عنوان :
تفسير قرآن در نهجالبلاغه
نويسنده :
عباس حسنپور
سال :
81-80
استاد :
دكتر عباس همامي
دانشگاه :
دانشگاه آزاد اسلامي تهران
موضوع :
. پژوهش: بررسي، شناسائي، استخراج و تطبيق خطبهها، نامهها و حكمتهاي متن نهجالبلاغه با آيات قرآن مجيد از لحاظ محتوا و تشبيهات كلامي و طبقهبندي موضوعي آنها با شرح مختصري از مفاهيم لغوي كلمات. 2. روش نمونهگيري افراد نمونه از نظر تعداد جنس و غيره: ابتدا مطالعه تاريخچه نهجالبلاغه و مصنف آن (سيد رضي ره) و نيز شروح مختلفي كه در اين خصوص نگاشته شده است. 3. روش پژوهش: با استفاده از روش كتابخانهاي و كتب معتبر موجود و با بهرهمندي از نظريات ثمربخش و ارزنده استاد محترم راهنما و مشاور، تحقيق شكل گرفته است. 4. ابزار اندازهگيري: بررسي نظري و تحليلي تفسير قرآن در نهجالبلاغه. 5. طرح پژوهش: پس از جمعآوري مطالب مربوطه به بررسي و انطباق آيات، كلمات و موضوعات مشترك با استفاده از قرآن مجيد و متن نهجالبلاغه و ترجمه سيد رضي (ه) به همراه استفاده از كتب نوشته شده در اين مورد پرداخته شده است. 6. نتيجه كلي: بطور كلي ميتوان نتيجه گرفت كه انطباق و مقايسه آيات قرآن كريم با سخنان گرانقدر حضرت علي(ع) در نهجالبلاغه و ارتباط مسقيم و غيره مستقيم و نيز مطالب يكسان و گوناگون آن، ما را به بصيرت و آگاهي بيشتري در زمينههاي تفسيري ميرساند.
عنوان :
نگرشي بر مكتب جامعهشناسي قرآن مجيد
نويسنده :
محسن نصري
سال :
78-77
استاد :
دكتر مجيد كارشناس
دانشگاه :
دانشگاه آزاد اسلامي واحد دهاقان
موضوع :
در اين رساله ذيل عنوان «نگرشي بر مكتب جامعهشناسي قرآن مجيد» بر آن بوديم كه به تبيين ديدگاههاي قرآن مجيد در خصوص «جامعه» و « قوانين اجتماعي» حاكن بر آن بپردازيم. لذا به طرح پرسشهايي پرداختيم و با بهرهگيري از «آيات قرآن مجيد» به پاسخدهي آنها همت گمارديم. در اين راستا در بخش اول، تحت عنوان «شناختشناسي در قرآن مجيد»، از «روش وحياني» بعنوان يك روش علمي شناخت ياد نموديم و بيان كرديم كه با توجه به «موضوع» و «هدف» در «علم جامعهشناسي»ميتوان از «روش وحياني» كه همان بهرهبرداري از آيات قرآن مجيد ميباشد، براي كشف «قوانين اجتماعي» بهرهبرد. در بخش دوم، تحت عنوان «انسانشناسي در قرآن مجيد»، در اهميت و نقش پيش فرضهاي انسان شناختي در جامعهشناسي نكاتي را مطرح و از اين رو «انسان» از ديدگاه قرآن مجيد را تبيين نموده و ماهيت «ازويي» و «بسوي اويي» انسان در سه مرحله قبل از دنيا، دنيا و پس از دنيا را تشريح كردهايم. در بخش سوم، تحت عنوان « مباني جامعهشناسي در قرآن مجيد»،منشاء حيات اجتماعي را «فطرت» مطرح نموده و تركيب جامعه را « تركيب انساني» دانسته كه «اصالت فطرت» از ديدگاه قرآن مجيد،مشخص كننده دو گرايش فردي و اجتماعي در حيات دنيوي انسانها ميباشد. سپس به اثبات «قانونمندي جامعه شناسي در قرآن مجيد»،تعدادي از قوانين اجتماعي را از آيات قرآنمجيد استخراج نموديم كه در قالب مباحثي از قبيل:«جامعهشناسي دين»، «جامعه شناسي ولايت»،«جامعهشناسي توسعه»،«جامعهشناسي انحطاط»،« جامعهشناسي طبقات اجتماعي» و « جامعهشناسي جهاد» ارائه گرديده است. بنابراين «مكتب جامعهشناسي قرآن مجيد» قادر است كه حقيقت «جامعه» و « قوانين اجتماعي» آن را در اختيار بشريت قرار دهد تا با استفاده از اين قوانين مهندسي اجتماعي و به تعبيري«جامعهسازي» امكانپذير گردد و «حيات طيبه» كه مصداق عيني «جامعه انساني»ميباشد، هويدا گردد.
