تبیان، دستیار زندگی

پاسخ :
 از صداى سخن عشق نديدم خوشتر         يادگارى كه در اين گنبد دوار بماند
 
 راهيست ره عشق كه هيچش كناره نيست‏         آنجا جز آن كه جان بسپارند چاره نيست‏
  آرى زندگى بدون عشق و دوست داشتن، كويرى خشك و دريايى يخ زده است كه هيچ جنب و جوشى در آن به چشم نمى‏خورد. عشق است كه به زندگى معنا مى‏بخشد و حيات را قابل تفسير مى‏كند، ولى كدام عشق؟ عشقى جاودان، ابدى و زوال ناپذير. آن عشق جز عشق به خدا و اولياى او چيز ديگرى نيست؛ چرا كه بقيه هر چه هست گذرا و مقطعى است. خواهر عزيز! شما را به خاطر عشقتان به خداوند مى‏ستاييم، و به خاطر عشقتان به بنده‏اى از بندگان خدا ملامت نمى‏كنيم، ولى زنهار كه ارتباط، عشق و دلسوزى شما براى آن جوان پايانى خوش و درخور نداشته باشد. ممكن است شما او را دوست داشته باشيد، ولى آيا واقعاً او نيز شما را دوست دارد. اگر دوست دارد بايد عشق خود را در عمل اثبات كند. شايد انگيزه او صرفاً بهره‏ورى از شما باشد؟ بنابراين بهتر است چشمان خود را باز كنيد تا مبادا بعداً دچار افسوس گرديد. خواهر عزيز! ازدواج با جوانى كه دوست داريد مذمتى ندارد، ولى خرد و عقل و شرع اين اقتضا را دارد كه نظر پدر و مادر نيز جايگاهى داشته باشد. عشق تنها در عشق‏هاى جوانى خلاصه نمى‏شود؛ بالاخره پدر و مادر شما نيز سزاوار دوست داشتن و عشق ورزيدند. آيا نبايد براى نظر آنها جايگاهى قائل بود؟ در هر صورت چند توصيه برايتان داريم: 1- اگر آن جوان واقعاً شما را دوست دارد بايد در عمل اثبات نمايد. از او بخواهيد سريعاً كارى براى خود دست و پا كند و حتى به تحصيل فن و دانش بپردازد. اگر براى برآوردن اين خواسته خود را به آب و آتش زد، مى‏توان او را در محبّت صادق دانست. در غير اين صورت بدانيد كه پدر و مادرش تشخيص درستى داده‏اند كه او را براى وادار نمودن به كار، از خانه بيرون كرده‏اند. مسلماً پدر و مادر، بيشتر از هر كس دلسوز فرزندشان هستند. 2- مهلتى را براى بازپرداخت چيزهايى كه به او امانت داده‏ايد، معين كنيد و عكس‏العمل او را ارزيابى نماييد. اگر اقدام او منفى بود، بدانيد كه ... در آن صورت واقعيت را به پدر و مادر خود گفته و از آنان معذرت خواهى كنيد و تجربه گرانى را كه از اين مسير عايد شما مى‏شود قدر بدانيد. 3- بينش و عقايد خود را بر مبناى صميمى و منطقى استوار سازيد تا در جريانات مختلف زندگى مضمحل نگردد. اگر بنا باشد ايمان شما با آمدن كسى مستقر گردد، لابد با رفتن او نيز از ميان خواهد رفت! 4- اگر جوان مورد نظر در عمل (باكار و تلاش و پاسخ درست به آنچه كه گذشت) عشق و محبت خود را اثبات كرد، موضوع را با پدر و مادر و يا يكى از افراد باتجربه و موقر فاميل مطرح و سعى نماييد با منطق و پذيرش مسؤوليت‏هاى انتخاب خود، آنان را متقاعد نماييد تا به ازدواج شما رضايت دهند. 5- در صورت مشاهده سستى و تنبلى از شخص مورد نظر، بدانيد كه او جز برآوردن خواسته‏هاى خود هدف ديگرى ندارد. لذا به كلى دور او را خط بكشيد و با قطع هرگونه رابطه خود را از اين مهلكه برهانيد. در صورت تمايل نتيجه را براى ما بنويسيد.

