تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : قرآن و روايات تحريف حضرت علامه طباطبايى، درباره‏ى اين گونه روايات بحث سبوطى دارند كه حاصل آن اين است. گرچه عده‏اى از محدثين شيعه و حشويه و جماعتى از محدثين اهل سنت درباره‏ى تحريف قرآن با اخبارى كه در كتب معتبر شيعه و در صحاح سنّى‏ها نقل شده است، استدلال كرده‏اند؛ اما به موجب دلايل و براهين متقن، هيچ كدام از آن اخبار بر تحريف قرآن دلالت نمى‏كنند. زيرا: 1. تمسك به اخبار براى اثبات تحريف قرآن، مستلزم حجت نبودن خود آن اخبار است؛ زيرا با قبول تحريف قرآن، بر نبوت خاتم الانبياء دليلى باقى نمى‏ماند، تا چه رسد به امامت امامان و حجيت اخبار ايشان. اساساً خبر، وقتى حجيت دارد كه قرآن پشتوانه ى آن باشد. اگر استحكام قرآن با اين اخبار متزلزل شود، خودبه‏خود استحكام اخبار هم سست مى‏شود؛ لذا وضع اين اخبار به گونه‏اى است كه از فرض وجودشان، عدم خودشان لازم خواهد آمد. 2. احتمال دسيسه و جعل حديث كه احتمالى قوى است و قرائن آن را تأييد مى‏كنند، به خصوص روايات مربوط به خلقت، تاريخ انبيا، حوادث صدر اسلام و اخبار وارده در تفاسير آيات، اعتبارى براى اين گونه روايات باقى نمى‏گذارد؛ لذا نه حجيت شرعى پيدا مى‏كنند و نه حجيت عقلائى، حتى صحيح‏ترين آن‏ها از نظر سند هم از ارزش مى‏افتد. زيرا از نفى دروغ عمدى نمى‏توان احتمال فريب خوردن را منتفى داشت. 3. همه‏ى آن روايات، خبرهاى واحدى مى‏باشند كه يا سندشان ضعيف است و يا در دلالت قاصرند و به فرض صحت سند و روشنى دلالت، تنها موجب ظن مى‏باشند. اين اخبار از نظر سند مرسل يا مقطوع هستند و بر اساس علم حديث از ارزش ساقط مى‏باشند. از نظر دلالت بر تحريف هم، به دلايل ذيل قاصرند: الف. بسيارى از روايات كه آيه‏اى از قرآن همراه با عبارتى افزون بر اصل آن آيه آمده است، در صدد تفسير و بيان تفصيلى آن آيه مى‏باشد و دلالتى بر الحاق آن عبارت به آيه‏ى قرآنى ندارد؛ مثلاً در روايتى در كافى، امام صادق(ع) در تفسير آيه‏ى وَ إِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فرموده است: ان تلووا (الامر) و تعرضوا (عما امرتهم به) كه جملات بين پرانتز آن، تفسير آيه است نه جزء آيه. و همين طور است عبارت فى على‏ در آخر آيه‏ى يا أَيُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ‏ (فى على). روايت نمى‏خواهد بگويد آن كلمه جزء قرآن است، بلكه مى‏خواهد بگويد آيه در حق آن جناب نازل شده است. ب. در رواياتى كه در مقام تفسير آيه‏اى است، ذكرى و يا دعايى به آن اضافه مى‏نمايند تا مردم هنگام تلاوت، رعايت ادب آن آيه را بكنند؛ مانند روايتى كه در آن عبارت كذلك الله ربى در آخر سوره‏ى توحيد از زبان مبارك امام رضا(ع) نقل شده است. ج. اختلافاتى كه در باب نوع الفاظ آيات در روايات مشاهده مى‏شود قرينه بر اين است كه مراد، تفسير آيه به معناست؛ مثل روايات مربوط به آيه‏ى وَ لَقَدْ نَصَرَكُمُ اَللَّهُ بِبَدْرٍ وَ أَنْتُمْ أَذِلَّةٌ كه در بعضى انتم ضعفاء آمده و در برخى انتم قليل‏ ذكر شده است. 4. گاهى در ميان برخى از روايات منقوله تعارض و تنافى مشاهده مى‏شود كه بر اساس قاعده‏ى كلى «تساقط روايات در هنگام تعارض»، بايد به تساقط آن‏ها حكم كرد. مانند روايات وارده از طرق خاصه و عامه و در اين كه آيه‏اى در قرآن براى حكم سنگسار بوده و افتاده است. در يكى آمده است: اذا زنى الشيخ و الشيخة فارجموهما البتة فانهما قضيا الشهوة و در ديگرى آورده است: الشيخ و الشيخة اذا زنيا فارجموهما البتة... و در بعضى آمده است: و بما قضيا من اللذة و در برخى آورده است: نكالاً من الله و الله عليم حكيم‏ و در بعضى هم آخر آيه آمده است: نَكالاً مِنَ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ‏. افزون بر آنچه گذشت، روايات فوق با حديث شريف ثقلين، كه استحكام سندى و دلالتى آن بر صيانت قرآن بر كسى پوشيده نيست، تنافى دارند و از طرفى با مفاد رواياتى كه امر به عرضه‏ى آن‏ها بر قرآن مى‏نمايند و محوريت را قرآن معرفى مى‏كنند، سازگارى ندارند. براى آگاهى بيشتر ر.ك: علامه طباطبايى: ترجمه تفسير الميزان، ج 12، ص 150 - 192 محمدهادى معرفت: مصونيت قرآن از تحريف، ترجمه محمد شهرابى علامه حسن‏زاده آملى: قرآن هرگز تحريف نشده است به طور يقين تمام اين روايات در دلالت بر تحريف عاجز و ناتوانند زيرا: 1. با قطع نظر از سند اين گونه روايات، نوعاً امثال اين روايات در صدد بيان شأن نزول، تطبيق و تفسير آياتند نه چيز ديگر. انس و الفت با سبك و سياق سخنان معصومين(ع) جز اين را نمى‏طلبد. به باور كسى كه با روح سخنان آن حضرت آشناست، تمام اين احاديث در مقام بيان اسباب نزول و آشنا ساختن اذهان مردم نسبت به آن‏هاست نه در صدد القاى شبهه و تفرقه ميان مسلمانان. 2. تمام احاديث ذكر شده، از جهت سند صحيح نيستند؛ زيرا حديث شماره‏ى 1 و 2 طبق گفته‏ى محدثين، يك حديث است كه به دو سند نقل شده است و هر دو هم از جهت سند ضعيف و مجهول محسوب مى‏شوند، (مراة العقول، ج 5، ص 30 و 78.) و حديث شماره‏ى 3 هم به لحاظ قرار گرفتن «منخّل» در ميان سلسله‏ى سند، از حيث سند ضعيف مى‏باشد؛ زيرا به گفته‏ى محدثينى مانند نجاشى، كشّى و علامه در كتاب خلاصه، وى شخصى فاسد و ضعيف در نقل به شمار مى‏آيد، (الكافى، الاصول و الروضه، ج 7، ص 62.) حديث شماره‏ى 4، تكرار حديث شماره 1 و روايت شماره‏ى 8 نيز تكرار روايت 3 مى‏باشد. و حديث شماره‏ى 10 هم از كتاب تفسير عياشى نقل شده است كه متأسفانه سلسله‏ى احاديث اين كتاب، محذوف هستند؛ لذا رواياتش مقطوع و يا مرسله به حساب مى‏آيند. روايت شماره‏ى 5 و 9 از كتاب تأويل الايات الظاهرة نقل شده‏اند كه اوّلى مجهول و عيناً روايت 1 مى‏باشد و دومى نيز مقطوع يا مرسله است. روايت نقل شده از كتاب مناقب ابن شهر آشوب نيز در حقيقت همان روايت شماره 1 مى‏باشد؛ چنان كه خود به نقلش از كتاب كافى تصريح مى‏كند بالاخره روايت منقول از على بن ابراهيم در كتاب صراط مستقيم هم در سند ضعف دارد. حاصل اين كه، تمام روايات مطرح شده درباره‏ى تحريف قرآن، به طور كلى يا اشكال سندى دارند و يا ايراد دلالتى، كه به اين دو لحاظ نمى‏توانند تحريف قرآن را ثابت كنند.

