جام جم سرا:رسول خضری با اشاره به این که در دنیا 170 کشور درگیر موادمخدر هستند و مسئول مبارزه با موادمخدر در حد معاون اول رئیس جمهور یا وزیر مبارزه با موادمخدر دارند، گفت: درست‌ترین راه مبارزه با موادمخدر، برخورد اجتماعی با ‌آن است. اعتیاد یک معضل چند وجهی است. گردش مالی ضرر و زیان اعتیاد در کشور به اندازه بودجه سلامت 10 هزار میلیارد تومان است.

وی با بیان اینکه تبعات اعتیاد تک تک افراد جامعه را تهدید می‌کند، می‌افزاید: با وجود اعتیاد بیماری‌ها غفونی خطرناک مانند HIV و هپاتیت گسترش پیدا می‌کند. ضمن آن‌که تاثیر اجتماعی، روحی و روانی بر ساختار خانواده می‌گذارد و در نهایت منجر به فروپاشی خانواده می‌شود. مبارزه با موادمخدر مانند جنگ یک وجهی نیست. به همین سبب باید همه آحاد مردم پای کار بیاند. هر سه قوه مخاطب سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری هستند، بنابراین در این خصوص هم باید هر چهار قوه (مجلس، دولت، قوه قضائیه و مردم) درگیر این قضیه باشند.

به گفته وی، مصرف خودسرانه دارو در ایران بسیار بالاست. در حال حاضر مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران برابر کل چین با آن جمعیت عظیم است. داروهایی که اعتیاد آورند و در برخی سایت‌ها و ماهواره آنها را تبلیغ می‌شوند به صورت قاچاق و فراوان در بازارهای سیاه دارو در دسترس است و هر چقدر پول بدهی می‌توانی آن را خریداری کنید.این مسئله معضل بزرگی را ایجاد کرده است. برای رفع آن هم به نظارت بیشتر مدیر کل نظارت دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت کشور نیاز دارد. همچنین بهزیستی، رسانه‌ها و همه دستگاه‌های نیز برای عدم‌مصرف درست دارو باید بکوشند. رسانه‌ها علاوه بر فرهنگ‌سازی باید جوان‌ها و خانواده‌ها را از مضرات این مواد آگاه‌سازند. کما این که قرص‌های لاغری که به صورت غیرمجاز فروش می‌روند، دارای موادمخدر و کشنده هستند و ما در این چند سال اخیر شاهد فوت چند تن از هموطنانمان به علت مصرف آن بودیم.

خضری با بیان اینکه مدارس اولین پایگاه پیشگیری هستند،افزود کودکانمان اگر از کودکی مضرات موادمخدر را بدانند مطمئنا به سوی آن کشیده نمی‌شوند. سوءاطلاع به اندازه سوءتغذیه کشنده است. باید اطلاعات درست و به موقع به مردم داده شود. بعضی از دختران جوان ما می‌دانند که در قرص‌های لاغری و چربی‌سوز از موادمخدر استفاده شده اما آن را مصرف می‌کنند چون ارزان‌تر و راحت‌تر از عمل جراحی است. 10 عمل جراحی به اندازه یک قرص مت‌آمفتامین ضرر ندارد زیرا اعتیاد ندارد. درمان اعتیاد به مواد شیمیایی سخت‌تر از اعتیاد سنتی است. ضمن آن که با خودمراقبتی، سواد سلامت، پرتحرکی هم بحث تناسب اندام درست می‌شود هم در تعادل روح و روان فرد تاثیر می‌گذارد.

جام جم سرا: برخی از دارو‌ها برای سیستم شنوایی بسیار خطرناکند و بیماران باید مراقب باشند این دارو‌ها را مصرف نکنند زیرا سریع واکنش نشان می‌دهند.
به نقل از فارس، در صورت مشاهده علائم مشکوک در گوش باید دارو کنار گذاشته شود و به پزشک مراجعه شود زیر ناشنوایی حاصل از آن‌ها ممکن است غیر قابل برگشت باشد و به تدریج یا به طور ناگهانی رخ دهد.

مسمومیت شنوایی اغلب به دوز دارو و مدت زمان استفاده بستگی دارد و می‌تواند حتی پس از قطع درمان نیز بیمار را دچار مشکل کند. بنابراین بهتر است داروهایی را که منجر به ناشنوایی می‌شوند به خاطر بسپارید:

*آنتی بیوتیک‌ها بخصوص آمینوگلیکوزید‌ها، وانکومایسین، ماکرولید‌ها و تتراسایکلین
*ضد قارچ‌ها
*ضد مالاریا
*ضد ویروس
*ضد سرطان به خصوص سیس پلاتین، vinca-alcaloïdes، تالیدومید
*داروهای قلبی عروقی
*داروهایی برای اختلال نعوظ
* داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
*مسکن‌ها

 

چرا موها هنگام شیمی‌درمانی می‌ریزند

سلول‌های سرطانی بیشتر از سلول‌های دیگر میل به تقسیم و تکثیر شدن دارند. تقسیم سلولی در نواحی‌ای مانند جداره روده و پیاز موها زیاد است. داروهای شیمی‌درمانی روی سلول‌های با سرعت تکثیر بالا اثر بیشتری دارد. این مساله هم باعث وارد شدن آسیب جدی به این سلول‌ها در دوره شیمی‌درمانی می‌شود و ریزش موی سر و البته کل بدن با سرعت بالایی رخ می‌دهد.

اینترفرون

داروی اینترفرون در یک دوره طولانی برای درمان بیماری‌هایی مانند هپاتیت C تجویز می‌شود که گاهی اثرات منفی و مخربی روی موها می‌گذارد. این دارو معمولا باعث ریزش مو می‌شود و می‌تواند رنگ یا بافت موها را تغییر دهد.

