تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : اگر در زمان امام در مسئله نماز مسافر از ايشان تقليد نكرده‏ايد و فعلا هم به آيت‏الله مكارم رجوع كرده‏ايد مى‏توانيد در نماز مسافر از آيت‏الله مكارم تقليد كنيد.

پاسخ : نگاه كردن به زنان نامحرم در غير صورت و دست‏ها از مچ تا سر انگشتان حرام است و در صورت و دست‏ها نيز اگر به قصد لذت باشد، حرام است. حال اگر بعد از نگاه يقين به خروج منى نداشته باشيد غسل واجب نمى‏شود. گفتنى است كه نگاه به نامحرم از گناهان بزرگ مى‏باشد. در حديثى آمده است: يك نگاه به نامحرم تير مسمومى است از تيرهاى شيطان و چه بسا ممكن است همين يك نگاه انسان را به گناهان بدترى مثل عمل منافى با عفت بكشاند و به جايى برسد كه پشيمانى سودى ندارد. بايد توجه داشته باشيد همان گونه كه راضى نيستيد كسى به خواهر و مادر شما نگاه كند، به يقين مردم نيز چنين هستند و اگر انسان خواهر و مادر مردم را مثل خواهر و مادر خودش بداند، هرگز نگاه بد به آنها نخواهد كرد.

پاسخ : اگر رفع نياز پزشكى كشور موقوف به اين امور باشد در حد رفع نياز مانع ندارد ولى مجرد آموزش مجوز نمى‏شود و اگر ضرورت و نياز نباشد جايز نيست و در صورت امكان براى لمس نامحرم از دستكش استفاده نماييد، (پزشكى در آيينه اجتهاد مقام رهبرى ص 58و 64و 65) .

پاسخ : آثارى چون: نماز و روزه‏اش پذيرفته نيست؛ گرفتار آتش دوزخ مى‏گردد؛ بوى بهشت به مشامش نمى‏رسد؛ تنگى رزق و متقابلاً فرزند او هم نسبت به او بدرفتار خواهد شد.

پاسخ : سرخوردگى شما از رشته تحصيلى ناشى از شرايط محيطى است، ليكن اين را بدانيد كه با تغيير رشته هيچ چيز عوض نمى‏شود و پس از چند صباحى با واقعيات ديگرى برخورد مى‏كنيد كه موجب مى‏شود تابلوى زيبايى كه از رشته الهيات در ذهن خود ترسيم كرده‏ايد بشكند و همين وضع موجود پديد آيد. چه بسا موقعى كه مى‏خواستيد رشته موجود را آغاز كنيد نيز همين تابلوى زيبا را در ذهن داشتيد، ولى اكنون يكسرى امور موجب وازدگى شما شده است. اكنون چاره كار چيست؟ به نظر مى‏رسد بهترين راه اين است كه شما تحت تأثير محيط قرار نگيريد و همواره خود را براى رويارويى با مشكلات، ناهموارى‏ها و ناملايمات آماده كنيد، مسلماً در هر رشته و هر دانشگاهى مشكلات خاصى وجود دارد، ليكن بايد با همه اينها برخورد منطقى داشت؛ يعنى، اولاً بايد تحت تأثير نكات منفى محيط قرار نگرفت. ثانياً در حد منطقى جهت بهبود آن تلاش كرد. ثالثاً مواظب بود كه آن امور انسان را از هدف و پيشرفت باز ندارد. مسلماً رشته شما براى خدمت به جامعه بسيار مفيد است، بنابراين با جديت و اشتياق هر چه بيشتر به آن ادامه دهيد و با استمداد از عنايات الهى بكوشيد كه همواره فردى مفيد و خدمتگزار براى جامعه باشيد. در ضمن سعى كنيد در برنامه‏هاى دينى و فعاليت‏هاى گروهى و جمعى نيز فعال شويد و در مراسم دينى شركت فعال داشته باشيد. اين مسأله علاوه بر پاداش زيادى كه دارد در تقويت روحيه شما نيز كه فردى مذهبى هستيد بسيار مؤثر است.