پاسخ : در اين باره نمى‏توان حكم كلى داد، زيرا مدها اقسام مختلفى دارد، بنابراين در صورتى كه مد داراى تأثير فرهنگى منفى نداشته و ترويج فرهنگ غربى و ضد اسلامى و يا موجب تشبه به كفار و عناوين محرم ديگر نشود اشكال ندارد.

پاسخ : گروهى از مفسران معتقدند كه بهشتى كه آدم از ابتدا در آن بوده بر روى كره زمين بوده و در اثر آن ترك اولى خداوند او را از آن باغ و بهشت كه يكى از مناطق سرسبز و پرنعمت و روح‏افزاى زمين بوده بيرون رانده است اما اين كه چرا ابتدا خداوند آدم را در آن جنت و باغ قرار داد شايد بدان جهت بود كه آدم با زندگى كردن روى زمين هيچ گونه آشنايى نداشت و تحمل زحمت‏هاى آن بدون مقدمه براى او مشكل بود واز چگونگى كردار و رفتار در زمين بايد اطلاعات بيشترى پيدا كند، بنابراين بايد مدتى كوتاه تعليمات لازم را ببيند و بداندزندگى روى زمين توأم با برنامه‏ها و تكاليف و مسؤوليت‏ها است كه انجام صحيح آنها باعث سعادت و تكامل بقاى نعمت است و سرباز زدن از آن سبب رنج و ناراحتى و... به سرزمين خشك و معمولى برد. براى آگاهى بيشتر ر.ك: تفسير نمونه، ج 1، ص 187 - 181 .

پاسخ : ر اين زمينه به كتابهاى زير مراجعه كنيد: 1- كتابنامه امام زمان ،محمدپور 2- يكصد پرسش و پاسخ پيرامون امام زمان،رجالى تهرانى 3- ترجمه منتخب الاثر،آيت اللَّه صافى 4- مهدى موعود،ترجمه على دوانى 5- وابستگى جهان به امام زمان ،لطف اللَّه صافى 6- امام زمان در گفتار ديگران ،على دوانى 7- علائم ظهور ،محمد على علمى

پاسخ : الف) ترك اولى به معناى ترك بهتر و سزاوارتر است. هر گاه امر داير شود بين دو كار كه هر دو خوب و پسنديده است؛ اما يكى از آن دو از اولويت خاصى برخوردار است. در اين صورت انجام آن اولى و سزاوارتر خواهد بود و ترك آن ترك اولى خواهد بود؛ مثلاً انسان پولى را مى‏خواهد به مستحق بدهد دو مستحق هست كه يكى خويشاوند انسان و به شدت محتاج است و ديگرى از اين خصوصيت برخوردار نيست. هرگاه پول را به ديگرى كه چندان محتاج نيست و خويشاوند هم نيست بدهد، ترك اولى كرده (يعنى عملى را كه بهتر بوده انجام نداده است). ب ) قرينه‏هايى در آيات شريفه سوره «طه» وجود دارد كه مى‏رساند نهى خداوند (لا تقربا) نهى ارشادى بوده است نه مولوى. در آيات 117 تا 123 اين سوره خداوند مى‏فرمايد: «اى آدم يقين داشته باش كه اين (شيطان) با تو و همسرت دشمن است مبادا شما را از بهشت بيرون كند كه به رنج و مشكلات دچار شويد تو در بهشت نه گرسنه مى‏شوى و نه برهنه مى‏مانى و نيز نه تشنه مى‏شوى و نه گرماى آفتاب آزارت مى‏دهد». 