اگر به همین چند سال پیش نگاهی بیندازیم، متوجه می شویم در سال های نه چندان دور خبری از این همه لوازم التحریر و اسباب مدرسه متنوع و جورواجور نبود؛ این دفتر و مدادهای رنگارنگ با شکل ها و طرح های گوناگون و جذاب برای دانش آموزان، با حضور شخصیت های کارتونی روی جلد که باید با این تفکر روی دفترها نقش بسته باشد که بچه ها را تشویق کند تا بهتر و بیشتر درس بخوانند و شاید بچه های امروز باور نکنند در دوره تحصیل پدر و مادرهایشان همه مداد ها ساده بود و مشکی و دفترها هم فقط چند طرح محدود داشت و اگر می خواستی تنوعی ایجاد کنی یا صبح که خواب آلود راهی مدرسه می شدی دفتر مشق را با انشاء اشتباه نگیری، استفاده از کاغذ کادوهای مختلف بهترین راه حل بود.

این روزها اما شرایط تغییر کرده است، اگر سری به فروشگاه های لوازم التحریر بزنید، فرق هم نمی کند در کدام قسمت شهر باشید، انواع مختلف کیف، دفتر، مداد، تراش، پاک کن و… را خواهید دید؛ البته این را هم نباید فراموش کرد که این لوازم خوش آب و رنگ، قیمت های متفاوتی هم دارد؛ قیمت هایی که گاه تفاوت شان از زمین تا آسمان است!

با این که این لوازم دوست داشتنی و رنگارنگ، می تواند عاملی باشد برای تشویق و ترغیب بچه ها به درس خواندن و حضور در مدرسه، اما گاهی هم پدر و مادر را دچار مشکل می کند؛ پدر و مادری که نمی دانند در برابر این ویترین ها و خواسته بچه ها چه کار باید بکنند.

آیا هر چیزی که فرزند می پسندد باید برای او خریداری شود یا این که فقط کافی است لوازم التحریر مورد نیازش را فراهم کنند؟ اگر فقط کیف و کتاب بخرند، حتما کودک ناراحت می شود و اگر به حرف او گوش بدهند، خودشان متحمل هزینه های سرسام آور خواهند شد؛ راه حل چیست و چگونه باید پیش رفت که نه سیخ بسوزد و نه کباب؟

ستاره الف که به یکی از این فروشگاه ها آمده تا برای پسر دوازده ساله اش خرید کند، می گوید: هیچ وقت به این فکر نکرده ام که پسرم از چه چیزی خوشش می آید؛ هر سال وظیفه خرید لوازم التحریر با من است و من هم لوازمی را که فکر کنم به دردش می خورد، می خرم.

این مادر چهل و چهار ساله فکر می کند مداد، خودکار، پاک کن و… برای درس خواندن است و دلیلی ندارد ظاهر خاصی داشته باشد. در حالی که به نظر می رسد پسر او خیلی هم از این وضعیت راضی نیست. هرچند مادر بر این باور است که فرزندش با این موضوع کنار آمده یا شاید هم به آن عادت کرده است.

دکتر پروین ناظمی، روان شناس ضمن اشتباه دانستن چنین رفتاری، در گفت وگو با «جام جم» به والدین توصیه می کند: برای خرید اسباب مدرسه و لوازم التحریر، حتما نظر دانش آموز را هم جویا شوید و به او احترام بگذارید؛ در واقع یکی از نکات مهم این است که با توجه به سن فرزندتان، او را هم در خرید مشارکت دهید.

مثلا می توانید هنگام خرید به او بگویید چند تا از لوازمی را که خودش می پسندد، انتخاب کند ولی پدر و مادر هم باید چند مورد را برایش انتخاب کرده و بخرند. با این کار هماهنگی لازم بین تصمیم گیری ها و انتخاب خانواده و دانش آموز به وجود می آید.

● همه دوست دارند

در کنار دانش آموزانی که این روزها آماده رفتن به مدرسه می شوند، آنها که سال ها از درس و تحصیل شان می گذرد هم خرید لوازم التحریر را دوست دارند و از این کار لذت می برند؛ دفترهای جورواجور، پاک کن های رنگارنگ، مدادتراش هایی با شکل های مختلف و…. وقتی پشت شیشه مغازه ها جا خوش می کند و رنگین کمان شان ما را به دنیای شیرین و پرخاطره کودکی می برد، چنان جذاب و دوست داشتنی می شود که نگاه هر عابری را خیره و سرعت قدم هایش را کند و آرام می کند.

