تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : از آيات قرآن و روايات برمى آيد كه وحى نازل شده بر پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله، دو نوع بوده است: قسمتى از آن وحى رسالى يا «وحى تنزيلى» (قرآن است و قسم ديگر، وحى غير رسالى يا «وحى تبيينى» ناميده مى‏شود كه برخى به عنوان احاديث نبوى‏صلى الله عليه وآله و برخى به عنوان احاديث قدسى مى‏باشند. قرآن مى‏فرمايد: A}«وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ»{A؛ V}نحل (16)، آيه 64.{V؛ «ما ذكر را بر تو نازل كرديم تا آنچه را براى مردم نازل مى‏شود، براى آنان تفسير نمايى». امام صادق‏عليه السلام نيز احاديث پيامبر اكرم را سرچشمه گرفته از سخنان خداوند متعال به حساب آورده است‏V}ر.ك كلينى: كافى، ج 1، ص 53، ح 4.{V؛ به طورى كه مى‏توان از احاديث نبوى به عنوان بيانگر مراد اصلى پروردگار بهره گرفت.

پاسخ : پس از رحلت رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله، ياران و اصحاب آن حضرت، به جمع‏آورى آيات قرآن اقدام كردند. حضرت على‏عليه السلام - كه از همه ياران پيامبرصلى الله عليه وآله به مواضع تنزيل و تأويل قرآن آگاه‏تر بود پيش از همه به اين كار اقدام كرد و آيات قرآن را با ويژگى‏هاى خاصى، در يك جا و كنار هم قرار داد و به مردم عرضه كرد؛ لكن به دلايلى مورد استقبال و پذيرش دستگاه رسمى خلافت واقع نشد. امام على‏عليه السلام آن را به خانه بر گرداند و بنا بر روايتى فرمود: از اين پس هرگز آن را نخواهيد ديد. آن مصحف پس از امام‏عليه السلام، نزد فرزندان و امامان معصوم‏عليهم السلام باقى ماند. گفتنى است قرآن‏ها يا نسخه‏هايى از قرآن - كه منسوب به امام على بن ابى‏طالب است و در بعضى از موزه‏ها و كتابخانه‏ها موجود است نمى‏تواند از نظر تاريخى و شواهد و قراين، متعلق به آن حضرت باشد. T}ويژگى‏هاى مصحف حضرت على‏عليه السلام‏{T مصحف امام على‏عليه السلام، نسبت به ديگر مصحف‏ها، از امتيازات فراوانى برخوردار بود؛ از جمله: 1. براساس ترتيب نزول، تنظيم شده بود.V}سيوطى، الاتقان، ج 1، ص 183، نوع 18.{V 2. قرائت مصحف آن حضرت، مطابق با قرائت پيامبرصلى الله عليه وآله بود و اختلاف قرائت در آن راه نداشت. 3. مشتمل بر اسباب و مكان نزول آيات و نام اشخاصى بود كه آيات در شأن آنان نازل گشته بود. 4. جوانب كلى و تأويل آيات - به گونه‏اى كه آيه، محدود و مخصوص به زمان يا مكان يا شخص خاصى تلقى نگردد در اين مصحف روشن شده بود.V}ر.ك: الف. حسين جوان آراسته، درسنامه علوم قرآن، ص 163؛ ب. فصلنامه بينات، ش 28، ص 184؛ ج. محمود راميار، تاريخ قرآن، ص 365.{V بنابراين مصحف امام على‏عليه السلام، قرآن ديگرى يا مشتمل بر آياتى غير از آنچه در قرآن‏هاى موجود است، نيست. تفاوت عمده آن در ترتيب و اشتمال بر توضيحات و اطلاعات جانبى (مانند شأن نزول و...) است كه در فهم قرآن، تأثير به سزايى دارد. خود آن حضرت نيز فرمود: H}«لقد جئتهم بالكتاب مشتملاً على التنزيل والتأويل»{H؛ V}محمدجواد بلاغى، آلاء الرحمان، (طبع نجف)، ج 1، ص 257.{V؛ «من قرآن را همراه با توضيحات مربوط به نزول و تأويل آن عرضه كردم». و نيز فرمود: «آيه‏اى بر پيامبرصلى الله عليه وآله نازل نشد، مگر آنكه بر من خوانده و املا فرمود و من آن را با خط خود نوشتم و نيز تفسير و تأويل، ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه هر آيه را به من آموخت و مرا دعا فرمود تا خداوند فهم و حفظ آن را به من مرحمت فرمايد. از آن روز تا به حال، هيچ آيه‏اى را فراموش نكرده‏ام و هيچ دانش و شناختى را كه پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم به من آموخته و من آن را نوشته‏ام، از دست نداده‏ام»V}تفسير برهان، ج 1، ص 16، شماره 14 ؛ (ق) محمد هادى معرفت، تاريخ قرآن، ص 86.{V.

پاسخ : نكته زيبا و دقيقى كه ذهن و انديشه شما را به سوى چنين مقوله و پرسش‏هايى درباره آن معطوف داشته، پرداختن به نكته‏اى است كه از گذشته موضوع گفت‏وگوى عالمان و انديشمندان بوده است. ورود به اين مقوله، مستلزم بيان مسائلى است كه در ذيل بدان اشاره مى‏شود: T}يك. چيستى مصحف‏{T كلمه «مُصْحَف»، اكنون بيشتر به معناى «قرآن» به كار مى‏رود؛ اما در لغت به معناى مجموعه برگه‏هايى است كه ميان دو جلد، جمع آورى شده است و امروزه «كتاب» خوانده مى‏شود.V}سيد محمدرضا حسينى جلالى، تدوين السنة الشريفه، ص 76. {Vبنابراين، منظور از «مصحف فاطمه» كتاب آن حضرت است كه در بعضى از روايات اهل سنت نيز به آن اشاره شده است. راويانى چون «ابى‏بن كعب» وجود كتابى نزد حضرت فاطمه‏عليها السلام را تأييد كرده است.V}اسعد عبود، صحيفة الزهراعليها السلام، صص 56 - 58.{V بدين ترتيب سخن كسانى مانند ايجى در مواقف و جرجانى در شرح مواقف و ابو زهره در كتاب امام صادق‏عليه السلام - كه مدعى‏اند، شيعه به قرآنى منسوب به فاطمه‏عليها السلام كه غير از قرآن رايج ميان مسلمانان است، اعتقاد دارد نادرست است و در عدم رجوع به روايات شيعه و نيز عدم دقّت در معناى مصحف ريشه دارد.V}هاشم معروف الحسنى، سيرة الائمة الاثنى عشر، ج 1، ص 98 و 99.{V درباره ماهيت اين مصحف در منابع شيعى، روايات فراوان وجود دارد. در اين احاديث، محتوا، حجم، زمان و كيفيت نگارش مصحف بيان شده است. البته در نگاه ابتدايى، اختلافاتى ميان اين روايات ديده مى‏شود؛ ولى با اندكى دقت، قابل توجيه است.V}مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، (تهران: دارالكتب الاسلاميه)، ج 26، ص 38 - 48.{V بعضى از روايات، مطالب آن را غير از مطالب قرآن دانسته‏اند.V} همان، ص 38 و 39. {V بر اساس شمارى از احاديث در اين كتاب، مطالبى چون وصيت حضرت زهراعليها السلام‏V}همان، ص 43.{V، مصيبت‏هاى فرزندان آن حضرت در طول زمان‏V}همان، ص 41.{V، پيشگويى حوادث آينده‏V}همان، ص 44.{V و تمام پادشاهانى كه بر زمين حكم خواهندV}سيدمحمدرضا حسينى جلالى، تدوين السنة الشريفه، ص 77.{V راند، نوشته شده است. دسته‏اى از روايات نيز از اشتمال اين مصحف، بر تمام احكام حلال و حرام، سخن به ميان آورده است‏V}بحارالانوار، ص 37.{V. بر اساس بعضى از احاديث، امام صادق‏عليه السلام حوادث تاريخى‏اى چون ظهور زنديقان را پيشگويى و گفتارش را به مصحف فاطمه، مستند كرده است.V}بحارالانوار، ص 44.