مسابقات اتومبیل رانی فرمول یک، از بزرگترین رویدادهای ورزشی، مهندسی و سرگرمی در جهان به شمار می روند. هر دو هفته یک بار، به طور متوسط بیش از ۱۲۰۰۰۰ نفر از نزدیک، و بیش از ۳۰۰ میلیون نفر از طریق گیرنده های تلوزیون خود شاهد این مسابقات هستند. هر جا این همه انسان وجود دارد، سر و کله شرکتهای بزرگ نیز پیدا خواهد شد.
حامیان مالی فرمول یک برای حضور همیشگی در جلوی چشم مردم و معرفی برند خود در مکانهای شیک و معتبری نظیر مسابقات فرمول یک، صد‌ها میلیون دلار خرج می کنند. رانندگان فرمول یک از جمله مشهورترین ورزشکاران و ستارگان جهان هستند. و بسیاری از طرفداران و هواداران سرسخت مسابقات، هر دو هفته یکبار به تماشای رقابت آنان می نشینند.
دیدن رقابت‌های ورزشی و عملکرد ستارگان در هر مسابقه ورزشی جذاب و دیدنی است. اما قسمتی از هیجان این مسابقات نیز مدیون مهندسی و فن‌آوری اعجاب‌انگیز این رشته است که بی شک در اوج توانایی بشری قرار دارد. در مجموعه ده قسمتی «دنیای باورنکردنی فرمول یک» در پی آن هستیم که جنبه های مختلف این رویداد مهیج را با شما در میان بگذاریم.
قسمت‌های مختلف این مجموعه عبارتند از:
• قسمت اول: مقدمه، تاریخچه، تشکیلات، قوانین و هزینه ها
• قسمت دوم: مشخصات عمومی اتومبیل فرمول یک
• قسمت سوم: موتور اتومبیل فرمول یک
• قسمت چهارم: بدنه اتومبیلها
• قسمت پنجم: ترمز و تایر اتومبیل فرمول یک
• قسمت ششم: پیست مسابقه
• قسمت هفتم: رانندگان و تیمها
• قسمت هشتم: بهترین رانندگان
• قسمت نهم: تصادفات و ایمنی
• قسمت دهم: اینفوگراف‌ها و تصاویر
از شما دعوت می کنیم با اولین قسمت این مجموعه در ادامه مطلب
نارنجی را همراهی کنید.
معرفی و تاریخچه
مسابقات اتومبیل‌رانی از اواخر قرن نوزدهم و تقریبا بلافاصله پس از اختراع اتومبیل توسط کارل بنز در سال ۱۸۹۴ آغاز شد. اروپاییی ها مسابقات اتومبیل‌رانی را در سال‌های آغازین به صورت رالی های بین‌شهری آغاز کردند. اولین مسابقه جایزه بزرگ اتومبیل‌رانی در لومان فرانسه (جایی که هنوز مسابقات ۲۴ ساعته آن معروف است) و در سال ۱۹۰۶ شکل گرفت.
در آن ایام، شرایط به گونه‌ای بود که از هر کشور تنها سه اتومبیل می‌توانست در مسابقه شرکت کند. ولی فرانسه که پیشتاز بی چون و چرای مسابقات بود، از قانون سه اتومبیل برای هر کشور مستثنی بود. به همین دلیل، آنان مسابقات جایزه بزرگ ویژه خود را برگزار می کردند که در آن به جای کشور به سازندگان برتر جایزه داده می شد.
به مرور کشورهای دیگر نیز همین رویه را برای سازندگان اتومبیل در کشور خود اجرا کردند. اولین سری مسابقات جایزه بزرگ در سال ۱۹۲۳ در لومان فرانسه برگزار شد که به عنوان قدیمی ترین مسابقه اتومبیل‌رانی، هنوز هم در قالب مسابقات ۲۴ ساعته لومان ادامه دارد. کم کم کشورهای دیگر اروپایی نیز برای خود مسابقات جایزه بزرگ برگزار کردند تا از سازندگان و رانندگان برتر تقدیر کنند.
