گردد. ظرفیت انتخابی می بایست پاسخگوی نیازهای آینده بوده و لازم است باتوجه به نوع استفاده از کامپیوتر در حال و آینده ، تصمیم مناسبی در اینخصوص اتخاذ گردد.
سازگاری سرعت هارد انتخابی با سرعت اینترفیس كامپیوتر. سرعت درایوهای ATA/100 و ATA/133 بمراتب از سرعت اینترفیس های كامپیوتر بیشتر است ( خصوصا" اگر از زمان خرید كامپیوتر یك سال گذشته باشد). قبل از انتخاب هارد دیسک ،می بایست با استفاده از دفترچه های راهنمای كامپیوتر كه فروشندگان ارائه می نمایند، سرعت اینترفیس های كامپیوتر را مشخص نمود.
تهیه هارد دیسک با قیمت مناسب .رقابت تنگانتنگی بین تولید كنندگان درایوها وجود داشته و اكثر فروشندگان كاربران را بدلیل اختلاف ناچیز قیمت ، ترغیب به تهیه هارد دیسک های با ظرفیت بالاتر می نمایند. این امر در خصوص درایوهایی با ظرفیت پایین تر صادق است چرا كه آخرین ظرفیت های موجود در بازار به علت تولید كم دارای قیمت بالاتری هستند. بنابران پیشنهاد می گردد هرگز به دنبال آخرین ظرفیت موجود در بازار نباشید.
تهیه بسته كامل( کیت ) درایو .این نوع بسته ها شامل قطعه سخت افزاری،‌كابل ها ،‌دفترچه راهنما و در برخی موارد درایور مورد نظر برای نصب می باشد.
استفاده از درایوهای external در صورت لزوم .با استفاده از این نوع درایوها می توان اطلاعات مهم و حیاتی را در زمانیکه در محل کار خود نمی باشیم ، حفاظت نمود. در مواردیکه نیازمند جابجائی حجم بالائی از اطلاعات می باشیم ، استفاده از درایوهای external می تواند یکی از گزینه های موجود باشد .قیمت درایوهای فوق ، نسبت به درایوهای معمولی كه در درون كیس نصب می شوند، بیشتر بوده و جهت ارتباط با سیستم از پورت های USB2.0 استفاده می نمایند.

حافظه RAM

حافظه (RAM (Random Access Memory شناخته ترین نوع حافظه در دنیای کامپیوتر است . روش دستیابی به این نوع از حافظه ها تصادفی است . چون می توان به هر سلول حافظه مستقیما" دستیابی پیدا کرد . در مقابل حافظه های RAM ، حافظه های(SAM(Serial Access Memory وجود دارند. حافظه های SAM اطلاعات را در مجموعه ای از سلول های حافظه ذخیره و صرفا" امکان دستیابی به آنها بصورت ترتیبی وجود خواهد داشت. ( نظیر نوار کاست ) در صورتیکه داده مورد نظر در محل جاری نباشد هر یک از سلول های حافظه به ترتیب بررسی شده تا داده مورد نظر پیدا گردد. حافظه های SAM در مواردیکه پردازش داده ها الزاما" بصورت ترتیبی خواهد بود مفید می باشند ( نظیر حافظه موجود بر روی کارت های گرافیک ). داده های ذخیره شده در حافظه RAM با هر اولویت دلخواه قابل دستیابی خواهند بود.