{V اين روايات با هم ناسازگار نيست؛ زيرا ممكن است همه مطالب ياد شده در آن مصحف، وجود داشته و هر روايت بخشى از محتواى آن را بيان كرده باشد. T}دو. كيفيت نگارش مصحف‏{T مهم‏ترين مطلب درباره اين مصحف، زمان و كيفيت نگارش آن و مسئله ارتباط حضرت زهراعليها السلام با جبرئيل و ديگر فرشتگان الهى است. در چند روايت، آمده است: پيامبراكرم‏صلى الله عليه وآله مطالب را املا مى‏كرد و امام على‏عليه السلام مى‏نوشت.V}همان، ص 41 و 42 و 49. {V درباره سبب انتساب مصحف به فاطمه‏عليها السلام، مى‏توان گفت: آن كتاب نزد آن حضرت نگه‏دارى مى‏شد و يا او واسطه رسيدن بعضى از مطالب، به دست امام على‏عليه السلام بوده است. در بعضى از روايات، مصحف، ره‏آورد املا و وحى مستقيم خداوند بر حضرت زهراعليها السلام دانسته شده است‏V}همان، ص 39.{V. بر اساس روايات ديگر، بعد از وفات پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله، خداوند فرشته‏اى را نزد آن حضرت مى‏فرستاد تا در غم پدر، دلدارى اش دهد و وى را از مكان و جايگاه رسول خدا در بهشت آگاه سازد و با او درباره مطالب مختلف به گفت‏وگو بنشيند. حضرت فاطمه‏عليها السلام سخنان آن فرشته را به امام على‏عليه السلام منتقل مى‏كرد و آن حضرت آنها را به نگارش در مى‏آورد.V}همان، ص 44 و 48.{V روايتى اين فرشته را جبرئيل‏عليه السلام معرفى كرده است.V}همان، ص 42.{V ميان اين احاديث نيز ناسازگارى وجود ندارد؛ زيرا مى‏توان گفت خداوند به وسيله فرشته‏اى از فرشتگان خود (جبرئيل)، با آن حضرت سخن گفته است و فاطمه زهراعليها السلام بخشى از اين كتاب را به مطالب دريافتى از پدر بزرگوار خود و بخشى ديگر را به مطالب جبرئيل اختصاص داده بود. T}سه. امكان نزول جبرئيل‏{T اشكال ديگر روايات دسته اخير، قطع وحى پس از رسول اكرم است. به عبارت ديگر مسلمانان معتقدند آن حضرت، خاتم پيامبران است و بعد از وفات ايشان، ارتباط ميان زمين و آسمان قطع و وحى منقطع گشته است. حال چگونه فرشته بر حضرت زهراعليها السلام نازل شده و با آن بزرگوار گفت و گو كرده است؟ در پاسخ بدين اشكال، گفتنى است: طبق آيات قرآن، نزول فرشته الهى و ارتباط خداوند با غير پيامبران، از طريق فرشتگان و وحى امكان‏پذير است؛ چنان كه آيات بسيارى از ارتباط فرشته با حضرت مريم سخن مى‏گويدV}آل عمران (3)، آيات 42 و 43 و 45.{V و خداوند ارتباط خود با مادر حضرت موسى را وحى مى‏خواند.V}قصص (28)، آيه 7.{V وقتى امكان اين ارتباط با زنانى چون مادر موسى و حضرت مريم پذيرفته شد، امكان و وقوع آن درباره حضرت فاطمه زهراعليها السلام - كه از سوى پيامبر اكرم سرور همه زنان در همه زمان‏ها معرفى شده است به طريق اولى پذيرفتنى مى‏نمايد. منظور از انقطاع وحى و قطع ارتباط زمين و آسمان بعد از پيامبراكرم‏صلى الله عليه وآله، قطع ارتباط ميان خداوند و فردى به عنوان پيامبر و مأمور ابلاغ است؛ نه عدم امكان ارتباط زمينيان با خداوند و فرشتگان. بر اساس روايات شيعه، نوعى ارتباط ميان امامان معصوم و خداوند وجود دارد.V}بحارالانوار، ج 26، ص 66 و 97.{V در روايات اهل سنت نيز بعضى از افراد «مُحَدَّث» معرفى شده‏اند؛ يعنى، كسانى كه با فرشتگان الهى نوعى ارتباط دارند و از آنها حديث دريافت مى‏كنند.V}اعيان الشيعه، ج 1، ص 314 و 315.{V T}چهار. مصحف نزد چه كسى است؟{T براساس روايات شيعه، اين مصحف در زمان‏هاى مختلف، نزد امامان معصوم بوده است و از امامى به امام ديگر رسيده و جز آن بزرگان، كسى بدان دسترسى نداشته است. آنان با استفاده از آن، حوادثى را پيشگويى و احكامى را بيان كرده‏اند.V}بحارالانوار، ص 48 - 38.{V در پايان گفتنى است: كتاب‏هايى كه اخيراً با عنوان صحيفة الزهرا منتشر شده،V}مانند: اسعد عبود، صحيفة الزهراعليها السلام ؛ جواد قيومى اصفهانى، صحيفة الزهراعليها السلام.{V با مصحف فاطمه تفاوت دارد؛ زيرا در اين كتاب‏ها عمدتاً دعاهاى منسوب به آن حضرت‏عليها السلام به چشم مى‏خورد؛ نه آنچه در روايات درباره مصحف فاطمه بيان شده است.

پاسخ : «استخاره» در لغت، به معناى طلب خير از خداوند متعال است كه دانا به امور و عواقب كارها است. در كنار اين معنا، گاهى استخاره به معناى نوعى قرعه در هنگام تحيّر است كه همراه با دعا و درخواست از خداوند متعال به كار برده مى‏شود. اين نوع استخاره معمولاً با تسبيح و قرآن انجام مى‏شود. در روايات، استخاره به معناى طلب خير از خداوند متعال، بسيار مورد سفارش قرار گرفته است، و ائمه اطهارعليهم السلام شيعيان را ترغيب كرده‏اند كارهاى خود را بر اساس استخاره انجام دهند. امام باقرعليه السلام فرموده است: H}«كُنَّا نَتَعَلَّمُ الاِسْتِخَارة كَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَه مِنَ الْقُرْآنِ»{H؛ V}وسائل‏الشيعة، ج 8، ص 66.{V ؛ «ما استخاره را آموزش مى‏دهيم، همان گونه كه سوره قرآن را آموزش مى‏دهيم». روايت دوم تصريح دارد كه پس از طلب خير از خداوند متعال، هر اتفاقى كه براى استخاره كننده بيفتد، مى‏بايست از آن راضى باشد. امام صادق‏عليه السلام نيز فرموده است: H}«كُنَّا نَتَعَلَّمُ الاِسْتِخَارَةَ كَمَا نَتَعَلَّمُ السُّورَةَ مِنَ الْقُرْآنِ ثُمَّ قَالَ مَا أُبَالِى إِذَا اسْتَخَرْتُ اللَّهَ عَلَى أَيِّ جَنْبِي وَقَعْتُ»{H؛ V}همان.{V ؛ «ما استخاره را آموزش مى‏دهيم، همان گونه كه سوره قرآن را آموزش مى‏دهيم. سپس فرمود: آن گاه كه استخاره كردم، باكى ندارم كه چه بر من واقع مى‏شود». دليل اين امر را بايست در اين نكته جست و جو كرد كه استخاره كننده، خود را به خدا سپرده و خداوند متعال نيز به خير او آگاه‏تر است. بنابراين در صورت عمل بر اساس استخاره، هر اتفاقى كه بيفتد، بايد ايمان داشته باشد كه خير او در آن بوده است. اما طريقه استخاره در روايات، متفاوت و متنوع است؛ غسل استخاره، نماز استخاره، دعاهاى متعدد و مختلف براى استخاره در حالات و ساعات متعدد و استخاره با قرآن يا تسبيح، از جمله روش‏هاى استخاره است. از آنجا كه معناى اصلى استخاره، طلب خير از خداوند متعال است، بهترين روش آن، دعا است؛ زيرا در حقيقت استخاره نوعى دعا و طلب خير از پيشگاه خداوند متعال است كه عالم به همه امور است و خير و شرّ ما نيز در دست او است. دعاهاى متعددى براى استخاره نقل شده از جمله: 1. امام باقرعليه السلام مى‏فرمايد: «من هرگاه در كار مهمى اراده استخاره دارم؛ در حال نشسته صد بار با دعاى زير، از خدا طلب خير مى‏كنم. اما براى خريد چيزى و كارهاى شبيه آن سه بار اين دعا را در حال نشسته مى‏خوانم: H}«اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِأَنَّكَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ كَذَا وَ كَذَا خَيْرٌ لِى فَخِرْهُ لِى وَ يَسِّرْهُ وَ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ شَرٌّ لِى فِى دِينِى وَ دُنْيَاىَ وَ آخِرَتِى فَاصْرِفْهُ عَنِّى إِلَى مَا هُوَ خَيْرٌ لِى وَ رَضِّنِى فِى ذَلِكَ بِقَضَائِكَ فَإِنَّكَ تَعْلَمُ وَ لاَ أَعْلَمُ وَ تَقْدِرُ وَ لاَ أَقْدِرُ وَ تَقْضِى وَ لاَ أَقْضِى إِنَّكَ عَلاَّمُ الْغُيُوب)»{H؛ V}وسائل‏الشيعة، ج 8، ص 75.