تبیان، دستیار زندگی

پس از جنگ جهانی دوم، بر سر مسائلی چون سرنوشت آلمان، اروپای خاوری و حكومت این كشورها و... اختلافاتی بین امریكا و هم‏پیمانانش با شوروی پدید آمد كه باعث جنگ تبلیغاتی وسیعی علیه یك‏دیگر گردید. این جنگ رسانه‏‌ای و تبلیغاتی در نهایت توسط برنارد باروك، سیاست‏‌مدار امریكایى به عنوان جنگ سرد مطرح شد و این واژه از این زمان برای توصیف روابط شرق و غرب وارد فرهنگ سیاسی جهان گردید. به بیان دیگر جنگ سرد اصطلاحی است كه نخستین بار در مورد جنگ روانی و تبلیغاتی بین شوروی و كشورهای كمونیست از یك طرف و كشورهای بلوك غرب از سوی دیگر به كار برده شد. در این جنگ، كشورهای متخاصم به جای توسل به زور و اقدام به جنگ، به تبلیغات و عملیات ایذایى علیه یك‏دیگر اكتفا می‌‏كنند. در جنگ سرد هم‏چنین حالت كشمكش دو كشور كه هر یك می‏‌كوشد خود را قوی و كشور مقابل را ضعیف نشان دهد به وفور یافت می‏‌شود. در این میان، كشورهای بلوك شرق و غرب، پیمان‏‌های متعددی علیه هم منعقد كردند كه انعقاد پیمان‏‌های ناتو، سیتو و پیمان‏‌های دو جانبه امریكا با كشورهای جهان سوم به منظور قرنطینه و محاصره بلوك كمونیست، و نیز پیمان ورشو در شرق، از جمله عوارض و جنبه‏‌های دیگر جنگ سرد به شمار می‏‌آیند. نخستین دوره جنگ سرد از سال‏‌های 1946 تا 1962م ادامه داشت و با مرگ رهبران پیشین امریكا و شوروی، دوره تازه جنگ سرد تا اوایل دهه 1990م نیز ادامه یافت. به طور كلی ویژگی‏‌های جنگ سرد عبارتند از: آماده سازی نیروهای نظامی دو طرف و مسلح شدن به سلاح‏‌های هسته‏‌ای، مبارزه تبلیغاتی بسیار فشرده در دو طرف، عدم انجام هیچ گفت‏وگوی موفقیت‌‏آمیز بین طرفین و سرایت كشاكش كمونیسم و سرمایه‏‌داری به جهان سوم.

16 اپریل سال1908 (1287 هجری خورشیدی) وطن ما به دلیل عدم لیاقت دولت وقت و ضعف وطن‌دوستی و غرور ملّی مقامات آن تا آن حد ذلیل شده بود كه دولت روسیه به خاطر بازداشت موقت دو قفقازی تبعه آن دولت كه متهم به مشاركت در بمب اندازی به سوی كالسكه محمدعلی شاه قاجار شده بودند از ایران مطالبه غرامت و عذرخواهی رسمی كرده بود! این دو تن در روز حادثه مورد بدگمانی پلیس قرار گرفته و جهت بازجویی دستگیر شده بودند. محمدعلی شاه در روز وقوع حادثه عازم دوشان تپه بود. روس‌ها كه هوادار محمدعلی شاه بودند، این بمب اندازی را زیر سر عوامل انگلستان می‌دانستند. شش سال بعد، حادثه مشابهی در شهر سرایوو روی داد ولی دولت صربستان به التیماتوم امپرتوری اتریش كه متهمان را تحویل و اجازه بازپرسی مستقیم به آن دولت بدهد وقعی نگذارد كه باعث بروز جنگ جهانی اول شد.