مبانی حافظه های RAM

حافظه RAM ، یک تراشه مدار مجتمع (IC) بوده که از میلیون ها ترانزیستور و خازن تشکیل شده است .در اغلب حافظه ها با استفاده و بکارگیری یک خازن و یک ترانزیستور می توان یک سلول را ایجاد کرد. سلول فوق قادر به نگهداری یک بیت داده خواهد بود. خازن اطلاعات مربوط به بیت را که یک و یا صفر است ، در خود نگهداری خواهد کرد.عملکرد ترانزیستور مشابه یک سوییچ بوده که امکان کنترل مدارات موجود بر روی تراشه حافظه را بمنظور خواندن مقدار ذخیره شده در خازن و یا تغییر وضعیت مربوط به آن ، فراهم می نماید.خازن مشابه یک ظرف ( سطل) بوده که قادر به نگهداری الکترون ها است . بمنظور ذخیره سازی مقدار" یک" در حافظه، ظرف فوق می بایست از الکترونها پر گردد. برای ذخیره سازی مقدار صفر، می بایست ظرف فوق خالی گردد.مسئله مهم در رابطه با خازن، نشت اطلاعات است ( وجود سوراخ در ظرف ) بدین ترتیب پس از گذشت چندین میلی ثانیه یک ظرف مملو از الکترون تخلیه می گردد. بنابراین بمنظور اینکه حافظه بصورت پویا اطلاعات خود را نگهداری نماید ، می بایست پردازنده و یا " کنترل کننده حافظه " قبل از تخلیه شدن خازن، مکلف به شارژ مجدد آن بمنظور نگهداری مقدار "یک" باشند.بدین منظور کنترل کننده حافظه اطلاعات حافظه را خوانده و مجددا" اطلاعات را بازنویسی می نماید.عملیات فوق (Refresh)، هزاران مرتبه در یک ثانیه تکرار خواهد شد.علت نامگذاری DRAM بدین دلیل است که این نوع حافظه ها مجبور به بازخوانی اطلاعات بصورت پویا خواهند بود. فرآیند تکراری " بازخوانی / بازنویسی اطلاعات" در این نوع حافظه ها باعث می شود که زمان تلف و سرعت حافظه کند گردد.

سلول های حافظه بر روی یک تراشه سیلیکون و بصورت آرائه ای مشتمل از ستون ها ( خطوط بیت ) و سطرها ( خطوط کلمات) تشکیل می گردند. نقطه تلاقی یک سطر و ستون بیانگر آدرس سلول حافظه است .

حافظه های DRAM با ارسال یک شارژ به ستون مورد نظر باعث فعال شدن ترانزیستور در هر بیت ستون، خواهند شد.در زمان نوشتن خطوط سطر شامل وضعیتی خواهند شد که خازن می بایست به آن وضغیت تبدیل گردد. در زمان خواندن Sense-amplifier ، سطح شارژ موجود در خازن را اندازه گیری می نماید. در صورتیکه سطح فوق بیش از پنجاه درصد باشد مقدار "یک" خوانده شده و در غیراینصورت مقدار "صفر" خوانده خواهد شد. مدت زمان انجام عملیات فوق بسیار کوتاه بوده و بر حسب نانوثانیه ( یک میلیاردم ثانیه ) اندازه گیری می گردد. تراشه حافظه ای که دارای سرعت 70 نانوثانیه است ، 70 نانو ثانیه طول خواهد کشید تا عملیات خواندن و بازنویسی هر سلول را انجام دهد.

سلول های حافظه در صورتیکه از روش هائی بمنظور اخذ اطلاعات موجود در سلول ها استفاده ننمایند، بتنهائی فاقد ارزش خواهند بود. بنابراین لازم است سلول های حافظه دارای یک زیرساخت کامل حمایتی از مدارات خاص دیگر باشند.مدارات فوق عملیات زیر را انجام خواهند داد :

-- مشخص نمودن هر سطر و ستون (انتخاب آدرس سطر و انتخاب آدرس ستون )
-- نگهداری وضعیت بازخوانی و باز نویسی داده ها ( شمارنده )
-- خواندن و برگرداندن سیگنال از یک سلول ( Sense amplifier)
-- اعلام خبر به یک سلول که می بایست شارژ گردد و یا ضرورتی به شارژ وجود ندارد ( Write enable)

سایر عملیات مربوط به "کنترل کننده حافظه" شامل مواردی نظیر : مشخص نمودن نوع سرعت ، میزان حافظه و بررسی خطاء است .

