تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : قرآن كريم همه اشياء و پديده ها را مخلوق خداوندى مى داند . اللّه خـالـق كل شى ء ( زمر / 62 ) همچنين خداوند مى فرمايد هر چيزى نيكو و حسن خلق كرده است . الذى احسن كل شى ء خلقه ( سجده / 7 ) بنابراين قرآن كريم همه مخلوقات را حسن مى داندزيرا مخلوق خداوند است . ( مراد از مخلوقات اعم از اشياء و رفتارها و پديده هااست ) . از طـرفـى در ميان مخلوقات خصوصا مخلوقات جاندار و بالاخص عاقل تعارض درغايات و منافع وجـود دارد ; و گـاه پـديده يا مخلوقى براى مخلوق ديگر مناسب و ملايم نيست و از اين جهت آن مخلوق بد , زشت يا ناپسند است . از ايـن رو در آيه 78 ازسوره نساء , قرآن درصدد بيان اين امر است كه همه مخلوقات حتى آنچه را شـمـانـاپـسـند مى دانيد مخلوق خداوند است و اگر در مجموع هستى در نظر گرفته شود و از آن جهت كه موجود است لحاظ شود نيكوست .و در آيه 79 سوره نساء درصدد بيان اين امر است كه فـعـل خداوندو مخلوقات او يكسره نيكو هستند , و آنچه بدى يا ناپسندى به نظر مى رسيدبه دليل تعارضى است كه ميان منافع و اميال شما و آن چيز احساس مى كنيد .

پاسخ : درجه در آيه 95 به لحاظ نحوى منصوب است و نقش تميز دارد . يعنى بيان مى كند كه برترى اعطايى به مجاهدين به لحاظ درجه است نه به لحاظ چيزى ديگر . اما واژه درجات در آيه 96 به لحاظ نحوى بدل يا عطف بيان است از عبارت اجرا عظيما - پس در آيه صرفا بيان مى كند كه مجاهدين بر قاعدين در نزد خدا برترى دارند . ودر آيه 96 مى فرمايد مقدار اين برترى چقدر است .

پاسخ : عدلى كه در آيه 129 بيان شده , عدل حقيقى يا حقيقت عدل است . يعنى عدل در تمامى شئون ظاهرى و باطنى مثل محبت و عشق . از آنجا كه محبت امرى غير اختيارى وارادى است انسان نمى تواند در آن عدالت را رعايت كند چرا كه به دست او نيست . ازاين رو خداوند مى فرمايد هر چه تلاش كنيد باز نمى توانيد در محبت عدالت بورزيد . اما آنچه شرط تعدد زوجات است و مورد آيه سوم رعايت عدالت در رفتار ظاهرى ورسيدگى امور دنيايى و توجهات و امكانات است . و اين نوع عدالت ورزيدن ممكن است چرا كه مبادى آن در اختيار انسان است .

پاسخ : در قـرآن كريم بيان شده است كه در آخرت نيز آسمان و زمين وجود دارند گرچه مانندآسمان و زمين دنيايى نيستند . يـوم تـبـدل الارض غير الارض و السماوات و برزو اللّه الواحد القهار ( ابراهيم / 48 ) و نيز از قول اهل جنت بيان شده است : وقالوا الحمد للّه الذى صدقنا وعده وارثنا الارض نتبوء من الجنه حيث نشاء ( زمر / 74 ) . پس همانگونه كه در آخرت بهشت و جهنم وجود دارد . آسمان و زمين نيز وجود دارد ; و آسمان و زمين آخرت خالد و جاويدان هستند . گرچه آسمان و زمين دنيايى از ميان مى روند .

پاسخ : خـيـر , زيـرا پـيـامـبـر اكـرم (ص ) يكى از اسباب ظاهرى هدايت است و ايمان مومنان باواسطه يا بى واسطه به ايشان منتهى مى شود . عـلاوه بـر ايـن آياتى نظير آيه سوره قصص استقلال در هدايت را نفى كرده است نه مطلق هدايت بوسيله حضرت را . به همين دليل در آيه سوره ابراهيم هدايت مردم توسط حضرت را مقيد ساخته است به باذن ربهم .

پاسخ : همانگونه كه قرآن مى فرمايد خداوند سبحان به فشحاء امر نمى كند . عـقـل نـيـز گـواه اين مطلب است چرا كه امر به فحشاء از روى جهل است يا شهوت يا ضعف , در حاليكه خداوند بزرگ عالم , قادر و خير محض است . از اين رو معناى امر در آيه يااين است كه ما به مردم آن قريه امر به طاعت كرديم اما آنها معصيت كردند . يـامـراد ايـن اسـت كه خداوند نعمت هاى خود را بر آنها افزونى كرد و همين امر سبب شدكه آنان بيشتر طغيان كنند تا اطاعت نمايند .