پاسخ : «ريا» امرى قصدى است؛ يعنى، اگر كسى كارى و عملى را براى كسب محبوبيت نزد ديگران انجام دهد رياست؛ اما اگر چنين قصدى در كار نباشد - چه ديگران ببينند يا نبينند و اگر ديدند خوششان آيد يا نيايد - ريا نيست. در اين مورد اگر شما خود را در خود جست‏وجو كنيد نه در ديگران، خواهيد توانست بر تظاهر و رياكارى غلبه نماييد. نكته ديگر، توجه به فلسفه حيات و زندگى است، اگر شما به فلسفه حقيقى زندگى توجه كنيد، ديگر رياكارى در برنامه هاى شما جاى نخواهد داشت. براى مبارزه با ريا حديث دوم از كتاب «چهل حديث» امام خمينى (ره) را به دقت بخوانيد و دستورات آن را به كار بنديد.

پاسخ : اينكه گفتيد يكى از دو دوستان همخانه من مدت‏هاست كه به خودارضايى مبتلا شده و شما نيز تحت تأثير او قرار گرفته‏ايد و همين كار را انجام مى‏دهيد. دانشجوى محترم: همينكه شما متوجه هستيد كه اين عمل ناپسند و نامشروع و گناهش بزرگ است و از طرفى نيز از مبتلا بودن خود و دوستانتان ناراحت هستيد بسيار جاى اميدوارى است. نكته قابل توجه و مهم اينست كه اكنون كه به زشتى اين عمل پى برده عزم خود را جزم نماييد و دامن همت به كمر زده از نيرو و اراده جوانى استفاده كنيد و به صورت جدى اين عمل را ترك كنيد اما قبل از هرچيز لازم است بدايند كه اين عمل (خودارضايى) چه عوارض خطرناكى به دنبال دارد: ضعف بينايى، تحليل رفتن قواى جسمانى و آسيب پذيرى سريع در برابر بيمارى‏ها، ضعف مفاصل، پيرى زودرس، عدم تمركز حواس، اضطراب و افسردگى، پرخاشگرى، يأس از زندگى و بى نشاطى، ضعف اراده و عدم اعتماد به نفس و احساس كسالت دائمى و... كه جملگى از عوارض زشت اين عمل است و در صورت استمرار آن تهديدى براى سلامت جسمانى و روانى فرد است. البته اگر فرد از همان ابتدا و به طور جدى جلوى ارتكاب آن را نگيرد، به خاطر زياده‏خواهى ذاتى انسان، به تدريج به آن عادت كرده كه در آن صورت نجات يافتن از آن كارى بس دشوار خواهد بود. بنابراين توصيه مى‏شود هرگز اقدام به چنين عملى (حتى يك بار) نكرده و با پيگشيرى‏هاى لازم از اين دام خطرناك فرار كنيد و با به كار بستن راه‏كارهاى عملى كه قبلاً رعايت مى‏كرديد از همان ابتدا جلوى اين عمل را بگيريد. مثلاً: - كنترل نگاه‏ها، - پرهيز از دست‏ورزى اندام جنسى خود، - خوددارى از نگاه به فيلم‏هاى مبتذل و نامحرمان و مناظر محرك، - نپوشيدن لباس‏هاى تنگ و چسبان و تنها نماندن در جاى خلوت و ديگر دستورات بهداشتى واخلاقى و دينى مثل ورزش كردن و روزه گرفتن . حال كه هم به ضررهاى اين عمل بيشتر آشنا شديد و همه راه‏كارهاى مناسبى جهت ترك آن بيان شد توجه به اين نكته لازم است كه شما مى‏توانيد همين مطالب را به صورت غيرمستقيم در اختيار دوستان خود نيز بگذاريد و لازم نيست اين كار را خود شما انجام دهيد مى‏توانيد از ناحيه فردى ديگرى اين اطلاعات را به آنها بدهيد. اگر نتوانستيد با دادن اطلاعات لازم دوستان خود را تحت تأثير قرار دهيد و احتمال مى‏دهيد كه بودن شما در كنار آنها ممكن است دوباره روى شما اثر بگذارد و نگذارد شما اقدام به ترك استمنا كنيد سعى كنيد خوابگاه خود را عوض كنيد و به هر بهانه‏اى كه شده از آنها جدا شويد و دوستان مناسب‏تر و بهترى انتخاب كنيد چه اينكه شما بخوبى واقفيد كه دوست مى‏تواند سرنوشت انسان را تغيير دهد و انسان به سوى سعادت وخوشبختى سوق دهد يااينكه باعث انحراف و انحطاط و سقوط و شكست انسان شود بنابراين مسأله دوست و همنشين را فوق‏العاده مورد اهميت قرار دهيد براى انتخاب دوست معيارهاى زير را رعايت كنيد. 1- اولين شرط يك دوست خوب وفادارى اوست، دوست بايد به اصول اخلاقى و تعهدات دوستى و عهد و پيمان‏هاى خود پايبند و وفادار باشد. 2- مؤدب بودن به آداب اجتماعى، چه اينكه اگر باكسى دوست شويد كه بيگانه با آداب اجتماعى باشد نه تنها به شما آسيب مى‏رساند و همراه بودن او با شما حيثيت شما را لكه‏دار مى‏كند بلكه بى‏ادبى او براى شما به صورت غيرمستقيم بدآموزى دارد و شما كم‏كم همان‏گونه عمل مى‏كنيد كه آن دوستتان عمل مى‏كند. 3- متدين بودن، پايبندى به دين و احكام آن و فرامين الهى اثر زيادى در نيل انسان به سعادت و خوشبختى دارد و دوست متدين در استوار و محكم شدن باورهاى دينى انسان بسيار مؤثر است. 4- دورانديشى نيز از ديگر ويژگى‏هاى دوست خوب است. 5- تقوا و ترس از خدا، سعى شود دوستى را انتخاب كنيد كه در مقابل محارم الهى و رعايت حدود الهى فردى جدى باشد و از گناه دورى كند. 6- راز دار باشد. 7- همترازى اجتماعى با يكديگر داشتن. دانشجوى عزيز، شرايط دوست خوب بيشتر از اين است كه در پاسخ يك نامه بتوان آنها را برشمرد لذا بيان تفصيلى آن از حوصله اينگونه مكاتبات خارج است ازاين‏رو به اختصار مى‏گوييم كه دوست خوب آن است كه: سخنش موجب افزونى علم و دانش شما شود رفتارش شما را به ياد آخرت بيندازد ديدارش شما را به ياد خدا بيندازد در پايان مطالعه كتاب‏هاى زير در مورد دوست و دوستيابى توصيه مى‏شود. 1- دوستى در قرآن، نوشته: رى‏شهرى 2- دوستى و دوستان، نوشته: سيدهادى مدرسى ترجمه رضا شيخى و حميدرضا آژير 3- آئين دوستى، نوشته: كارنگى ديل 4- آئين دوست يابى در اسلام، نوشته: بابازده‏

پاسخ : بنا به فتواى آيت‏اللَّه‏فاضل، ملحق به صاحب نطفه مى‏باشند.