حافظه های SRAM دارای یک تکنولوژی کاملا" متفاوت می باشند. در این نوع از حافظه ها از فلیپ فلاپ برای ذخیره سازی هر بیت حافظه استفاده می گردد. یک فلیپ فلاپ برای یک سلول حافظه، از چهار تا شش ترانزیستور استفاده می کند . حافظه های SRAM نیازمند بازخوانی / بازنویسی اطلاعات نخواهند بود، بنابراین سرعت این نوع از حافظه ها بمراتب از حافظه های DRAM بیشتر است .با توجه به اینکه حافظه های SRAM از بخش های متعددی تشکیل می گردد، فضای استفاده شده آنها بر روی یک تراشه بمراتب بیشتر از یک سلول حافظه از نوع DRAM خواهد بود. در چنین مواردی میزان حافظه بر روی یک تراشه کاهش پیدا کرده و همین امر می تواند باعث افزایش قیمت این نوع از حافظه ها گردد. بنابراین حافظه های SRAM سریع و گران و حافظه های DRAM ارزان و کند می باشند . با توجه به موضوع فوق ، از حافظه های SRAM بمنظور افزایش سرعت پردازنده ( استفاده از Cache) و از حافظه های DRAM برای فضای حافظه RAM در کامپیوتر استفاده می گردد.

ما ژول های حافظه

تراشه های حافظه در کامییوترهای شخصی در آغاز از یک پیکربندی مبتنی بر Pin با نام (DIP(Dual line Package استفاده می کردند. این پیکربندی مبتنی بر پین، می توانست لحیم کاری درون حفره هائی برروی برداصلی کامپیوتر و یا اتصال به یک سوکت بوده که خود به برد اصلی لحیم شده است .همزمان با افزایش حافظه ، تعداد تراشه های مورد نیاز، فضای زیادی از برد اصلی را اشغال می کردند.از روش فوق تا زمانیکه میزان حافظه حداکثر دو مگابایت بود ، استقاده می گردید.

راه حل مشکل فوق، استقرار تراشه های حافظه بهمراه تمام عناصر و اجزای حمایتی در یک برد مدار چاپی مجزا (Printed circut Board ) بود. برد فوق در ادامه با استفاده از یک نوع خاص از کانکنور ( بانک حافظه ) به برد اصلی متصل می گردید. این نوع تراشه ها اغلب از یک پیکربندی pin با نام Small Outline J-lead ) soj ) استفاده می کردند . برخی از تولیدکنندگان دیگر که تعداد آنها اندک است از پیکربندی دیگری با نام Thin Small Outline Package )tsop) استفاده می نمایند. تفاوت اساسی بین این نوع پین های جدید و پیکربندی DIP اولیه در این است که تراشه های SOJ و TSOR بصورت surface-mounted در PCB هستند. به عبارت دیگر پین ها مستقیما" به سطح برد لحیم خواهند شد . ( نه داخل حفره ها و یا سوکت ) .

تراشه ها ی حافظه از طریق کارت هائی که " ماژول " نامیده می شوند قابل دستیابی و استفاده می باشند.. شاید تاکنون با مشخصات یک سیستم که میزان حافظه خود را بصورت 32 * 8 , یا 16 * 4 اعلام می نماید ، برخورده کرده باشید.اعداد فوق تعداد تراشه ها ضربدر ظرفیت هر یک از تراشه ها را که بر حسب مگابیت اندازه گیری می گردند، نشان می دهد. بمنظور محاسبه ظرفیت ، می توان با تقسیم نمودن آن بر هشت میزان مگابایت را بر روی هر ماژول مشخص کرد.مثلا" یک ماژول 32 * 4 ، بدین معنی است که ماژول دارای چهار تراشه 32 مگابیتی است .با ضرب 4 در 32 عدد 128 ( مگابیت) بدست می آید . اگر عدد فوق را بر هشت تقسیم نمائیم به ظرفیت 16 مگابایت خواهیم رسید.

