تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : اگـر در مـيـان مـسلمانان افرادى معتقد گردند كه در پناه اسلام و ايمان به پيامبر وائمه اطهار عليهم السلام مجازند هر گناهى را مرتكب شوند و مجازات آنها چند روزى بيش نخواهد بود سخت در اشـتـباهند و از روح اسلام و تعليمات آن بركنار مى باشندبعلاوه ما امتيازى در اين مساله براى مسلمانان قائل نيستيم بلكه معتقديم پيروان هر امتى در عصر و زمان خود كه به پيامبر عصر خود ايـمـان داشته و ضمنا مرتكب گناهى شده اند مشمول اين قانون هستند از هر نژادى كه باشند در حاليكه يهود اين امتياز را براى نژاد اسرائيل قائل بودند نه اقوام ديگر .

پاسخ : اولا حـديـث مزبور از احاديث غير معتبر است ثانيا : ممكن است منظور از معذب شدن عذاب الهى نباشد , بلكه ناراحتى است كه روح ميت بر اثر آگاهى از بى تابى بستگانش پيدا مى كند .

پاسخ : آنـچـه بـا اخـتـيـار نـاسازگار است و مستلزم جبر , اجبار ابتدايى است نه اجبار والجائى كه براى مجازات و كيفر باشد . اگر گروهى ابتدا به مخالفت با خدابرخيزند , راه عناد و دشمنى در پيش گيرند و از روى اختيار كفر و شرك بورزند طبق وعده الهى مجازات خواهند شد و يكى از مجازات هاى آنها همين است كه خداوند آنهارا از ياد خودش غافل مى گرداند . بـه ايـن تـرتـيب روشن مى شود كه جبرى در كارنيست , بلكه آنچه هست پاداش و يا كيفر اعمالى است كه از روى اختيار صورت گرفته اند .

پاسخ : ايـنـكـه در آيـه گـفـتـه شـده اگـر خداوند بخواهد , مشيت و اراده اجبارى است يعنى خداوند نـمـى خـواهـد مـردم بـه زور و اجبار ايمان بياورند , بلكه مى خواهد با اراده وميل خودشان ايمان بياورند بنابراين آيه مزبور گواه روشنى بر نفى عقيده جبريون است .

پاسخ : ايـن گـونه تعبيرات اشاره به خاصيت و اثر عمل است يعنى هنگامى كه انسان كارى رابطور مكرر انـجام دهد , كم كم قبح و زشتى آن در نظرش از بين مى رود , و حتى به صورت جالبى جلوه گر مـى شـود و از آنجا كه علت العلل و مسبب الاسباب و آفريدگار هرچيز خداست و همه تاثيرات به خدا منتهى مى شود اين گونه آثار در زبان قرآن گاهى به او نسبت داده مى شود .

پاسخ : گـاهـى يك سلسله اعمال از انسان سر مى زند كه نتيجه آن گمراهى و انحراف هميشگى وعدم بازگشت به سوى حق است , چون اين حالت از آثار اعمالى است كه خود انسان انجام داده به هيچ وجه دليل بر جبر نمى شود بلكه عين اختيار است آنچه مربوط به خداست اين كه در چنان اعمالى چنين اثرى قرار داده است .

پاسخ : ايـنـكـه به خدا نسبت داده شده به خاطر آن است كه او مسبب الاسباب در عالم هستى است و هر مـوجـودى تاثيرى دارد به خدا منتهى مى شود , اين خاصيت را خداوند در تكرارعمل قرار داده كه انسان تدريجا به آن خو مى گيرد و حس تشخيص او دگرگون مى شود ,بى آنكه مسئوليت انسان از بـيـن بـرود و يا براى خدا ايراد و نقصى باشد و اگر به شيطان يا هواى نفس نسبت داده شود به خـاطـر اين است كه عامل نزديك و بدون واسطه ,آنها هستند و اگر گاه به صورت فعل مجهول آمـده اشاره به اين است كه طبيعت عمل چنين اقتضا مى كند كه بر اثر تكرار , ايجاد حالت , ملكه , عشق و علاقه مى كند .

پاسخ : اولا بتها هميشه از سنگ و چوب نبوده اند بلكه گاهى فرعونها و نمرودها مردم را به پرستش خود دعوت مى كردند و خود را رب اعلى و زنده كننده و ميراننده مى ناميدندثانيا : گاه بتهاى سنگى و چـوبـى را مـتوليان و كارگردانان آنچنان مى آراستند وتشريفات براى آنها قائل مى شدند كه براى عوام ساده لوح به راستى گمراه كننده بودند .

پاسخ : پيروان گمراه دو حالت دارند , گاهى آگاهانه به دنبال اين رهبران منحرف مى افتندكه نظيرش را در طول تاريخ فراوان ديده ايم , در اين صورت عامل گناه هم دستوررهبران است و هم تصميم خـودشـان و در ايـنـجاست كه يك سهم از مسئوليت گناهانشان بردوش رهبران است ( بى آنكه چـيـزى از گـنـاهـان آنها كاسته شود ) اما گاه مى شود كه پيروان بدون اينكه مايل باشند اغفال مى شوند و تحت تاثير وسوسه هاى رهبران گمراه قرار مى گيرند كه نمونه آن در ميان مردم عوام ديده مى شود , در اين صورت همه بارگناهانشان بر دوش پيشوايان گمراه است و خودشان اگر در تـحـقـيـق كـوتـاهى نكرده باشندمسئوليتى ندارند ولى دسته اول كه با علم و آگاهى تبعيت كـرده انـد مـسـلـمـا سـر سـوزنى از گناهشان كم نمى شود در عين اينكه پيشوايانشان سهمى از مسئوليت را بر دوش مى كشند .

پاسخ : ايـنگونه امور كه در قرآن به خداوند نسبت داده شده است هيچگاه به صورت ابتدايى نيست , بلكه پـس از انجام گناه و توبه نكردن و افراط و اصرار بر گناه به صورت مجازات يا براى رسوا ساختن اشـخاص گناهكار كه با استفاده نادرست از اختيارى كه خداوند به آنها اعطا كرده است , اين امور از سوى خداوند صادر مى گردد .