{V. 2. در صحيفه سجاديه آمده است: H}«اللَّهُمَّ إِنِيِّ أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقْضِ لِي بِالْخِيَرَةِ؛ وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الاِخْتِيَارِ، وَ اجْعَلْ ذَلِكَ ذَرِيعَةً إِلَى الرِّضَا بِمَا قَضَيْتَ لَنَا وَ التَّسْلِيمِ لِمَا حَكَمْتَ فَأَزِحْ عَنَّا رَيْبَ الاِرْتِيَابِ، وَ أَيِّدْنَا بِيَقِينِ الْمُخْلِصِينَ. وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَيَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَكَ، وَ نَكْرَهَ مَوْضِعَ رِضَاكَ، وَ نَجْنَحَ إِلَى الَّتِى هِيَ أَبْعَدُ مِنْ حُسْنِ الْعَاقِبَةِ، وَ أَقْرَبُ إِلَى ضِدِّ الْعَافِيَةِ؛ حَبِّبْ إِلَيْنَا مَا نَكْرَهُ مِنْ قَضَائِكَ، وَ سَهِّلْ عَلَيْنَا مَا نَسْتَصْعِبُ مِنْ حُكْمِكَ؛ وَ أَلْهِمْنَا الِانْقِيَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَيْنَا مِنْ مَشِيَّتِكَ حَتَّى لَا نُحِبَّ تَأْخِيرَ مَا عَجَّلْتَ، وَ لاَ تَعْجِيلَ مَا أَخَّرْتَ، وَ لاَ نَكْرَهَ مَا أَحْبَبْتَ، وَ لاَ نَتَخَيَّرَ مَا كَرِهْتَ. وَ اخْتِمْ لَنَا بِالَّتِى هِيَ أَحْمَدُ عَاقِبَةً، وَ أَكْرَمُ مَصِيراً، إِنَّكَ تُفِيدُ الْكَرِيمَةَ، وَ تُعْطِى الْجَسِيمَةَ، وَ تَفْعَلُ مَا تُرِيدُ، وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ»{H.V}الصحيفةالسجادية، دعاى 33.{V T}استخاره با قرآن‏{T يكى از روش‏هاى استخاره، استخاره با قرآن است. در روايات به اين نوع روش نيز در كنار روش‏هاى ديگر اشاره شده است. در روايتى آمده است: H}«الْيَسَعِ الْقُمِّيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ H}«عليه السلام»{H أُرِيدُ الشَّيْ‏ءَ وَ أَسْتَخِيرُ اللَّهَ فِيهِ فَلَا يُوَفَّقُ فِيهِ الرَّأْيُ إِلَى أَنْ قَالَ فَقَالَ: افْتَتِحِ الْمُصْحَفَ فَانْظُرْ إِلَى أَوَّلِ مَا تَرَى فَخُذْ بِهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ»{H؛ V}وسائل‏الشيعة، ج 6، ص 233.{V؛ «اليسع قمى مى‏گويد: به امام صادق‏عليه السلام عرض كردم: كارى مى‏خواهم انجام دهم و در آن كار از خدا نيز استخاره مى‏كنم؛ اما به نظر ثابتى موفق نمى‏شوم. آن حضرت فرمود: قرآن را بگشا و به نخستين آيه كه مى‏بينى نگاه كن و آن را بگير كه اگر خدا بخواهد [خير تو در آن است‏]». اما درباره چگونگى فهم خير از آيات قرآن، دعاهاى مختلفى وارد شده كه يكى از آنها به پيامبر گرامى اسلام‏صلى الله عليه وآله منسوب است. آن حضرت مى‏فرمايد: هنگامى كه خواستى به كتاب خدا تفأل بزنى و از تحيّر بيرون بيايى، سه بار سوره اخلاص (توحيد) را بخوان و سه صلوات بر پيامبر اكرم و آل او بفرست و سپس اين دعا را بخوان: H}«اللَّهُمَّ إِنِّى تَفَألْتُ بِكِتَابِكَ وَ تَوَكَّلْتُ عَلَيْكَ فَأَرِنِى مِنْ كِتَابِكَ مَا هُوَ الْمَكْتُومُ مِنْ سِرِّكَ الْمَكْنُونِ فِى‏غَيْبِكَ»{H. سپس قرآن را باز كن و بدون اينكه خطوط و صفحات را بشمارى، از خط اول عاقبت كار را بخوان.V}مستدرك‏الوسائل، ج 4، ص 304.{V T}روش استخاره‏{T اما درباره استخاره و روش آن، رعايت پنج نكته ضروررى است: 1. استخاره هيچ گاه جاى انديشه و مشورت را نمى‏گيرد؛ بلكه استخاره پس از انديشه و مشورت است؛ يعنى، هر كارى را كه مى‏خواهيم انجام بدهيم، ابتدا بايد درباره آن بينديشيم و سود و زيان آن را بسنجيم. در مرحله دوم با كسانى كه در آن موضوع صاحب‏نظرند مشورت كنيم و آن گاه يكى از دعاهاى استخاره را تلاوت كنيم و اگر تحيّر ما برطرف نشد، با قرآن استخاره كنيم. 2. به رغم اينكه امروزه، استخاره با قرآن رواج بيشترى دارد؛ اما بهترين راه و روش استخاره، قرائت دعاهاى استخاره است. در استخاره با قرآن نيز بايد دقت كرد كه هركس حق ندارد فهم خود را بر قرآن تحميل كند و بر اساس برداشت خود از قرآن و آيات آن عمل نمايد. بهتر است در استخاره با قرآن، از علماى آشنا با قرآن، كمك گرفت تا خداى ناكرده دچار اشتباه كارى در فهم قرآن و تحميل آنها به قرآن نشد؛ زيرا الهام‏گيرى از آيات قرآن، كار آسانى نيست و نياز به كسانى است كه آگاهى و آشنايى تخصصى نسبت به قرآن دارند. پس نمى‏توان به خوب و بدى كه در بالاى بعضى از قرآن‏ها نوشته شده اعتماد كرد. 3. خواندن دعاى استخاره براى هر كارى توصيه شده است؛ زيرا خير ما به دست خداوند متعال است و ما در هر كارى، بايد خير خود را از او بخواهيم. در اين صورت استخاره با قرآن، نبايد به صورت عادت و روش دائمى درآيد و جايگزين انديشه و مشورت و تحقيق شود. 4. همان گونه كه در انجام دادن واجبات و ترك محرمات، استخاره نبايد كرد؛ در كارهايى كه عقل آنها را تأييد مى‏كند و همه شواهد و قرائن به خوبى آن گواهى مى‏دهند نيز نبايد استخاره كرد. به عبارت ديگر استخاره، نظير قرعه‏اى است كه به دنبال بررسى‏هاى همه جانبه و عدم كشف راه صحيح، انجام مى‏شود و هيچ گاه نقش اصلى را در تعيين وظايف و درستى يا خطاى راه‏ها ايفا نمى‏كند. 5. استخاره به معناى طلب خير از خداوند متعال است؛ اما تفأل به معناى فهم عاقبت كارها است. به اين دليل در روايتى از تفأل زدن به قرآن نهى شده است: H}«عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ‏عليه السلام قَالَ: لاَ تَتَفَألْ بِالْقُرْآنِ»{H؛ V}وسائل‏الشيعة، ج 6، ص 233 ؛ كافى، ج 2، ص 629، ح 7.{V؛ «امام صادق‏عليه السلام مى‏فرمايد: به قرآن تفأل نزنيد». بر اين اساس فهم عاقبت امور و استنباط آن، تنها بر اهلش ميسر است و هر كسى نمى‏تواند از قرآن به چنين استنباطى برسد؛ زيرا اگرچه استنباط عاقبت از آيات قرآن، براى كسى كه اهلش باشد امكان دارد، اما همه كس را بدان راه نيست. پس اكثريت مردم در همان حد استخاره با قرآن، بايد توقف كنند و اهل معرفت مى‏توانند به عواقب امور نيز پى ببرند.

پاسخ : امام، بهجت، صافى و فاضل: آرى، جايز است؛ ولى بهتر است قرآن باز را بدون طهارت بر سر نگذارند.V}صافى و بهجت، توضيح المسائل مراجع، م 317؛ امام و فاضل، تعليقات على العروه، ج 1، غايات الوضو، م 3.{V مكارم و نورى: بنابر احتياط واجب، بدون طهارت جايز نيست.V}تعليقات على العروه الوثقى، غايات الوضو، م 3.{V تبريزى، سيستانى و وحيد: اگر موهاى سر تابع و جزء سر شمرده نشود (يعنى كوتاه نباشد)، جايز است.V}سيستانى و تبريزى، منهاج الصالحين، ج 1، م 164؛ وحيد، منهاج الصالحين، ج 2، م 164.{V T}تبصره. {Tفرض مسئله، جايى است كه سر شخص مو داشته باشد و بخواهد خط قرآن را بدون طهارت به آن برساند. در غير اين صورت، حكم تماس بدن با خط قرآن را پيدا مى‏كند.