نوع برد و کانکتور استفاده شده در حافظه های RAM ، طی پنج سال اخیر تفاوت کرده است . نمونه های اولیه اغلب بصورت اختصاصی تولید می گردیدند . تولید کنندگان متفاوت کامپیوتر بردهای حافظه را بگونه ای طراحی می کردند که صرفا" امکان استفاده از آنان در سیستم های خاصی وجود داشت . در ادامه (SIMM (Single in-line memory مطرح گردید. این نوع از بردهای حافظه از 30 پین کانکتور استفاده کرده و طول آن حدود 3/5 اینچ و عرض آن یک اینچ بود ( یازده سانتیمتر در 2/5 سانتیمتر ) .در اغلب کامپیوترها می بایست بردهای SIMM بصورت زوج هائی که دارای ظرفیت و سرعت یکسان باشند، استفاده گردد. علت این است که پهنای گذرگاه داده بیشتر از یک SIMM است . مثلا" از دو SIMM هشت مگابایتی برای داشتن 16 مگابایت حافظه بر روی سیستم استفاده می گردد. هر SIMM قادر به ارسال هشت بیت داده در هر لحظه خواهد بود با توجه به این موضوع که گذرگاه داده شانزده بیتی است از نصف پهنای باند استفاده شده و این امر منطقی بنظر نمی آید.در ادامه بردهای SIMM بزرگتر شده و دارای ابعاد 25 / 4 * 1 شدند( 11 سانتیمتر در 2/5 سانتیمتر ) و از 72 پین برای افزایش پهنای باند و امکان افزایش حافظه تا میزان 256 مگابایت بدست آمد.

بموازات افزایش سرعت و ظرفیت پهنای باند پردازنده ها، تولیدکنندگان از استاندارد جدید دیگری با نام dual in-line memory module)DIMM) استفاده کردند.این نوع بردهای حافظه دارای 168 پین و ابعاد 1 * 5/4 اینچ ( تقریبا" 14 سانتیمتر در 2/5 سانتیمتر ) بودند.ظرفیت بردهای فوق در هر ماژول از هشت تا 128 مگابایت را شامل و می توان آنها را بصورت تک ( زوج الزامی نیست ) استفاده کرد. اغلب ماژول های حافظه با 3/3 ولت کار می کنند. در سیستم های مکینتاش از 5 ولت استفاده می نمایند. یک استاندارد جدید دیگر با نام Rambus in-line memory module ، RIMM از نظر اندازه و پین با DIMM قابل مقایسه است ولی بردهای فوق ، از یک نوع خاص گذرگاه داده حافظه برای افزایش سرعت استفاده می نمایند.

اغلب بردهای حافظه در کامپیوترهای دستی (notebook) از ماژول های حافظه کاملا" اختصاصی استفاده می نمایند ولی برخی از تولیدکنندگان حافظه از استاندارد small outline dual in-line memory module) SODIMM استفاده می نمایند. بردهای حافظه SODIMM دارای ابعاد 1* 2 اینچ ( 5 سانتیمنتر در 5 /2 سانتیمنتر ) بوده و از 144 پین استفاده می نمایند. ظرفیت این نوع بردها ی حافظه در هر ماژول از 16 مگابایت تا 256 مگابایت می تواند باشد.

بررسی خطاء

اکثر حافظه هائی که امروزه در کامپیوتر استفاده می گردند دارای ضریب اعتماد بالائی می باشند.در اکثر سیستم ها ،" کنترل کننده حافظه " درزمان روشن کردن سیستم عملیات بررسی صحت عملکرد حافظه را انجام می دهد. تراشه های حافظه با استفاده از روشی با نام Parity ، عملیات بررسی خطاء را انحام می دهند. تراشه های Parity دارای یک بیت اضافه برای هشت بیت داده می باشند.روشی که Parity بر اساس آن کار می کند بسیار ساده است . در ابتداParity زوج بررسی می گردد. زمانیکه هشت بیت ( یک بایت) داده ئی را دریافت می دارند، تراشه تعداد یک های موجود در آن را محاسبه می نماید.در صورتیکه تعداد یک های موجود فرد باشد مقدار بیت Parity یک خواهد شد. در صورتیکه تعداد یک های موجود زوج باشد مقدار بیت parity صفر خواهد شد. زمانیکه داده از بیت های مورد نظر خوانده می شود ، مجددا" تعداد یک های موجود محاسبه و با بیت parity مقایسه می گردد.درصورتیکه مجموع فرد و بیت Parity مقدار یک باشد داده مورد نظر درست بوده و برای پردازنده ارسال می گردد. اما در صورتیکه مجموع فرد بوده و بیت parity صفر باشد تراشه متوجه بروز یک خطاء در بیت ها شده و داده مورد نظر کنار گذاشته می شود. parity فرد نیز به همین روش کار می کند در روش فوق زمانی بیت parity یک خواهد شد که تعداد یک های موجود در بایت زوج باشد.

