بحث در مورد قیامت از دیدگاه قرآن
برگرفته از:
{کتاب بندگی خدا}
{کتاب حیات پس از مرگ}
{آیاتی از قرآن کریم}
آن زمان که پیامبر اسلام (صلی الله علیه وسلم) در صحرای خشک و بی آب وعلف حجاز، مردم را به یکتاپرستی دعوت کرد وسه اصول اصلی اسلام را به یارانش تعلیم می داد هنگامی که
از معاد وایمان به تحقق آن بحث می کرد همیشه این سوال مطرح بوده است که قیامت کی می آید؟
و رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) جوابی که به این سوال می داد شاید انتظار آن هرگزنمی رفت.
آن هنگام مردی به خدمتش رسید و پرسید «مَتَی السّاعَة»
یعنی قیامت کی می آید ؟ و پیامبر در کمال آرامش تنها با مطرح کردن سوالی به جواب سوال پرداخت وفرمود :
«فَمَا أًًًَعدَدتَ لَها »برای آن روزچه چیزی راآ ماده کرده اید و در واقع این سخن یعنی چه چیزی را پیش از خود برای آن روز فرستاده اید؟
آیا آمادگی رو بروشدن با آن وضعیت را دارید؟آن مرد گفت:
« أَعدَدتَ لَها حبَّ اللهِ وَ رَسُو لِهِ » یعنی توشه ای که آماده کرده ام محبت خدا و محبت رسول خدا (ص)است آن بزرگوار فرمودند:«اَنتَ مَعَ مَن اَحبَبتَ»شما در روز قیامت به همراه محبوب خودت و آنکه دوستش داری خواهی بود . اما نزدیکی قیامت حرفی است که از سال ها پیش و شاید به درازای تاریخ اسلام بر زبانها جاری می شود پس باید گفت بعد از 1400سال الان قیامت نزدیکتر است جواب چنین سوالی درنهایت آیات قرآن کریم است که خداوند می فرماید:
«وَما خَلَقَنا السّمواتِ والَارضَ وَما بَینَُهما لَاعِبیِنَ» (دخان/39)
نیک بدانید که ما آسمان ها وزمین را عبث وبیهوده نیافریده ایم «ما خَلَقنا هُما الّا بِالحَق ولکنّ اکثَرهُم لا یَعلَمُونَ»
(دخان/39)ما برای مقصود وهدفی آسمان وزمین را آفریده ایم واین هدف باید برآورده شود اما بیشتر آنان نمی دانند . ( مومنون/ 115) آیا فکر می کنید ما شما را بیهوده وعبث آفریده ایم وشما به سوی ما بازگشت داده نمی شوید. (جاثیه/26) بگو: خداشما را زنده می گرداند . سپس شما را
می میراند. سپس همه ی شما را گرد هم می آورد در روز قیامت که هیچ شک وشهبه ای درآن نیست. اما بیشتر مردم نمی دانند. خداوند متعال درسوره روم آیه*55).
می فرماید وقتی قیامت می آید،گناهکاران ومجرمان سوگند
می خورندکه به مدتی کم،دردنیا ساکن نبوده اند، یعنی عمر طولانی دنیا حتی اگر عمر نوح هم بوده باشد زود سپری گشته وتمام شده است.دردنیا هم این گونه به سوی دروغ برگردانده می شوند . کسانی که اهل ایمان بودند به آنها می گویند: شما تا آن زمان که خدای متعال مقدر کرده بود، در دنیا باقی ماندید . وحالا روز زنده شدن است .
ولی شما خودتان نمی دانید.