پاسخ : T}1. معرفى برخى تفاسير شيعه‏{T 1. ترجمه تفسير الميزان، محمد حسين طباطبايى، ترجمه سيد محمد باقر موسوى همدانى، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه، 1365. 2. تفسير نمونه، ناصر مكارم شيرازى و همكاران، تهران، دارالكتب الاسلامية. 3. تفسير تسنيم، عبدالله جوادى آملى، قم، نشر اسراء. 4. تفسير كاشف، محمد باقر حجتى و عبدالكريم بى‏آزار شيرازى، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1364. 5. نسيم حيات، ابوالفضل بهرامپور، هجرت، قم، 1378. 6. تفسير نور، محسن قرائتى، در راه حق، قم، 1376. 7. مخزن العرفان فى تفسيرالقرآن، نصرت امين (بانوى اصفهانى)، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1403 ق. 8. ترجمه مجمع البيان فى تفسير القرآن، الطبرسى، مترجم: على كرمى، تهران، وزارت ارشاد اسلامى، 1380. 9. تفسير راهنما، هاشمى رفسنجانى و جمعى از محققان مركز فرهنگ و معارف قرآن، قم، دفتر تبليغات اسلامى. 10. اطيب البيان فى تفسير القرآن، عبدالحسين طيب، بنياد فرهنگ اسلامى، تهران، 1393 ق. T}2. معرفى برخى تفاسير اهل سنت‏{T 1. ترجمه تفسير طبرى، ابو جعفر محمد بن جرير طبرى آملى، مترجم: حبيب يغمايى، توس. 2. ترجمه فى ظلال القرآن، سيد قطب، مترجم: مصطفى خرم دل، احسان، تهران، 1378. 3. تفسير كبير مفاتيح الغيب، امام فخر رازى، ترجمه على اصغر حلبى، اساطير، بى جا، 1371. T}3. قرآن و دانش بشرى‏{T؛ V}كتابشناسى اين بخش با همكارى انجمن قرآن و علم تهيه شده است كه از تلاش آن عزيزان تقدير و تشكر مى‏كنيم.{V 1. پيشگويى‏هاى علمى قرآن، مصطفى زمانى، انتشارات پيام اسلام. 2. رابطه علم و دين، عباسعلى سرفرازى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى. 3. قرآن و علوم طبيعت، دكتر مهدى گلشنى، نشر مطهر، تهران. 4. مقايسه‏اى ميان تورات، انجيل، قرآن و علم، دكتر موريس بوكاى، ترجمه دبير، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران. 5. پژوهشى در اعجاز علمى قرآن، دكتر محمدعلى رضايى اصفهانى، انتشارات مبين. 6. قرآن و طبيعت (6 جلد)، دكتر عبدالكريم بى‏آزار شيرازى، انتشارات بعثت. 7. خدا و اختراعات از ديدگاه علم و قرآن، دكتر عبدالكريم بى‏آزار شيرازى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى. 8. گذشته و آينده جهان، دكتر عبدالكريم بى‏آزار شيرازى، انتشارات طباطبايى قم. 9. تفسير علمى قرآن، دكتر على رفيعى محمدى. 10. داروينيسم يا تكامل انواع، جعفر سبحانى، انتشارات توحيد. 11. كهكشان‏ها در قرآن، لطفى سليمى، انتشارات انصارى. 12. نگاهى به دنياى حيوانات در قرآن كريم، جليل ابوالحب، ترجمه تقى متقى، دفتر تبليغات اسلامى قم. 13. گياهان در قرآن، دكتر محمد اقتدار حسين فارقى، ترجمه احمد نمايى، بنياد پژوهش‏هاى آستان قدس رضوى. 14. اسلام و طب جديد با معجزات علمى قرآن، عبدالعزيز اسماعيل پاشا، ترجمه سيد غلامرضا سعيدى، انتشارات برهان. 15. اسلام و بهداشت روانى، نويسندگان متعدد، دفتر نشر معارف. 16. استعانت از قرآن كريم در شفاى جسمانى، عليرضا نيكبخت نصرآبادى، مؤسسه فرهنگى نشر قبله. 17. موسيقى در تاريخ و قرآن، على اسماعيل پور، انتشارات ناس. 18. قرآن و مديريت و علوم سياسى، مهندس عباس زاده و همكاران، بنياد پژوهش‏هاى قرآنى حوزه و دانشگاه. 19. مديريت از منظر كتاب و سنت، سيد صمصام قوامى، دبيرخانه مجلس خبرگان. 20. اصول مديريت اسلامى و الگوهاى آن، دكتر ولى‏اللَّه نقى‏پور، مركز انتشارات مديريت دولتى. T}4. كتاب‏هايى پيرامون قرآن به زبان انگليسى‏{T 1. پيام قرآن، حسين لاهور، بنياد كتاب اسلامى، 1974م. 2. قرآن مجيد، پالمر، ادوارد هنرى، آكسفورد، 1880م. 3. قرآن محمد، راس الكساندر، لندن، 1648م. 4. قرآن، ساوارى، كلرداتين، پاريس، ناپن و پسرش، 1783م. 5. قرآن، هادى و فرقان، مردوس، ژوزف شارل وكتور، پاريس، اوژه فاسكل، 1926م. T}5. معرفى برخى منابع براى كتابشناسى قرآن‏{T 1. كتابشناسى كتب علوم قرآنى، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1375. 2. شناخت نامه تفاسير، محمدعلى ايازى، كتاب مبين، رشت، 1378. 3. كتابشناسى جهانى ترجمه‏ها و تفسيرهاى چاپى قرآن مجيد، عصمت بينازق و خالد اردن، ترجمه محمد آصف فكرت، آستان قدس رضوى، 1373. 4. كتابشناسى علوم و معارف قرآنى، مبين، رشت، 1380. 5. كتابشناسى اعجاز قرآن، محمد على رضايى كرمانى، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1380. 6. كتابشناسى مطالعات قرآنى به زبان‏هاى اروپايى، مرتضى كريمى نيا، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامى. 7. فهرست كتاب‏هاى علوم و معارف قرآنى چاپ شده به زبان‏هاى لاتين، مبين، رشت، 1380. 8. كتابخانه بزرگ قرآن كريم، محمد حسن بكائى، مركز فرهنگى نشر قبله، تهران، 1374.

پاسخ : درباره ترجمه قرآن كريم و تاريخچه آن، مى‏توان به چند مورد اشاره كرد: 1. قرآن كريم در طول تاريخ به زبان‏هاى انگليسى، فرانسوى، آلمانى، ايتاليايى، روسى، هندى، ژاپنى، مالزيايى، اندونزيايى، چينى، تركى، زبان فارسى و در نهايت به زبان‏هاى آفريقايى و آمريكايى ترجمه و چاپ شده است. برخى معتقدند: قرآن به 118 زبان رايج دنيا ترجمه شده است.V}المجله العربيه، شماره 4 مقاله «تراجم القرآن الكريم الى اللغات الاجنبيه».{V در اين رابطه از طرف محققان كتاب‏هايى به نگارش درآمده كه براى كسب آگاهى بيشتر مى‏توان به آن منابع مراجعه كرد.V}سلماسى‏زاده جواد، تاريخ ترجمه قرآن در جهان، مؤسسه انتشارات امير كبير، 1369؛ آذرنوش آذر تاش، تاريخ ترجمه از عربى به فارسى (ترجمه‏هاى قرآنى 1 و 2) انتشارات سروش 1375؛ مرغى جاسم عثمان القرآن الكريم فى عالم الترجمه نشر مؤسسه ابلاغ.{V 2. يكى از پژوهشگران غربى به نام «ج.و.پيرسن» مى‏گويد: قرآن در سال 127 به زبان بربرى و در سال 270 به زبان سندى ترجمه شده است؛ ولى هيچ يك از اينها باقى نمانده است.V}نشريه تحقيقات اسلامى، سال اول، شماره 2، ص 1.{V به نظر محققان، كهن‏ترين و اولين، ترجمه كاملى كه به دست ما رسيده ترجمه تفسير طبرى (م 310) است. همچنين دو ترجمه كهن ديگرى در دسترس هست كه يكى تفسير كشف الاسرار و عُدّة الابرار از خواجه عبدالله انصارى (م 396) و ديگرى تفسير ابوالفتوح رازى (روض الجنان و روح الجنان) است كه نخستين تفسير كامل شيعه به زبان فارسى به شمار مى‏آيد.V}ر.ك: آذرتاش تاريخ ترجمه از عربى به فارسى ص 25؛ و مجله حوزه شماره 24 ص 52؛ مروتى سهراب بررسى ترجمه قرآن كريم پايان نامه كارشناسى ارشد دانشكده الهيات تهران.