پاسخ : يكى از پرحادثه‏ترين مناطق جهان، كشور فلسطين است. اين كشور از غرب به درياى مديترانه، از شمال به لبنان، از شرق به رود اردن و سوريه، و از جنوب به جزيره سينا محدود است. (سرگذشت فلسطين، ص 21، چاپ اول، نوشته اكرم زعيتر، ترجمه هاشمى رفسنجانى، 1383 هجرى قمرى، و تاريخ نوين فلسطين، ص 15، چاپ اول، نوشته دكتر عبدالوهاب كيالى، ترجمه محمدجواهر كلام) مساحت فلسطين بيست و هفت هزار و بيست و چهار كيلومتر مربع است (27024) (سرگذشت فلسطين، ص 21 به بعد) برخى مساحت آن را بيست و هفت هزار و نه كيلومتر (27009) (تاريخ نوين فلسطين، ص 15 به بعد) و برخى بيست و هفت هزار و چهل و چهار كيلومتر مربع دانسته‏اند.(27044).(تاريخ اورشليم، ص 21، نوشته دكتر سيدجعفر شهيدى، 1364، چاپ اول، انتشارات اميركبير) فلسطين در قلب كشورهاى عربى است و براى همين از اهميت فوق‏العاده‏اى برخوردار است. (سرگذشت فلسطين، ص 21) به علاوه راههاى آسيا و اروپا از فلسطين مى‏گذرد (تاريخ نوين فلسطين، ص 15) و محل تقاطع راههاى مشرق و مغرب است (نبرد براى فلسطين، ص 22، نوشته فريدريش شرايبر، ترجمه عبدالرحمن صدريه، چاپ اول) و براى كشورهاى اسلامى از جهات ديگرى اهميت دارد كه در همين يادداشتها روشن خواهد شد. جمعيت فلسطين، در سال 1947 ميلادى و پيش از تقسيم، يك ميليون و نهصد و چهل و هشت نفر بود (1948000) از اين تعداد ششصد و بيست و نُه هزار نفر يهودى و يك ميليون و سيصد و نوزده هزار نفر آن عرب و مسلمان هستند.(سرگذشت فلسطين، ص 21 به بعد) تاريخ قديم فلسطين: سامى‏هاى عرب بودند، وطن اصلى آنان شبه‏جزيره عربستان بود. شش هزار سال قبل از ميلاد، سامى‏ها از شبه‏جزيره عربستان به اين منطقه كه الآن فلسطين ناميده مى‏شود مهاجرت كردند و در آنجا ماندند (فلسطين، قَبْلُ و بَعْدُ، ص 20، نوشته دكتر يوسف هيكل، بيروت، چاپ اول، 1971، عربى) در اين منطقه كسى نبود جز حيتى‏ها كه از جزيره كويت آمده و در جزئى از فلسطين كه بين يا فاو غزه بوده ساكن شده بودند. (همان) با اين محاسبه فلسطين، شرق اردن، لبنان، سوريه و عراق، شش هزار سال قبل از ميلاد، جزو كشورهاى عربى بودند. (همان) ماجراى مهاجرت ساميان به فلسطين و مناطق ديگر به اين صورت است: 2500 سال قبل از ميلاد آموريان و كنعانيان به شام آمدند. آموريان در سوريه سكونت كردند و كنعانيان در لبنان و فلسطين ماندند. 1500 سال قبل از ميلاد، آراميان نيز به شام آمدند و به همراه آنان قبيله‏هاى عمونيان، مؤابيان و آدوميان هم به شام آمدند. آراميان در شمال سوريه ساكن شدند و قبايل سه‏گانه در جنوب سوريه. (فلسطين، قبل و بعد، ص 20 به بعد) معروفترين قبيله كنعانيان يُبوسى‏ها نام داشتند و اولين بار همين يبوسى‏ها بيت‏المقدس را ساختند. (بازيگران روند صلح خاورميانه، ص 6، نوشته محمدباقر سليمانى، دفتر مطالعات سياسى و بين‏المللى) و به خاطر حضور كنعانيان در اين منطقه، آنجا را كنعان مى‏گفتند. (تاريخ نوين فلسطين، ص 17 به بعد) مدت سلطنت كنعانيان، از 2500 قبل از ميلاد تا 1500 سال قبل از ميلاد است (همان) و حضرت ابراهيم(ع) 1805 سال قبل از ميلاد به شام آمد و در نابلس فلسطين ساكن شد. (همان) 500 سال قبل از ميلاد، قبيله انباط هم به شام آمد و در شرق اردن ساكن شد. پس از اينها لخميان و غسانيان به بلاد شام آمدند و در قرن هفتم ميلادى مسلمانان همه بلاد شام را فتح كردند. (فلسطين قبل و بعد، ص 20 به بعد) چرا فلسطين ناميده شد؟ نام فلسطين از پِلِشْتى‏ (Peleshti) گرفته شده است. پلشتى نام يكى از قبايلى است كه از سواحل يونان به اين منطقه آمد. افراد اين قبيله را پِلشتى‏ها مى‏گفتند. عده‏اى از افراد اين قبيله در فلسطين ماندند و اين سرزمين به نام آنها ناميده شد و به تلفظ عربى فلسطين گفته شد. (تاريخ فلسطين القديم، ص 43، دكتر سامى سعيدالاحمد، 1979، مركز الدراسات الفلسطينيه، و سرگذشت فلسطين، ص 21 به بعد) يهوديان در چه تاريخى به فلسطين آمدند؟ در حدود 1805 سال قبل از ميلاد حضرت ابراهيم(ع) به شام هجرت كرد و در نابلس فلسطين سكونت كرد. پس از مدتى فرزندش اسحاق متولد گرديد و اسحاق داراى فرزندى به نام يعقوب شد. حضرت يعقوب(ع) داراى ده فرزند بود. با اين ده پسر از فلسطين به مصر رفت و فرزندان او در مصر زياد شدند و 400 سال در آنجا ماندند. (تاريخ نوين فلسطين، ص 17 به بعد) فرزندان حضرت يعقوب توسط حضرت موسى از مصر بيرون آورده شدند (تاريخ نوين فلسطين ص 17 به بعد) مصر پر از يهودى شده بود. در سال 1290 قبل از ميلاد از مصر بيرون آمدند و عده‏اى از آنان به فلسطين رفته و فلسطين را اشغال كردند. (سرگذشت فلسطين، ص 21 به بعد و تاريخ نوين فلسطين، ص 17 به بعد) در آن زمان كه يهودى‏ها براى گرفتن فلسطين حركت كردند، يبوسى‏ها در فلسطين بودند. آنان به رهبرى يوشع وارد ساحل رود اردن شدند و به شهر «اريحا» آمدند و پس از آن بيت‏المقدس را محاصره كردند، شهر را گرفته و بسيارى از يبوسى‏ها را كشتند ولى با اينحال