همچنین می‌تواند باعث وز شدن موها شود. البته اثرات جانبی و مخرب این دارو به اندازه داروهای شیمی‌درمانی نیست اما بهتر است درباره عوارض آن به بیمار آگاهی‌های لازم داده شود. به عقیده متخصصان پوست و مو مصرف اینترفرون برای درمان سرطان پوستی ملانوم یا سرطان کلیه متاستاز داده، همان اثرات مخرب را روی موها می‌گذارد.

داروهای هورمونی

قرص‌های ضدبارداری، تستوسترون و استروئیدهای آنابولیزان که در درمان بعضی اختلالات هورمونی به کار می‌روند، جزو داروهای هورمونی هستند که می‌توانند روی سلامت موها تاثیر منفی بگذارند.

قرص‌های ضدبارداری پروژستین نسل اول و دوم در بعضی خانم‌های مستعد باعث ریزش مو می‌شود اما درباره همه خانم‌ها صادق نیست. از پزشکتان بخواهید قرص‌های نسل سوم را ـ که اثرات هورمون مردانه کمتری دارند ـ برایتان تجویز کنند. این قرص‌ها تاثیر کمی روی موها می‌گذارند.

داروهای حاوی تستوسترون و استروئیدهای آنابولیزان

این داروها باعث ریزش مو و رویش موهای زائد، ‌بویژه در آقایان مستعد ریزش مو می‌شود زیرا تستوسترون به واسطه آنزیم 5-آلفا ردوکتاز که در ناحیه پوست سر قرار دارد، هورمونی به نام دی‌هیدروتستوسترون تولید می‌کند. همین هورمون نیز فولیکول‌های مو را به سمت ریزش زودرس سوق می‌دهد. به همین سبب موها بیش از پیش نازک و کوتاه می‌شوند، طوری که پس از مدتی فقط موهای کرک‌مانندی از آنها باقی می‌ماند و بالاخره به مرور زمان موها محو می‌شوند. استروئیدهای آنابولیزان نیز مشتقات هورمون‌های مردانه یا تستوسترون‌ها هستند. از این رو همان اثرات مشابه را بر جای می‌گذارند و باعث ریزش مو می‌شوند.

کورتون‌ها نیز به دلیل داشتن خاصیت هورمون مردانه می‌توانند در افراد مستعد باعث ریزش مو شوند. این داروها با دوره‌های طولانی به کار می‌روند و از بین آنها می‌توان به بتامتازون یا پردنیزولون اشاره کرد که در صورت استفاده درازمدت با دوز بالا می‌توانند باعث آسیب‌دیدگی و ریزش موها شوند. البته با تمام شدن دوره درمان و قطع مصرف دارو، عوارض آن از بین می‌رود.

تاثیر ویتامین A

دو داروی آسیتریتین و ایزوترتینوئین برای بیماری‌های آکنه و پسوریازیس کار برد دارند. این دو دارو ـ که به خانواده رتینوئیدها (مشتقات ویتامین A) تعلق دارند ـ می‌توانند باعث آسیب به موها شوند.

داروی آسیتریتین که برای درمان پسوریازیس استفاده می‌شود، می‌تواند به ریزش مو، تغییر رنگ یا حالت موها منجر شود. داروی ایزوترتینوئین نیز برای رفع جوش‌های غرور جوانی تجویز می‌شود و مصرف دوز بالای آن به مدت بیش از شش ماه، می‌تواند باعث ریزش مو شود. خوشبختانه با قطع این داروها ریزش مو هم متوقف خواهد شد.

اثرات داروهای دیگر روی موها

داروهای پرکاربرد دیگری هم هست که گاهی باعث آسیب دیدن و ریزش موها می‌شود. در بعضی موارد استفاده دراز مدت از داروهایی که در زیر ذکر می‌کنیم، مشکل‌ساز می‌شود:

داروهای ضدافسردگی: کلومی پرامین، آموکساپین، پاروکستین، آمی‌تریپتیلین و فلوکستین.

داروهای ضدانعقاد خون: تیوکلومارول، هپارین (در دوز بالا) و وارفارین.

داروهای ضدفشارخون: متیل دوپا، کاپتوپریل (بندرت)، کلونیدین و انالاپریل.

داروهای ضدالتهاب: کلشی‌سین (داروی ضدنقرس).

داروهای ضدتشنج: والپیروئیک اسید (دپاکین) و والپرومید (دپامید).

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی که برای درمان درد و روماتیسم استفاده می‌شود: ناپروکسن و سولینداک (بندرت).

داروهای ضدتیروئید (برای تنظیم کارکرد غده تیروئید): تیواوراسیل و لووتیروکسین (در دوز بالا).

داروهای مسدودکننده گیرنده‌های بتا: پروپرانولول، آتنولول، بیزوپرولول و نادولول.

داروی لیتیوم (تثبیت کننده خلق).

داروهای ضدروماتیسم: آلوکریزین.

داروهای ضدمالاریا: مفلوکین (بندرت).

توصیه می‌شود اگر چند هفته یا چند ماه پس از مصرف هر دارو، تغییری در موهایتان مشاهده کردید، به متخصص پوست و مو مراجعه کنید. (دکتر همایون مژدهی‌آذر/ضمیمه سیب)

یک دست اندرکار طب سنتی گفت: حیرت‌آور است که چگونه استامینوفن بوفور در کشور تولید و تا دور‌ترین نقاط بین مردم توزیع و مصرف می‌شود، به طوری که اطبا نیز به محض بروز یک تب هم قرص استامینوفن به بیمار می‌دهند، در حالی که نمی‌دانند این دارو چه عوراض سوئی خواهد داشت.