واما اولین مرحله از قیامت چگونه شروع میشود؟
نفخ صورشروع مرحله ی اول قیامت است برای قیا مت سه نفخه وبطور کلی پنج نفخه وجود دارد.در قانون از سه نفخه آن سخن رانده شده است.نفخه ی اول همان شیپور خوابیدن است که با نواختنش همه می میرند و زمین از همه ی موجودات عاری می شود برای اهل ایمان ترس وهراسی نیست مومنان پیش از هول وهراس براحتی جان می دهند همان طوری که قرآن می فرماید :« وَنُفِخَ فِی الصُّوِرِفَصَعِقَ مَن فِی السَّمَوَات ِوَمَن فِی الاَرضِ »( زمر 68)هنگامی که در شیپور دمیده می شود ، هر آن چه در آسمانها و زمین است، بیهوش می شوند ومی میرند « اِلاَّماشاءَ اللهُ»مگر آن کس که خدا خواسته باشد که باقی بماند.«ثُمَّ نُفِخَ فِیهِ أُخری»این نفخه دوم است.نفخه ی«بیدار باش»است وباشیپور دوم همه بیدار می شوند.« فَإِذاهم قِیام ینظُرونَ »(زمر 68)همه آماده می شوند وبه انتظارمحاسبه می ایستند ، هما طور که درسوره ی یس آیه51آمده است:
«نُفِخَ فِی الصَّوِرفَاِذاهُم مِنَ الاَجداثِ اِلَی رَبِهِّم یَنسِلُونَ»
نفخه ی دوم که زده می شود .مردم همگی ناگهان از قبر هایشان بیرون آمده وزنده می شوند.
«یَومَ یَدعُ الدَّاعِ إلَی شَیءٍنُّکرُ*خُشَّعاًأبصَارُهُم یَخرُجُونَ مِنَ
اُلاَجدَاثِ کَأَنَّهُم جَرَادُ مُّنتَشِرُ*مُّطِعِینَ إِلَی اُلدَّاعِ یَقُولُ الکَافِرُونَ هذَا یَومُ عَسِیرُ»(قمر8-6) روزی که داعی [ حق ] آنها را به سوی امری دهشتناک دعوت می کند ، برای چیزی که آنرا نشناخته اند وانتظار چنین واقعه ای رانداشته اند ، ذلت ازسیما و وجودشان می بارد. از قبرهایشان بیرون می آیند ومثل ملخهای پراکنده باعجله به این طرف و آن طرف می روند و به دنبال صدا می گردند وآن روز کافران می گویند روز بسیار سختی است . واینکه آیا زنده شدن روحی است یاجسمی؟ واقعیت این است که از روی متون متعدد قرآن وسنت روشن می شود که هم جسمی است وهم روحی.
چنانچه خداوند متعال درآیات متعددی به واقع این امر اشاره کرده است.
«أَیَحسَبُ اُلإِنسَانُ أَن لن نَجمَعَ عِظَامَهُ»(قیامت/3) آیا انسان گمان می کند که ما استخوانهایش راجمع نمی کنیم.
« بَلی قادِرِینَ عَلَی أَن نُسَوّیَ بَنَانَهُ »ما قدرت آن را داریم که حتی سر انگشتان را همچون دنیا که هیچ دو نفری پیدا
نمی شوند که سر انگشتانشان مثل هم باشند معنایش این است که زنده شدن هم جسمی است وهم روحی.
امام بخاری و مسلم هم از ابو هریره روایت کرده اند که پیامبرخدا فرمود:« یَعرِقُ النُاسُ یَومَ القیامَـةِ » مردم در روز قیامت به اندازه ای عرق می کنند « حَتَّّی یذهَبُ عرُقُهم فی الأَرضِ سَبعِینَ ذِرَاعاً »که عرقشان به اندازه ی هفتاد ذرع در زمین فرو می رود« وَیجمُعهُم حَتی یَبلُغَ آذَانَهُم»وعرق آنها را طوری در بر می گیرد تا به گوشهایشان می رسد . پیامبر خدا می فرماید : لخت و پا برهنه مانند روزی که متولد شده اید ، محشور می شوید . عاشیه رضی الله عنها
می فر ماید: مردان و زنان لخت همدیگر را تما شامی کنند؟
فر مودند : وضعیت آنقدر شدید وناخوشایند است که فرصت پیدا نمی کنند که یکدیگررا نگاه کنند یعنی هول و هراس خیلی زیاد است . آیا لباسی در آن روز وجود دارد؟بله اما نه برای همه کس بلکه تنها برای کسانی که در دنیا به دین خدا خدمت کرده اند . خدا وند متعال آنها را در روز قیامت رسوا نمی کند وقتی انسانها در روز قیامت صف می کشند به دستور خدا فر شتگان به استقبال مؤمنان می روند . خداوند در سوره قیامت یادآور شده است که در آخرت انسان ها به دو گروه تقسیم می شوند گروهی نیکبخت و سعادتمند و دیگری بدبخت و شقاوتمند . سیمای نیکبختان از نور
می درخشد و پروردگار عزوجلّ را نگاه می کنند و
چهره شقاوتمندان بسی تیره می باشد و هاله ای از ذلت و خواری بر آن می نشیند ودر این سوره در باره وضع و حال
در حالت احتضار را بحث وبیان می کند که چنان حا لتی از هول وسختی انسان را فرا می گیرد و در آن هنگام انسان با سختی و مضیقتی دست به گریبان است که به حساب
نمی آید و تصورش نمی رود و همچنین در خاتمه سوره حشر، معاد را با دلایل و برها نهای عقلی ثابت می کند.