پاسخ : فلسفه آفرينش زن و مرد و اهميت ازدواج و مسأله تأخير ازدواج در جامعه كنونى و رابطه آن با نظام حاكم هر يك بايد به دقت بررسى گردد تا بتوان به قضاوتى درست و فارغ از پيشداورى‏هاى خام دست يافت. الف) فلسفه آفرينش زن و مرد صرفا اين نيست كه با يكديگر درآميزند و زندگى كنند. بلكه اين خود يكى از راهكارهاى مقدماتى نظام خلقت درراستاى هدف و فلسفه‏اى برتر و بالاتر است. ب) ازدواج و تشكيل خانواده در اسلام از اهميت بسيار بالايى برخوردار است. زيرا از طريق آن نه تنها نيازهاى غريزى انسان به گونه‏اى نظام‏وار و سامان‏مند تأمين مى‏شود. بلكه زمينه‏هاى بسيار مناسبى براى پرورش فضايل و كمالات و تربيت انسان‏هاى پاك و شايسته در محيطى آكنده از عشق و صفا و صميميت فراهم مى‏گردد. ج) تأخير در ازدواج از واقعيت‏هاى تلخى است كه در قرن اخير درسطح جهانى از جمله كشور ما شيوع بسيارى يافته است. البته احساس نگرانى از اين مسأله در جامعه ما بيش از ديگر جوامع است. زيرا دغدغه دينى و ميل به پاك زيستن و دامن به مفاسد نيالودن و دركنار آن شدت و قوت گرايش‏هاى جنسى در جوانان فشار شديدى را برآنان وارد مى‏سازد. ولى آيا اين مسأله به منزله آن است كه در كشورهاى ديگر فلسفه آفرينش زن و مرد رعايت شده و در جامعه ما نمى‏شود؟ اگر منظور اصل مسأله تأخير در ازدواج است آمارهاى جهانى نشان مى‏دهد كه در بسيارى از جوامع تأخير سنى ازدواج بيش از جامعه ماست و اگر مقصود آن است كه آنان با فساد و بى‏بند وبارى به هر طريقى كه شده نياز جنسى خود را تأمين مى‏كنند اين جز دور شدن از فلسفه خلقت زن و مرد و گرفتار آمدن در انواع تيره‏بختى‏ها چيز ديگرى نيست. د) علت تأخير ازدواج در ايران و ديگر جوامع بشرى چيست؟ شرايط نوين زندگى بشر و تحولاتى كه در پى تمدن جديد رخ داده اساسى‏ترين عامل تأخير ازدواج مى‏باشد. اين مسأله نياز به تحقيقات تاريخى جامعه شناختى گسترده‏اى دارد. ليكن به طور خلاصه و اجمال يادآور مى‏شويم كه در گذشته معمولا از سنين پايين جوانان و نوجوانان جذب بازار كار و فعاليت در جامعه مى‏شدند. اين برنامه نتايج چندى را به دنبال داشت. از جمله: 1- شخص از آغاز نوجوانى كسب درآمد و ثروت مى‏نمود و از حالت مصرف كنندگى خارج مى‏شد علاوه بر آنكه هزينه سنگين تحصيل نيز براو يا خانواده و دولت تحميل نمى‏شد. 2- فرد داراى پايگاه اجتماعى ثابت و مشخص بود. يعنى وقتى كسبى را پيشه خود مى‏ساخت و پس از مدتى در آن ورزيدگى مى‏يافت ديگر برايش مشخص بود كه زندگى او و آينده‏اش همين است و چندان دغدغه اينكه فردا و فرداها چه خواهد شد و چه تغييرات اساسى در زندگى و كار او رخ خواهد داد آزارش نمى‏داد. 3- شخص با كار و فعاليت اجتماعى از تجارب خاص زندگى بهره‏مند مى‏شد تدريجا مشكلات را پشت سر مى‏نهاد و پختگى مناسب براى تشكيل خانواده پيدا مى‏كرد. عوامل فوق باعث مى‏گرديد كه شخص به سهولت و بدون دردسر ازدواج كند. زيرا: * كمبود هزينه‏هاى زندگى و سهولت شرايط ازدواج * دارا بودن درآمد لازم عدم ابهام نسبت به وضعيت آينده * ورزيدگى تجربه و آبديده شدن در برخورد با مشكلات و پشت سر نهادن تدريجى آنها ديگر هيچ حالت منتظره‏اى براى فرد باقى نمى‏گذاشت. اما شرايط عصر نو: درجهان نو شرايط زندگى تغييرات شگرفى نموده و عمده‏ترين تأثيرات شكننده خود را برجوانان تحميل كرده است. در دنياى كنونى تقريبا همه نوجوانان به استثناى افراد بسيار قليلى به تحصيل اشتغال داشته و آن چنان آينده مبهم و نامعينى دارند كه گويى فكر آن را هم در سر نمى‏پرورانند و تمام هم آنها گذران موفق اين دوران است و بس. با پايان يافتن دوران دانش‏آموزى - كه به طور متوسط در سنين 17 - 20 سالگى انجام مى‏پذيرد - شخص يا در انديشه راه‏يابى به دانشگاه است و يا بايد به خدمت سربازى برود. بنابراين چند سالى ديگر جهت تشكيل خانواده مشكل دارد و اگر به دانشگاه راه يافت تازه دغدغه‏هاى ديگر آغاز مى‏شود كه آيا موفق به ارتقاى مراتب تحصيلى خواهد شد؟ پس از فراغت از تحصيل چند سال به خدمت نظام وظيفه بايد گذراند. تازه پس از همه اينها آيا كار مناسب در جامعه خواهد يافت؟ تا كى بايد در پى كاريابى باشد و ... اينها همه ره‏آوردهاى طبيعى عصر ماشين و تكنولوژى است و براى دولت جمهورى اسلامى نيز يكى از مشكلات بسيار اساسى مى‏باشد. زيرا دركشور ما تعداد انبوهى از جوانان به تحصيلات دانشگاهى اشتغال دارند و حل مشكل ازدواج آنان در سطح كلان آن هم با توجه به مشكلات مالى فقدان پايگاه اجتماعى مشخص و تغيير جايگاه اجتماعى و باعنايت به آسيب‏شناسى‏هاى اجتماعى مسأله كارى است سخت دشوار. اينك بر شما عزيزان است كه به جاى متهم ساختن نظام دقيقا چشم بر واقعيت‏هاى موجود گشاييد و بدون پيروى از احساسات تند و هيجانى به انديشه و تعمق در مسأله پرداخته وبا ارائه راه كارهاى مفيد و سازنده در حل اين معضل بزرگ هميارى و هفكرى نماييد.