سید محمد موسوی عضو هیات جامع طب ایرانی اسلامی با اشاره به اینکه استامینوفن به خاطر سمیت مستقیمی که برای کبد دارد؛ زمینه‌ساز هپاتیت و سرطان کبد و عوارض دیگر می‌شود؛ تصریح کرد: حیرت‌آور است که چگونه این دارو بوفور در کشور ما تولید و در دور‌ترین نقاط کشور حتی به مردم عامی ما برای مصرف آن آموزش داده شده است به طوری که مردم بومی از طریق تجویز اطبا یادگرفته‌اند که به محض بروز یک تب قرص استامینوفن به بیمار بدهند غافل از اینکه چه عوراض سوئی خواهد داشت.
وی با بیان اینکه آب میوه‌ها می‌توانند نقش استامینوفن را برای درمان درد ایفا کنند، خاطرنشان کرد: آب میوه‌‌ها علاوه بر اینکه ضد تب می‌باشند، در کنار داروهای دیگر گیاهی ضدسرماخوردگی نه تنها علیه بیماری وارد عمل می‌شوند بلکه سرشار از ویتامین‌های مفید بوده و کمبود آب بدن ناشی از تب را نیز به بهترین وجه جبران می‌کنند و با افزودن عرق بید در خاصیت ضدتب قوی‌تر خواهد شد.
این درمانگر و محقق طب سنتی عنوان کرد: بجای استامینوفن آب هندوانه، آب سیب، آب لیموشیرین را با هم مخلوط کنید و روزی ۳ استکان تا ۳ لیوان مصرف کنید و قوی‏‌تر اگر می‌‏خواهید جوشانده یا عرق پوست بید را به آن اضافه نمائیدو مطمئن باشید در صورتی که شکم بیمار روان بوده و یبوستی در کار نباشد، تب به کلی قطع می‌‏شود و فواید زیادی نیز نصیب او می‌‏گردد و البته داروهای ضد عفونت گیاهی را هم باید به کودک داد که عامل تب نیز از بین برود.
وی اظهارکرد: از آنجا که برخی از لیمو شیرین‌ها پس از جدا شدن از پوست تلخ شده و مزه شربت را ناگوار می‌سازد بهتر است‌‌ همان موقع که بیمار قصد نوشیدن شربت را دارد لیمو شیرین اضافه شود تا قبل از تلخ شدن تناول شده باشد در ضمن اینکه ناگفته نماند تلخی لیموشیرین خود ضد تب و ضد عفونی کننده است. (ایمنا)

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوما به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود. 

نتایج مطالعات دانشمند ایرانی دانشگاه سیدنی نشان می دهد خون آبی نوعی صدف دریایی می تواند تاثیر چشمگیری در درمان سرماخوردگی داشته باشد.

پروفسور فریبا دهقانی، مدیر مرکز تحقیقات زیست مهندسی در دانشکده مهندسی و فناوری های اطلاعاتی هدایت تیمی از دانشمندان را بر عهده داشته که کشف کرده اند خون آبی رنگ نوعی صدف دریایی موسوم به «آبولون» نه تنها در جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی بلکه در دفع خطرات ویروس های عفونی مرتبط نظیر تبخال نیز موثر است.

یافته های این دانشمند ایرانی نشان می دهد آبولون ها که اندازه های متنوعی داشته و در زمره خوشمزه ترین و پرطرفدارترین غذاهای دریایی قرار دارند حاوی ترکیبات ضد ویروسی هستند.

تیم تحقیقاتی پروفسور دهقانی که در میان آنها ویروس شناسان شناخته شده ای نیز حضور دارند موفق به کشف این نکته شده اند که چگونه این ترکیبات ویروس های عامل ایجاد سرماخوردگی را از ورود به سلول های بدن افراد باز می دارند.

این دانشمند ایرانی درخصوص یافته های جدیدشان گفت: خون آبی رنگ آبولون ها حاوی «گلیکو پروتئین های حامل مس» است. وظیفه اصلی خون در این موجودات در یاری رساندن اکسیژن به بافت های مختلف بدن جانور است و اکنون یافته جدید ما نشان می دهد که این خون مانع از عملکرد ویروس های عامل سرماخوردگی می شود.

در این پروژه تحقیقاتی -پزشکی، نگار طلایی زنجانی دیگر محقق ایرانی دانشگاه سیدنی نیز حضور داشته است.(مهر) 

تزریق آمپول دگزامتازون برای بیمار، هنگام بروز سرماخوردگی در کشور ما بسیار شایع است، در حالی که به سبب اثرات این دارو بر تضعیف سیستم ایمنی بدن، خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی و دردسرهای دیگری را به همره دارد.

عوارض آزار‌دهنده ناشی از آلرژی و حساسیت، به تجویز آمپول دگزامتازون برای خانمی میانسال منجر می‌شود، غافل از آن که حتی کورتیکوستروئیدها یا داروهای کورتونی همچون دگزامتازون به نوبه خود ممکن است به بروز حساسیت پوستی شدید منجر شود. به این ترتیب، بروز آلرژی و درواقع راش های پوستی شدید این خانم را برای مدتی طولانی درگیر پروسه درمانی دیگری میکند و خاطره تلخی از تزریق داروی موثری مانند دگزامتازون را در ذهنش به جا می گذارد.

دکتر محمود هورمند، دارو ساز در این باره به جام جم می گوید: نکته مهم در تجویز و مصرف داروهای کورتونی همچون دگزامتازون، بتامتازون یا آنتی بیوتیک ها آن است که بدرستی و در موارد ضروری توصیه شود. بعلاوه بیمار باید قبل از مصرف دارویی مانند دگزامتازون، پزشک یا داروساز را از سابقه آلرژی به این دارو یا مصرف هر نوع مسکن غیراستروئیدی مانند آسپیرین و اسید مفنامیک مطلع کند. چون مصرف این نوع مسکن ها با مشکلات گوارشی همراه است و دگزامتازون نیز بر شدت اختلالات گوارشی می افزاید و حتی شخص را در معرض ابتلا به زخم معده قرار می دهد.

اهمیت و ضرورت توجه به عوارض مصرف نابجا و خودسرانه داروهای کورتونی از جمله دگزامتازون زمانی بیشتر می شود که بدانید طبق گفته مسئولان سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت نزدیک به 50 درصد نسخه های درمانی در کشورمان، حاوی داروهای کورتونی است.