عنوان :
مصلحان در قرآن
نويسنده :
ياسر يوسفي
سال :
1382
استاد :
استاد فروغي
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
در فصل اول ابتدا مقدمه كوتاهي در اين زمينه آورده شده است و هدف از تحقيق ـ پيگيري علاقمندي شخص در رابطه با موضوع. پس از مطالعات مقدماتي و مدون كردن انگيزهها :پرسشها و فرضيات زير در قالب دستهبندي حاضر پيگيري شد و آنچه در پي خواهد آمد پاسخي است بر اين پرسشها و پيگيري فرضيات ارائه شده . 1ـ مصلحان(ع) و فرق آنها با پيامبران(ع) 2ـ مصلحان 3ـ مصلحاني كه در قرآن از آنها ياد شده به همراه ، اطلاعات ارائه شده از آنها در قرآن 4ـ آنچه در مورد مصلحان در تفاسير و تواريخ ديگر آمده است . روش به صورت كتابخانهايي و اسنادي بوده است . فصل چهارم در 5 بخش تنظيم شده است . بخش اول: مصلحان و تفاوت آنها با پيامبران . بخش دوم: مصلحان و مردم، بخش سوم : مصلحان در قرآن و آيات و تفاسير مربوط به آنها ، بخش چهارم : اقدامات مصلحان ، بخش پنجم: مقايسه آنچه قرآن درباره مصلحان آورده با آنچه در تواريخ در مورد برخي از آنها موجود است و در فصل پنجم :نتايج به دست آمده، مصلحان در فاصله آمدن پيامبر بزرگ يا دنباله را آنها بودند و يا به عنوان زمينهساز پيامبر جديد سعي در آمادهسازي افكار عمومي دانشمند كه نتيجه اقدامات آنها برابر آنچه در قرآن شريف آمده است ،داستانهايي بدست جهت آموزان ، حذف مشترك مصلحان با پيامبران در ساختن جامعهاي آرماني و گسترش عدالت اجتماعي ايجاب مينمود، كه با تلاش خستگي ناپذير در فعاليت فرهنگي،نظامي و غير هم در راه محو ظلم و باورهاي غلط و اوهام بكوشند كه تلاش و پايندگي ، رمز موفقيت اين افراد بوده است . برابر آنچه در قرآن كريم ميخوانيم مصلحان قرآني پا به پاي مردم در ميان مردم مثل آنها با تحمل مشكلات جامعه در رفع مشكلات مردم كوشيدهاند . در تحقيقات تاريخي بسياري از آنچه در قرآن آمده است به وسيله محققان يافته و تطبيق شده است و حتي برخي از اين تحقيقات باورهاي گذشته را در تفسير برخي از آيات قرآني باطل نموده است كه حقانيت و اصالت كورش به عنوان ذوالقرنين يكي از آنها است .