يبوسى‏هايى مانده، شهر را ترك نكردند و ماندند (بازيگران روند صلح خاورميانه، ص 6 به بعد) يهوديان سه هزار سال پس از يُبوسى‏ها وارد فلسطين شدند. بيت‏المقدس را همين يبوسى‏ها ساختند و 1500 سال بيت‏المقدس در دست آنهابود. (همان) ادامه ماجراهاى فلسطين: فرعونِ مصر قصد تسخير سوريه كرد. راه او از فلسطين مى‏گذشت. رهبر يهوديان فلسطينى مانع پيشروى فرعون شد. فرعون آنان را شكست داد و سوريه را گرفت (تاريخ ويل دورانت، ج 1، ص 375) چند سال پس از آن پادشاه بابِل كه به عربى «بُختِ نَصر» ناميده مى‏شود، به فلسطين حمله كرد و نيروهاى فرعون را شكست داد و فلسطين را تسخير كرد و از جانب خود يكى از يهوديان را حاكم فلسطين كرد ولى او به فكر استقلال افتاد و زير بار فرمان بخت نصر نرفت و براى همين بخت نصر براى دومين بار به فلسطين حمله كرد و يهوديان را سركوب كرد. بخت نصر اين بار با ده هزار اسير يهودى به بابِل برگشت. (تاريخ تمدن، ج 1، ص 375) كوروش پادشاه ايران در سال 538 قبل از ميلاد به بابِل حمله كرد و بخت نصر را شكست داد. كوروش همه اسيران يهودى را كه در بابِل بودند آزاد كرد و اجازه داد كه دوباره به فلسطين بروند.(تاريخ جامع اديان، ص 353 به بعد، نوشته جان ناس)تسلط ايرانيان بر فلسطين با لشكركشى اسكندر مقدونى يونانى از بين رفت و يونانيان بر فلسطين مسلط شدند. (تاريخ نوين فلسطين، ص 17 به بعد) حضرت عيسى(ع) چهار سال قبل از ميلاد در «بيت لحم» متولد شد و در اين زمان پادشاه يهودى كه بر فلسطين حاكم بود و هرود نام داشت، مُرد. همين هرود وصيت كرده بود كه پس از مرگ او فلسطين را به سه پسر او بدهند. اين سه پسر پس از مرگ پدر نزد قيصر روم رفتند تا تقسيم فلسطين را بين اين سه فرزند امضاء كند. قيصر روم هم پذيرفت و فلسطين را بين سه پسر هرود تقسيم كرد. يهوديه، سامرا و ايدوميا را به آرشلوس داد، جليل و پريا را به آنتى پارس و شمال درياچه جليل را به فيليپ داد. اين سه پسر بر فلسطين حاكم شدند و مردم يهودى فلسطين در اين روزگار روز خوش نداشتند و همواره گرفتار بودند. (تاريخ جامع اديان، ص 384) شهر بيت‏المقدس: اين شهر را به نامهاى مختلفى مى‏نامند. مسلمانان آن را «بيت المُقَدَس» و «بيت المَقْدِسْ» مى‏نامند.(بازيگران روند صلح خاورميانه، ص 6 به بعد)چون از ديدگاه آنان بيت‏المقدس، شهر مقدس است. يكى از نامهاى بيت‏المقدس، «اورشليم» است. اور به معناى آتش، روشناسى و مقدس است و شليم به معناى شهر، صلح و آرامش است. بنابراين اورشليم به معناى شهر مقدس، شهر روشنائى و شهر صلح و آرامش است. اورشليم را دو هزار سال قبل از ميلاد «اورسالم» مى‏گفتند. زمانى هم آن را «يُبوس» مى‏ناميدند. بيت‏المقدس را «ايلياء» و «ايلياكاپيتولبنا» هم مى‏ناميدند. تا ظهور اسلام نا ايلياء بر روى اين شهر مانده بود و پس از فتح آن به دست مسلمانان بيت‏المقدس ناميده شد. (تاريخ اورشليم، ص 15 به بعد) كلمه «المقدس» در «بيت‏المقدس» هم به صورت اسم مفعول از باب تفعيل درست است و هم به صورت اسم مكان بر وزن مَفْعِل. (صحاح اللغة، جوهرى) فتح بلاد شام به دست مسلمانان: پيامبر اسلام(ص) در ماه جمادى الاولى در سال هشتم هجرت نيروهاى اسلامى را براى جنگ با روميان به «موته» فرستاد. آن حضرت فرمود: اگر زيد بن حارثه در جنگ آسيب ديد، فرماندهى به عهده جعفربن ابى‏طالب است و اگر جعفربن‏ابى‏طالب آسيب ديد، فرماندهى به عهده عبدالله بن رواحه است. نيروهاى اسلامى خود را به منطقه نفوذ روميان رساندند. روميان بيش از يكصد هزار نفر نيروى جنگى وارد ميدان كردند در حاليكه مسلمانان سه هزار نفر بودند. گفتگوهايى بين سران نيروهاى اسلامى صورت گرفت و عبدالله بن روانه بر جنگ پافشارى كرد. نيروهاى دو طرف آماده جنگ شدند. در اين جنگ زيد، جعفر و عبدالله هر سه فرمانده به ترتيب به شهادت رسيدند. فرماندهى جنگ را خالدبن وليد به عهده گرفت و با نقشه‏اى مسلمانان را از دست روميان نجات داد و به مدينه برگرداند. (تاريخ طبرى، ج 2، ص 318، سال هشتم هجرى) اين جنگ، مقدمه درگيرى جدى مسلمانان با روميان بود. پيامبر اسلام(ص) در سال يازدهم هجرى نيروهاى اسلامى را به فرماندهى پسر زيد بن حارثه كه در موته به شهادت رسيد، مأمور رفتن به مرزهاى شمال شبه‏جزيره عربستان كرد. اسامة بن زيد، نيروهاى اسلامى را حركت داد. در همين روزها پيامبر اسلام به شدت بيمار شد و نيروهاى اسلامى، متوقف شدند (تاريخ طبرى، ج 2، ص 429) پس از آنكه ابوبكر به خلافت رسيد، اولين كارش اين بود كه نيروهاى اسلامى را به فرماندهى اسامة بن زيد به مرزهاى شمال اعزام كرد. نيروهاى اسامة به دنبال مأموريت خود رفتند و پس از مدتى به همراه غنائمى به مدينه برگشتند. (همان، 461 و حياة محمد (ص)، محمدحسين هيكل، ص 487، عربى) در سال دوازدهم هجرى، به دستور ابوبكر، نيروهاى اسلامى براى آزاد سازى شامات از دست نيروهاى رومى، حركت كردند. عمروبن عاص مأمور فتح فلسطين شد، يزيد بن ابى‏سفيان، ابوعبيده جراح و سرجبيل بن حسنه