داروهای کورتونی؛ مانند تیغ جراحی

داروهای کورتیکوستروئیدی که در لفظ عامیانه به کورتون ها معروف است، داروهای پرقدرتی است و به همین علت داروسازان آنها را به تیغ جراحی تشبیه می کنند. یعنی در علاج بسیاری از بیماری ها قوی ترین ابزار درمانی محسوب می شود که البته می تواند عوارض جدی هم داشته باشد، اما نکته مهم کاربرد درست و بجای آنهاست.

دکتر هورمند با اشاره به تضعیف سیستم ایمنی بدن با مصرف طولانی مدت داروهای کورتونی از جمله دگزامتازون می گوید: در واقع، زمانی که دچار ورم و التهاب می شویم مثلا در بیماری های التهابی ریه، روده و مفاصل بدن، کورتون ها قادر به فرونشاندن این التهاب و ورم هستند. اما از سوی دیگر، کورتون ها باعث فرونشاندن فعالیت دستگاه ایمنی می شوند و به این علت، این داروها و بویژه آمپول دگزامتازون درکنترل انواع آلرژی ها به کار می رود، اما مصرف طولانی مدت این داروها نیز شانس ابتلا به انواع عفونت ها و شدت آن را بالا می برد.

مراقب باشید، آبله مرغان نگیرید

به گفته دکتر هورمند مورد خاصی که باید قبل از تزریق داروهای کورتونی از جمله دگزامتازون مورد توجه قرار بگیرد، مساله ابتلا به آبله مرغان است، البته بجز کسانی که آبله مرغان گرفته اند، در چنین شرایطی، تظاهرات آن فقط به عوارض پوستی خلاصه نمی شود و می تواند علائم بسیار خطرناک دیگری نیز داشته باشد و این نکته بسیار مهمی است که باید در تجویز و مصرف کورتیکوستروئیدها از سوی پزشک و بیمار مورد توجه قرار بگیرد.

دگزامتازون درمان سرماخوردگی نیست

متاسفانه تزریق آمپول دگزامتازون برای بیمار، هنگام بروز سرماخوردگی در کشور ما بسیار شایع است، در حالی که دکتر فرشته علیمردانی، داروساز در این باره به جام جم می گوید: شاید در ظاهر با تزریق دگزامتازون، علائم سرماخوردگی بسرعت از بین برود، اما به علت اثراتی که این دارو بر تضعیف سیستم ایمنی بدن می گذارد، خطر ابتلا به بیماری های عفونی نیز در بیمار افزایش می یابد. به همین علت، بیمار باید در چنین شرایطی هر نوع علامت ساده همچون تب و بی حالی را جدی بگیرد و به پزشک مراجعه کند. زیرا ممکن است در معرض ابتلا به یک بیماری جدی عفونی قرار داشته باشد.

سراب بدنسازی با مصرف دگزامتازون

متاسفانه این روزها پای آمپول دگزامتازون به باشگاه های بدنسازی نیز باز شده است و علاقه مندان به بدنسازی نیز از دگزامتازون تزریقی به عنوان داروی کورتنی برای حجم دهی به عضلات استفاده می کنند. در حالی که دکتر علیمردانی در این باره می گوید: دگزامتازون نه تنها به افزایش حجم عضلات و توان ورزشکاران منجر نمی شود، بلکه باعث افزایش تجزیه عضلات، کاهش توده عضلانی و ضعف آن می شود. همچنین با مصرف این دارو امکان پارگی و آسیب دیدن تاندون ها در ورزشکاران، هنگام انجام حرکات ورزشی بشدت افزایش می یابد.

دیابتی ها و فشار خونی ها مراقب باشند

به گفته دکتر علیمردانی، مصرف دگزامتازون با وجود فواید درمانی می تواند با مصرف نابجا، عوارض خطرناکی مثل تاخیر در بهبود زخم ها، افزایش فشار، چربی و قند خون را به همراه داشته باشد، زیرا این داروی کورتونی اثر بخشی داروهای کنترل قند، فشار و چربی خون را کاهش می دهد و بیمار، بدون آن که خود بداند در معرض بروز اختلالات خطرناک متابولیکی قرار می گیرد. چنین اتفاقی حتی ممکن است برای بیمارانی که از داروهای ضد صرع استفاده می کنند نیز رخ بدهد. همچنین خانم ها در دوران یائسگی باید نسبت به عوارض دگزامتازون در بالا بردن شانس ابتلا به پوکی استخوان آگاه باشند.|جام جم|پونه شیرازی 

بدون شک کم نیستند افرادی که با بروز کوچک‌ترین مشکلی مثلا دندان درد یا یک گلودرد ساده سراغ جعبه داروها می‌روند و اولین مسکن و حتی آنتی‌بیوتیکی را که به دست‌شان می‌رسد، خودسرانه مصرف می‌کنند و هیچ هراسی هم از تزریق دگزامتازون و آمپول‌های تقویتی بدون تجویز پزشک ندارند.

بد نیست بدانید ایران به لحاظ مصرف دارو در آسیا پس از چین در جایگاه دوم و در جهان در ردیف بیستم قرار دارد. همچنین آمارها حاکی است هر ایرانی سالانه حدود 340 قرص مصرف می‌کند؛ چیزی حدود سه تا چهار برابر میانگین جهانی. آیا با عوارض داروهای پرمصرف آشنا هستید؟ تا به حال درباره تداخلات دارویی و عوارض ناشی از آنها چیزی شنیده‌اید؟

چندی پیش سازمان غذا و دارو فهرستی از پرمصرف‌ترین داروهایی را که از سوی پزشکان ایرانی برای بیماران تجویز می‌شود، معرفی کرد. در صدر این فهرست آمپول دگزامتازون قرار دارد و قرص ادالت کولد یا همان سرماخوردگی بزرگسالان، کپسول آموکسی‌سیلین، قرص مترونیدازول، قرص سفیکسیم، آمپول پنی‌سیلین و شربت دیفن‌هیدرامین به ترتیب در رده‌های دوم تا هفتم این فهرست جای گرفته‌ است. شاید تعجب کنید که چرا قرص استامینوفن در صدر این فهرست دیده نمی‌شود. پاسخ ساده است، چون امکان تهیه بدون نسخه انواع ساده و کدئین‌دار آن و البته دیگر مسکن‌ها مثل بروفن و ژلوفن وجود دارد؛ هرچند که بیشتر داروخانه‌ها برای عمده داروهای فهرست شده هم از بیمار نسخه نمی‌خواهند و درواقع این داروها‌ جزئی از داروخانه‌های خانگی و خود تجویزی ما ایرانی‌هاست.