چارلْزْ اسپِنسِر چاپْلین معروف به چارلی چاپلین كمدین و بازیگر شهیر جهان در 16 آوریل 1889م در لندن به دنیا آمد. وی از كودكی بر صحنه تئاتر ظاهر شد و به تدریج به شهرت رسید. یكی از ویژگی‏‌های خارق‏‌العاده چاپلین، وسعت جاذبه او بود به صورتی كه حتی منتقدین بدبینِ او نیز، به موفقیت و اعتبار چاپلین به عنوان "محبوب عام" اذعان داشتند. او در جوانی به آمریكا رفت و از سال 1945م به كارگردانی و فیلم‏نامه‌‏نویسی روی آورد. چاپلین در امریكا به دلیل ساختن فیلم‏‌های انتقادی و همدردی با فقرا و محرومین جامعه از سوی دولت آن كشور با محدودیت‏‌هایى مواجه گردید و در سال 1952م حكم تبعید وی از امریكا صادر شد. در واقع به علت آن‏كه وی در آثارش به عنوان یك مصلح اجتماعی، به نظام طبقاتی حمله می‏‌نمود و مشكلات جامعه را مطرح می‌‏ساخت و از سوی دیگر دیدگاه منفی وی نسبت به جامعه مدرن و ماشینیسم، باعث شد تا در فضای ضد كمونیستی پس از جنگ دوم جهانی، مورد انتقاد قرار بگیرد. او كه خود را "شهروند جهان" می‌‏دانست و تابعیت امریكا را نپذیرفته بود، در دوره حاكمیت نظریه ضدكمونیستی "مك كارتیسم" به عنوان یك شهروند متمایل به اندیشه‌‏های كمونیستی در معرض اتهام قرار گرفت. چاپلین كه ادامه كار در امریكا را دشوار می‏‌دید، همراه همسرش به سوئیس رفت. چارلی در دوران جدید كه جهان در حال تغییر كه تغییرات آن، در جهت بهبود اوضاع فعلی نبود، به جای مضامین بی‌‏عدالتی، گرسنگی، بیكاری و فقر، در آثارش به جنایات سازمان یافته و شكنجه و كشتار جمعی می‏‌پرداخت. او هیچگاه به بی‌‏بند و باری‏‌های عالم سینما آلوده نشد و با وجود آن كه در حرفه خود از نوابغ به شمار می‌‏رفت، همواره از پلیدی‌‏ها و فساد حاكم بر جامعه سینمای غرب دوری می‌‏جست. او در نامه معروف خود به دخترش، برهنگی را بیماری هنر معاصر می‏‌داند و تصریح می‏‌نماید: "در دنیایى كه زندگی می‏‌كنی تنها رقص و موسیقی نیست... گه‌گاه با اتوبوس در شهر بگرد، زنان بیوه و كودكان یتیم را نگاه كن. روزی یك بار با خود بگو من هم یكی از اینان هستم، و تو یكی از آنها هستی دختر من، نه بیشتر". كلام آخر چارلی به دخترش این است كه "تا آن جا كه در توان من بود تلاش كردم آدمی باشم، تو نیز تلاش كن". به‏‌طور كلی فیلم‏‌های چارلی چاپلین حاوی طنز گزنده آمیخته با اندوه است و انتقادات جسورانه او از مناسبات نابرابر اجتماعی و عشق به انسانیت در تمام آثارش به چشم می‏‌خورد. جویندگان طلا، دیكتاتور بزرگ و عصر ماشین از كارهای معروف اوست. چارلی چاپلین سرانجام در دسامبر در بیست و پنجم سال 1977م در هشتاد و هشت سالگی در سوئیس درگذشت.

16اپریل 1859 الكسیس توكویلAlexis de Tocqueville اندیشمند لیبرال، تاریخدان و نویسنده فرانسوی در 54 سالگی درگذشت. توكویل عمیقاً هوادار آزادی عمل فرد (آزادی فردی) بود و از احتمال این كه «اكثریت» به استبداد و ستمگری و زورگویی بپردازد نگران بود. او كه زمانی وزیر امور خارجه فرانسه بود تألیفات متعدد از جمله «دمكراسی آمریكا» و «نظام پیشین [فرانسه] و انقلاب [فرانسه]» دارد. بیشتر تالیفات و رساله‌های توكویل درباره دمكراسی است. یكی از فرضیه‌های او در این زمینه در این معادله كه خودش آن را نوشته خلاصه شده است: برابری در حقوق + نبودن تبعیض در جامعه + آزادی = دمكراسی
توكویل از هواداران تشكیل انجمن‌های داوطلبانه در هر زمینه و حرفه بود و می‌گفت: مردمی كه در یك موضوع و امر، منافع و خواست مشترك دارند می‌توانند به صورت یك بدنه و به مثابه یك خانواده به حل مشكل كمك كنند و دولت ناچار می‌شود در این زمینه یاری دهد و «جامعه مدنی» وقتی تحقق می‌یابد كه انجمن‌ها به احقاق حقوق افراد كمك داوطلبانه كنند. به نظر توكویل، بهترین رئیس دولت آن است كه در دوران حكومتش آحاد مردم آرامش خیال داشته، ترس نداشته و ارعاب و تعرض در میان نباشد و تنها در چنین محیطی است كه پیشرفت حاصل می‌شود و حلاوت زندگی كه هدف بشر است تامین خواهد بود. توكویل در زمینه نوشتن و نویسندگی و حتی سخنرانی، بر رعایت ساده نوشتن و ساده گفتن بود. وی در این زمینه گفته است: مردم دروغ را آسانتر می پذیرند تا یك حقیقت پیچیده را. 