مسئله مهم در رابطه با Parity عدم تصحیح خطاء پس از تشخیص است . در صورتیکه یک بایت از داده ها با بیت Parity خود مطابقت ننماید داده دور انداخته شده سیستم مجددا" سعی خود را انجام خواهد داد. کامپیوترها نیازمند یک سطح بالاتربرای برخورد با خطاء می باشند.برخی از سیستم ها از روشی با نام به error correction code)ECC) استفاده می نمایند. در روش فوق از بیت های اضافه برای کنترل داده در هر یک از بایت ها استفاده می گردد. اختلاف روش فوق با روش Parity در این است که از چندین بیت برای بررسی خطاء استفاده می گردد. ( تعداد بیت های استفاده شده بستگی به پهنای گذرگاه دارد ) حافظه های مبتنی بر روش فوق با استفاده از الگوریتم مورد نظر نه تنها قادر به تشخیص خطا بوده بلکه امکان تصحیح خطاهای بوجود آمده نیز فراهم می گردد. ECCهمچنین قادر به تشخیص خطاها در مواردی است که یک یا چندین بیت در یک بایت با مشکل مواجه گردند .

انواح حافظه RAM

Static random access memory)SRAM) . این نوع حافظه ها از چندین ترانزیستور ( چهار تا شش ) برای هر سلول حافظه استفاده می نمایند. برای هر سلول از خازن استفاده نمی گردد. این نوع حافظه در ابتدا بمنظور cache استفاده می شدند.

Dynamic random access memory)DRAM) . در این نوع حافظه ها برای سلول های حافظه از یک زوج ترانزیستورو خازن استفاده می گردد .

Fast page mode dynamic random access memory)FPM DRAM) . شکل اولیه ای از حافظه های DRAM می باشند.در تراشه ای فوق تا زمان تکمیل فرآیند استقرار یک بیت داده توسط سطر و ستون مورد نظر، می بایست منتظر و در ادامه بیت خوانده خواهد شد.( قبل از اینکه عملیات مربوط به بیت بعدی آغاز گردد) .حداکثر سرعت ارسال داده به L2 cache معادل 176 مگابایت در هر ثانیه است .

Extended data-out dynamic random access memory)EDO DRAM) . این نوع حافظه ها در انتظار تکمیل و اتمام پردازش های لازم برای اولین بیت نشده و عملیات مورد نظر خود را در رابطه با بیت بعد بلافاصله آغاز خواهند کرد. پس از اینکه آدرس اولین بیت مشخص گردید EDO DRAM عملیات مربوط به جستجو برای بیت بعدی را آغاز خواهد کرد. سرعت عملیات فوق پنج برابر سریعتر نسبت به حافظه های FPM است . حداکثر سرعت ارسال داده به L2 cache معادل 176 مگابایت در هر ثانیه است .

Synchronous dynamic random access memory)SDRM) از ویژگی "حالت پیوسته " بمنظور افزایش و بهبود کارائی استفاده می نماید .بدین منظور زمانیکه سطر شامل داده مورد نظر باشد ، بسرعت در بین ستون ها حرکت و بلافاصله پس از تامین داده ،آن را خواهد خواند. SDRAM دارای سرعتی معادل پنج برابر سرعت حافظه های EDO بوده و امروزه در اکثر کامپیوترها استفاده می گردد.حداکثر سرعت ارسال داده به L2 cache معادل 528 مگابایت در ثانیه است .