هم مأموريت فتح مناطق ديگر شامات را به عهده گرفتند. نيروهاى اسلامى در اواخر سال دوازدهم هجرى خود را آماده كردند و در اوايل سال سيزدهم هجرى حركت كردند. امپراطور روم شرقى هم نيروهاى خود را آماده كرد. نيروهاى دو طرف در محلى به نام يَرْموك به هم رسيدند. در همان حال كه نيروهاى اسلامى در پرموك بودند، نيروهاى خالدبن وليد هم به يرموك اعزام شدند. با آمدن خالدبن وليد به يرموك نيروهاى اسلامى تقويت شدند. درگيريها شروع شد. نيروهاى رومى با اين كه تعدادشان بسيار بود، عقب‏نشينى كردند و مسلمانان در همه جبهه‏ها بر آنها پيروز مى‏شدند. در همين روزها كه نيروهاى اسلامى در شامات درگير بودند، ابوبكر از دنيا رفت و عمربن خطاب به جاى او نشست. عمر بن خطاب هم سياست فتح شام را در پيش گرفت و خودش هم به شام آمد و در پايان كار، نيروهاى رومى از شامات عقب‏نشينى كردند و به اين ترتيب شامات به دست مسلمانان فتح شد. (تاريخ طبرى، ج 2، ص 585) فتح بيت‏المقدس: در سال پانزدهم هجرى قمرى بيت‏المقدس نيز فتح شد. در آن زمان بيت‏المقدس «ايلياء» ناميده مى‏شد. مردم ايلياء ابتدا مقاومت كردند ولى بعد از مدتى پيشنهاد صلح دادند و گفتند: ما به دست رهبرتان تسليم مى‏شويم. در آن زمان عمربن خطاب در شام بود و در «جابيه» مانده بود. عمر پيشنهاد صلح اهالى ايلياء را پذيرفت و صلحنامه امضاء شد و خود عمربن خطاب به بيت‏المقدس وارد شد. (همان، ج 3، ص 105، حوادث سال 15 هجرت) متن پيمان صلح چنين است: «بسم‏الله الرحمن الرحيم. هذا ما اعطى عبدُالله عمر اميرالمؤمنين اهل ايلياء من الامان. اعطاهم امانا لأنفسهم و اموالهم و لكنا ئسهم و صُلبانهم و سقيمِها و برئيها و سائر ملتها، انه لاتسكن كنائسهم و لاتهدم و لاينتقص منها و لا مِن حيزها و لا من صليبهم و لا مِن شى‏ء من اموالهم و لايكرهون على دينهم و لايضار احد منهم و لايسكن بايلياء معهم احدٌ من اليهود. و على اهلِ ايلياء اَن يُعطوا الجزية كما يعطى اهل المدائن. و عليهم ان يخرجوا منها الروم و اللصوصَ. فمن خرج منهم فانه آمن على نفسه و ماله حتى يبلُغوا مأمنهم و من اقام منهم فهو آمن و عليه مثل ما على اهل ايلياء من الجزية. و من احب من اهل ايلياء ان يسير بنفسه و ماله مع الروم و يخلى بيعهم و صلبهم فانهم آمنون على أنفسهم و على بيعهم و صلبهم حتى يبلغوا مأمنهم. و من كان بها من اهل الارض قبل مقتل فلان فمن شاء منهم قعد و عليه مثل ما على اهل ايلياء من الجزية و من شاء سار مع الروم و من شاء رجع الى اهله فانه لايؤخذ منهم شى‏ء حتى يحصد حصادهم. و على ما فى هذا الكتاب، عهدالله و ذمة رسوله و ذمة الخلفاء و ذمة المومنين اذا اعطوا الذى عليهم من الجزية»، (تاريخ طبرى، ج 3، ص 105، حوادث سال 15 هجرت). محتواى اين پيمان به اين صورت است: 1- اين، امان نامه‏اى است براى ساكنان ايلياء (بيت‏المقدس) 2- ساكنان ايليا از نظر مال، جان و هر چه به آنان تعلق دارد، در امنيت هستند. 3- مردم اين شهر در انتخاب دين آزادند و آنان به قبول كردن اسلام اجبار نمى‏شوند. 4- هيچكس از ساكنان اين شهر آزار و اذيت نخواهد شد. 5- در شهر ايلياء، حتى يك نفر يهودى هم نبايد بماند. 6- مردم ايلياء، بايد مانند مردم مدائن جزيه بپردازند. 7- ايليائيان بايد روميان و دزدان را از شهر بيرون كنند. 8- هر كس كه از اهالى اين شهر نيست، مى‏تواند در اين شهر بماند و امنيت مالى و جانى او تأمين است و مى‏تواند با امنيت مالى و جانى به هر كجا كه امنيت دارد برود. اگر در اين شهر ماند مانند ايليائى‏ها جزيه مى‏پردازد. 9- مردم ايلياء هم آزادند، به هر كجا مى‏خواهند مى‏توانند بروند و مى‏توانند در امنيت كامل بمانند. 10- اگر مردم ايلياء جزيه مقرر را بپردازند، و تخلف نكنند، در اين صورت اين پيمان‏نامه مورد احترام خدا، رسول‏خدا، خليفه و مؤمنان است.(تاريخ طبرى، ج 3، ص 106) پس از امضاى اين پيمان نامه، ايلياء كه بعد از مدتى به «بيت‏المُقَدَّسْ» تغيير نام يافت، تسليم شد و عمربن خطاب به همراه يكى از علماى مسيحى داخل شهر رفتند و از اماكن مذهبى آن ديدن كردند. مردم بيت‏المقدس هم از حسن رفتار خليفه خوشحال شدند. (همان) از آنچه گذشت به دست آمد كه: 1- ساكنان اصلى فلسطين يُبوسى‏ها بودند. يُبوسيان 2500 سال قبل از ميلاد به فلسطين آمدند و بيت‏المقدس را احداث كردند. در آن زمان بيت‏المقدس را يُبوس مى‏گفتند. 2- يهوديان در 1290 قبل از ميلاد از مصر بيرون آمدند و عده‏اى از آنان به طرف فلسطين راه افتادند و فلسطين به زور شمشير اشغال كردند و بسيارى از يبوسى‏ها را كشتند. 3- فلسطين پس از اينكه توسط يهوديان اشغال شد، تحولات زيادى به خود ديد. زمانى بابِليان بر آنجا تسلط يافتند، زمانى ايرانيان در آنجا حاكم شدند، زمانى يونيان فلسطين را گرفتند و زمانى هم روميان بر آن منطقه و فلسطين تسلط يافتند. 4- آنگاه كه نيروهاى مسلمان براى آزاد سازى بلاد شام، حركت كردند، قدرت حاكم در آن منطقه، روميان بودند و مسلمانان از سال دوازدهم هجرى حمله‏هاى خود را آغاز كردند و تا پانزدهم هجرى بيشتر بلاد شام را فتح كردند. 