{V 3. اسامى برخى از مترجمان ساليان اخير عبارت است از: عبدالمحمد آيتى، مهدى الهى قمشه‏اى، زين العابدين رهنما، ابوالقاسم پاينده، عباس مصباح‏زاده، احسان‏اللَّه على استخرى، محمدمهدى فولادوند، محمود ياسرى، ميرمحمد كريم علوى حسينى، موسوى، عبدالمجيد صادق نوبرى، داريوش شاهين، شاه ولى‏اللَّه دهنوى، ابوالقاسم امامى، ناصر مكارم شيرازى، محمدصادق تهرانى، بهاء الدين خرمشاهى، محمدجواد مشكور، فيض‏الاسلام، عمادزاده، كاظم پور جوادى، اميد مجد (ترجمه منظوم)، سيد جلال‏الدين مجتبوى، محمدكاظم معزى، محمد خواجوى، مسعود انصارى و... 4. در ترجمه قرآن بايسته است اصول و نكات زير رعايت شود: الف. توجه به ظرافت‏هاى لفظى و معنوى در زبان عربى؛ ب. توجه به ظرافت‏هاى لفظى و معنوى ويژه و نظم بديعى كه در قرآن به كار رفته است؛ ج. توجه به معانى دقيق واژه‏ها در آيات؛ د. مطالعه وضعيت اجتماعى، سياسى و اقتصادى عرب‏ها در زمان نزول قرآن؛ ه. توجه به همبستگى و وحدت آيات قرآن (با توجه به اينكه قرآن مجموعه‏اى متحد و از هم جدانشدنى است). حضرت على‏عليه السلام مى‏فرمايد: H}«ان الكتاب يصدق بعضه بعضاً»{H؛ «بخشى از قرآن كريم بخش ديگر را تصديق مى‏كند».V}نهج البلاغه، حكمت 18.{V و. آگاهى كامل از اسباب و شأن نزول آيات؛ ز. مطالعه و بررسى تفاسير عميق و ريشه‏دار قرآن؛ ح. بهره‏گيرى از توفيقات الهى؛ ط. دقت و توجه به الفاظى كه داراى معانى مشترك‏اند؛ ى. ترجمه بايد به طور كامل، صحيح، گويا و قابل فهم براى ناآشنايان به زبان عربى باشد؛ ك. ترجمه بايد به گونه‏اى باشد كه پيوستگى آيات مرتبط به هم حفظ گردد؛ ل. گزينش قول و نظر برتر در ترجمه؛ م. پرهيز از به كارگيرى لغات نامأنوس، معانى مستحدثه و مصطلحات علوم. افزون بر اينها به نظر قرآن پژوهان در مقام ترجمه، احاطه بر مقدمات ذيل بايسته است: تحقيق و صاحب نظر شدن در قواعد علم نحو و صرف، اطلاع بر مطالب علوم معانى و بيان، اعمال ذوق و دقّت و... مقاصد آيات، علم به احكام فقهى، آگاهى از آيات مربوط به آيه در دست ترجمه و... .V}ر.ك: حسن مصطفوى، روش علمى در ترجمه و تفسير قرآن مجيد، نشر دار القرآن الكريم؛ مروتى سهراب بررسى ترجمه قرآن كريم (پايان‏نامه). {V

پاسخ : T}پايگاه‏ها و صفحات قرآنى‏{T؛ V}برگرفته از:http://balagh.net/sites/quranic_sites.htm معرفى پايگاه به منزله تأييد مطالب پايگاه نيست.{V 1. پايگاه القرآن الكريم‏ www.holyquran.net E-Mail : webmaster@holyquran.net در اين پايگاه، كتاب‏هاى زير يافت مى‏شود: تقريب القرآن، نورالثقلين، الميزان، مجمع البيان، التدبّر فى القرآن، مَتى جُمِعَ القرآن، سلامة القرآن من التحريف، التعرّف على القرآن، أحكام الترتيل، أحكام التجويد. همچنين دعاهاى قرآنى، احاديث مربوط به قرآن، قرآن و علم، اخبار مربوط به قرآن و اطلاعات سودمند قرآنى از ديگر امكانات اين شبكه مى‏باشد. 2. پايگاه الميزان (عربى) www.almizan.org E-Mail : khalfan@yahoo.com محتويات اين پايگاه تفسير الميزان و مؤلف آن مى‏باشد. امكان جست‏وجو در الميزان در اين پايگاه وجود دارد. 3. بخش قرآن شبكه حوزه (فارسى، عربى و انگليسى) www.hawzah.net E-Mail : webmaster@hawzah.net اين پايگاه مشتمل است بر: اسلام، اخلاق، احكام، كتابخانه، حوزه علميه، قرآن، عقايد، فرهنگ و تمدن. علوم اسلامى، مراكز اسلامى. گزينه قرآن مشتمل بر اين موارد است: قرآن و ترجمه، علوم قرآنى، تفسير، قرآن و اهل بيت، اديان و تمدن‏ها در قرآن، قرآن هنر و ادبيات، مؤسسات قرآنى، خادمان قرآن، كتابخانه، نگارخانه، پايگاه‏ها و نرم افزارها. دو ترجمه قرآن به زبان فارسى (آيةاللَّه مكارم شيرازى و استاد فولادوند) و يك ترجمه انگليسى، در اين پايگاه قرار دارد. 4. پايگاه آل البيت (فارسى، عربى، انگليسى، روسى، اندونزيايى و تايلندى) www.aalulbayt.org E-Mail : aalulbayt@aalulbayt.org انبوه اطلاعات قرآنى و حديثى، كتب تفسيرى، حوزوى و آشنايى و ارتباط با مشاهير شيعه از جمله امكانات اين شبكه مى‏باشد. گزينه‏هاى اصلى آن عبارت است از: قرآن، حديث، شيعه، اهل البيت، احكام، پرسش و پاسخ، خدمات، كتابخانه و اجتماعى. كتاب‏هاى زير در اين پايگاه موجود است: قرآن و قرآن پژوهى، مصونيت قرآن از تحريف، درسنامه علوم قرآنى،برگزيده تفسير نمونه، تفسير و تفاسير شيعه، طبقات مفسران شيعه، روش هاى تفسير قرآن، تفسير جوامع، تفسير كوثر، مجلات قرآنى بينات و ترجمان وحى، و... حديث: مسند نويسى در تاريخ حديث، شرح حال عده‏اى از روات، زنان دانشمند و راوى حديث، الغدير، نهج البلاغه، صحيفه سجاديه، مسائل على بن جعفر، قرب الاسناد، الكافى، تحف العقول، تهذيب الاحكام، الاستبصار، الاحتجاج، خصال شيخ صدوق، المحجة البيضاء، وسائل الشيعه، امالى مفيد، تفسير نور الثقلين، بحارالانوار، الحياة، ميزان الحكمة و... شيعه: گزينه شيعه مشتمل است بر: تاريخچه مرجعيت در شيعه، معرفى بزرگان تاريخ شيعه و برگزيده‏اى از تاريخ اسلام. اهل البيت: اين گزينه مشتمل است بر كتب: زندگانى چهار ده معصوم، اسرار الامامة، الائمة الاثناعشر، برگزيده تاريخ پيامبر اسلام‏صلى الله عليه وآله، خاندان عصمت، اهل‏بيت كليد مشكل ها، امامت در پرتو كتاب و سنت، غدير از ديدگاه اهل سنت، فروغ ولايت، امام حسين‏عليه السلام و عاشورا از ديدگاه اهل سنت و... پرسش و پاسخ: اين گزينه مشتمل است بر صدها پرسش و شبهه و پاسخ آنها، همچنين مجموعه سؤالات متنوع از اهل سنت در زمينه‏هاى اعتقادى، تاريخى و... كتابخانه: اين بخش مشتمل است بر قريب 200 جلد كتاب در زمينه‏هاى قرآنى و علوم قرآن، حديث و علوم حديث، تاريخ و سيره، اخلاق و فرهنگ اسلامى فقه و اصول و... اين پايگاه در سال 1377 راه اندازى شد و مركز آن شهر مقدس قم بوده و وابسته به مؤسسه آل‏البيت مى‏باشد. آدرس‏هاى ديگر اين پايگاه عبارت است از: www.al-shia.com www.al-shia.org www.al-shia.net 5 . پايگاه نداء الثقلين (انگليسى و اردو) www.nidanet.org E-Mail : info@nidanet.org گزينه‏هاى اين پايگاه عبارت است از: قرآن، پيامبرصلى الله عليه وآله اهل بيت، ويژه. زير موضوعات گزينه قرآن عبارت است از: اهميت و جايگاه قرآن، معجزه پيامبرصلى الله عليه وآله، مصونيت از تحريف، قرآن و تفسير، انواع تفاسير، تفسير قرآن (مقدمه ترجمه مير احمد على براى قرآن) قرآن در اسلام(مرحوم علامه طباطبائى)، (شش جلد از سوره حمد تا سوره نساء و از سوره دهر تا سوره ناس) 6. پايگاه الاسلام‏ www.al-islam.org E-Mail : dilp@al-islam.org مطالب اين سايت عمدتا به زبان‏هاى انگليسى و عربى است و امكان ديدن مطالب به چندين زبان ديگر دنيا، از گزينه Translation in other Languagesوجود دارد. اين پايگاه مشتمل بر موارد زير است: درباره اسلام، خداوند و قرآن كريم، عقايد، تاريخ، دائرة المعارف شيعه، گالرى اسلامى، حقوق اسلامى، ادعيه، غدير خم . گزينه قرآن اين پايگاه مشتمل است بر: ويژگى‏هاى خداوند در قرآن، ذات خداوند، ترجمه قرآن به انگليسى از مير احمد على (پويا)، شاكر، يوسف على، پيكتال. 7. پايگاه اسلام (انگليسى) www.islam.org.nz E-Mail : ehaddad@i4free.co.nz اين پايگاه مشتمل بر گزينه‏هاى زير است: جامعه ما، موضوعات اسلامى، قرآن و بخش كودكان و...