1- خداوند در اين آيات نتيجه طبيعى خوردن از آن درخت را بيان مى‏كند كه خوردن آن باعث به رنج و مشقت افتادن است و نخوردن آن باعث خلود در بهشت و جاودانگى. امر ارشادى هم همين است؛ مثلاً امام معصوم به شخصى كه به مريضى سرماخوردگى دچار است بفرمايد ترشى نخور. اين نهى از خوردن ترشى حرمت آن را نمى‏رساند؛ بلكه مى‏رساند كه خوردن آن براى تو مضر است و اگر مى‏خواهى خوب شوى پرهيز لازم است. خداوند هم آدم را نهى از خوردن مى‏كند و نتيجه طبيعى عمل او (به رنج و زحمت افتادن) را براى وى بيان مى‏كند. 2- در ادامه آيات درباره قضيه خوردن آدم از آن درخت مى‏فرمايد: «آدم پروردگارش را نافرمانى كرد و از پاداش او محروم شد سپس پروردگارش او را برگزيد و توبه‏اش را پذيرفت و هدايتش كرد خداوند فرمود از آن جا فرود آييد در حالى كه دشمن يكديگر خواهيد بود؛ ولى هرگاه هدايت من به سراغ شما آيد هر كس از هدايت من پيروى كند نه گمراه مى‏شود و نه در رنج خواهد بود و هر كس از ياد من روى گردان شود زندگى سخت و تنگى خواهد داشت و روز قيامت او را نابينا محشور مى‏كنيم». از آيه 123 به خوبى روشن است كه بحث تكليف و حرام و حلال و كيفر و پاداش مربوط به بعد از اين است؛ چرا كه خداوند اين آيات را در زمان خروج از بهشت به آدم(ع) مى‏فرمايد. گوشزد كردن اين مطالب به آدم موقع هبوط به دنيا (دار تكليف) قابل توجه است و اين نكته را مى‏رساند كه نايل آمدن به سعادت در صورت پيروى از هدايت‏هاى الهى است و قيامت و عذاب در صورت نافرمانى، مربوط به بعد از فرود به دنيا است. 3- خداوند در اين آيات از پذيرفته شدن توبه آدم خبر مى‏دهد كه اگر امر مولوى بود لازمه‏اش اين بود كه بعد از پذيرفته شدن توبه، او را به بهشت برگرداند؛ در حالى كه اين طور نشد و نتيجه طبيعى عمل او (خروج از بهشت) سر جاى خودش باقى ماند، (تفسير الميزان، ذيل همين آيات). ج ) پاسخ اين بخش از سؤال از پاسخ سؤال‏هاى قبلى روشن مى‏شود. اجمالاً اينكه مطلب همان طور است كه شما فرموده‏ايد و انبياى الهى از هر گونه معصيت و نافرمانى منزه و دور هستند مطلب محكم همين است. قضيه حضرت آدم و يا مسائلى از اين قبيل كه در قرآن راجع به انبيا آمده از متشابهات قرآن است و اسرار و حكمتهايى در آن نهفته است كه بر ما روشن نيست. ضمناً از سؤال شما اين طور فهميده مى‏شود كه رعايت نكردن مسائل اخلاقى و عمل به مكروهات و ترك مستحبات را از مصاديق امر ارشادى مى‏دانيد در حالى كه چنين نيست و امر به مستحبات و ترك مكروهات هم از مصاديق امر مولوى است منتها نسبت به واجبات و محرمات از حيث شدت و ضعف فرق مى‏كند با دقت در پاسخهاى قبلى معنى امر و نهى ارشادى روشن مى‏شود.