عنوان :
رابطه انسان و شيطان در قرآن
نويسنده :
جواد ميآبادي
سال :
1382
استاد :
اميري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
فصل اول: اين فصل دربرگيرنده قسمتهاي مختلفي است كه عبارتند از : مقدمه،بيان مسئله، هدف تحقيق ، فرضيات و تعريف مفاهيم و اصطلاحات ،فصل دوم : در اين فصل با روش كاربراي دستيابي به نتايج مورد نظر تحقيق اشنا ميشويد كه شامل قسمتهايي مختلف است كه عبارتند از: طرح پژوهش،فنون تحقيق و طرح زمان اجرايي، فصل چهارم: در اين فصل به تجزيه و تحليل مطالب مورد نظر پرداخته ميشود و به پاسخگويي و دستيابي به فرضيههايي كه در فصل اول مطرح شده است فصل چهارم در نه بخش دستهبندي و نوشته شده است كه به ترتيب عبارتند از : بخش اول، واكنش شيطان در رابطه با خلقت انسان . بخش ششم : راههاي نفوذ شيطان در وجود امثال . بخش هفتم : فرجام پيروي از شيطان ، بخش هشتم : برخورد شيطان با انسانهاي گمراه شده توسط او در قيامت بخش نهم: راهها نجات از دام شيطان ، فصل پنجم ، در فصل پنجم، با بهرهگيري از مطالب جمعآوري شده در پروژه به نتيجهگيري و استتاج ميپردازيم و در اين فصل به منبع مأخذ و ضمائم پرداخته شده است . هدف اصلي نامبرده اين بوده كه به انسان بفهماند در قرآن شيطان براي استان معرفي شده و راه مبارزه با آن بيان شده است . روش اجرا ايشان از روش كتابخانهايي به صورت فيشبرداري استفاده نمود. نتيجه : شيطان هم باعث ضلالت انسان است و هم باعث هدايت آن لذا با توجه به آيات قرآن كه براي ما آن را معرفي نموده است . پيوسته بايد،شيطان مبارزه نمود چرا كه شيطان خوب ميتواند انسان را اسير خود نمايد . ايشان در اين تحقيق به صورت كامل ،راههاي مبارزه با شيطان، خوب شيطان ،راههاي نجات از دام شيطان را بيان نموده است .
عنوان :
بررسي پيوند ولايت و تقوي در قرآن
نويسنده :
كوروش حسيني
سال :
1382
استاد :
استاد شريفي
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
پروژه به صورت 5 فصلي برابر روش تنظيم پروژه، تنظيم شده فصل اول: شامل مقدمه پژوهش ،بيان مسأله ، هدف، تحقيق، فرضيات: تعريف مفاهيم و اصطلاحات و فصل دوم،مرور متون مطالعاتي و فصل سوم در اين قسمت طرح پژوهش كه عبارت از يك چارچوب مشخص است و مطابق اين چارچوب شكل گرفته و فنون و ابراز و فصل چهارم در 8 بخش تنظيم شده است . 1ـ تعاريف لغوي و قرآني ولايت و اقسام ولايت . 2ـ اختصاص به تقوا در قرآن و ويژگيهاي متيقن . 3ـ اهميت ولايت در آيات قرآن . 4ـ ولايت ظالمان. 5ـ دلايل تحريم ولايت ظالمان با توجه به آيات قرآن . 6ـ ولايت مؤمنان در قرآن . 7ـ رابطه ولايي و پيوند ولايت با تقوا و مواردي كه موجب تقوا در پيروان وليفقيه ميشود.8ـ پيوند ولايت باتقوا با عنوان ولايت و تقوا لازم و ملزوم يكديگرند. و فصل پنجم :منابع و مأخذ ميباشد . روش اجرايي تحقيق به صورت كتابخانهايي و منش برداري . هدف تحقيق : تقوا يكي از مهمترين و اساسي ترين ويژگيهاي ولايت است . 2ـ ولايتهايي مورد قبول قرآن كه تمام شرايط و ويژگيهاي يك رهبر الهي را داشته باشد. 3ـ ولايتهايي كه توأم با تقواي الهي نباشند جامعه را به سوي تباهي و فساد سوق ميدهند. 4ـ تنها ولايتهايي كه از سرچشمه وحي نشأت گرفته باشند و افراد پرهيزگار در رأس آن باشند جامعه را به سوي سعادت و سلامت رهنمون ميشوند. در پايان نتيجه گرفته شده كه ولايت و تقوا لازم و ملزوم يكديگرند.