« لَا أُقسِمُ بِِیَومِ القِیاَ مَةِ » به روز قیامت وروز حساب وجزا قسم می خورم « وَلاأََقسِمُ بِالنَّفسِ اُ لَّلَوّامَةِ »و به نفس و نهاد مومن وبا تقوا که صاحب خود را در مورد ترک طاعات و انجام اعمال تباه کننده ملامت و سرزنش می کند.
« لتبعثن ولتحاسبن» و «أیَحسَبُ اُلإنَسانُ ألَّن نَجمَعَ عَظِاَمَهُ» ازبس که روز قیامت مهم وهول انگیز است که خداوند بدان سوگند یاد کرده است و به نقس نهادی قسم خورده که صاحب خود را بخاطر تقصیراتی که دارد سرزنش وملامت کرده وبا وجود طاعت وعبادتی که اندوخته کرده است طلب بخشودگی وقبول توبه می کند. حسن بصری گفته است؟نفس لوامه همان نفس ونهاد انسان مؤمن است. چون مؤمن خود را ملامت می کند و می گوید.از گفتارم چه هدفی داشتم؟واز عملم چه قصدی داشتم؟اما کافر خود را سرزنش نمی کندوراهش را می گیرد ومی رود وخود را محاسبه ومواخذه نمی کند. آیا انسان کافر و تکذیب کننده ی حشر و نشرگمان می کند که در روز قیامت نمی توانیم استخوانهایش را بعد از پوسیدن و متلاشی شدن جمع کنیم«بلی قاَدِرِیَن عَلَی أَن نُسَوَّی بَتَانَهُ» آن را جمع آوری می کنیم و ما قادریم قسمت ها و بندهای انگشتان او را اعاده کنیم و به یکدیگر متصل نماییم که کوچکترین اعضای او می باشد و از لحاظ بهسازی دقیق ترین ولطیف ترین اندام هستند تا چه رسد به استخوان های درشت وبزرگ. از این روبنان یعنی سرانگشتان ، که دارای شکل وضعی شگفت انگیزند و ساختار دقیق دارند.
« فَا ذَِابَرِقَ البَصَرُ» وقتی چشم خیره شد واز شدت اهوال و مخاطره آشفته گشت« وَخَسَفَ القَمَرُ» وروشنایی ماه تاریک شد« وَجَمِعَ الشّمسُ وَالقمرَُ»وماه وآفتاب باهم جمع شدند وبرای عذاب کفار در آتش انداخته شدند. عطاء گفته است: در روز قیامت ماه وخورشید با هم جمع می شوند وآنگاه به دریا انداخته می شوند تا تبدیل به آتش بزرگ خدا شوند
« یَقولُِِ الإِنسَانُ یَو مَئِذٍ أَینَ المَفّرُ»در آن روز انسان نابکار وکافر می گوید به کجا می توان گریخت ؟و به کجا باید فرار کرد ؟ و از این حادثه جانکاه و مصیبت بزرگ چگونه باید گذشت ؟ این را از نومیدی بر زبان می آورند چون می دانند که در آن هنگام راه فراری نیست . مقصود از
این آیات هول و هراس آخرت است دیده ها در روز قیامت خیره می شوند و از شدت هول و هراس متحّیر می گر دند و از مشاهده ی عظمت امور، خیره می مانند و انسان عقلش را از دست می دهدهوش از سرش می پرد وبه جستجوی مجا ومفری می افتد اما هیهات قیامت فرا رسیده وحیات به سر آمده است.
« ینبّؤالانسان یومئذ بما قدم وأخر» درآن روز تمام اعمال گذشته انسان به او گفته می شود و از کوچک و بزرگ و مهم وناچیزاعمالش با خبر می شودکه در حال حیات از پیش فرستاده و آنچه برای بعد از مرگ گذاشته است . از نیک و بد وحسن وقبح عملکردخود با خبرمی شود.