پاسخ : در روايت از امام صادق(ع) آمده است: اول چيزى كه در قيامت مى‏پرسند نماز است، اگر قبول شد ساير عبادات نيز مقبول است، (محاسن برقى، ج 1، ص 81) نيز امام صادق(ع) فرمودند: «شفاعت ما به كسى كه نماز را سبك بشمارد نمى‏رسد»، (همان، ص 80) بنابراين كسى كه نماز نخواند هيچ عمل مقبولى ندارد و از شفاعت نيز بهره‏اى نمى‏برد و جايگاه او در سخت‏ترين عذاب‏ها يعنى «سقر» مى‏باشد. قرآن مجيد مى‏فرمايد ملكه دوزخ از جهنميان مى‏پرسد «چه چيز شما را به سقر انداخت؟ گويند: ما نمازگزار نبوده‏ايم»، (مدثر، آيه 42).

پاسخ : ملاقات با امام زمان(عج) و ديگر اولياى الهى نياز به سنخيت با آنان دارد. به دست آوردن سنخيت با اولياى الهى نياز به تحقّق دو بُعد؛ يعنى، معرفت و عمل دارد. اگر كسى خود را به اولياى الهى شبيه نمود، به لقاى آنان نيز واصل خواهد شد.  نوريان مرنوريان را طالبند         ناريان مرناريان را جاذبند  آنچه وظيفه ماست تشبه به آن حضرات و پيمودن راه آنان است ما بايد در همه حال سرباز آماده باش آن حضرت بوده و همواره در خدمت ايشان باشيم. اين مسأله را آيه 200 سوره آل عمران بيان فرموده: يا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا اِصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اِتَّقُوا اَللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ‏؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، صبر كنيد و يكديگر را به صبر واداريد و مرابطه نماييد و تقوا و خداترسى را پيشه سازيد، باشد كه رستگار شويد». امام باقر(ع) در تفسير اين آيه شريفه مى‏فرمايند: «صبر كنيد بر اداى فرايض (يعنى در انجام تكاليف الهى استقامت داشته باشيد) و در برابر دشمنان پايدارى كنيد و با امامتان (كه انتظارش را مى‏كشيد) مرابطه نماييد»، (كتاب الغنية، شيخ مفيد، ص 105) مرابطه با امام زمان(عج) يعنى خود را به رشته ولايت او بستن و بر خدمت و پيروى و يارى او گردن نهادن و اين يكى از اركان ايمان است كه آدمى خود را به امام خويش مربوط سازد و از او جدا نشود. هم‏چنين بايد كارهايى انجام دهيم كه آن حضرت و اصحابشان انجام مى‏دهند. قرآن راجع به حضرت مهدى و اصحاب ايشان مى‏فرمايد: اَلَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي اَلْأَرْضِ أَقامُوا اَلصَّلاةَ وَ آتَوُا اَلزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْكَرِ؛ كسانى كه اگر در زمين به آنان توانايى دهيم نماز را بپا داشته و زكات (به مستحق) بخشيده و به معروف امر نموده و از منكر نهى كنند»، (حج، آيه 41). امام باقر(ع) در تفسير اين آيه مى‏فرمايند: «اين آيه براى آل محمد است؛ يعنى، مهدى(عج) و اصحاب او»، (تفسير قمّى، ج 2، ص 87). در نتيجه اگر ما هم مى‏خواهيم از اصحاب و ياران آن حضرت باشيم، بايد به اين امور اهتمام ورزيم. خوب است بدانيم؛ امام زمان شديداً به شيعيان خود عشق مى‏ورزند. بلكه علاقه آن حضرت به شيعيان و دوستانشان خيلى بيشتر از علاقه‏اى است كه ما نسبت به آن حضرت داريم. آن حضرت همواره به شيعيان خود دعا مى‏كنند. از آن حضرت نقل شده است: «انا غير مهملين لمراعاتكم ولاناسين لذكركم‏؛ ما هرگز در رعايت احوال شما كوتاهى نمى‏كنيم و شما را از ياد نمى‏بريم‏». (بحارالانوار، ج 53، ص 174) ناگفته نماند ما مكلف به ارتباط به معناى ملاقات با امام زمان(عج) نيستيم آنچه بر ماست جلب رضايت آن بزرگوار مى‏باشد. ارتباط با امام زمان يعنى خود را به رشته ولايت او بستن و بر خدمت و پيروى و يارى او گردن نهادن و اين يكى از اركان ايمان است كه آدمى خود را به امام خويش مربوط سازد و از او جدا نشود. پيوستگى با او يعنى مطيع او بودن. آنچه در روايات زياد سفارش شده است انتظار فرج است ما بايد ارتباط معنوى خود را با امام زمان(عج) با عمل به دستورات آن حضرت و انتظار فرج به معناى واقعى ثابت و مستدام نگه داريم. از اين رو بسيار بجاست كه خصوصيات منتظر واقعى حضرت مهدى(عج) را بدانيد و سپس آن را در خود عملى كنيد پس بحث زير ضرورى به نظر مى‏رسد. منتظر واقعى مهدى(عج) بايد چندين خصوصيت داشته باشد: 1- عمل به تكاليف دينى منتظر واقعى بايد تمام وظايف دينى و احكام الهى را انجام دهد. 2- محزون بودن به علت محروم بودن از زيارت آن وجود مبارك عزيز على ان ارى الخلق و لاترى و لا اسمع لك حسيساً و لا نجوى...