تصویری از مسابقات لومان ۲۰۰۹ با پیشتازی پژو. این مسابقه ۲۴ ساعت به طول می انجامد و سه راننده به ترتیب پشت فرمان می نشینند.
پس از جنگ جهانی دوم، تیمهای شرکت کننده در مسابقات کشورهای مختلف بر روی مجموعه‌ای از قواعد و قوانین مسابقه توافق کردند تا بتوانند با یکدیگر مسابقه دهند. این قوانین که «فرمول» نامیده می شد، برای عادلانه‌تر کردن مسابقات و کلاس‌بندی خودروها شکل گرفت.
سریع‌ترین اتومبیلها در دسته «فرمول یک» قرار گرفتند و در رده‌های پایین‌تر به ترتیب اتومبیلهای کلاسهای «فرمول دو» و «فرمول سه» قرار داشت. در حال حاضر مسابقات فرمول یک و فرمول سه با همان نام برگزار می شود. ولی مسابقات فرمول دو از سال ۱۹۸۵ با «فرمول 3000» جایگزین شد. تا آنکه مجددا در سال ۲۰۰۹ فدراسیون بین‌المللی اتومبیل‌رانی (FIA) مسابقات فرمول 2 یا جی پی 2 را برقرار کرد. البته این مسابقات در سال ۲۰۱۳ به علت کم‌بودن تعداد افراد پذیرش شده برگزار نشد.
اتومبیلهای فرمول یک در دهه ۶۰
فرمول یک تاثیر زیادی بر دنیا گذاشته است. فن‌آوری های استفاده شده در فرمول یک در طی زمان به تدریج وارد زندگی روزمره شده‌اند. ویلچرهای ویژه، طراحی تایرها، تجهیزات ایمنی مانند ترمز ضد قفل (ABS)، کفش‌های ضد سرخوردگی و بسیاری دیگر از فن‌آوری های جدید، حاصل تلاش و کوشش واحد‌های تحقیق و توسعه تیمهای شرکت کننده در مسابقات فرمول یک بوده است. استفاده گسترده از فیبرهای کربن برای اولین بار در فرمول یک صورت گرفت و سپس به سایر ورزش‌ها مانند دوچرخه‌سواری انتقال پیدا کرد.
همچنین تیمهای جراحی در بیمارستانی در لندن از پرسنل پیت استاپ فراری دعوت به همکاری کردند و متوجه شدند که خطاهای کوچکی در فرآیند ارتباط و هماهنگی در تیم جراحی وجود دارد که می‌تواند به نتایج فاجعه‌باری ختم شود. آنها با کمک دانش فرمول یک، تعاملات موثرتر و مفید‌تر بین تیم جراحی را فرا گرفتند.
تشکیلات، قوانین و هزینه‌ها
لحظه اهدای جوایز به سازنده برتر و سه راننده سریعتر
مسئولیت برگزاری و نظارت بر مسابقات فرمول یک با فدراسیون بین‌المللی اتومبیل (FIA) است که بر تمامی مسابقات اتومبیل‌رانی دنیا نظارت دارد. قوانین فرمول یک نیز توسط FIA تدوین می شود. البته تنها جنبه‌های فنی و ورزشی با این سازمان است و قوانین اروپایی فدراسیون بین‌المللی اتومبیل را از هرگونه کنترل تجاری بر روی این ورزش منع نموده است.
قوانین فرمول بسیار زیاد و محدود کننده است. تمامی عملکرد‌های اتومبیل (مانند دور موتور، حجم موتور، توان موتور) یک مقدار حداکثر دارد. استفاده از بسیاری از فن‌آوری های قبلی ممنوع شده است، تایرها مشخصات ویژه‌ای باید داشته باشند و همه چیز باید مطابق کتاب قوانین طراحی شود.
این مسئله اگر چه تا حدود زیادی خلاقیت‌ها را محدود می کند و دست مهندسان و طراحان را می بندد، اما از طرفی ضامن وجود ایمنی کافی برای رانندگان بوده و از طرف دیگر مانع از قدرت گرفتن بی حد و حصر سازندگان قوی تر می شود.