پاسخ : راساس قانون اساسى شرايطى كه براى رهبر معين گرديده عبارتند از: فقاهت، عدالت و مدير و مدبر بودن. و اما نسبت به ساير تخصص‏ها نظير مسائل نظامى و اقتصادى و غير آنها بايد گفت در هيچ كجاى دنيا عادتاً نه چنين چيزى معمول و متداول و نه اساساً ممكن است كه يك نفر، هم متخصص امور نظامى باشد، هم كارشناس و متخصص كاركشته در مسائل سياسى و ديپلماسى داخلى و خارجى و... و در همه امور صاحب نظر و خبره باشد، بلكه در رهبران سياسى كشورها عمدتاً مسأله مديريت و كلان اجتماعى و آشنايى به مسائل سياست داخلى و خارجى است كه مهم قلمداد مى‏شود و براى تصميم‏گيرى در ساير مسائل نظير مسائل نظامى، اقتصادى، مسائل مربوط به توسعه و غير آنها از گروه‏هاى مشاوران امين و خبره و متخصص استفاده مى‏شود. در نظام ما هم كه يك نظام اسلامى است علاوه بر ويژگى‏هاى رهبران سياسى معمول دنيا، بايد يك ويژگى ديگرى نيز داشته باشد و آن ويژگى فقاهت و اسلام‏شناسى است. اما نسبت به غير از اين موارد لازم نيست رهبر شخصاً صاحب‏نظر بوده و آگاهى عميق و تخصصى داشته باشد، بلكه مى‏تواند با بهره‏گيرى از گروه مشاوران امين، متخصص و قوى در زمينه‏هاى مختلف از عهده وظايف و اختيارات گوناگونى كه براى وى در نظر گرفته شده است مانند فرماندهى كل قوا، تعيين خط و مشى‏ها و سياست‏هاى كلى نظام اعم از اقتصادى، نظامى، سياسى و... برآمده و تصميم‏گيرى نمايد. اما در مورد نظارت و اين كه آيا بايد به غير از فقهاء و حقوق‏دانان متخصصان مختلف نيز در مجلس خبرگان حضور داشته و بر عملكرد ايشان نظارت نمايند؟ بايد گفت: اولاً آنچه كه عنصر اصلى نظام را تشكيل مى‏دهد اسلام است كه در دو شرط فقاهت و عدالت در ولى‏فقيه تبلور يافته است و باعث امتياز نظام ما بر ساير نظام‏ها مى‏شود و احراز اين ويژگى در رهبر از عهده كسانى بر مى‏آيد كه خودشان متخصص در اين رشته يعنى فقاهت و اجتهاد باشند. ثانياً آشنايى نسبت به سياست و مسائل اجتماعى روز هم در خبرگان و هم در شخص رهبر اهميت دارد و بر اين اساس يكى از شرايط اعضاى خبرگان آگاهى و آشنايى نسبت به مسائل اجتماعى و سياسى مى‏باشد. ثالثاً از آنجا كه بر طبق قانون اساسى فرماندهى كل قوا، تعيين خط و مشى‏ها و سياست‏هاى كلى نظام اعم از اقتصادى، نظامى، سياسى و غير آنها به وسيله رهبر انجام مى‏گيرد، خبرگان براى نظارت بر عملكرد صحيح رهبر و وظايف او، در كميسيون‏هاى مجلس خبرگان خصوصاً كميسيون تحقيق كه مراقب بقاء اوصاف و شرايط رهبرى است و در مشورت‏ها، از متخصصان و صاحب‏نظران سياسى و اقتصادى، نظامى و.. دعوت نموده و از نظرات كارشناسى آنها مطلع مى‏شوند. رابعاً: يكى از وظايف همه مسلمانان امر به معروف و نهى از منكر و نصيحت حاكمان وانتقاد صحيح، سالم و سازنده از آنان مى‏باشد (نظارت عمومى) و مردم و ساير متخصصان مى‏توانند نظرات خود را از طريق رسانه‏ها، احزاب و... به حكومت و دستگاه‏هاى مسؤول منتقل نمايند. بدين‏ترتيب ملاحظه مى‏شود كه منطقاً وجود تخصص‏هاى مختلف نظامى، اقتصادى و غير آنها در مجلس خبرگان رهبرى واعضاى آن ضرورتى ندارد و انتخاب افرادى كه حد نصاب لازم و كافى را در اجتهاد و تقوا و آگاهى نسبت به مسائل سياسى و اجتماعى روز جامعه و بين‏الملل داشته باشند، براى تعيين و تشخيص رهبر و ولى‏فقيه توسط مجلس خبرگان كافى است. افزون بر آن مسؤوليت‏هايى چون فرماندهى كل قوانيازمند آگاهى‏هاى نظامى نيست، زيرا فرماندهى كل در واقع سياست‏هاى كلان مانند جنگ و صلح را اعلام مى‏كند نه فرماندهى يگان‏هاى نظامى در ميدان را. براى آگاهى بيشتر ر.