؛ بر من گران است كه خلق را ببينم و تو ديده نشوى و سخن آشكار و پنهان تو را نشنوم‏»، (دعاى ندبه). 3- براى تقويت ارتباط هر روز صبح «دعاى عهد» را بخوانيم. 4- انتظار فرج آن حضرت در دل و ظاهر جلوه‏گر كنيم. در روايات متعدد داريم كه در زمان غييبت امام زمان(ع) بهترين اعمال انتظار فرج است اينجا نياز به توضيح دارد كه چرا بهترين اعمال انتظار فرج است. فرج؛ يعنى، نصرت و پيروزى و گشايش و مقصود نصرت و پيروزى حكومت عدل علوى بر حكومت‏هاى كفر و شرك و بى داد است پيروزى عدل گسترى كه به رهبرى امام عصر(عج) تشكيل مى‏گردد بنابراين انتظار فرج يعنى انتظار تحقق‏يافتنى اين آرمان بزرگ و جهانى است و منتظر حقيقى كسى است كه حقيقتاً خواهان تشكيل چنين حكومتى باشد و اين خواسته آن گاه جدى و راست است كه شخص منتظر عامل به عدل و گريزان از ستم و تباهى باشد و گرنه انتظار فرج در حد يك ادعا و شعار بى محتوا باقى خواهد بود ازاين‏رو در روايات آمده است كه انتظار فرج خود فرج است زيرا كسى كه حقيقتاً منتظر فرج و ظهور حجت خدا و تاًسيس حكومت عدل گستر اوست زندگى خود را بر پايه عدل و داد استوار مى‏سازد و او انسانى است كه حضور و غيبت امام در نحوه رفتار و سير و سلوكش تفاوتى ندارد و قبل از تشكيل حكومت عدل او چنين حكومتى را در زندگى خود پايدار ساخته است بنابراين انتظار فرج حقيقى ريشه در معرفت به حق و عدل و ايمان و عشق به آن دارد و آثار آن نيز در عمل نمايان مى‏گردد و چنين حقيقت اصيل و عميقى با لفظ و شعار به دست نمى‏آيد و با بى تفاوتى و بى اعتنايى نسبت به مقدمات دينى و رسالت‏هاى انسانى در تعارض و تناقض است از اين جا نادرستى يك تفسير از انتظار فرج روشن مى‏شود زيرا بعضى بر اين تصور خام هستند كه انتظار فرج يعنى بى تفاوتى نسبت به آنچه در جوامع بشر مى‏گذرد و دست روى دست گذاشتن به اميد اينكه امام زمان ظهور كند و آنهارا اصلاح نمايد. انتظار فرج تعهدآفرين و مسؤوليت‏ساز است و با بى‏تفاوتى و بى‏اعتنايى به سرنوشت بشر و حقيقت و فضليت منافات دارد. انتظار فرج يعنى: الف) معرفت امام معصوم و عادل و پيشواى فضيلت. ب) ايمان به امامت و قيادت رهبرى الهى و عدالت پيشه. ج) عشق به عدالت وارزش‏هاى انسانى. ه) اميد به آينده‏اى روشن و نويد بخش. ك) تلاش براى برقرارى حكومتى عدل پيشه و عدل گستر. ح) رعايت موازين و قوانين دينى و اخلاقى. خ) داشتن روحيه تعهد و مسؤوليت‏پذيرى. اين انتظار فرج است كه بهترين اعمال و بهترين عبادت است و چنين منتظرى، مقامى عالى دارد و هر گاه در زمان غيبت از دنيا برود به منزله كسانى است كه پس از ظهور حضرت حجت(عج) زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد مى‏كنند، (بحارالانوار ج 52 ص 125 - ره‏توشه راهيان نور، دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم چاپ اول تيرماه 1374 ص 193-190 با تصرف). 5- داستان‏هاى واقعى بزرگانى كه با امام زمان(عج) در ارتباط بودند را بخوانيم. در پايان به اين نكته مهم توجه داشته باشيم كه امام زمان(عج) به عنوان «حجت خدا» و «ولى‏عصر» بر اعمال و رفتار ما آگاهى دارد و خود را در محضر ايشان ببينيم و براى گره‏گشايى‏هاى مادى و معنوى از ايشان به عنوان واسطه فيض الهى درخواست داشته باشيم.