گزينه قرآن شامل قرائت چندين سوره از سوره‏هاى قرآنى است. 8. پايگاه شبكه قرآن (انگليسى) E-Mail : tariq@muslim.com www.quran.net صوت قرآن، ترجمه انگليسى واردوى قرآن از: يوسف على، پيكتال، شاكر على و فاتح محمد در اين پايگاه وجود دارد. ترجمه قرآن به زبان‏هاى ديگر (آلبانيايى، بنگلادشى، بوسنيايى، چينى، فرانسوى، آلمانى، روسى، ژاپنى، تركى و مجموعاً 18 زبان....) از اين طريق قابل دريافت است . امكان جست‏وجو به زبان‏هاى انگليسى، فرانسوى، هلندى، اسپانيايى و آلمانى را فراهم مى‏كند. 9. پايگاه قرآن (انگليسى) www.quran.org.uk E-Mail : ieb@tableegh.org.uk در اين پايگاه، مطالبى درباره قرآن، تفسير، قرائت قرآن، آشنايى با قرآن، حفظ قرآن، قرآن و علوم جديد، معرفى سوره‏هاى قرآن، وجود دارد. ترجمه انگليسى قرآن از: شاكر، يوسف على، مولوى شيرعلى، محسن خان و محمد تقى الدين هلالى، پيكتال، ايرونيگ و ظهور اسحق از اين پايگاه قابل دريافت است. 10. شبكه قرآن (انگليسى) E-Mail webmaster@qurannetwork.com www.qurannetwork.com در اين شبكه، ترجمه قرآن به زبان اردو قرار دارد و ترجمه به 17 زبان ديگر (انگليسى، چينى، فرانسوى، تركى، آلبانيايى، بوسنيايى، ماليزيايى، آلمانى، هلندى، ژاپنى و...) از اين طريق قابل دسترسى است. 11. بخش قرآن پايگاه (انگليسى) www.usc.edu/dept/msa/quran usc.edu E-Mail :msaschlr@usc.edu سه ترجمه قرآن از يوسف على، پيكتال و شاكر در اين پايگاه موجود است. گزينه جست‏وجو از جمله امكانات اين صفحه مى‏باشد. مطالبى درباره «قرآن، شناخت و علم» در اين پايگاه وجود دارد. 12. پايگاه منابع اسلامى (انگليسى) www.islamicresources.com E-Mail:webmaster@islamicresources.com اين پايگاه بر گزينه‏هاى زير مشتمل است: نماز، رمضان، قرآن، كتب و داستان، پيامبر و اصحاب، ترجمه قرآن، صوت قرآن، قرآن و حديث در اسلام و... در اين پايگاه ترجمه قرآن به هفت زبان (انگليسى، اسپانيايى، ايتاليايى، تركى، آلمانى، هلندى، چينى) موجود است؛ ترجمه پيكتان و يوسف على در بخش انگليسى اين سايت وجود دارد. فهرست موضوعى قرآن (كليد واژه‏ها و نمايه‏ها)، به ترتيب الفبايى در اين سايت قرار دارد. 13. فدك (عربى) E-Mail : fadak_web@hotmail.com www.fadak.org اين پايگاه مشتمل است بر: قرآن، اهل بيت، سخنرانى (صدا)، ادعيه و زيارات، لطميات، كربلا، شبهات وردود و مناسبت‏هاى اسلامى. گزينه‏هاى قرآن داراى اين مطالب است: تفسير آيات ولايت از: الميزان، مجمع البيان، طبرى، مسلم، ترمذى، تحريف و روايات شيعه، تحليل اعجاز بيانى قرآن، فضيلت قرائت قرآن. 14. پايگاه اسلام (انگليسى) www.islaam.net E-Mail : webmaster@islam.net اين پايگاه مشتمل است بر: قرآن، حديث، عقايد، فقه، عبادات و مقالاتى درباره موضوعات اسلامى (جهاد، خداوند، تاريخ و نويسندگان، زن و...) گزينه قرآن اين پايگاه، مشتمل است بر: درآمدى بر قرآن كريم، جست‏وجوى كلمه‏اى قرآن به زبان‏هاى انگليسى، اسپانيايى، فرانسوى، آلمانى و هلندى). فهرست موضوعى قرآن و ترجمه آن به انگليسى، توضيح واژگان اسلامى به انگليسى، قرائت قرآن و ترجمه تفسير اضواء البيان به انگليسى و تفاسير برخى سوره‏ها به صورت متفرق. 15. پايگاه طب اسلامى (انگليسى و عربى) www.islamicmedicine.org E-Mail : skalghazal@hotmail.com اين پايگاه مشتمل است بر: قرآن، طب النبىّ و مطالب متنوع طبىّ از ديدگاه اسلام. در گزينه قرآن مطالب و مقالات مختلفى به دو زبان انگليسى و عربى آمده است. گزينه‏اى با عنوان معجزة القرآن الطيّبة نيز در اين سايت قرار دارد. 16. قرآن، عجيب (انگليسى و عربى) http://quran.ajeeb.com E-Mail:http://english.ajeeb.com/corporate/feedback.htm بخش اسلاميّات اين پايگاه مشتمل است بر: ايمان، امت‏هاى پيشين، قرآن، عبادات، اخلاق و آداب، معاملات، قضاوت‏ها و احكام، جهاد و... در بخش قرآن گزينه‏هاى زير وجود دارد: حفظ قرآن، فضايل قرآن، فضل قرائت قرآن، آداب قرائت قرآن، اختلاف در قرآن، محكم و متشابه، نزول قرآن، معجزه قرآن داستان‏ها و امثال قرآنى. همچنين فهرست سوره‏هاى مكى و مدنى قرآن، ترجمه انگليسى قرآن و دو تفسير جلالين و ابن كثير در اين صفحه موجود است. 17. پايگاه اسلاميا (انگليسى) www.islamia.com E-Mail :http://www.islamia.com/selfregistration.htm اين پايگاه، برگزينه‏هاى زير مشتمل است: حديث، جنّ و فرشتگان، خانواده، خداوند، قلب و روح، تاريخ، اسلام، كتابخانه، محمدصلى الله عليه وآله نماز و پيامبران، قرآن، شريعت زن، آموزش فرزندان و... زير گزينه‏هاى قرآن عبارت است از: ترجمه‏هاى انگليسى قرآن (يوسف على، الخلالى خان و پيكتال)، قرآن براى كودكان، داستان‏هاى قرآنى، خلاصه و چكيده چندين سوره از سوره‏هاى قرآن، قرآن و مسلمانان. 18. پايگاه هدى (انگليسى) www.uah.edu/msa E-Mail : webmaster@uah.edu.com گزينه‏هاى اين پايگاه عبارت است از: قرآن، اسلام، مساجد اطراف دنيا و... گزينه قرآنى داراى اين موضوعات است: ترجمه‏هاى قرآنى، قرائت قرآن، سه ترجمه انگليسى قرآن از يوسف على، شاكرو پيكتال. 19. صفحه اسلاميك سيتى (انگليسى) www.islamicity.com E-Mail : feedback@islamicity.com اين صفحه مشتمل است بر: قرآن كريم، حديث، درباره خدا، اسلام و شناخت. احكام دين و پايه‏هاى اسلام. گزينه قرآن، مشتمل است بر: تلاوت و قرائت تعدادى از سوره‏هاى قرآن . پيرامون ترجمه قرآن، زبان عربى و ترجمه قرآن، جست‏وجوى قرآن به زبان‏هاى انگليسى، فرانسوى، آلمانى، اسپانيايى و تركى. در اين سايت ترجمه قرآن به 22 زبان موجود است. 20. پايگاه منهاج (انگليسى) www.minhaj.org E-Mail : tehreek@minhaj.org گزينه‏هاى اين پايگاه عبارت است از: قرآن، مقالات، اخبار صفحه منهاج و... گزينه قرآن مشتمل است بر: قرائت قرآن، استنساخ قرآن، جست‏وجوى قرآنى، فهرست موضوعى قرآن، جست‏وجوى قرآن به زبان‏هاى اروپايى. ترجمه قرآن به هفت زبان (انگليسى، آلبانيايى، هلندى، ايتاليايى، ژاپنى، اسپانيايى، تركى استانبولى). 21. پايگاه نسيج (عربى و انگليسى) www.naseej.com E-Mail : info@naseej.com اين سايت مشتمل بر اين گزينه‏هاست: الاسلام و المسلمون، العلوم و الصحّة، الادلّة و المراجع التعليم و العلوم الإنسانيّة، الشعر و الثقافة و الفنون و... گزينه الإسلام والمسلمون مشتمل بر اين گزينه‏ها است: اقتصاد اسلامى، قرآن، تفسير، حديث اقليت‏هاى مسلمان، مراكز اسلامى، فقه، رمضان، مجلات، كتب و دائرة المعارف اسلامى. در بخش قرآن، مطالبى قرآنى و تفسيرى موجود است. مقالاتى موضوعى درباره توبه با استفاده از قرآن، فضيلت و حقيقت آن و... در اين آدرس موجود است. 22. پايگاه تراث (عربى) www.turath.com E-Mail : turath@go.com.jo گزينه‏هاى اين پايگاه عبارت است از: الإسلام، مشروع القرن، كتب و برامج، برامج مجانيه و صوتيات. از جمله موارد كتب وبرامج، بخش علوم القرآن مى‏باشد كه مشتمل بر موارد زير است: كتابخانه تفسير و علوم قرآن، فى ظلال القرآن، متن الشاطبيه، جزء عمّ و سوره فاتحه يا قراء ات هفت گانه متواتره . گزينه صوتيات، مشتمل است بر: قرائت كامل قرآن توسط عبدالرحمن سديس و مسعود شريم. 23. پايگاه اسلام 101 (انگليسى) www.islam101.com E-Mail : islam@islam101.com گزينه‏هاى اين پايگاه مشتمل است بر: خدا، قرآن، پيامبر، تاريخ اسلام، حقوق بشر، اسلام و زن، اسلام و حكومت و... گزينه قرآن اين سايت مشتمل است بر: قرآن مجيد، قرآن در يك نگاه، راهى به سوى قرآن، حفاظت از قرآن، قرآن معجزه معجزه‏ها، تحليل‏هايى درباره ترجمه‏هاى انگليسى قرآن، ترجمه قرآن توسط يوسف على، پيكتال و... كتاب‏هايى در موضوع قرآن، صوت قرآن و... 24. پايگاه شمس الاسلام (عربى) www.islamsun.com E-Mail : webmaster@islamsun.com گزينه‏هاى اين پايگاه عبارتنداز: قرآن، حديث، تفسير، عقايد، طهارت و پاكيزگى، نماز، زكات، روزه، مناسك، الفقه العام، السيرة النبوية، لطائف و معارف، للنساء، الطفل المسلم، الشعر الإسلامى، موسوعة الفتاوى، أبحاث علمية و... گزينه قرآن آن مشتمل است بر: جست‏وجو در قرآن، چاپ قرآن، حفظ قرآن، دعوت و ملاحظات. 