عنوان :
امتحان الهي ازديدگاه قرآن
نويسنده :
نبي نوشادي
سال :
1382
استاد :
استان حسين دوزبخشان
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
فصل اول : در اين فصل ابتدا مقدمه بيان شده است كه شامل توضيحي در مورد قرآن و اهميت آن در زندگي بشر ميباشد . پس از مقدمه بيان مسئله آمده كه علت گرايش به اين موضوع در آنجا تشريح شده است و در هدف تحقيق به اهداف كلي و جزئي تحقيق اشاره شده و فرضيات سؤالاتي در خصوص موضوع مطرح شده و تعاريف مهم اصطلاحات از جمله ابتلاء، امتحان، فتنه ـ تمصيص و معناي آنست . فصل دوم:منابع مهمي كه مورد مطالعه قرار گرفته شدهاند مانند تفسير الميزان تفسير مجمعالبيان ـ نمونه فصل سوم: در اين فصل طرح پژوهش و روش تحقيق و مدت زمان اجرايي فصل چهارم شامل 6 بخش : 1ـ انتهاي الهي 2ـ امتحان الهي و مفاهيم مترادف آن 3ـ وسايل ابزار امتحان 4ـ فلسفه امتحان و آزمايش الهي 5ـ امتحان انبياء الهي و اقوام مختلف 6ـ عكسالعمل انسان در مقابل امتحانات خداوند فصل پنجم نتيجهگيري صورت گرفته پس از تجزيه و تحليل دادهها نتيجهگيري صورت گرفته و توصيهها و منابع و مأخذ . هدف تحقيق : رسيدن به معني و مفهوم امتحان الهي و آزمايشات و اينكه آيا خداوند متعال خودش از نتيجه اين آزمايشها آگاه نيست كه دست به آزمايش انسانها ميدهد روشنسازي اينكه خداوند به چه وسيلههايي ما انسانها را در معرض ابتلاء و آزمايش قرار ميدهد و آيا امتحان الهي مختص به يك زمان و عصر است . روش اجرا: به صورت فيشبرداري و كتابخانهاي بوده است . نتيجهگيري : 1ـ امتحان الهي يكي از سنتهاي خداوند است كه هميشه ثابت و جاري و غير قابل نسخ است . 2ـ آزمايش الهي در هر عصر براي تمام افراد جامعه حتي پيامبران و امامان معصوم (ع) بوده است و اكنون جريان دار . 3ـ امتحان الهي خداوند برحسب يادگيري و كشف مجهولات نيست بلكه صرفاً به جهت آن است كه صلاحيت باطني انسان از ابزار و وسايل گوناگون استفاده ميكند. 4ـ امتحان الهي به مصائب و يا اموري كه لازمه آن بر خورد با رنجها و سختيهاست و عامل بسيار مهمي در بيداري انسان است . 5ـ آزمايش الهي موجب پايان دادن به غرورها و غفلتها و طغيانها و خوابزدگيهاست .
عنوان :
دعا و تلاش در قرآن و روايات
نويسنده :
سيد امينا... ساجدي
سال :
1382
استاد :
استاد دوزبخشيان
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
در فصل اول: مقدمه بيان شده كه به طور خلاصه نقش دعا در زندگي را بيان ميكند ،بيان مسئله، هدف تحقيق ، فرضيات ... فصل دوم : منابع مطالعاتي فصل سوم روش كار و فصل چهارم كه به چند قسمت تقسيم شده است . 1ـمفهوم دعا و نيايش 2ـ فلسفه دعا 3ـ اهميت دعا 4ـ فوائد دعا 5ـ آثار دعا 6ـ دعا از نگاه دانشمندان غير مسلمان 7ـ قضا و قدر 8ـ آداب و مقدمات دعا؟ 9ـ شرايط اجابت دعا 10ـ شرايط اصلي حقيقي بودن دعا 11ـ شرايط فرد دعا كننده 12ـ موانع اجابت دعا 13ـ كسانيكه دعاي آنها اجابت مي شود 14ـ تفاوت دعا با ندا 15ـ پاسخ به چند پرسش در مورد دعا 16ـ ذكر خداوند 17ـ ذكر خدا چيست و چگونه است 18ـ ياد خدا دلها را آرام ميكند 19ـ خدا را بسپاس ياد كنيد. 20ـ منظور از ذكر كثير چيست . 