5- بر اساس برخى از نوشته‏ها در سال پانزدهم هجرى بيت‏المقدس به طور مسالمت تسليم شد و خليفه مسلمانان در پيمان‏نامه تأكيد كرد كه بايد در بيت‏المقدس يهودى نماند. به اين ترتيب يهوديانى كه زمانى همين بيت‏المقدس را به زور گرفته بودند، به دست نيروهاى مسلمان از اين شهر اخراج شدند. امروز دهم بهمن‏ماه يكهزار و سيصد و هشتاد هجرى شمسى است و به حساب قمرى يكهزار و چهارصد و بيست و دو مى‏باشد. از زمان فتح بيت‏المقدس تا امروز (10/11/80) يكهزار و چهارصد و هفت سال قمرى مى‏گذرد. صهيونيسم: اولين بار شخصى به نام «بينسكر» كتابى به نام «خودمختارى» نوشت. در اين كتاب يهوديان جهان را به وحدت و تشكل دعوت كرد. او نوشت: چاره دردها و مصائب قوم يهود اين است كه بايد در فلسطين اجتماع كنند و حكومت مستقل تشكيل دهند. به دنبال اين پيشنهاد، «جمعيت عشاقِ صِهيُون» تشكيل شد. اين جمعيت نام خود را از قلّه صهيون كه در بيت‏المقدس است، گرفت. اين جمعيت در آغاز سه هدف داشت: احياى زبان عِبْرى، دعوت يهوديان جهان به مهاجرت به فلسطين و تملّك اراضى فلسطين. هرتزل اطريشى، به اين جمعيت پيوست. با پيوستن هرتزل به اين جمعيت، كار جمعيت بالا گرفت و مورد توجه واقع شد. هرتزل كتابى به نام «دولت يهود» نوشت و در اين كتاب پيشنهاد كرد كه يهوديانى كه تحمل دولت متبوع خود را ندارند در يك جا گردهم آيند. در همين كتاب پيشنهاد كرد كه آژانس يهود تشكيل شود تا برنامه‏هاى سياسى جمعيت عشاق صهيون را هدايت كند. اين جمعيت را «صهيونيستها» مى‏گويند و مرامشان را صهيونيسم. اولين كنگره صهيونيستها در شهر بال سوئيس تشكيل شد. كنگره قطعنامه‏اى صادر كرد. در اين قطعنامه فلسطين منطقه مهاجرت يهوديان در نظر گرفته شد و در همين كنگره مقرر شد كه شركتى با هدف خريد زمين در فلسطين تأسيس شود. پس از پايان كار اين كنگره هرتزل گفت: «همين امروز، ما دولت يهودى را به وجود آورده‏ايم» سال 1901 هرتزل با خليفه عثمانى سلطان عبدالحميد تماس گرفت و از او با التماس درخواست كرد كه امتيازى براى يهوديان صادر شود تا يهوديان بتوانند اراضى مَواتِ فلسطين را آباد و تملك كنند ولى سلطان عثمانى نپذيرفت. در همين روزها يهوديان در فلسطين مقدارى زمين خريدند و نمايندگان عرب پارلمان عثمانى در مورد خريد اين اراضى اعلام خطر كردند و از آن پس كار بر يهوديان سخت شد تا آنجا كه به فكر انتخاب جاى ديگرى براى خود افتادند. پس از مشورتهايى، «عريش» را كه بين فلسطين و مصر واقع است و متعلق به مصر مى‏باشد، انتخاب كردند. هرتزل با دولت مصر تماس گرفت ولى دولت مصر تقاضاى او را رد كرد. دولت انگلستان امتياز استعمار اوگاندا را به صهيونيستها پيشنهاد كرد. در همين روزها هرتزل درگذشت. پس از مرگ هرتزل در سال 1902، كنگره يهود با مركزيّت اوگاندا مخالفت كرد و گفت: يا فلسطين و يا منطقه‏اى نزديك به آن. كنگره يهود در سال 1908 در لاهه تشكيل شد و سران صهيونيسم اين بار تصميم جدّى براى ايجاد وطن ملى در سرزمين فلسطين گرفتند و دستور تأسيس شركت خريد زمين در فلسطين صادر شد. كنگره مقرر كرد كه يهوديان از آن پس به زبان عبرى تكلم كنند. سال 1914 فرا رسيد، جنگ جهانى اول شروع شد و حكومت عثمانى طرفدار آلمانيها شد و بر ضد متفقين اعلام جنگ داد. كشورهاى سوريه، لبنان و فلسطين تحت تسلط حكومت عثمانيها بود. عرب آن روزگار از اين حكومت راضى نبود. اين جنگ شرائط كشورهاى لبنان، سوريه و فلسطين را به گونه‏اى كرد كه صهيونيستها توانستند به آرزوى خود برسند. يكى از رهبران صهيونيسم به نام «هربرت سموئيل» يادداشتى به اعضاى كابينه انگلستان و مجلس عوام آن كشور داد و پيشنهاد كرد كه يك دولت يهودى تحت نظارت انگلستان در فلسطين به وجود آيد و سه چهار ميليون يهودى جهان در آنجا جمع شوند. جمعى از سران صهيونيسم و در رأس آنها دكتر وايزمن استاد دانشگاه منچستر انگلستان، گفتگوهائى با دولت انگلستان كردند. نتيجه اين گفتگوها مثبت بود و نظر دولت انگلستان را به خود جلب كرد. روز دوم نوامبر 1917 كه يكسال به پايان جنگ جهانى مى‏ماند، وزير خارجه انگلستان نظر موافق خود را درباره تشكيل دولت يهودى در سرزمين فلسطين اعلام كرد. بالفُور وزير خارجه انگليس به يكى از يهوديها چنين نامه نوشت: «لرد روچيلد عزيزم! براستى خوشحال و مشعوفم كه به نام دولت شاهنشاهى انگلستان با كمال صراحت وعده ذيل را به شما ابلاغ كنم. اين وعده عطف به درخواست جمعيت يهودى صهيونيسم است كه به اين وزارتخانه رسيده و با آن موافقت شده است. دولت شاهنشاهى انگلستان نظر لطف مخصوصى به تشكيل وطن ملى يهود در فلسطين دارد و در آينده نزديكى نهايت سعى و كوشش در راه رسيدن به اين هدف و تسهيل وسايل آن مبذول خواهد شد. اينهم به طور وضوح معلوم باشد نبايدكارى شود كه به حقوق اجتماعى و مذهبى مردم غيريهودى فلسطين و حقوق و امتيازات سياسى يهوديان در ساير ممالك، ضررى وارد