آناتول فرانسوا تیبو معروف به آناتول فرانس منتقد، شاعر و نویسنده معروف فرانسوی، در 16 آوریل 1844م، در پاریس به دنیا آمد. پدرش شغل كتاب‏‌فروشی داشت و او را از كودكی با كتاب آشنا ساخت. وی در آغاز زندگی، كاتولیكی پرشور بود، اما هر چه بر سنش افزوده می‌‏شد، بیشتر خواهان اصلاحات اساسی در جامعه می‌‏گشت. چون آناتول بزرگ شد، علاقه شدیدی به مطالعه پیدا نمود و پس از مدت كوتاهی به سرودن شعر و مقالات ادبی دست زد. او پس از حضور در مجامع ادبی پاریس و جمع‏‌آوری آثار خود، آنها را در چهار جلد منتشر ساخت و شخصیت ادبی خود را به ثبوت رساند. فرانس مدتی نیز وارد سیاست شد و نگرانی‏‌های بشرِ قرن بیستم را در مقالات كوتاه و در داستان‏‌ها و آثار دیگر خویش منعكس كرد. وی در صدد پیدا كردن راه حلی برای نگرانی‏‌ها بود و آثاری نیز در این‏باره پدید آورد. او معتقد بود كه نثر روشن، به آفتاب شباهت دارد اما اگر آفتاب را زیر منشور تجزیه كنیم متوجه می‏شویم كه آفتاب از انواع و اقسام نورها و سایه روشن‌‏ها ساخته شده است. فرانس، سنگین، قوی و سهل می‌‏نوشت و در نگارش، سنت‏‌های كلاسیك و قدیمی را رعایت می‏‌كرد.
نثر او آهنگ‌‏دار، خوشایند، هوس‌‏انگیز و روی هم رفته یك سمفونی آهنگین است. با این حال چون آثار او سخت طنزآمیز و نیش‌‏دار بود بیشتر مقامات مذهبی كلیسا علناً با او به مخالفت برخاستند و حتی زمانی آثار او را تحریم كردند. آناتول فرانس از جمله نویسندگان معدودی است كه در جهان شهرت و طرفداران زیادی دارد و در ادبیات به قدری پیش رفته كه او را سلطان نثر فرانسه لقب داده‏‌اند. هم‏چنین او را پس از مرگ به گل قریحه نژاد لاتین ملقب نمودند. بیشتر آثار ادبی آناتول فرانس از برق لبخند شكاكیّتی خوش بینانه روشن است. باوجود بینش و نظر فوق‌‏العاده جدیدی كه داشت، هم‏چون فلاسفه جانْ‏گرای قدیم، معتقد بودند كه تمام اطراف ما را ارواح جانْ‏دار فرا گرفته‌‏اند، ولی حواس انسانی ما قادر به مشاهده آنها نیست. فرانس نویسنده‌‏ای است با هوشی تیز و ذهنی قاطع و ادراكی قوی و استعدادی عمیق در طنزگویى، با فرهنگی شگفت‏‌انگیز و قلبی حساس در برابر بی‏عدالتی‌‏ها. با این حال، آناتول فرانس، چه در نوشته‏‌هایش و چه در زندگی‏اش، مخلوطی از یك فیلسوف و مسیحی كافر بود. همیشه طرفدار آزادی‏‌خواهی بود و در این راه تلاش می‏‌كرد. برخی از آثار معروف فرانس شامل زندگی ادبی در 5 جلد، ژاندراك، عصیان فرشتگان، پیركوچك و زندگی در آغوش گل‏‌ها می‏‌باشند. آناتول فرانس در سال 1921م موفق به دریافت جایزه ادبی نوبل شد و سرانجام در 12 اكتبر 1924م، در اوج شهرت و افتخار، در 80 سالگی درگذشت.