«بل الانسان علی نفسه بصیرَة» بلکه انسان بر خود گواه است و به زشتی وعمل وناپسندی کار خود شهادت می دهدو به شاهدی دیگر نیاز ندارد.
«وجوه یومئذ ناضرة»بعد از این خداوند یادآور می شودکه انسان ها دنیا و لذایذ نا پا یدارآن را بر آخرت وثروت های پایدارش ترجیح می دهند انسان ها را در روز قیامت به دو گروه نابکار و نیکان تقسیم می نماید.
«تعرف فی وجوهم نضرة النعیم»«الی ربها ناظرة» به شکوه وجمال وعظمت خدایشان می نگرندو در جمال حق واله وشیدا می شوند بزرگترین نعمت برای بهشتیان دیدن خدای متعال و نظر کردن بدون حجاب به ذات مبارکش
می باشد.
(همانطور که گفتیم انسان در روز قیامت به دو دسته تقسیم می شوند)کسی که نامه ی اعمال یا پرونده اش به دست راستش داده می شود با شادی تمام و با صدای بلند فریاد
می زند و به همراهان واطرافیانش می نگرد ومی گوید نامه ی عملم را بگیرید وبخوانید!در آن چیزی نیست که نخواهد دیگران آن را ببینندچنین فردی یا از مسلمانان دسته ی اول
«سابقین»است که مرتکب گناه کبیره یا انجام فاحشه ای نشده است یا از مسلمانان دسته ی دوم «اصحاب الیمین» که اگر گاهی مرتکب گناهی شده است بلافاصله توبه کرده است وبه سوی پروردگارش برگشته است زیرا او دارای چنان ایمان محکم واستواری بوده که او را از گناه محفوظ داشته است«فَهَوفِی عِیشهٍ رَاضِیِهٍ فِی جَنَّةٍ عالِیَةٍقُطُوفُها دا نَیةُ»
(حاقه/23-21)چنین فردی در زندگی وحیاتی که به سر می برد به حدی از آن راضی است که حتی آن زندگی نیز از خودش راضی است.
چرا که صاحبش از او راضی است. او در یک باغ پر شاخ وبرگ ودرمکان مرتفع به سر می برد به طوری که میوه هایش رسیده وقابل دسترسی می باشند« مُتََّکِئینَ عَلیَها مُتَقابِلین»(واقعه/16)آ نها در حالی که بر تخت ها تکیه
زده اند رو بروی هم قراردارند.مجلس آنها چون مجلس اهل دنیا نیست .اهل دنیا گرچه در مجالسشان ظاهراً با هم هستند اما دلهایشان با هم نیست و در بسیاری از موارد نسبت به هم (حسد و بخل)دارند اهل دنیا وقتی در مجلس می نشینند دوست ندارند روبروی هم باشندو اصلاًاز یکدیگر خوششان نمی آید در بهشت نه کینه ای هست و نه عداوت ودشمنی ،اهل همه دوستدار هم هستند و بخاطر همین محبت است که وقتی در آن مجلس عمومی می نشینندروبروی هم قرار
می گیرند ودر چنین مجلسی هرگز زحمت آماده کردن غذا ونوشیدنی و.... را نمی کشند زیرا خدمتکاران زیادی دارندو در خدمتشان هستند«یَطوفُ عَلَیهِم وِلدَانُ مُخَلَّدُونَ بِأکوابٍ وأَباریِقَ وکَأسٍ مِن مَعِینٍ»(واقعه/18-17)کودکانی که همیشه در حالت کودکی خود باقی می مانند وتغییر نمی کنند اراده ی خداوند بر این است که اهل مجلس از دیدن وبودنشان لذت می برند مرتب اطرافشان می گردند وبا پارچ وظروف وکاسه های پُراز شراب، همیشه جاری وروان هستند . وگوشت هر پرنده ای که خود دوست داشته باشند برایشان فراهم می شود ومیوه وآن چه هنگام خوش وخوشگذرانی خورده می شود وخود انتخاب می کنندتقدیم شان می شود.