آيد.» اين نامه را اعلاميه بالْفُورْ مى‏نامند. (سرگذشت فلسطين) جنگ جهانى اول در سال 1918 به پايان رسيد. جلسه شوراى عالى متفقين در سال 1920 در شهر ريمو تشكيل شد. اين شورا تصميم گرفت كه فلسطين تحت قيمومت انگلستان باشد. از آن پس شرائط ايجاد وطن براى يهوديان فراهم شد. در سال 1936 دولت انگلستان پيشنهاد كرد كه فلسطين به سه منطقه تقسيم شود: منطقه عربى‏نشين، منطقه يهودى‏نشين و منطقه انگليسى ولى عربها با اين پيشنهاد مخالفت كردند. مسأله فلسطين از اين پس يك مسأله پيچيده‏اى شد. اين مسأله را به سازمان ملل سپردند. در آن حال كه سازمان ملل مشغول بررسى مشكل فلسطين بوده دولت انگلستان اعلام پايان قيمومت كرد و رئيس دولت سرپرستى، بندر حيفا را به سوى انگلستان ترك كرد. پس از اعلام پايان دولت سرپرستى، صهيونيستها قيام كردند و تشكيل دولت اسرائيل در فلسطين را اعلام كردند. پس از چند دقيقه رئيس‏جمهور آمريكا كه فاتح جنگ جهانى اول بود، دولت اسرائيل را به رسميت شناخت. سال 1948، ماه مه، سال اعلام تأسيس دولت اسرائيل در سرزمين فلسطين و تأييد اين دولت غيرقانونى از سوى ترومن رئيس جمهور آمريكا است. (بازيگران روند صلح خاورميانه، ص 8 به بعد. تاريخ فلسطين از اين لحظه به بعد وارد صحنه جديدى مى‏شود. براى آگاهى بيشتر مى‏توانيد به اين كتابها مراجعه كنيد: سرگذشت فلسطين، نوشته اكرم زعيتز، ترجمه هاشمى رفسنجانى بازيگران روند صلح خاورميانه نبرد براى فلسطين تاريخ اورشليم و تاريخ معاصر كشورهاى عربى نوشته عده‏اى از نويسندگان و ترجمه دكتر محمد حسين روحانى.

پاسخ : در ميان عالمان و اهل فضل تاكنون كسى از تشيع به تسنن نگراييده و كسى اثرى در اين زمينه به جاى نگذاشته است. از طرف ديگر بهترين راه مقايسه بين دو مذهب مطالعه متون تطبيقى، به ويژه كتاب‏هايى است كه بزرگان دو طرف با زبانى منطقى و استدلالى به بحث و استدلال در برابر يكديگر پرداخته‏اند. بهترين آثارى كه در اين زمينه مى‏توانيد مطالعه كنيد عبارت است از: 1- حق‏جو و حق‏شناس (ترجمه المراجعات)، ترجمه: محمد جعفر امامى. اين كتاب از چند امتياز برخوردار است: الف) مناظره كتبى و مشتمل بر 120 نامه از سوى دو عالم است. ب ) دو طرف از چهره‏هاى بسيار برجسته و درخشان دو مذهب مى‏باشند. ج ) مطالب بسيار عميق، علمى و مؤدبانه طرح شده و از هر گونه تعصب ناروا و ايرادات نادرست پيراسته است. د ) در عين رعايت ادب صراحت بيان و شفافيت در تبيين حقيقت بسيار ستودنى است. 2- معارف اسلامى در ديدگاه دو مكتب (ترجمه معالم المدرستين)، علامه عسكرى، ترجمه: دكتر جليل تجليل. اين كتاب هر چند توسط يك عالم شيعه نگاشته شده، ولى به دقت انديشه‏هاى دو مذهب را ترسيم نموده است. 3- يك مناظره علمى در پاسخ علامه قاضى خضرى،محمد صادق نجمى 4- سيرى در صحيحين،محمد صادق نجمى 5- پژوهشى تطبيقى در احاديث بخارى و كلينى،هاشم معروف الحسنى، ترجمه: عزيز فيضى 6- شبهاى پيشاور،سلطان الواعظين شيرازى 7- جستجوى حق در بغداد،مقاتل بن عطيه بكرى 8- مناظره حسنيه در دربار هارون،ضميمه كتاب حليةالمتقين علامه مجلسى نقد يكى از علماى اهل سنت در حاشيه كتاب «سيرى در صحيحين» كه توسط يكى از دانشجويان به اين واحد ارسال گرديده و پاسخ آن نيز تقديم مى‏گردد.

پاسخ : احساسات پاك و علايق دينى شما بسيار ارزنده و مهمترين ركن بالندگى و رشد و كمال معنوى است. با اخلاص و اعتقاد راسخى كه در وجود شما عزيزان مى‏باشد خداوند همواره ياور و دستگيرتان خواهد بود. براى اين كه به نيكوترين شكلى در حساس‏ترين و ارزنده‏ترين دوران حيات خويش بتوانيد گل زيباى فطرت را شكوفا ساخته و هر چه بيشتر آن را بارور سازيد بايد با عزمى قاطع و اراده‏اى استوار و برنامه‏اى منظم و حساب شده به پيش رويد و لحظه‏اى درنگ نورزيد. در اين راستا در دو زمينه بايد خود را رشد دهيد: 1) رشد علمى و فكرى: در اين زمينه بايد به جهادى علمى بپردازيد وبا برنامه‏ريزى دقيق براى خود سير مطالعاتى منظمى ترتيب داده و از هر فرصت ممكن در اين راستا بهره جوييد. در مرحله اول - به ويژه در تعطيلات تابستان - سرى 7 جلدى «مقدمه‏اى بر جهان بينى اسلامى» استاد مطهرى راتوصيه مى‏نماييم. آنها را دوبار مطالعه نموده و خلاصه بردارى نماييد. پس از اتمام اين برنامه نتيجه را گزارش نماييد تا مراحل بعدى اعلام گردد. 2) در بعد عملى: اولين گام انجام واجبات و ترك محرمات است. در اين زمينه جزوه‏اى خدمتتان ارسال مى‏گردد. در عمل به روش‏هاى ذكر شده در آنها بسيار جدى باشيد و در صورت مخالفت خود را تنبيه نماييد. در جدولى همه روزه برنامه‏هاى انجام شده و خداى نخواسته خلاف‏هايى كه مرتكب شده‏ايد را ثبت كنيد و بلافاصله تصميم به از بين بردن آنها با روش‏هاى ذكر شده بگيريد. نتيجه و ميزان موفقيت هر يك از آنها را ثبت كنيد و در پايان براى ما ارسال داريد. از خداوند بزرگ توفيقات روز افزونتان را خواستاريم و اميد آن داريم كه همواره تحت عنايات حضرت ولى عصر(عج) باشيد.