25. پايگاه اسلام داير (عربى) www.islamdir.net E-Mail : webmaster@islam-online.net اين پايگاه مشتمل بر اين موضوعات است: القرآن الكريم، الحديث و علومه، شؤون سياسيه، تعريف بالاسلام، الاسلام و قضايا العصر، الفقه و علومه، التاريخ و الحضارة، اديان و فرق، جماعات و مذاهب و... . گزينه قرآن، داراى اين مطالب است: تلاوت، تفسير، علوم قرآن، تجويد، داستان‏ها و قصه‏هاى قرآنى و معرفى تعدادى سايت‏هاى قرآنى. 26. پايگاه مركز الاشعاع الاسلامى (عربى) www.islam4u.com e-mail: islam4u@hotmail.com گزينه‏هاى اين پايگاه عبارت است از: القرآن الكريم، الحديث الشريف، نهج البلاغه و برنامج المجيب. گزينه قرآنى داراى اين موضوعات است: نص القرآن الكريم، قرآن كامل zipشده قابل دريافت، التفسير الميّسر. 27. شبكه سفينة النجاة (عربى) www.annajat.com e-mail: info@annajat.com گزينه‏هاى اين پايگاه مشتمل بر اين موضوعات است: القرآن الكريم، النبى الاعظم‏صلى الله عليه وآله، اهل البيت‏عليهم السلام، شخصيات، المكتبه، مواقع اسلامى، اسئلةٌ وردود، المناسبات و المرآة. گزينه قرآنى مشتمل بر اين مطالب است: كيف نفهم القرآن الكريم، الاعجاز الحلمى فى القرآن، التزكيه سبيل العادة الوحيد. 28. پايگاه الحكمة (عربى) www.alhikmeh.com e-mail: alhikmeh@alhikmeh.com گزينه‏هاى اين پايگاه عبارت است از: القرآن الكريم، اهل البيت‏عليهم السلام، الحديث الشريف الدعاء، الاخلاق، الفقه الميسّر و الخدمات. گزينه قرآن مشتمل است بر: القرآن الكريم، معلومات قرآنيّه، اهل‏البيت‏عليهم السلام و القرآن الكريم، بحوث و محاضرات. 29. پايگاه قرآنى قرآن نت بيزلند كام (عربى) www.qurannet.bizland.com E-mail:info@qurannet.bizland.com اين پايگاه مشتمل بر اين گزينه‏ها است: مدرسة الزهراء لتدريس القرآن الكريم، نبذة عن المدرسه، القرآن الكريم، مناقشات، مواقيت الصلاة، مواقع، ملف خاص بمسابقة القرآن الحكيم . 30. پايگاه صدا و سيما (عربى، انگليسى، فارسى) www.irib.com e-mail: Webmaster@irib.com موضوعات اين پايگاه عبارت است از: قرآن و عترت، روزشمار، ايران‏شناسى، پژوهش‏ها، همايش‏ها، خدمات و محصولات ديگر پايگاه‏ها و... . گزينه قرآن و عترت داراى اين موضوعات است: قرآن مجيد، قرآن معجزه جاويد، ترجمه قرآن به زبان‏هاى مختلف ديگر، ترجمه (چينى، انگليسى، عربى، فرانسوى، اسپانيايى، بوسنيائى، ايتاليائى)، راديو قرآن، راديو معارف، اهل بيت پيامبرصلى الله عليه وآله 31. المنتدى الحسينى للثفاقة الاسلامية (عربى) www.al-montada.com e-mail: info@al-montada.com اين پايگاه شامل موارد زير است: فى رياض القرآن، الثقافة الحسينية، المحاضرات الاسلامية، مرآةالكتب، المكتبة الاسلامية، المجلة الثفافية، ركن الشباب، رسائل و ردود. گزينه فى رياض القرآن مشتمل بر اين بخش‏ها است: تلاوة القرآن احكام و آداب، مع حفاظ و قراء القرآن، الاعجاز فى القرآن الكريم، قالوا فى القرآن الكريم، جولة فى عالم القرآن، أشهرالقراءات لأشهر القراء، رسائل وردود.

پاسخ : استاد مطهرى در اين باره مى‏فرمايد: شرط ديگرى براى امر به معروف و نهى از منكر ذكر شده به نام «قدرت» H}«إنما يجب على القوى المطلع»{H؛ V}(امر به معروف و نهى از منكر) فقط بر انسان قدرتمند و آگاه واجب است (فروع كافى، ج 5، ص 59). {Vيعنى، شخص ناتوان نبايد امر به معروف و نهى از منكر كند. اين يعنى نيروى خود را حفظ كن و نتيجه بگير، اما آنجا كه ناتوانى و نيرويت هدر مى‏رود، اقدام نكن. اينجا هم يك اشتباه بزرگ براى بعضى پيدا شده كه مى‏گويند: من كه قدرت ندارم فلان كار را انجام دهم، اسلام هم گفته اگر قدرت ندارى انجام نده؛ پس تكليف از من ساقط است! در جواب بايد گفت: خير! اسلام مى‏گويد: برو و قدرت به دست بياور؛ اين «شرط وجود» است، نه «شرط وجوب»؛ يعنى تا ناتوانى، دست به كارى نزن؛ ولى بايد بروى قدرت و توانايى كسب كنى تا به نتيجه برسى. تحصيل قدرت براى اين اصل به قدرى مهم است كه گاهى كار حرام واجب مى‏شود؛ - مثلاً پست و مقام گرفتن از خلفاى جور و ظلم و خدمت در حكومت آنها - اما اگر مى‏بينى اين مقام تو وسيله‏اى مى‏شود كه بر امر به معروف و نهى از منكر قدرت پيدا كنى، حتماً اين كار را انجام بده. در تاريخ اسلام داريم كه اشخاص به دستور ائمه(ع) به دربار خلفا وارد مى‏شدند. در پاسخ به اين عقيده كه اگر قدرت تصادفاً پيدا شد، امر به معروف و نهى از منكر واجب است و اگر نه، واجب نيست؛ بايد ببينيم اسلام چه ارزشى به اين اصل داده است؟ ارزش اين اصل تا آنجا است كه آن را ضامن بقاى اسلام دانسته‏اند و به خاطر آن امام حسين(ع) و يارانش شهيد مى‏شوند و اهل بيت آن حضرت، به اسارت مى‏روند. در روايتى در نكوهش برخى از مردم آخرالزمان آمده است: H}«لايوجبون أمراً بالمعروف و نهياً عن المنكر إلاّ إذا أمنوا الضرر»{H؛ V}امر به معروف و نهى از منكر را واجب نمى‏دانند، مگر وقتى كه از ضرر آن در امان باشند. (فروع كافى، ج 5، ص 55).{V. در حديث ديگر از امام باقر(ع) آمده است: H}«إن الأمر بالمعروف و النهى عن‏المنكر سبيل الأنبياء منهاج الصلحاء بها تقام الفرايض و تأمن المذاهب و تعمر الارض‏وى نتصف من الاعداء»{H؛ V}امر به معروف و نهى از منكر، راه پيامبران و شيوه نيكان است. به وسيله اين اصل واجبات برپا مى‏گردد، راه‏ها امن و سرزمينها آباد مى‏شود و از دشمنان (حقوق ضايع شده) باز ستانده مى‏گردد. (فروع كافى، ج 5، ص 55).{V. فريضه‏اى كه چنين ارزشى دارد، آيا ممكن است درباره آن بگويند: اگر يك روز اتفاقاً و تصادفاً نيرويى داشتى انجامش بده؛ وگرنه تكليف ساقط است. اين بدان معنا است كه بگويند: اگر تصادفاً ديدى مى‏توانى اسلام را نگه دارى، نگه دار و اگر ديدى نمى‏توانى، ديگر لازم نيست! در مورد احتمال تأثير هم همين طور است؛ يعنى، نمى‏توانيم بگوييم: چون احتمال تأثير وجود ندارد، پس تكليف ساقط است».V}حماسه حسينى، ج 1، صص 312-304.{V نمونه‏اى از عملكرد صحيح در مسأله احتمال تأثير را در واقعه عاشورا مى‏بينيم كه اهل بيت، حتى كشته شدن امام حسين(ع) را هم پايان كار و وظيفه خود ندانستند و حتى در دربار يزيد و ابن زياد دنبال همان هدف حسينى بودند. شهيد شدن امام(ع) از يك نظر براى آنان آغاز كار بود، نه پايان كار.