سعیده.م با این که سال هاست دوران درس و مدرسه اش به پایان رسیده ولی روزهای آخر شهریور و اول مهر را خاص و متفاوت می داند؛ روزهایی که از نظر او همه چیز رنگ و بوی دیگری دارد.

او که حالا سی و پنج ساله است، می گوید: هنوز هم وقتی اول مهر نزدیک می شود، دوست دارم به فروشگاه هایی که لوازم التحریر می فروشند، سری بزنم و چندتایی دفتر و مداد برای خودم بخرم، اما حیف که سال هاست این دفتر و کتاب ها به کار من نمی آید.

رکسانا.ن هم که امسال برای ورود به دبیرستان آماده می شود، خرید لوازم التحریر را از لذت بخش ترین بخش های دوران تحصیل می داند و می گوید: دوست دارم هر چقدر پول دارم، خرج خرید لوازم التحریر کنم و قرص و محکم تاکید می کند: البته خریدی که مطابق میل و سلیقه خودم باشد.

با یادآوری همین چند نکته، خوب است در نظر داشته باشیم وقتی دانش آموزان از خرید لوازم التحریر لذت می برند و این کار را دوست دارند، شاید بتوان از این شیوه کمک گرفت و آنها را به درس و تحصیل بیش از پیش علاقه مند کرد؛ بخصوص دانش آموزانی که ابتدای راه هستند.

ناظمی در این زمینه یادآور می شود: اگر به کودک اجازه دهیم خودش وسایل مدرسه اش را انتخاب کند، این لوازم در طول سال تحصیلی می تواند انگیزه ای برای او باشد تا هر چه بهتر درس بخواند.

● فقط این را می خواهم!

پسرک جلوی مغازه ایستاده و با اصرار می خواهد مادرش را متقاعد کند حتما برای خریدن کیفی که پشت ویترین است، وارد مغازه شوند. مادر هم اخم کرده و سعی می کند بی تفاوت از جلوی مغازه بگذرد، اما نه اخم مادر فایده دارد و نه اصرار کودک؛ چون هر دو ناراحت و عصبی هستند و هیچ کدام نمی توانند دیگری را درک کنند.

نکته: حتما باید قبل از رفتن به فروشگاه و هنگامی که در خانه هستید، با فرزندتان صحبت کنید و در مورد آنچه باید خریده شود و توان اقتصادی خانواده، توضیحات کافی و متناسب سنش به او بدهید

دیدن چنین صحنه هایی برای ما خیلی هم عجیب نیست، بخصوص اگر فروشنده یکی از این مغازه ها باشید، حتما روزی چند مورد از این اصرار و انکار ها را خواهید دید. آن طور که یکی از فروشنده های لوازم التحریر می گوید، بسیاری از والدین، داخل مغازه با بچه هایشان کلی بحث می کنند تا آنها متقاعد شوند که خرید اجناس گران قیمت کار خوبی نیست. گروهی هم به حدی عصبانی می شوند که حتی به فرزندشان اجازه نمی دهند وارد مغازه شود و با عصبانیت به او می گویند: «اینها به درد تو نمی خورد!»

اما واقعا چکار باید کرد؟ ناظمی به این سوال چنین پاسخ می دهد: حتما باید قبل از رفتن به فروشگاه و هنگامی که در خانه هستید، با فرزندتان صحبت کنید و در مورد آنچه باید خریده شود و توان اقتصادی خانواده، توضیحات کافی و متناسب سنش به او بدهید. به عنوان مثال دانش آموزانی که در سنین دبستان هستند، معمولا درک صحیحی از مسائل مالی ندارند و بخوبی نمی توانند متوجه این مساله شوند؛ بنابراین مهم است پیش از آن که به قصد خرید از خانه خارج شوید، به زبان خودشان با آنها صحبت کنید.