ك: 1- ولايت فقيه، ص 456،جوادى آملى 2- نگاهى گذرا به نظريه ولايت فقيه، ص 150،محمد مهدى نادرى قمى

پاسخ : به رغم اظهارات غيرمستند مقامات آمريكايى، هنوز علت اصلى اين حادثه در هاله‏اى از ابهام است و هر چند «بن لادن» به عنوان مظنون اصلى اين حادثه، معرفى شده است؛ ولى واقعيات موجود نشان مى‏دهد كه حادثه‏اى با اين گستردگى - كه نيازمند برنامه‏ريزى‏هاى از پيش تعيين شده و اطلاعات و امكانات دقيق است - نمى‏توانسته از چشم دستگاه‏هاى اطلاعاتى و امنيتى امريكا مخفى بماند. اطلاعات مستند نيز نشانگر اين است كه اگر دستگاه‏هاى اطلاعاتى و امنيتى آمريكا (C.I.A و F.B.I) و اسرائيل (موساد) در اين حادثه دست نداشته‏اند؛ از وقوع آن با خبر بوده‏اند. خصوصاً با توجه به اين كه اين حادثه بهترين مستمسك براى اجراى طرح‏هاى استكبارى و سلطه‏طلبانى آمريكا در جهت تسريع در روند جهانى‏سازى و ايجاد نظام تك‏قطبى در جهان، مبارزه با روند رو به گسترش اسلام گرايى - على‏الخصوص حضور مداوم در مناطق استراتژيك آسياى ميانه - به دست آورد. اسرائيل نيز با بهره‏بردارى كامل از اين حادثه، به سركوبى انتفاضه پرداخت و خواسته‏هاى نامشروع خود را بر اعراب و مسلمانان تحميل كرد. مسؤولان نظام جمهورى اسلامى بعد از وقوع اين حادثه، ضمن محكوم كردن هر گونه حادثه‏ى تروريستى و كشتن انسان‏هاى بى‏گناه، خواهان مبارزه‏ى جدى و غير تبعيض‏آميز با تروريسم بين‏المللى - كه آمريكا و اسرائيل مظهر اصلى آن مى‏باشند - شدند.

پاسخ : فلسفه پديدارى فرقه‏هاى مختلف: تمامى اديان در درون خود فرقه‏ها و شاخه‏ها و گرايش‏هاى گوناگون و بعضاً متفاوتى دارند، طرح تفصيلى اين موضوع در دو دين بزرگ يهودى و مسيحى در اينجا امكان نداشته و تنها به ذكر علل پديدارى فرقه‏هاى مختلف در اسلام اشاره مى‏شود؛ امّا قبل از آن تذكر دو نكته ضرورى است اوّلاً اين علل گاهى در پيدايش يك جريان با يكديگر تداخل مى‏كنندو برخى اوقات هر علتى موجب پديد آمدن گروه خاصى گشته و در مواقعى علتى در مؤسس آن جريان نقش چشمگير داشته و علت ديگرى در پيرو و پذيرنده آن مؤثر بوده است. ثانياً، دو مسأله شاخص و ريشه‏اى منشأ بسترسازى براى پديد آمدن فرق گوناگون در اسلام گشته است. يكى در نخستين زمان فوت رسول اكرم(ص) و مربوط به مسأله خلافت و امامت است و ديگرى مرتبط با ماجراى حكميّت در جريان جنگ صفين، (نگا: فى علم الكلام، احمد محمود صبحى، بيروت دار النهضة، چاپ اوّل، 1405 ق، ج 1، صص 32 - 34). اما علل: 1. ضعف فكرى و فرهنگى: اصولاً محدوديت قواى ادراكى انسان و عدم توانايى او براى حلّ قطعى همه مسائل اعتقادى، از جمله مهم‏ترين علل اختلاف انسان‏هاست، در مواردى كه مسأله به روشنى قابل حلّ نيست هر كس به حدس و گمان مى‏رسد كه ممكن است