16 آپریل 1613 میلادی در اصفهان مذاكرات صلح ایران و عثمانی با امضای یك قرارداد به پایان رسید. طبق این قرارداد كه در پی یك رشته جنگ‌های سه ساله امضاء شد، دولت عثمانی از همه دعاوی خود در قفقاز دست كشید. ایروان، قارص و منطقه «وان» صحنه این جنگ‌ها بود كه در آن برای نخستین بار ارتش نوسازی شده ایران كه افراد آن از میان همه مردم بر حسب ضوابطی انتخاب می‌شدند (نوعی نظام وظیفه ـ هر خانواده یک سرباز) شركت كرده و در همه جا پیروز شده بودند. نیروی نظامی قبلی صفویه از افراد ایلات و عشایر معینی بود و قزلباش خوانده می‌شد. این افراد كه در امور كشور هم خودسرانه مداخله می‌كردند، عمدتا مطیع رئیس ایل خود بودند تا فرماندهی ارتش. 

گنجعلی خان كه از جانب شاه عباس حكمران خطه كرمان شده بود در بازار این شهر بانی گرمابه عمومی بزرگ و جالبی شد كه 16 اپریل سال 1598 میلادی گشایش یافت. این گرمابه پس از قرن‌ها فعالیت به صورت حمام عمومی، از دهه هفتم قرن 20 به صورت یك موزه در آمده كه با بازدید از آن می‌توان طرز كار گرمابه‌های سنتی ایران از جمله كیسه‌كشی، مشت و مال و نیز رخت كن و ... را مجسم كرد. در قدیم رخت كن گرمابه‌های عمومی ایران در عین حال محلی برای ملاقات اتفاقی دوستان و گپ زدن و نوشیدن چای و كشیدن غلیان بود.

امپراتوری روم شرقی یا بیزانس با تقسیم امپراتوری روم باستان در اواخر قرن چهارم میلادی شكل گرفت. حدود جغرافیایى این امپراتوری متغیر بوده اما می‌‏توان شبه جزیره بالكان و آسیای صغیر را قسمت عمده آن دانست. این امپراتوری در مدت عمر هزار ساله‏‌اش با مهاجمین خارجی مانند بلغارها، اسلاوها، ترك‌‏ها، اعراب و ایرانیان مواجه بوده است. اولین امپراتور بیزانس در سال 395م به سلطنت رسید و پس از وی حدود 80 نفر در این مسند قرار گرفتند. در قرون پایانی، این امپراتوری با تهاجم ترك‌‏های عثمانی مواجه بود اما همچنان به مقاومت خود ادامه می‌‏داد و اگرچه از دولت‏‌های اروپایى كمك طلبید اما این درخواست كمك، بی‏ پاسخ ماند. سرانجام در دوره كُنسْتانْتین یازدهم، شهر قسطنطنیه توسط سلطان محمد فاتح پادشاه عثمانی و ارتش وی تصرف گردید. سلطانِ عثمانی كه دو سال قبل از آن به حكومت رسیده بود با تدارك لشكری عظیم و نیز تهیه تجهیزات جنگی و از جمله توپ‏هایی با گلوله نیم تنی، در 16 آوریل 1453م حمله خود را آغاز نمود و در روز 29 مه آن سال تهاجم نهایی را عملی نمود. در جریان این حمله امپراتور روم كشته شد و شهر به تصرف ترك‌‏ها درآمد و امپراتوری روم شرقی سقوط نمود. تاریخ نگاران این مقطع را آغاز "عصر جدید" می‌‏دانند.

كشور دانمارك در شمال اروپا بین دریای بالتیك و دریای شمال قرار گرفته است. مساحت دانمارك 43/094 كیلومتر مربع و جمعیت آن 5/300/000 نفر می‏‌باشد. پیش‏‌بینی جمعیت دانمارك تا سال 2025 در حدود 5/2 میلیون نفر است. میزان جمعیت این كشور اروپایى تقریباً ثابت است. پایتخت دانمارك كپنهاك و واحد پول آن كرون است. حدود 90 درصد مردم دانمارك پیرو مذهب پروتستان بوده و اكثریت آنها ملیت دانماركی دارند و از نژاد سفید اروپایى هستند. زبان رسمی مردم، دانماركی است. از نظر اقتصادی، دانمارك یكی از كشورهای ثروت‏مند اروپایی به شمار می‏‌آید. اورهوس، اودنسه و اولبورگ از شهرهای مهم این كشور هستند. حكومت دانمارك مشروطه سلطنتی با یك مجلس قانون‏‌گزاری می‏‌باشد. این كشور دارای دو روز ملی می‏‌باشد كه یكی پنجم ژوئن و دیگری شانزدهم آوریل است

• انتشار هفته‌‌نامه‌ تجدد به‌ مدیریت‌ " شیخ‌ محمد خیابانی " (1335 ق)