پاسخ : چنان كه پيش‏تر گذشت ما شرايط احكام و خصوصيات و فروع امر به معروف را بايد از امام حسين(ع) استفاده كنيم و استوارترين دليل بر جواز شرعى هر عمل، اين است كه امام حسين(ع) آن را انجام داده باشد. به عبارت ديگر گفتار و رفتار آن حضرت از ادلّه احكام شرعى است. از طرفى احتمال تأثير بر دو نوع است: گاهى شخصى را كه اكنون آماده يا مشغول معصيتى است، مى‏خواهيم نهى از منكر كنيم. اگر احتمال تأثير ندهيم، نهى از منكر واجب نيست و گاهى نهى از منكر مى‏كنيم و بالفعل احتمال تأثير نمى‏دهيم؛ ولى مى‏دانيم در آينده مؤثر واقع مى‏شود. در اين صورت نهى از منكر واجب است و با صورت احتمال تأثير فعلى فرق ندارد. مثل آنكه احتمال بدهيم اگر با فرقه‏هاى ضاله يا مؤسسات فساد مبارزه كنيم و معايب و مفاسد و مقاصد سوء آنها را به مردم بگوييم و اعلام خطر كنيم؛ پس از مدتى دستگاه‏شان برچيده شده و اثر آنها در فساد اجتماع كمتر خواهد شد و يا حداقل از گسترش بيشتر تبليغات و فسادشان جلوگيرى به عمل خواهد آمد و چنانچه كارگردانان آنها دست از خيانت برندارند، در اثر نهى از منكر، تبليغات سوء آنها باعث گمراهى نخواهد شد. در اين مورد امر به معروف و نهى از منكر با احتمال تأثير آن در آينده، واجب است. در دنياى معاصر هم بيشتر مللى كه توانسته‏اند بندهاى اسارت خويش را پاره كنند و به آزادى و استقلال برسند؛ همين راه را انتخاب كرده‏اند. آنان با فداكارى و تحمل ناملايمات و تهييج احساسات، دشمنان خود را در افكار عمومى محكوم و پايه‏هاى تسلط و نفوذ آنان را متزلزل و به تدريج ساقط مى‏سازند و در اين مبارزات آن افرادى كه پرچم را به دست مى‏گيرند؛ پيروز شده و خون‏هاى‏شان بهاى آزادى جامعه و برافتادن نفوذ بيگانه است. آنان اين پيكار را - اگر چه نتيجه‏اش در آينده ظاهر مى‏شود - موفقيت‏آميز و افتخار مى‏شمارند؛ زيرا هدف‏شان رياست و حكومت نيست؛ بلكه اصلاح و نجات جمعيت است. مردان خدا نيز براى هدف‏هاى عالى انسانى و الهى خود، گاهى چنين مبارزاتى دارند؛ يعنى، با اينكه مى‏دانند دشمنان خدا، خون‏شان را مى‏ريزند و سرشان را بالاى نيزه مى‏كنند؛ ولى باز هم براى نجات اسلام و توحيد، پيكار و جهاد مى‏كنند تا عكس‏العمل قيام آنها به تدريج مردم را بيدار و مسير تاريخ را عوض كند. با وضعى كه پيش آمده بود، خطرات شديدى احكام قرآن و موجوديت اسلام را تهديد مى‏كرد و آينده اسلام را تاريك و مبهم مى‏نمود. حتّى معلوم بود كه در آينده نزديك، خورشيد نورانى اسلام غروب و دوران شرك و جاهليت بازگشت خواهد كرد! در اين صورت امام حسين(ع) نمى‏توانست با در نظر گرفتن احتمال يا قطع به ضرر، دست روى دست بگذارد و در خانه بنشيند و ناظر اين مصيبت‏ها براى عالم اسلام شود. گذشته از اينكه شرط احتمال تأثير هم موجود بود؛ بلكه امام حسين(ع) يقين به تأثير داشت و مى‏دانست كه نهضت و قيام او، اسلام را حفظ كرده و حركت او ضامن بقاى دين خواهد بود. آن حضرت مى‏دانست كه اگر بنى‏اميه او را - كه نوه پيغمبر و مركز تحقّق آمال معنوى و اسلامى مردم، و شريف‏ترين و گرامى‏ترين خلق و محبوب‏ترين افراد در قلب جامعه است - بكشند؛ ديگر قدرت‏شان درهم شكسته مى‏شود و چنان سيل خشم و نفرت مردم به سوى‏شان سرازير مى‏گردد كه بايد براى حفظ موقعيت خود، حالت دفاعى به خود گيرند تا بتوانند چند صباحى پايه‏هاى لرزان حكومت كثيف خود را از سقوط شدن نگاه دارند! سيدالشهدا(ع) مى‏دانست كه شهادت او و اسارت اهل بيت، ماهيت بنى‏اميه و عداوت‏هاى آنها را با اسلام و شخص پيغمبر آشكار مى‏سازد و عكس‏العمل قتل او، ريشه‏هاى اسلام را در دل‏ها استوار كرده و حس تمرّد و سرپيچى از اوامر امويان را در همه ايجاد مى‏كند و احساسات اسلامى و شعور دينى مردم را بيدار و زنده مى‏سازد. اباعبدالله(ع) مى‏دانست كه وقتى بنى‏اميه او را شهيد كنند؛ دستگاه خلافت رسوا خواهد شد و مردم به مسير نادرست حكومت پى خواهند برد و معلوم است حكومتى كه دشمن دين و خاندان رسالت شناخته شده باشد؛ هر چند مدت كوتاهى به ظاهر، بر مردم فرمانروايى كند، اما نخواهد توانست ادعاى خلافت اسلامى را داشته باشد و به حكومت خود ادامه دهد. فاجعه كربلا دنياى اسلام را تكان داد و مثل آن بود كه شخص پيغمبر شهيد شده باشد. در تمام شهرها احساسات خشم‏آگين مردم نسبت به بنى‏اميه به جوش آمد و حركت‏هاى ضد امويان يكى پس از ديگرى شروع شد؛ تا آنكه حكومتى كه به اسم اسلام، ترويج شرك و كفر مى‏كرد، ساقط شد و آن خون‏هاى پاك اهل بيت(ع)، بهاى نجات اسلام و شور و هيجان دينى مردم عليه بنى‏اميه گرديد. پس معلوم شد كه امر به معروف و نهى از منكر امام حسين(ع) از نظر قواعد عمومى و فقهى نيز لازم و از واجبات بوده است و آن حضرت در راه اداى اين تكليف، از جان خود و عزيزترين و لايق‏ترين جوانان، برادران و يارانش چشم پوشيد و همه را فداى مقاصد بزرگ و عالى اسلامى كرد، و با اينكه سيل مصيبت‏ها به سوى او هجوم آورد، ثابت و پايدار ايستاد و از دين و هدف خود دفاع نمود. مناسب است اينجا به سخن علامه شهيد استاد مطهرى اشاره شود؛ وى مى‏نويسد: «شرط ديگر امر به معروف و نهى از منكر «احتمال تأثير» است؛ يعنى، اين فريضه، مثل نماز و روزه «تعبدى محض» نيست. به ما گفته‏اند: شما در هر حال بايد نماز بخوانيد و نبايد سؤال كرد كه آيا اين نماز خواندن اثر دارد يا ندارد؛ ولى امر به معروف و نهى از منكر را بايد با تدبير و انديشه انجام داد؛ يعنى، شخصى روى نتيجه حساب كند و بايد سودى كه به دست مى‏آيد، بيش از سرمايه مصرفى باشد. اين نظر در مقابل منطق خوارج است كه مى‏گفتند: حتى اگر كوچك‏ترين تأثيرى هم محتمل نباشد، باز بايد امر به معروف و نهى از منكر نمود. عده‏اى علت انقراض خوارج را همين امر دانسته‏اند. «تقيه» نيز كه در شيعه مطرح است؛ يعنى، به كار بردن تاكتيك در امر به معروف و نهى از منكر. تقيه؛ يعنى، استفاده از سلاح دفاعى؛ يعنى، در مبارزه ضربه بزن؛ ولى كوشش كن آسيب نبينى». معناى احتمال تأثير اين نيست كه در خانه‏ات بنشينى و بگويى: من احتمال اثر مى‏دهم يا نمى‏دهم؛ بلكه بايد بروى و حداكثر تحقيق را انجام دهى تا ببينى كه آيا به نتيجه مى‏رسد يا نه. كسى كه بى اطلاع است و به دنبال تحقيق هم نمى‏رود، نمى‏تواند چنين عذرى بياورد.