با حدس و گمان ديگران متفاوت باشد. در اين صورت است كه اختلاف نظرها آشكار مى‏شود. حضرت رسول(ص) در مدت كوتاه رسالتش فرصت بيان همه مطالب را براى مردم نيافت؛ از اين رو، لازم بود از سوى رسول خدا(ص) جانشينى همچون او كه معصوم باشد كار را به عنوان امامت مسلمين و تبيين معارف قرآن و سنت نبوى ادامه دهند ولى چنين نشد. يكى از علل پيدايش غلات را در همين امر مى‏توان جست، (نگا: بحارالانوار، محمدباقر مجلسى، بيروت مؤسسة الوفاء، چاپ دوّم، 1983 م، ج 25، ص 288، روايت 44). 2. تعصبات قبليه‏اى: پس از وفات پيامبر(ص)، مردم به جاى اين كه در مراسم خاكسپارى شركت كنند، هر گروهى مدعى شد كه حق خلافت از آن اوست. بنابر شواهد تاريخى هيچ يك از انصار و مهاجران در تعيين جانشين پيامبر(ص) از قرآن و سنت رسول خدا(ص) يا از مصلحت امت سخن نگفت، بلكه سخن در اين بود كه جانشينى پيامبر حق گروه انصار است يا مهاجر و چون در ميان انصار دو قبيله اوس و خزرج بود اين دو نيز به رقابت برخاستند و به دليل همين مخالفت مهاجران غالب شدند، (نگا: جانشينى حضرت محمد(ص)، ويلفردمادولونگ، ترجمه احمد نمايى، جواد قاسمى و... مشهد، بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، چاپ اوّل، 1377 ش، صص 47 - 65 و قيام حسين(ع)، دكتر سيد جعفر شهيدى، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، بهمن 1359، صص 26 - 36). 3. مادى: از منابع تاريخى و روايى معلوم مى‏شود گروهى بوده و هستند كه مثلاً با جعل مطالب و اخبار غلوآميز و انتشار آن، توجه عده‏اى را به خود جلب كرده و از مواهب و فضل و بخششهاى مادى آنان بهره‏مند شوند؛ مانند مغيرة بن سعيد كه در تمام عمر خود در تلاش بود تا مرام جديدى احداث كرده و گروهى متشكل پديد آورد تا به اهداف مادى و دنيايى خود برسد، (نگا: ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغة، تحقيق: محمد ابوالفضل ابراهيم بيروت، دار احياء الكتب العربية، چاپ دوّم، 1385 ق، ج 8، ص 21 و شهرستانى ابوالفتح، الملل و النحل، بيروت، دار المعرفة للطباعة و النشر، چاپ دوّم، بى‏تا، ص 83). يا برخى براى آن كه مى‏خواستند در محيط اسلامى راهى براى مباح كردن گناهان و ترك واجبات و فراهم ساختن بساط عيش و عشرت توأم با توجيه شرعى پيدا كنند تا توده‏هاى ناآگاه مسلمان به آن ايمان آورده آنگاه به كمك همين توده‏هاى ناآگاه تشكيلاتى به وجود آورده و به اهداف خود كه همان بسط اباحه‏گرى بوده دست يابند. برخى از مورخان ملل و نحل يكى از علل پيدايش فرقه غلات را همين امر دانسته‏اند، (نگا: الاشعرى، سعد بن عبدالله ابن خلف، المقالات و الفرق، تصحيح محمدجواد مشكور، تهران، مركز انتشارات علمى و فرهنگى، چاپ دوّم، 1360 ش، صص 51 - 52). 