پاسخ : در مورد نگرانى شما و نااميدى از آينده بهتر است پاسخ را با اين روايت آغاز كنيم: ما فات مضى و ما سيأتيك فاين قم فاغتنم الفرصه بين العدمين‏؛ گذشته گذشت و از آينده هم هنوز خبرى نيست پس فرصت را بين دو امرى كه موجود نيستند مغتنم شمار. شما از آينده خبر نداريد تا در باب آن نگران و مأيوس باشيد.از طرفى نيز آينده ريشه در زمان حال دارد. پس اگر در صدد اصلاح امور آينده خود هستيد بايد آنچه امروز وظيفه شماست با دقت و به خوبى انجام دهيد. و اين تنها راهى است كه آينده شما را تأمين خواهد كرد. در يك كلام وقت خود را صرف امرى كنيد كه در دسترس شماست و آن زمان حال است. هر روز از زندگى انسان فرصتى است كه بايد از آن استفاده نمود. چرا خوشى‏ها و آسايشى را كه امروز در اختيار داريم به خاطر آينده‏اى كه خبرى از آن نداريم مكدر سازيم؟ حضرت على(ع) مى‏فرمايد: «نگرانى‏هاى سال را بر نگرانى امروزت اضافه مكن براى امروز مشكلات خودش كافى است.»، (وسائل‏الشيعه ج 17 باب 13 ص 50 روايت 21952) اما در مورد ناشكرى اگر به زندگى گذشته خود توجه كنيد همه جا و در همه مراحل لطف و رحمت خداوند را آشكارا مى‏بينيد و توجه به نعمت‏هاى بى‏پايان خداوند انسان را شكرگزار خدا مى‏كند؛ مثلا يكى از نعمت‏هاى خدا امكان تحصيل در مراكز آموزش عالى است. در سال هزاران نفر در كنكور شركت مى‏كنند و عده زيادى از آنان به هر دليل در اين آزمايش ناموفق هستند. استعداد و امكاناتى كه خداوند به شما عطا كرده است دليل موفقيت شما بوده است و لذا عقل سليم حكم مى‏كند كه انسانى چون شما شكرگزار خدا باشد. سعدى در ديباچه گلستان چه زيبا گفته است: باران رحمت بى حسابش همه را رسيده و خوان نعمت بى‏دريغش همه جا كشيده پرده ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظيفه روزى به خطاى منكر نبرد. اى كريمى كه از خزانه غيب گبر و ترسا وظيفه خور دارى! دوستان را كجا كنى محروم تو كه با دشمن اين نظر دارى محبت مادر به انسان بالاترين محبت‏هاست و اگر بفهميم كه محبت خداوند به انسان هزاران بار از محبت مادر بيشتر است در همه امور به خداوند اميدوار مى‏شديم و لطف او را در لحظه لحظه زندگى مى‏ديديم.

پاسخ : به نظر مى‏رسد شما بيش از حد نگران و مضطرب هستيد. سن 22 سالگى در جامعه كنونى خيلى هم براى ازدواج دير نيست و برخى دختران در سنين حتى بالاتر از 30 سال ازدواج مى‏كنند؛ در نتيجه شما از حالا نبايد مأيوس باشيد. از طرفى شما امتيازهاى متعددى داريد (از قبيل: استعداد خوب، تحصيلات عاليه، ايمان و متانت و...) مسلماً اين امتيازها موجب مى‏شود كه ان‏شاءاللَّه داراى همسرى خوب و مناسب گرديد. اين‏طور نيست كه همه دختران داراى خواستگارهاى متعددِ چنين و چنانى باشند. خيلى از خانم‏هاى متأهل كه در زندگى خوشبخت هم هستند، مى‏گويند شوهر من اولين و آخرين خواستگار من بوده است. پس تعدد و كثرت خواستگار خيلى مهم نيست. ملاك‏هايى هم كه براى رد پسرخاله‏تان داشته‏ايد، منطقى بوده و از اين بابت نگران نباشيد و كارى كه مورد رضاى خدا باشد، هيچ‏گاه موجب بسته شدن بخت شما نمى‏گردد و آه آنان شما را نمى‏گيرد. شما به هيچ وجه مورد رفع رحمت خداوند قرار نگرفته‏ايد و نيازى به گريه و ناراحتى از اين بابت نيست. به خواستگارى رفتن دخترها نيز اگر با واسطه باشد (مخصوصاً اگر آن واسطه به پسر نگويد كه دختر من را فرستاده است) اشكال ندارد. لازم است بيشتر از اينها به خداوند اطمينان و حسن ظن و توكل داشته باشيد. مشكل‏ترين كارها به اراده حق‏تعالى حل مى‏گردد. اگر ما به رحمت و مهربانى خداوند اعتقاد داشته باشيم و باورمان شود كه
إِنَّ اَللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ و نيز باور كنيم كه خداوند بخيل نيست و خيرخواه بندگانش مى‏باشد و سختى‏هاى دنيا زودگذر و براى آزمايش آدميان و ساخته شدن آنان مى‏باشد و همواره به ياد او باشيم و...؛ ديگر هيچ‏گاه مضطرب و نگران نخواهيم شد. خداوند قول داده كه اگر اميد شما فقط به من باشد و تنها مرا بخوانيد، من دعاى شما را مستجاب مى‏كنم و كسى را كه به من توكل واقعى نمايد، كفايت و اداره نموده و مشكلاتش را رفع مى‏كنم. حال آيا واقعاً با اين پشتوانه محكم و آرام‏بخش جاى هيچ‏گونه نگرانى باقى خواهد ماند؟ ضمناً براى برآورده شدن حاجات خود و مسأله‏اى كه نسبت به خاله‏تان احتمالش را مى‏دهيد، بعد از نمازها به عنوان تعقيبات، آيات 54 تا 56 سوره «اعراف»
إِنَّ رَبَّكُمُ اَللَّهُ اَلَّذِي‏.... قَرِيبٌ مِنَ اَلْمُحْسِنِينَ‏ را زياد بخوانيد. هم‏چنين نماز امام زمان(عج) براى اين منظور مجرّب مى‏باشد كه كيفيت آن در كتاب مفاتيح‏الجنان ذكر شده است.

پاسخ : بايد حمد و سوره را بخوانيد و اگر قبل از شروع سوره امام به ركوع رفت مى‏توانيد بعد از حمد به ركوع برويد. و خواندن سوره در اين صورت لازم نيست.