حجره نشینی از یادگارهای دوران طلبگی و یکی از بخشهای مهم زندگی هر
طلبه است که همواره با خاطرات فراوانی همراه است؛ سکونت در حجره می تواند
زمینه ساز و آغازی بر رشد علمی، فکری،معنوی و اجتماعی هر طلبه و فرصتی
طلایی برای خودسازی او باشد و یا با کمی غفلت محلی برای گذران و از دست
دادن بخش مهمی از دوران زندگی طلبگی و از دست دادن فرصتها.
در این گزارش سعی می کنیم به بررسی بایسته ها و ضرورتهای حجره نشینی طلاب بپردازیم:
درسهای دوران حجره نشینی
دوران حجره نشینی بسته به عملکرد و برداشت ما از آن ممکن است یک فرصت
بوده و ما را آماده زندگی آینده علمی و اجتماعی کرده و یا یک تهدید باشد و
یا با درک نکردن این فرصت ارزشمند ما را از بهترین فرصتهای جوانی محروم
کند؛ پس توجه یک طلبه به آموزه های حجره نشینی می تواند برای او درس آموز
و سازنده باشد؛ در همین زمینه حجة الاسلام و المسلمین «سید رحیم توکل» به
ما می گوید: معمولاً طلاب حجره نشین مجرد بوده و هنوز ازدواج نکرده اند،
با توجه به این فرصت و فراغ بالی که برای آنان وجود دارد، بهترین فرصت است
تا حداکثر بهره برداری علمی و درسی را داشته باشند.
استاد اخلاق حوزه علمیه ادامه می دهد: طلاب با مباحثه و انجام تحقیقات در
حجره می توانند سطح علمی خود را افزایش داده و این دوران طلایی را برای
خود ماندگار کنند، در واقع دوران حجره نشینی محلی برای شناخت و ابراز
استعدادهای باطنی است. دوران حجره نشینی همچنین می تواند محل تمرینی برای
همزیستی دوستانه با افراد مختلف باشد؛ استاد توکل با بیان این مطلب می
افزاید: در دوران حجره نشینی ما که تهیه و پخت غذا با خودمان بود، با
تقسیم کار و مسؤولیتها بین اعضای حجره به نوعی مسؤولیت پذیری و تعهد
اجتماعی را می آموختیم.
حجة الاسلام و المسلمین «حمید ملکی» نیز می گوید: دوره حجره نشینی در واقع
شبیه دوران تدثر برای پیامبر(ص) است و بعد از طی دوران تدثر است که وظیفه
انذار برای طلاب آغاز می شود و هر قیامی برای خدا باید انس با خدا داشته
باشد. مدیر مدرسه علمیه معصومیه قم ادامه می دهد: در حجره نشینی خیلی از
پوشیدگی های روحی و روانی برای انسان آشکار می گردد و افراد در کنار هم
امتحانات مهمی از نظر رعایت اخلاق می دهند و در واقع در یک رقابت سالم
مراقب همدیگر هستند.
وی می افزاید: در حجره خودبینی ها و خودخواهی ها به مشارکت جمعی تبدیل شده
و مراحل خودسازی طی می شود؛ طلبه ای که حجره نشینی نکرده باشد، نقص دارد و
در واقع دوران خودشناسی را پاس نکرده است زیرا حجره نشینی در واقع به
معنای طی کردن دوران خودسازی،داشتن ارتباط خاص با خدا، نوعدوستی،گذشت و
ایثار است.