از دگزامتازون بترسید

دگزامتازون؛ دارویی از دسته کورتیکواستروئیدها و بسیار پرعارضه است به طوری که در متون معتبر پزشکی تنها برحسب ضرورت و در بیماری‌های خاصی به مصرف آن توصیه شده و برخلاف باور عموم، استفاده از آن در بیماری‌های معمولی مثل سرماخوردگی، بیماری‌های ویروسی مثل سرماخوردگی، گلودرد و دندان درد هیچ جایگاه علمی ندارد. دکتر شادی رمضانی، داروساز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: این داروی ضدالتهاب برای واکنش‌های آلرژیک، مننژیت، واکنش‌های التهابی، تهوع و عوارض ناشی از شیمی‌درمانی و درمان و کنترل ادم تجویز می‌شود، اما مصرف بی‌رویه و خودسرانه آن عوارض مغزی و نخاعی، سرگیجه و سردرد، کهیر، تشنج، افزایش فشار خون، خونریزی گوارشی، تاخیر در ترمیم زخم‌ها، احتمال افزایش عفونت و از همه مهم‌تر ابتلا به پوکی استخوان در سنین پایین را به همراه دارد.

خطر آنتی‌بیوتیک‌ها را جدی بگیرید

این روزها انواع آنتی‌بیوتیک‌ یا به اصطلاح چرک‌خشک‌کن‌ها در همه خانه‌ها یافت می‌شود؛ داروهایی که لقب تیغ دولبه را یدک می‌کشند و سازمان جهانی بهداشت از مصرف بی‌رویه آن به عنوان یک بمب ساعتی و تهدید جهانی یاد کرده است. دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: نخستین آنتی‌بیوتیک جهان پنی‌سیلین نام داشت که از سال 1940 وارد بازار دارویی جهان شد و به طورمعجزه‌آسا قادر بود همه میکروب‌ها را از بین ببرد. از آن پس بدن انسان به همان میزان که آنتی‌بیوتیک‌های جدید تولید شد، در مقابل آنها شروع به مقاومت کرد و جنگ دائمی میان میکروارگانیسم‌ها و انسان‌ها ایجاد شد. البته میکروب‌ها همیشه یک قدم از تولیدات دارویی ما جلوترند، چرا که به دلیل طولانی و هزینه‌بر بودن فرآیند تولید آنتی‌بیوتیک‌ها شرکت‌های دارویی تمایل چندانی به تولید این داروها ندارند و ترجیح می‌دهند سراغ داروهای پرطرفدار و رایج بروند. همچنین، یکی از مهم‌ترین معضلات حوزه بهداشت و درمان که از مقاوم شدن آنتی‌بیوتیک‌ها نشأت می‌گیرد، عفونت‌های بیمارستانی است که 10 تا 15 درصد شیوع دارد و حتی با یک جراحی کوچک مثل آپاندیس یا سزارین می‌تواند به بیمار منتقل شود و عفونت تنفسی و ادراری ایجاد کند و سلامت و حتی زندگی فرد را به خطر بیندازد و منجر به مرگ شود. البته در بروز این عفونت‌های بیمارستانی مقاوم به درمان، خود بیمار به طور مستقیم نقشی ندارد، بلکه رعایت بهداشت از سوی کارکنان و کادر پزشکی بویژه در بخش‌های جراحی و مراقبت‌های ویژه می‌تواند آمار ابتلا به این عفونت‌های خطرناک را کاهش دهد. باید بدانید مهم‌ترین گام برای مقابله با میکروب‌های مقاوم به درمان و البته افزایش کارآیی آنتی‌بیوتیک‌های موجود، مصرف نکردن خودسرانه این داروها و البته تجویز درست آنتی‌بیوتیک از سوی پزشکان ایرانی است. در غیر این صورت اگر شما دچار آنفلوآنزا با منشأ غیرویروسی شوید، مصرف آنتی‌بیوتیک که تنها روش درمانی است، کمکی نخواهد کرد، چرا که به این دارو مقاوم شده‌اید؛ معضلی که بسیاری از بیماران مبتلا به گلودردهای عفونی با آن مواجه‌اند. همچنین دارو اگر توسط پزشک تجویز شده، باید به طور کامل مصرف شود. به عبارت دیگر قطع آنتی‌بیوتیک در نیمه‌های درمان فقط میکروب‌های حساس را از بین می‌برد و باکتری‌های مقاوم باقی خواهند ماند و بموقع مصرف نکردن آنتی‌بیوتیک نیز باعث کاهش اثربخشی آن خواهد شد.

داروی تزریقی بهتر است یا خوراکی

به گفته دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی بسته به نوع بیماری، پزشک تشخیص می‌دهد که بیمار نیاز به داروی خوراکی دارد یا تزریقی. بعضی داروها از طریق روده جذب نمی‌شود و باید با تزریق آمپول وارد بدن شود. گاهی اوقات نیز دوز تجویزی دارو زیاد است، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها که باید از طریق رگ جذب شود و به همین دلیل تزریق، بهترین انتخاب است. در مورد داروهای مشابه اولویت با داروی خوراکی است؛ مثلا اگر دارویی هم به صورت آمپول و هم به صورت قرص و کپسول موجود باشد، توصیه ما این است که بیمار داروی خوراکی مصرف کند، زیرا عوارض داروهای خوراکی بسیار کمتر از انواع تزریقی است. حتی بر خلاف باور خیلی‌ها داروهای خوراکی کم‌اثرتر از انواع تزریقی نیست و صلاحدید پزشک و نه اصرار بیمار باید نوع دارو را مشخص کند.