پاسخ : اشكال در عمل نكردن بانك‏ها به قانون است نه قانون بانكدارى و اگر شما در موقع سپرده‏گذارى به بانك وكالت دهيد كه با پول شما معامله مشروعى از قبيل شركت مضاربه و... انجام دهد و درصدى از سود آن به شما بپردازد اشكال ندارد و در موقع وام گرفتن نيز اگر به شرايط عقود اسلامى عمل گردد گرفتن وام نيز اشكال ندارد.

پاسخ : در مورد تعداد اصحاب امام حسين(ع) در روز عاشورا، روايات مختلف است؛ ولى آنچه كه مسلم و مشهور است اين است كه مجموع لشكر ابى‏عبدالله(ع) 72 نفر بوده است. سى و دو نفر سواره و چهل تن پياده بوده‏اند، (شيخ مفيد، الارشاد، ص 447، چاپ اسلاميه - علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 45، ص 4، المكتبةالاسلاميه) . و به روايت ديگر اصحاب امام حسين(ع) 82 نفر بوده است و بنا بر روايتى كه از امام محمد باقر(ع) وارد شده، اصحاب ابى‏عبدالله(ع) را 145 نفر ذكر مى‏كند كه 45 نفر سواره و 100 تن پياده بوده‏اند، (محدث قمى، شيخ عباس، منتهى‏الامال، ج 1، ص 638، انتشارات هجرت - علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 45، ص 4، المكتبةالاسلاميه) .