21ـ نتايج اعراض از ذكر خداوند 22ـ تنگي معيشت 24ـ نابينا بودن در روز قيامت . اهداف تحقيق: هدف كلي تحقيق : هدف كلي بررسي و جمع اوري و توضيح و تفسير آيات قرآني و روايات مورد نظر در زمينه دعا و تلاش ميباشد تا با ايجاد يك مجموعه مدون گامي در جهت پاسخگويي به سؤالاتي كه در ذهن خيلي افراد بشر وجود دارد برداشته شود. ب – اهداف جزئي : تحقيق مورد نظر داراي بعضي اهداف جزئي ميباشد كه بدين صورت بيان شده 1ـ بررسي نقش دعا در زندگي اجتماعي افراد 2ـ پاسخگويي به شبهات كه در زمينه مستجاب نشدن بعضي دعاها وجود دارد . 3ـ بررسي و شرايط و موانع استجابت دعا در زندگي . روش كار : به صورت كتابخانه اين دانش برداري . نتايج به دست آمده: 1ـ با توجه به اين آيه قرآن كه خداوند ميفرمايد لما برزوا لجالوت و جنوده قالوا ربنا فرغ عليه حجراً و ثبت اقدامنا القوم الكفرين (بقره 250) 2ـ هر اندازه انسان خواستنش از خداوند بيشتر باشد به هستي و بزرگي پروردگار و ضعف و كمي خود پي ميبرد زيرا مشخص دعا كننده و روح خود را به اصل خويش كه خداوند سبحان مرتبط مينمايد . 3ـ اگر انسان از دعا رويگردان شود خود و همهچيز را مؤثر دانستند و خدا را هيچ كاره و اين عين كفر و شرك است . 4ـ هر فردي كه دعا ميكنند نبايد حتماً انتظار اجابت آن را داشته باشد چون همانطور كه در متن تحقيق بيان شد بعضي مواقع مصلحت خداوند ايجاب ميكند كه دعا را مستجاب نكند. 5ـ اينكه دانسته شود در راه اجابت دعاها هميشه موانعي وجود دراد كه بايد به موقع تشخيص داده شوند و از راه برداشته شود و زمينه اجابت دعا را فراهم نمايند. 6ـ ذكر خداوند باعث آرامش دلها ميشود و درهمه حال انسان بايد به ياد خدا باشد و لحظهاي از ياد خدا غافل نباشد .
عنوان :
سير تكاملي تفسير از آغاز تاكنون
نويسنده :
رضا نامداري پژمان
سال :
1382
استاد :
استاد حسين دوزبخشان
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
هدف تحقيق: 1ـ علت پيدايش شيوههاي مختلف تفسيري در قرآن . 2ـ شناخت طبقات مفسران شيعه و اهل تسنن و منابع تفسيري هر يك از آنان. 3ـ روشها و شيوههاي تفسيري و چگونگي تفاسير ائمه(ع) .4ـ تفاوت و اختلافات بين تفاسير در قرون اعصار مختلف . روش اجرايي : به صورت كتابخانهايي . در فصل چهارم به موضوعات ذيل پرداخته شده است. ـ علت پيدايش شيوههاي مختلف در تفسير قرآن . ـ مذاهب مناهج تفسيري . ـ طبقات مفسران شيعه. ـ معروفترين تفاسير اهل سنت . ـ تفسيرهاي ائمه معصومين (ع). ـ شرح مفسران از قرن اول هجري تاكنون. ـ تفسير قرآن در زبانهاي اروپايي . نتايج به دست آمده: آنچه از نتايج اين تحقيق برمي آيد اين است كه تفسير و تأويل را شناخته و تفاوت بين آنها را بدانيم و اين كه ديگر از چه زماني آغاز شد و چگونه از معلم حديث جدا و مستقل گشته است و پيشگامان اين امر چه كساني بودهاند. اينكه اهميت و ارزش دين علم را بشناسيم زيرا يكي از شاهراههاي مهم در دريافت تفاهيم و احكام و نكات مهم آيات قرآني كه انسان را به سرمنزل كمال و سعادت رهنمون ميشود، تفاسير و شناخت آيات و عمل به آن است پي بردن به تفاسير متعددي كه دو قرن داراي چه ويژگي تفسيري است چرا اصول شيوه تفسيري مفسران باهم متفاوت است .