مسکن به جای نقل و نبات

استامینوفن از جمله داروهایی است که خیلی راحت در هر خانه‌ای پیدا می‌شود و مردم با تجربه کوچک‌ترین دردی سراغ آن می‌روند در حالی که مصرف بی‌رویه این دارو که ضددرد و ضدتب است، عوارضی مثل گیجی، تحریک‌پذیری و مسمومیت کبدی به همراه دارد. یکی دیگر از عوارض شایع مصرف بی‌رویه استامینوفن کدئین هم کم‌خونی است. ژلوفن نیز همان ایبوپروفن است، با فرمولاسیون جدید که به عنوان مسکن و ضد‌درد و التهاب کاربرد دارد؛ هر چند مصرف بی‌رویه آن باعث خونریزی معده، افزایش فشار خون، پوکی استخوان، تهوع، استفراغ و مسمومیت کبدی و کلیوی می‌شود.

توصیه به مصرف آرامبخش‌ها ممنوع

کم نیستند افرادی که مصرف فلان قرص آرامبخش، ضداسترس یا خواب‌آور را به خاله، عمو، دوست و آشنا توصیه می‌کنند. این در حالی است که به گفته دکتر محمدرضا خدایی، روانپزشک در چنین شرایطی علاوه بر این‌که مشکل فرد جدی‌تر و مزمن‌تر می‌شود و بعدها درمان آن سخت‌تر خواهدشد، بعد از مدتی بدن در برابر دارو مقاوم می‌شود و فرد دیگر به دوزهای پایین پاسخ نمی‌دهد و مجبور است مدام میزان داروی مصرفی خود را افزایش دهد. همچنین آسیب‌های کبدی و کلیوی ناشی از افزایش مصرف دارو و اختلالات روانپزشکی از جمله عوارض مصرف خودسرانه داروهای آرامبخش است. به عنوان مثال داروهایی که با پسوند «پام» شناخته می‌شوند (کلونازپام، دیازپام، لورازپام، اگزازپام و...) اگر در کوتاه‌مدت و تحت نظر متخصص تجویز شوند مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما در صورتی که خودسرانه و طولانی‌مدت مصرف شوند عوارض جسمی و روانی فراوانی دارند و جزو اعتیاد‌آورترین داروهای اعصاب و روان به حساب می‌آیند.

تداخل از نوع دارویی

گاهی اوقات فرد مجبور است به دلیل ابتلا به دو یا چند بیماری، به طور همزمان از چند داروی مختلف استفاده کند، ولی به گفته دکتر شادی رمضانی، داروساز برخی داروها اثر یکدیگر را خنثی کرده، گاهی ضد هم عمل می‌کنند. مثلا در فردی که به بیماری فشار خون بالا و بیماری ریوی مبتلاست، مصرف داروی کاهش‌دهنده فشار خون، بیماری ریوی را تشدید می‌کند. همچنین داروهای کورتونی که برای درمان بیماری مزمن انسدادی ریوی تجویز می‌شود، قند خون را افزایش می‌دهد و برای دیابتی‌های مبتلا به این بیماری مضر است. پس باید هنگام مراجعه به پزشک او را از داروهای مصرفی‌تان آگاه کنید.

پریسا اصولی / جام جم 

جام جم سرا: رئیس سازمان غذا و دارو از پزشکان خواست به موارد مصرف تجویز و اندیکاسیون دارو توجه کنند و برای «علامت درمانی»، کورتن (نوعی داروی مسکن دارای عوارض زیاد) تجویز نکنند. او همچنین از بیماران خواست خودسرانه این دارو را مصرف نکنند.

دکتر رسول دیناروند گفت: کورتون‌ها فقط علائم ظاهری بیماری را از بین می‌برند اما تا آن اندازه عوارض جانبی دارند که به از بین رفتن علائم ظاهری بیماری نمی‌ارزد. آمپول دگزامتازول از جمله کورتن‌ها است که پزشکان و بیماران علاقه زیادی به آن دارند؛ دلیلش هم این است که این دارو بسیاری از علائم بیماری را راحت و سریع از بین می‌برد اما نکته مهم این است که این فراورده‌ها لزوما درمان کننده نیستند و با تاکید می‌گویم که فقط علائم بیماری را ازبین می‌برند.

وی ادامه داد: معمولا تجویز و مصرف کورتون‌ها، بیش از حد مجاز بوده و از جمله نقاط ضعف تجویز دارویی پزشکان به شمار می‌روند.

رئیس سازمان غذا و دارو به بیماران نیز توصیه کرد خودسرانه کورتن مصرف نکنند.

دیناروند گفت: داروخانه‌ها نیز باید بدانند تحویل بدون نسخه داروهای این چنینی تخلف محسوب شده و قابل پیگیری است. (خبرگزاری ایرنا) 

جام جم سرا: «دکتر، یه دگزا بنویس لطفا»! دگزامتازون یا آن طور که این روزها با عنوان خودمانی‌تر «دگزا» می‌شناسیمش، پای ثابت نسخه‌های پزشکان عمومی در فصل سرماخوردگی شده است؛ در حالی که این دارو صدمات جبران‌ناپذیری بر بدن وارد می‌کند و به گفتۀ کارشناسان، بخصوص سبب ایجاد پوکی زودرس استخوان می‌شود.