پاسخ : براى روشن شدن مطلب بايد فلسفه وجود آيات متشابه در قرآن را ذكر كنيم و آن اينكه 1 ) الفاظ و عـبـاراتـى كه در گفتگوهاى انسانها بكار مى رود تنها براى نيازمنديهاى روزمره به وجود آمده به هـمـيـن دلـيـل وقـتـى از دايـره زندگى محدود مادى بشر خارج مى شويم و مثلا سخن درباره آفـريـدگار كه نامحدود از هر جهت است به ميان مى آيد به روشنى مى بينيم كه الفاظ ما قالب آن مـعانى نيست و ناچاريم كلماتى رابكار بريم كه از جهات مختلفى نارسايى دارد همين نارساييهاى كـلـمـات , سرچشمه قسمت قابل توجهى از متشابهات قرآن است 2 ) بسيارى از حقايق مربوط به جـهـان ديـگـر , ياجهان ماوراء طبيعت است كه از افق فكر ما دور است و ما به حكم محدود بودن قـادربه درك عمق آنها نيستيم اين نارسايى افكار ما و بلند بودن افق آن معانى , سبب ديگرى براى تـشـابـه قسمتى از آيات است 3 ) يكى ديگر از اسرار وجود متشابه درقرآن به كار انداختن افكار و انـديشه ها و به وجود آوردن جنبش و نهضت فكرى درمردم است 4 ) وجود آيات متشابه در قرآن , نياز شديد مردم را به پيشوايان الهى و پيامبر و اوصياى او روشن مى سازد و سبب مى شود كه مردم بـه حـكـم نياز علمى به سراغ آنها بروند و رهبرى آنها را عملا به رسميت بشناسند و از علوم ديگر وراهنماييهاى مختلف آنان نيز استفاده كنند و بر اثر اين نياز , در همه چيز ازافكار او الهام بگيرند 5 ) فلسفه ديگر آزمايش افراد و شناخته شدن فتنه انگيزان از مومنان راستين است .

پاسخ : مـفـهوم آيه اين نيست كه مرد نبايد در برابر زن قصاص شود بلكه اولياى زن مقتول مى توانند مرد جنايتكار را به قصاص برسانند بشرط آنكه نصف مبلغ ديه را بپردازندتوضيح اينكه : مردان غالبا در خـانـواده عضو موثر اقتصادى هستند و مخارج خانواده را متحمل مى شوند بنابراين تفاوت ميان از بـيـن رفـتن مرد و زن از نظر اقتصادى وجنبه هاى مالى بر كسى پوشيده نيست لذا اسلام با قانون پـرداخـت نـصـف مـبـلـغ در مـوردقـصـاص مرد رعايت حقوق همه افراد را كرده و از اين ضربه نابخشودنى كه به خانواده مى خورد جلوگيرى نموده است . اسلام هرگز اجازه نمى دهد كه به بهانه لفظ تساوى حقوق افراد ديگرى مانند فرزندان شخصى كه مورد قصاص قرار گرفته پايمال گردد .

پاسخ : از بين بردن افراد مزاحم و خطرناك گاه بهترين وسيله براى رشد و تكامل اجتماع است و چون در اينگونه موارد مساله قصاص ضامن حيات و ادامه بقا مى باشد شايد ازاين رو قصاص به عنوان غريزه در نـهـاد انـسان گذارده شده است و ما مى بينيم بخاطرحفظ بدن عضو فاسد را قطع مى كنند , كسانى كه كشتن قاتل را فقدان فرد ديگرى مى دانند تنها ديد انفرادى دارند از بين بردن اين افراد خـونريز در اجتماع همانندقطع كردن و از بين بردن عضو فاسد و مضر است كه به حكم عقل بايد آن را قطع كرد .

پاسخ : قـضـا غـيـر قـابل تغيير است , ولى گاهى ( قضا و قدر ) بصورت مترادف بكار مى رود و ازاينروى تـقسيم به حتمى و غير حتمى مى گردد و بدين لحاظ است كه در اخبار و ادعيه از تغيير قضاء ياد شده و صدقه و بر و نيكى به والدين و صله رحم و دعاء از عوامل تغيير قضاء معرفى گرديده است .