اهل بهشت روی تشک هایی در جاهای بلندقرار دارند وبه استراحت مشغولند وقتی سخن از تشک به میان می آیدهمسر نیز با آن تداعی می شودالبته همسران آنگونه نیستند که در دنیا بوده اند بلکه تغییر وتحولی ازهر لحاظ در آنها به وجود آمده است در آفرینش دوباره تغییر وتحولاتی ایجاد کر ده ایم آنها در روز قیامت مانند دنیا نیستند(هم از لحاظ سیرت وهم از لحاظ صورت) تغییر کرداند آنها را به دختر تبدیل کر ده ایم وازلحاظ روحی حالتهایی به آنها داده ایم که زن های دنیایی کمتر این حالت را دارند زنان بهشتی عُرب هستند (عُرب)به زنانی گفته می شود که شوهرهایشان را بسیار دوست دارند واین محبت وعشق را نیز اظهار می کنند و آنها هم سن و.سال می باشند . واما احوال کسانی که نامه واعمالشان به دست چپ شان داده می شود.« فَلَیسَ لَهُ ههُنا حَمیمِ»
(حاقه/35 ) امروز در این حالت دوست ومدافعی که دلسوز اوباشد و بخواهد از او دفاع کندوجود ندارد وعذابشان دربرابر{عدم ارتباط صحیح با مخلوقات خدا}بی توجهی به فقرا ونیازمندان عدم تشویق دیگران به چنین کاری است
«وَلا طَعامُ إِلاَّ مِن غِسلِینٍ لا یَأ کُلُهُ اِلاَّ اُلَخاطِئُونَ»
(حاقه/36-31)هیچ خوراکی جز، ( غسلین)ندارند.(غسلین)چیست؟
(غسلین )خوراکی است از درختی به نام (ضریع)یا (زقوم )
زیرا در جای دیگر می فرماید خوراک فرد مجرم غیر از (ضریع) و(زقوم)نیست ومی فرماید هیچ خوراکی جز غسلین نیست پس غسلین وضریع و زقوم یک چیز هستند نام درخت (زقوم)و(ضریع)است زیرا این درخت دارای تیغ های آنچنان تیزی است که هر گاه به پستان شتر وحیوانات دیگر برخورد کند آن را زخمی می کند وهنگام خوردنش آنقدر ناگوار است که از دهان تا معده را می سوزاند. تنها افرادی از این خوراک می خورند که عمداً وبا هدف مشخص از مسیر بندگی خداوند متعال منحرف شده اند وبه خداوند عظیم وبزرگ ایمان نداشته ودرفکر فقیرو نیازمندان
نبوده اند لذا جهنم مأوی و مسکنی است مملوّاز آتش. در آنجا برای هر فردی که مستحق آن است اتاقی کوچک ازآتش که
هم چون کابین تلفن های امروزی ساخته شده است
«إِنَّها عَلَیهمِ مُوصَدَةُ»اطاقی که نه در دارد نه راه فرار چهار گوشه ی این اطاق با ستون های بسیار قوی محکم شده است
پوشاک اهل دوزخ.
پوشاک اهل دوزخ از (قطران)است:
« سرابیلُهُم مِن قَطرانٍ»پیراهنی که می پوشند از(قطران)
است قطران ماده ای است سیاه که باعث از بین بردن پوست بدن انسان می شود و پوشیدن چنین لباسی از چنین جنسی باعث اذیت وآزار انسان می شود.زیرا رنگ سیاه آن، اعصاب انسان را بسیار خسته می کند وبوی بسیار بدی نیز داردوچرب هم است وهمین هم باعث جذب آتش می شود و درنتیجه همچون(قیر)به سرعت ذوب می شود وبه بدن انسان می چسبد.(غذاونوشیدنی اهل دوزخ)غذای جهنمیان(غسلین)و(ضریع)و(زقوم)است وبه جای آب وهرنوشیدنی دیگر به آنان آب بسیار داغ وجوشان داده می شود چنان داغ وسوزان است که وقتی از آن می نوشند تمام درونشان را می سوزاند واز بین می برد.«وسُقُو اماءً حَمیمِاًفَقَطَّعَ اَمعَاءَهُم»افزون براین نوع زندگی واین همه عذاب می فرماید:دوزخیان هرگز چنین گمان نکنند که روزی این عذاب برداشته یا تخفیف داده می شود دوزخیان این را بدانند که اگر قرارباشد چیزی برایشان زیاد شود عذاب است وعذاب«فَذُوقُوافَلَن نَزیدکُم إلاّعَذاباً»