خود پزشک هم که بخواهد مراعات کند و از فهرست ثابت ۲ عدد پنیسلین، یک دگزا و یک سری قرص «کولد استاپ» دست‌کم دگزامتازون را حذف کند، اصرار ما آن را به نسخه بر می‌گرداند تا زود‌تر خوب شویم. دگزامتازون در کنار انواع آنتی بیوتیک‌ها، داروی آشنای ما ایرانی‌هاست. اشکال این دارو شامل شربت، قرص، قطره، آمپول، پماد و محلول‌ها آنقدر در بین ما شایع است که حالا کار‌شناسان درباره آن هشدار داده‌اند.

هر چند هشدار‌ها در این‌باره تا‌کنون کم نبوده اما آخرین و جدی‌ترین هشدار را معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه داد و گفت: نخستین عارضه‌ دگزامتازون پوکی استخوان است و فشار خون، چاقی، مشکلات بینایی از قبیل کاهش بینایی، آب مروارید، آب سیاه، خونریزی گوارشی، اختلالات بسیار شدید هورمونی از عوارض دگزامتازون هستند.

کامران دهقان ضمن توصیه به مردم جهت انجام دستورهای پزشکان در به حداقل رساندن مصرف داروهای تزریقی افزود: دگزا‌متازون یا آن طور که بعضاً گفته می‌شود دگزا یکی از داروهایی است که در اشکال مختلف خود (شربت، قرص، قطره، آمپول و پماد و محلول‌ها) یکی از پرکاربرد‌ترین داروهاست.

وی با اشاره به اینکه دگزامتازون از دسته کورتیکو استروئیدهاست، گفت: کورتیکواستروئید‌ها یا‌‌ همان کورتون‌ها دارای اثرات گسترده‌ای در قسمت‌های مختلف بدن هستند که این اثرات گسترده همانطور که می‌توانند در درمان طیف زیادی از بیماری‌ها مفید باشند، می‌توانند عوارض جانبی زیادی هم به جا بگذارند. متأسفانه پزشکان و بیماران علاقه‌ خاصی به این دارو دارند، چون به سرعت التهاب، تب و عوارض کوفتگی عضلانی را از بین می‌برد، داروی بتامتازون، دگزامتازون، تریامسینولون، داروهای تزریقی کورتون‌دار است، این دارو مانند شمشیر دولبه عمل کرده و عوارض خطرناکی به سیستم ایمنی بدن وارد می‌سازد. کورتون هر چند علائم بیماری را کاهش می‌دهد اما بیماری را از بین نمی‌برد.

درمان سرماخوردگی با دگزامتازون

«من هر وقت سرما می‌خورم تا دگزا نزنم خوب نمی‌شوم» ‌ این نکته مشترک بسیاری از مشتری‌های ثابت این دارو است. اثر دگزامتازون در سرماخوردگی‌های رایج بیشتر علامتی است. یعنی باعث سرکوب واکنش‌های ایمنی می‌شود و در نتیجه علائم بیماری را می‌پوشاند. این قضیه در سرماخوردگی‌های ویروسی چندان اشکالی ایجاد نمی‌کند، اما در سرماخوردگی‌های همراه با عفونت باکتریایی (مثلا انواع تب دار یا همراه با گلودرد چرکی) با سرکوب ایمنی بدن، برای باکتری‌ها فرصتی را برای سازماندهی نیرو‌ها و تکثیر فراهم می‌کند و در نتیجه ممکن است چند روز بعد منجر به شعله ور شدن بیماری و حتی ایجاد عفونت‌های شدید تنفسی شود.

این البته همه داستان دگزامتازون نیست. دکتر دهقان نخستین عارضه‌ دگزامتازون را پوکی استخوان اعلام کرده و گفت: کورتون مانع رسوب کلسیم در استخوان‌ها می‌شود و فرایند استخوان‌سازی را کاهش می‌دهد. فشار خون، چاقی و مشکلات بینایی از قبیل کاهش بینایی، آب مروارید، آب سیاه، خونریزی گوارشی و اختلالات بسیار شدید هورمونی از دیگر عوارض دگزامتازون است.

این بماند که مصرف دگزامتازون برای افرادی که از دیابت و فشار‌خون رنج می‌برند یا زنان باردار می‌تواند با عوارض پیچیده‌تری همراه باشد. دسته دیگر مشتریان این آمپول اما دوپینگی‌ها و برخی بدنساز‌ها هستند. کورتون‌ها می‌توانند ضمن ایجاد نوعی حالت خوش آنی در فرد، باعث تغییرات آنی در میزان قند خون شوند و به‌صورت کوتاه‌مدت برخی توانایی‌های جسمانی را افزایش دهند‌به همین دلیل این دارو در فهرست ممنوعه دوپینگ قرار دارد.(شفاآنلاین) 

جام جم سرا- حتما برای شما هم پیش آمده که دچار سرماخوردگی یا حساسیت شده باشید و در مراجعه به پزشک و خرید داروها، ببینید که آمپول دگزامتازون هم برایتان تجویز شده است. دگزامتازون یکی از پرمصرف‌ترین داروهای کشور است، اما اطلاعات شما درباره این دارو چقدر است و درباره موارد مصرف و عوارض جانبی آن چه می‌دانید؟

دگزامتازون در یک نگاه

دگزامتازون دارویی از دسته کورتیکواستروئیدها است و در بازار دارویی ایران به شکل قرص، آمپول و قطره عرضه می‌شود. کورتیکواستروئیدهایی مثل دگزامتازون، پردینوزولون و بتامتازون داروهایی هستند که مثل هورمون‌های غده فوق کلیه عمل می‌کنند. دگزامتازون و به طور کلی خانواده کورتیکواستروئیدها برای درمان بیماری‌های مختلفی تجویز می‌شوند که التهاب (تورم، قرمزی، درد)، بیماری‌های پوستی، بیماری‌های خونی، بیماری‌های چشمی، بیماری‌های تیروئید، آلرژی و آسم، بیماری‌های خود ایمنی مثل لوپوس و پمفیگوس، بیماری‌های غده فوق کلیوی، شوک آنافیلاکتیک (شوک ناشی از حساسیت)، روماتیسم مفصلی و بعضی از انواع سرطان‌ها از آن جمله است.