4. سياسى: سياست‏بازانى كه بيشتر به اهداف غلط خود مى‏انديشند براى نيل به مقصود خود از حربه‏هاى گوناگونى استفاده مى‏كنند و يكى از اين حربه‏هاى قوى و كارآمد ايجاد فرق و نحله‏هاى گوناگون مذهبى است. اينان با به وجود آوردن چنين فرقه‏هايى يك سلسله مسائل و آموزه‏هاى دور از ذهن و عقل را وارد جريان مخالف خود مى‏كردند تا به آن آسيب وارد كرده و آن را در مقابل چشم ديگران ناميمون جلوه دهند. مانند برخى از اخبار در مورد ائمه(ع) كه به دور از حقيقت و واقعيت است، (نگا: الذهبى، ابى عبدالله محمد بن احمد بن عثمان، ميزان الاعتدال فى نقد الرجال، تحقيق على محمد البجاوى، دار احياء الكتب العربية، چاپ اوّل، 1382 ق، ج 2، ص 45). يا پديدارى فرقه كيسانيه كه پيروان مختار بن ابى عبيده ثقفى تلقى شده‏اند براى تضعيف ديدگاه و حركت مختار از سوى مخالفانش پديدار شد، (نگا: صفرى فروشانى، نعمت‏الله، غاليان، مشهد، بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، چاپ اوّل، 1378 ش، صص 83 - 89). 5. گسترش حوزه جغرافيايى اسلام با فتوحات مسلمانان، به تدريج پيروان اديان و عقايد ديگر وارد حوزه حكومت اسلامى شدند. گروهى از اين افراد كه مسلمان شده بودند به طرح مسائل و مشكلات خود براى مسلمانها پرداختند و آنها كه بر دين خود باقى مانده بودند در اين مسائل با مسلمانان مجادله مى‏كردند اين مسأله در اواخر حكومت بنى‏اميه و اوائل حكومت عباسيان به دليل ترجمه فلسفه يونان شدت بيشترى گرفت و باعث پديدارى برخى از فرقه‏ها شد. بر اساس گزارش دكتر حسين عطوان، قدريه ديدگاههاى خود را از تأثيرپذيرى يهوديان و مسيحيان مسلمان شده شامى صورت مى‏دادند، (نگا: فرقه‏هاى اسلامى در سرزمين شام در عصر اموى، دكتر حسين عطوان، ترجمه حميدرضا شيخى، مشهد، بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس رضوى، چاپ اوّل، 1371 ش، صص 31 - 33 و نيز نگا: تاريخ الجدل، محمد ابو زهرة، قاهره، دار الفكر العربى، صص 76 - 81 و نيز الميزان، علامه سيد محمدحسين طباطبايى(ره)، موسسة الاعلمى للمطبوعات، ج 5، ص 276). 6. منع حديث، يكى ديگر از عوامل پديدارى فرقه‏هاى گوناگون اسلام گشت، زيرا با جلوگيرى از ضبط و تدوين حديث كه در واقع ترجمان اصلى و مفسّر حقيقى وحى به شمار مى‏رفت، اسرائيلياتى وارد آموزه‏هاى دينى گشت و موجب پديدارى هرج و مرج در اعتقادات اعمال، اخلاق و آداب و حتى جوهره و كنه دين وارد كرد و اين خود موجب پيدايش بدعت‏هاى يهودى و مسيحى در آموزه‏هاى اسلام گرديد، (نگا: معالم المدرستين، علامه سيد مرتضى عسگرى، قم، لكبة اصول الدين و المجمع العلمى الاسلامى، چاپ ششم، 1416 ق (1996 م)، ج‏2، ص 57) اين موضوع را به خوبى مى‏توان در تفاسير قرآن رهيابى كرد، (در اين باب نگا: پژوهشى در باب اسرائليات در تفاسير قرآن، دكتر محمدتقى ديارى، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردى، چاپ اوّل، 1379 ش، مجموع كتاب). اين موارد بخشى از علل پيدايش فرقه‏ها در اسلام بود.

پاسخ : صبر كردن در هنگام عطسه كارى عاميانه و فاقد مدرك و سند است تنها چيزى كه در روايات آمده است اينكه پس از عطسه گفته شود الحمد للَّه و يا اگر كسى عطسه كرد به او بگوئيد يرحمكم اللَّه‏

پاسخ : از متون دينى به دست نمى‏آيد كه كسى در بهشت داراى فرزند شود مگر آن كه ميل به يافتن آن كند و از وجود چنين ميلى خبر داده نشده است. از طرف ديگر خداوند حضرت آدم(ع) را به عنوان خليفه در زمين آفريد و بعيد نيست كه اگر از شجره منهيه نمى‏خورد عاقبت بر زمين مى‏آمد ولى نه به عنوان رانده شده از بهشت و هبوط از آن.