اختصاصات دوران حجره نشینی
دوران حجره نشینی بر خلاف برخی هم خانگی ها اختصاصاتی دارد، در وقفنامه
برخی از مدارس علمیه و حجره های آن خواندن حداقل یک حزب و یا ۵۰ آیه از
قرآن و نمازشب و یا برخی آداب ایمانی دیگر ذکر شده است که فرصت و زمینه ای
برای خود سازی و رشد اخلاقی است، ضمن اینکه برخی از مدارس نیز سکونت در
حجره را مشروط به مطالعه و مباحثه علمی کرده و آن را به فرصتی برای رشد
علمی تبدیل می کنند؛ در این زمینه حجة الاسلام ملکی می گوید: طلبه وقتی
وارد محیطی برای سکونت و اقامت می شود باید زندگی سالم داشته باشد و با
گناه به حیات طیبه نمی رسد و این الزامات مقدمه ای برای رسیدن طلاب به این
حیات است.
مدیر مدرسه علمیه معصومیه قم ادامه می دهد: در مدرسه اعلام کرده ایم که
مباحثه درسی و خواندن ۵۰ آیه قرآن ضرورت حجره نشینی در این مدرسه است و
این رعایت کردنها است که آرام آرام طلبه را موفق کرده ویا بی مبالاتی است
که باعث عدم توفیق و انحراف او می شود.
حجة الاسلام توکل نیز در این مورد به اهمیت تهذیب نفس اشاره کرده و می
افزاید: دوران حجره نشینی فرصتی برای خودسازی اخلاقی است که طلاب می
توانند با استفاده از این فرصت بهترین لحظات معنوی را داشته باشند؛
دوران حجره نشینی با الزامات و قواعدی که دارد، می تواند طلاب را از نظر
اخلاقی، انسانی و علمی سیر داده و به اوج برساند، آغاز رشد بسیاری از
بزرگان علمی و اخلاقی ما از دوران آغاز طلبگی و حجره نشینی بوده است و از
آن دوران و کمالات و فضایل بزرگان خاطرات بسیاری وجود دارد.
آسیب شناسی دوران حجره نشینی
رعایت نکردن نظامات اخلاقی و درسی در دوران سکونت در حجره و آلوده شدن
به گناهان جمع نشینی از جمله غیبت،تهمت، صرف اوقات به بطالت و سستی و
کاهلی از جمله آسیبهای دوران حجره نشینی است، ضمن این که دقت در انتخاب هم
حجره ای نیز در حجره نشینی اهمیت زیادی داشته و زمینه رشد همه جانبه فرد
را فراهم می کند، چه بسیارند افرادی که با هم حجره ای شدن با بندگان خوب
خدا به درجات عالی علمی و اخلاقی دست یافتند. توکل در مورد آسیب شناسی
دوران حجره نشینی می گوید: حجره نشینی به خودی خود موجب اشکال نیست، بلکه
این خود فرد است که مشکل دارد و نتوانسته است خود را با ضروریات حجره
نشینی تطبیق دهد.
وی به تنهایی فرد در حجره اشاره کرده و می افزاید: یکی از آفتهای مهم حجره
نشینی تنها بودن فرد در حجره است که موجب غلبه شیطان بر او شده و عقیده
های نادرست در ذهن او پرورش می یابد. ملکی نیز در این زمینه با اشاره به
اهمیت حیاتی هم حجره ای ادامه می دهد: یکی از آسیبهای مهمی که ممکن است در
حجره ایجاد شود، مصاحبت و هم حجره ای بودن با افراد ناباب و بی انگیزه
است. من همیشه به طلاب سفارش می کنم قبل از هر چیزی به دنبال هم حجره ای
خوب بگردید، زیرا ممکن است فردی با انگیزه بالا و نیت عالی وارد شود، اما
وجود یک هم حجره ای ناباب در او تأثیر گذاشته و نیت خالص و انگیزه او را
بگیرد.
ملکی همچنین اضافه می کند: تنهایی در حجره نیز آفت دیگری است که معمولا
سراغ طلابی می آید که حاضر به ایثار، گذشت و همفکری نیستند و در این صورت
فرد نمی تواند تعامل در جامعه را بیاموزد و با ناهنجاری ها مقابله درست
داشته باشد و به صورت یک انسان گلخانه ای بار آمده و همه چیز را برای خود
می خواهد.
………………..
منبع: روزنامه قدس
لینک