موارد سوءمصرف

در سال‌های اخیر مصرف دگزامتازون به طور بی‌رویه در ایران افزایش داشته است. براساس آمارهای ارائه شده در سال گذشته دگزامتازون درصدر داروهـــای تجــــویز شده در کشور قرار داشته است. شاید دلیل پرطرفدار بودن این دارو این باشد که در سال‌های گذشته، دگزامتازون به یکی از انواع داروهای دوپینگ رایج در باشگاه‌های بدنسازی تبدیل شده است و باعث افزایش وزن کاذب می‌شود، هر چند این افزایش وزن ایجاد شده حاصل از تجمع آب و مایعات در بدن است و هیچ تاثیری در افزایش حجم عضلات و توان ورزشکار ندارد و حتی مصرف منظم آن به کاهش توده عضلانی شخص منجر می‌شود. از دیگر موارد سوءمصرف داروی دگزامتازون می‌توان به استفاده از آن برای رفع علائم سرماخوردگی و حساسیت‌های ساده و کاهش دردهای عضلانی اشاره کرد که تاثیری موقت در درمان آنها دارد. توصیه می‌شود برای رفع علائم سرماخوردگی از دگزامتازون استفاده نکنید، چراکه این دارو با تضعیف سیستم ایمنی بدن زمینه را برای تشدید بیماری‌های عفونی فراهم کرده و طول مدت بیماری را افزایش می‌دهد.

عوارض جانبی

دگزامتازون هم مثل هر داروی دیگری اثرات و عوارض جانبی خود را دارد و این عوارض جدی است. باید دگزامتازون را قاتل استخوان‌ها دانست، چرا که بزرگ‌ترین عارضه آن پیشگیری از رسوب کلسیم در استخوان و ایجاد پوکی استخوان است.

همچنین دگزامتازون روی سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارد و باعث بروز مشکلاتی از قبیل نفخ، زخم‌های مری و معده می‌شود. افزایش فشار چشم، آب مروارید و گلوکوم (آب سیاه) از عوارض دیگر مصرف زیاد این داروست. مصرف بالای این دارو با تاثیر بر سیستم قلبی ـ عروقی، به افزایش قند خون منجر می‌شود و در نتایج آزمایشی اختلال ایجاد می‌کند.

توجه داشته باشید که این دارو و هم‌خانواده‌های آن باعث چاقی، اختلالات قاعدگی و پرمویی در خانم‌ها هم می‌شود. بهتر است در صورت مشاهده مشکلاتی مثل تورم در صورت و قوزک پا و همچنین مدفوع سیاه، قیری رنگ و عفونی که بیش از چند روز طول می‌کشد، پزشکتان را در جریان قرار دهید.

موارد منع مصرف

در صورتی که مبتلا به بیماری‌هایی مثل بیماری‌های زمینه‌ای مثل آبله مرغان، سرخک، بیماری‌های قارچی، صرع، دیابت،سل،عفونت‌های چشمی، اختلالات تیروئیدی، بیماری‌های کبدی، بیماری‌های کلیوی، فشار داخل چشم، بیماری‌های قلبی و فشارخون بالا،بیماری‌های گوارشی مثل زخم معده و اثنی‌عشر هستید، حتما پزشکتان را در جریان قرار دهید تا در تجویز این دارو تجدیدنظر کند. توجه داشته باشید در صورت داشتن برنامه یا تصمیم برای عمل جراحی و حتی جراحی‌های دندانپزشکی هم لازم است به پزشک اطلاع دهید. در دوران بارداری و شیردهی با توجه به عبور این دارو از جفت و ترشح آن در شیر، مصرف دگزامتازون باید با نظر پزشک باشد.

اختلال دارویی با داروهای دیگر

اگر داروهای رقیق‌کننده‌ خون مثل آسپرین و وارفارین، داروهای قلبی مثل دیگوگسین، قرص‌های ضدبارداری، ریفامپین، داروهای ضدتشنج مثل فنوباربیتال و فنی‌تویین مصرف می‌کنید، نباید از دگزامتازون استفاده کنید.

مصرف دگزامتازون و رژیم غذایی مناسب

اگر پزشک برایتان دگزامتازون تجویز کرده است باید تغییراتی در رژیم غذایی ایجاد کنید. همزمان با مصرف داروی دگزامتازون لازم است مصرف نمک را کم کنید.

در عین حال توصیه می‌شود مصرف شیر و مواد غذایی حاوی پروتئین را افزایش دهید. از آنجا که این دارو باعث بروز ناراحتی‌های معده می‌شود، بهتر است بعد از غذا یا همراه با شیر مصرف شود.

در صورت فراموش کردن مصرف دارو

در صورت فراموش کردن مصرف یک نوبت دارو، به محض یادآوری، دارو را مصرف کنید البته به شرط این‌که فاصله زیادی تا زمان مصرف نوبت بعدی وجود نداشته باشد. در غیر این صورت از مصرف نوبت فراموش شده صرف‌نظر کرده و تنها داروی نوبت بعدی را مصرف کنید تا دوز آن دوبرابر نشود.

شیوه مصرف

نکته مهم دیگری که باید در مورد مصرف دگزامتازون در نظر بگیرید مصرف دقیق دوز آن است. هرگز مقدار تجویز شده توسط پزشک را کم یا زیاد نکنید و به هیچ عنوان مصرف دارو را به صورت ناگهانی قطع نکنید.

اگر مدت زمان طولانی از این دارو استفاده می‌کنید، با نظر پزشک مقدار تجویزی را بتدریج کم کنید. توجه داشته باشید قطع ناگهانی دارو، عوارضی مثل تب، دردهای عضلانی،سردرد، بی‌اشتهایی و کاهش وزن را به دنبال دارد.

مریم بهاری ساروی، پزشک داروساز / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)