این قوانین به راحتی می توانند روند مسابقات را تغییر دهند، برای مثال در سال ۲۰۰۵ قوانین تایر عوض شد و اتومبیلها نمی توانستند در طول مسابقه تایرهای خود را تعویض کنند. دو شرکت اصلی سازنده تایر اتومبیلهای فرمول یک، بریجستون و میشلین هستند و پس از تغییر قوانین، میشلین موفق‌تر عمل کرد.
این مسئله باعث شد
مایکل شوماخر که از لاستیکهای بریجستون استفاده می کرد، نبرد‌ها را یکی پس از دیگری به رقیب خود
فرناندو آلونسو ببازد. چرا که فرناندو آلونسو راننده تیم رنو از لاستیک میشلین استفاده می کرد. در آن سال مایکل شوماخر تنها در یک مسابقه از ۱۹ مسابقه برنده شد. و آن هم در جایزه بزرگ آمریکا بود که به دلیل ایمن نبودن لاستیك‌های میشلین در پیچ ۱۳، سازندگانی که از تایر میشلین استفاده می کردند از شرکت در مسابقات محروم شدند.
از سال ۱۹۷۱ تاکنون برنی اکلستون (Bernie Ecclestone) رییس فرمول یک بوده است. او ابتدا راننده بوده و سپس برای خود تیم داشته است. دوران ریاست وی دوران بسیار موفقی بوده و او توانسته با فروش حق پخش تلوزیونی و مدیریت قوی خود، فرمول یک را به تجارتی میلیارد دلاری تبدیل کند.
در حال حاضر منابع مختلف فرمول یک را به عنوان ورزشی می دانند که بیشترین ساعت تماشا در جهان را به خود اختصاص داده است. چرا که رخدادهای پربیننده ورزشی نظیر جام جهانی فوتبال و المپیک با وجود داشتن تعداد بیشتر تماشاگر، هر چهار سال یکبار روی می دهند. ولی مسابقات فرمول یک در طول فصل مسابقات هر دو هفته یکبار برگزار می شوند.
طبق آمار ارائه شده از سوی وب‌سایت فوربس، مسابقات فرمول یک به صورت متوسط ۵۳۰ میلیون نفر بیننده دارد و گردش مالی سالانه تیمهای برنده تا ۴۰۰ میلیون دلار نیز می رسد.
برنی اکلستون در کنار از رانندگان فراری و مك‌لارن مرسدس‌بنز (از راست به چپ) روبنز باریکلو، میکا هکینن، میشائل شوماخر و دیوید کولتارد
هیچ ورزش دیگری به میزان فرمول 1 پیچیدگی ندارد و در هیچ ورزش دیگری به مانند این ورزش برای تحقیق و توسعه هزینه نمی شود. درآمد این ورزش از محل حق پخش تلوزیونی، تبلیغات و پرداختهای حامیان مالی تامین می شود. با این وجود همه نوع تبلیغاتی قبول نمی شود. برای مثال، شرکت مارلبورو که یکی از حامیان اصلی تیم فراری بود، دیگر مجاز به تبلیغ بر روی اتومبیلها و لباسهای رانندگان نیست. از سال ۲۰۰۷ به بعد هیچ شرکت دخانیاتی در مسابقات فرمول یک تبلیغات انجام نمی دهد.
مخارج و مبالغ صرف شده در مسابقات فرمول یک سرسام آور است. برای مثال، هزینه ساخت هر اتومبیل بیش از ۱.۵ میلیون دلار است. هزینه تمام شده برای هر فرمان فرمول یک در حدود ۴۰۰۰۰ دلار است. حق ورودیه یک تیم به فرمول یک ۴۷ میلیون دلار است و تنها موتور اتومبیلها خرجی بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار روی دست تیمهای شرکت کننده می گذارد.
هزینه حمایت مالی از فرمول یک در سال ۲۰۰۴