به گفته این روان شناس، والدین نباید به کودک بگویند چون پول کافی ندارند او نمی تواند لوازمی را که پسندیده است بخرد؛ این کار فقط باعث ایجاد اضطراب و نگرانی در ذهن او می شود. به جای این، بهتر است محدوده خرید را برای کودک تعیین کنند؛ البته توضیح این موضوع هم برای کودکان دبستانی کمی سخت است، اما برای توجیه کردن آنها مثلا می توان برایشان حق انتخاب قائل شد که یک دفتر گران بخرند یا دو دفتر ارزان تر یا این که توضیح دهید اگر قرار است کیف گرانی بخرند، باید کفشی ساده تر انتخاب کنند.

وی با اشاره به دانش آموزانی که در دوره دبیرستان هستند، خاطرنشان می کند: دانش آموزان دبیرستانی ممکن است دوست داشته باشند از لوازم مارک دار و معروف استفاده کنند؛ این مساله هم می تواند از نظر مالی برای خانواده دردسرساز باشد و برای همین باید از قبل با او صحبت کنید و برایش درباره بودجه تعیین شده توضیح دهید. با این کارها، بچه ها مدیریت مالی را هم می آموزند و مسئولیت مخارج را به عهده می گیرند.

ناظمی با بیان این که بچه هایی که در سنین راهنمایی هستند، معمولا مشکل بیشتری با والدین دارند، می گوید: در این شرایط هم خوب است گاهی به کودک اجازه دهیم خودش برای خرید تصمیم بگیرد و مطابق سلیقه اش هر چیزی دوست دارد، بخرد.

پس در کل می توان گفت بودجه خانواده باید از قبل مشخص شده و در مورد آن با دانش آموز صحبت شود. سپس براساس نظر او، می توانید لوازم مورد نیاز در محدوده تعیین شده را بخرید؛ البته اگر به هر دلیلی با آنچه دانش آموز پسندید، موافق نبودید، هیچ وقت با زور و اجبار از او نخواهید حرف شما را بپذیرد؛ در این شرایط فقط کافی است مورد دیگری را به او نشان داده و از او بخواهید درباره انتخاب شما هم فکر کند.

● کدام را انتخاب کنیم؟

بچه ها و دانش آموزان نسل های گذشته، اگر تصمیم می گرفتند یک پاک کن زیبا و عروسکی برای خودشان بخرند، حتما باید چند هفته ای پول توجیبی شان را جمع می کردند و از خیر خرید بیسکویت و شکلات هم می گذشتند تا پول شان برای خرید آن پاک کن رویایی جمع شود، اما امروز دیگر خبری از این حرف ها نیست؛ امروز کافی است بچه ها اراده کنند تا براساس بودجه خانواده، یکی از همین پاک کن های قشنگ یا جامدادی های متفاوت در کیف شان جا خوش کند.

آن طور که یکی از خانم های فروشنده می گوید بچه های این دوره اصلا تمایلی به خرید دفترهای ساده ندارند و هر قدر هم که سن شان کمتر باشد، ذوق و شوق خرید لوازم رنگی و طرح دار میان آنها بیشتر است. البته او تاکید می کند: اغلب دانش آموزان دبیرستانی از این که دفتر طرح دار به آنها پیشنهاد دهیم، ناراحت می شوند و با لحن جالبی می گویند «ما دیگه بچه نیستیم!» در هر حال آنها خیلی دوست ندارند از لوازم بچگانه استفاده کنند.

ناظمی با اشاره به این که بچه های دبستانی معمولا ترجیح می دهند از لوازم کارتونی و رنگارنگ استفاده کنند، توضیح می دهد: دانش آموزان دختر و پسر در سنین دبستان اغلب دوست دارند لوازم مدرسه شان رنگی و طرح دار باشد، اما دانش آموزان دبیرستانی، معمولا احساس بزرگی می کنند و برای همین برایشان چندان مهم نیست که چه نوع لوازمی می خرند؛ این دانش آموزان بیشتر دوست دارند لوازم مدرسه شان ساده تر و نشان دهنده سن و شخصیت شان باشد.

آنچه مسلم است این که خرید لوازم التحریر هیچ وقت متوقف نمی شود؛ بچه های مدرسه ای همیشه به این اسباب و لوازم احتیاج داشته و دارند. نکته مهم این که باید با قدری برنامه ریزی، صبر، تحمل و مشارکت دادن فرزندان در این خریدها در محدوده مالی خانواده با کمترین تنش ها و بیشترین همدلی، بهترین لوازم خریداری شود و سعی کنیم خاطره ای خوش از این روزها در ذهن فرزندان مان باقی بماند.