Rambus dynamic random access memory )RDRAM) یک رویکرد کاملا" جدید نسبت به معماری قبلی DRAM است. این نوع حافظه ها از Rambus in-line memory module)RIMM) استفاده کرده که از لحاظ اندازه و پیکربندی مشابه یک DIMM استاندارد است. وجه تمایز این نوع حافظه ها استفاده از یک گذرگاه داده با سرعت بالا با نام "کانال Rambus " است . تراشه های حافظه RDRAM بصورت موازی کار کرده تا بتوانند به سرعت 800 مگاهرتز دست پیدا نمایند.

Credit card memory یک نمونه کاملا" اختصاصی از تولیدکنندگان خاص بوده و شامل ماژول های DRAM بوده که دریک نوع خاص اسلات ، در Laptop ها استفاده می گردد .

PCMCIA memory card .نوع دیگر از حافظه شامل ماژول های DRAM بوده که در Laptop استفاده می شود.

FlashRam نوع خاصی از حافظه با ظرفیت کم برای استفاده در دستگاههائی نظیر تلویزیون، VCR بوده و از آن به منظور نگهداری اطلاعات خاص مربوط به هر دستگاه استفاده می گردد. زمانیکه این نوع دستگاهها خاموش باشند همچنان به میزان اندکی برق مصرف خواهند کرد. در کامپیوتر نیز از این نوع حافظه ها برای نگهداری اطلاعاتی در رابطه با تنظیمات هارد دیسک و ... استفاده می گردد.

VideoRam)VRAM) یک نوع خاص از حافظه های RAM بوده که برای موارد خاص نظیر : آداپتورهای ویدئو و یا شتا ب دهندگان سه بعدی استفاده می شود. به این نوع از حافظه ها multiport dynamic random access memory) MPDRAM) نیز گفته می شود.علت نامگذاری فوق بدین دلیل است که این نوع از حافظه ها دارای امکان دستیابی به اطلاعات، بصورت تصادفی و سریال می باشند . VRAM بر روی کارت گرافیک قرار داشته و دارای فرمت های متفاوتی است. میزان حافظه فوق به عوامل متفاوتی نظیر : " وضوح تصویر " و " وضعیت رنگ ها " بستگی دارد.

به چه میزان حافظه نیاز است ؟

حافظه RAM یکی از مهمترین فاکتورهای موجود در زمینه ارتقاء کارآئی یک کامپیوتر است . افزایش حافظه بر روی یک کامپیوتر با توجه به نوع استفاده می تواند در مقاطع زمانی متفاوتی انجام گیرد. در صورتیکه از سیستم های عامل ویندوز 95 و یا 98 استفاده می گردد حداقل به 32 مگابایت حافظه نیاز خواهد بود. ( 64 مگابایت توصیه می گردد) .اگر از سیستم عامل ویندوز 2000 استفاده می گردد حداقل به 64 مگابایت حافظه نیاز خواهد بود.( 128 مگابایت توصیه می گردد) در ویندوز ایكس پی میزان نیاز به حافظه رم به 128 مگابایت افزایش یافته است ..سیستم عامل لینوکس صرفا" به 4 مگابایت حافظه نیاز دارد. در صورتیکه از سیستم عامل اپل استفاده می گردد به 16 مگابایت حافظه نیاز خواهد بود.( 64 مگابایت توصیه می گردد). میزان حافظه اشاره شده برای هر یک از سیستم های فوق بر اساس کاربردهای معمولی ارائه شده است . دستیابی به اینترنت ، استفاده از برنامه های کاربردی خاص و سرگرم کننده ، نرم افزارهای خاص طراحی، انیمیشن سه بعدی و... مستلزم استفاده از حافظه بمراتب بیشتری خواهد بود .