عنوان :
فلسفه احكام در قرآن
نويسنده :
علي اصغر فارسي
سال :
1382
استاد :
استاد اميري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
هدف تحقيق: هدف كلي از بررسي اين تحقيق جمعآوري و توضيح و تفسير آياتي است كه در قرآن ضمن بيان احكام به فلسفه آنها نيز اشاره شده است تا با ايجاد يك مجموعه از فلسفههاي احكام كه در قرآن بيان شده ، گامي در جهت پاسخ به سؤالات قشر جوان جامعه و گرايش هر چه بيشتر آنها نسبت به احكام برداشته شود، اهداف جزئي به طور كامل در پروژه ذكر شده است و روش اجرايي به صورت كتابخانهايي . فصل چهارم تحقيق را به 3 بخش تقسيم كرده است 1ـ احكام عبادي 2ـ احكام اقتصادي 3ـ احكام اجتماعي . نتايج بدست آمده: 1ـهدف نهايي از تشريع احكام رساندن انسان به رشد و كمال ميباشد. 2ـ از آنجا كه احكام بر اساس نيازهاي انسان تشريع شدهاند و انسان داراي نيازهاي ثابت و متغير ميباشد يعني يك دسته از نيازها مربوط به نسل و دوره زماني خاصي نميشود و در همه انسانها ثابت ميباشد مثل نياز به محبت و دستهاي ديگر از نيازها با توجه به مقتضيات زمان تغيير ميكنند بنابراين احكام به هر دو دسته توجه داشته و پي بردن به اين نيازها در مورد همه احكام براي ما ممكن نيست مگر در موارديكه خود شارع مقدس به علت اصلي حكم اشاره كرده باشد .3ـ در خصوص فلسفه احكام و رابطه آن با عمل كردن به احكام بايد گفت : هر كس كه با تحقيق و بررسي اصول دين مقدس اسلام را پذيرفت بايد به انجام احكام تن در دهد. 4ـ فلسفه احكام در گرايش به دين نقش مؤثري دارد،زيرا شبهات و ابهامات را از چهره احكام ميزدايد و ماهيت اصلي احكام را مشخص مينمايد و پيشرفته و متعالي بودن احكام را به نمايش ميگذارد و از طرفي يك قسمت عمده دين را حين احكام تشكيل ميدهند . در چنين شرايطي انسانها دين را در راستاي سعادت و كمال خود مييابند و به برتري آن بر مكاتب بشري و غير الهي واقف ميشوند و سر تعظيم در برابر آن فرود ميآورند.
عنوان :
تأثير قرآن كريم بر دفتر اول مثنوي معنوي
نويسنده :
سيد مهدي آخشك
سال :
1382
استاد :
دكتر محمد حسن قهري خيامي
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
هدف تحقيق :دانستن اين مطلب كه پرتو كلام وحي تا چه اندازه بر قسمتي از سخن و انديشه مولوي تابيده است و نيز سعي در دستيابي و نزديك شدن به چگونگي طرز تلقي وي از اين انوار الهي هدف از اين پروژه پژوهشي است . روش اجرايي: به صورت كتابخانهايي و اسنادي ميباشد . در فصل چهارم اين پروژه به پرسشهاي تحقيقاتي ذيل پاسخ داده شده : 1ـ كدام يك از ابيات سروده شده در دفتر اول مثنوي دربرگيرنده آيه كلمه و يا عبارتي قرآني است . 2ـ مراد از مولانا از گنجاندنن كلام وحي در سخنش چيست و چه غيتي از ذكر هر كدام آنها دارد؟ 3ـ آيات قرآني كه در دفتر اول مورد توجه مولانا بوده است در كدامين ابيات از دفترهاي ديگر مثنوي و كليات شمس تبريزي تكرار شدهاند؟ جواب سؤال اول: از ميان 4003 بيت سروده شده در دفتر اول تعداد 143 بيت يافته ميشود كه آيه كلمه و يا عبارتي قرآني در آنها به كار رفته است . البته اين نقل و اخذ الفاظ چنانكه در فصل چهارم به طور كامل آمده به جاي، جاي مثنوي شكل و جامهاي كه بخود ميگيرد هميشه يكرنگ و يكسان نيستند يعني، گاه به صورت صنعت ادبي درج و گاه نيز به شكل تلميح و يا ارسال المثل آورده ميشود با اين وجود به نحو بارزي انديشه و تفكر مولانا را منور از نور قرآن كريم نشان ميدهد . جواب سؤال دوم: مولانا از گنجاندن كلام وحي در سخنش چيست و چه غايتي از ذكر هر كدام آنها دارد . تمسك به قرآن و اشاره به برخي آيات و عبارات قرآني در طي كلام مثنوي در بعضي موارد از مقوله ارجاع و اتشهادات و منظور مولانا از اين آويختن در دامن قرآن اين است كه هر گونه شك و ترديد را در مورد سخنان خويش از خاطر و ذهن مخاطب دور كند و توافق آن اقوال و ادعاها را با جان كلام حق كه نزد گوينده و مخاطب هر دو ملاك عمده تعيين است .. جواب سوال 3ـ با بررسي فصل چهارم اين پژوهش عمق انديشه قرآني مولوي بيش از پيش نمايان ميشود چرا كه بسياري تعبيرات به كار رفته در ابيات دفتر اول در كليات كبير و دفاتر ديگر مثنوي تكرار ميشود. و در پايان نتيجه گرفته شد كه به هر حال ميتوان نتيجه گرفت كه پايه و شالوده انديشه مولانا قرآن كريم است و احاطه كم نظير اوبر كلام وحي و نيز كلام وحي بر او اين موضوع را آشكار ميكند.
عنوان :
تربيت در سوره لقمان
نويسنده :
طاهره واعظي
سال :
1382
استاد :
دكتر غضنفري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
شامل 5 فصل است. فصل اول تربيت و اخلاق كه پس از تعاريف هر يك فرق اين دو را بيان شده است . فصل دوم محتواي كلي سوره و فضيلت قرائت آن آمده است . فصل سوم شبهه نسبت مطرح شده كه در پايان بطلان آن به اثبات رسيده است . فصل چهارم لقمان و حكمت كه در اين بخش نظريات مختلف راجع به شخصيت لقمان بيان شده و سپس تعريف حكمت و نحوه اعطاي حكمت به لقمان بيان شده است . فصل پنجم فرايندهاي تربيتي سوره لقمان آمده است كه شامل: 1ـ شكر 2ـ شرك3ـ احترام به والدين 4ـ تشويق و تنبيه معنوي 5ـ نماز 6ـ امر به معروف و نهي از منكر 7ـ صبر 8ـ تكبر و غرور. 9ـ اعتدال و ميانهروي 10ـ لهوالحديث11ـ علم غيب. بيان شده است كه در اين موارد هر كدام به عنوان يك بخش ذكر شده است و پس از توضيحاتي نقش تربيتي آن آمده است كه در مواردي كه بيان نشده و به دليل اين است كه در حين بخش به نكتههاي تربيتي آن اشاره شده است . در پايان نيز نتيجهگيري و فهرست منابع ذكر شده است .
عنوان :
سيره دعوت انبيا به دين
نويسنده :
حكيمه بيرنژاد
سال :
1382
استاد :
دكتر غضنفري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
اين پروژه تحقيقاتي در رابطه با شناسايي روشهاي تبليغي انبيا به عنوان روشهاي صحيح و نتيجه بخش ميباشد مهمترين مباحث فصل اول ضرورت و اهميت تبليغ، تبيين استراتژي تبليغ در اسلام و شرايط موفقيت يك پيام ميباشد. و در فصل دوم روشهايي كه انبيا در دعوت خويش به كار بردند مورد بررسي قرار گرفته است كه مبنا و محور اصلي اين فصل آيه 125 نحل (ادع الي سبيل ربك بلحكمة و الموعظة الحسنه و جارلهم برالتي هي احسن....» ميباشد كه به سه شيوه اصلي دعوت يعني حكمت، موعظه و جدال احسن اشاره كرده است كه اين سه شيوه به شكل مبسوط مورد بررسي قرار گرفته است و در فصل سوم سيره خاص دعوت حضرت ابراهيم (ع) مورد بحث و بررسي قرار گرفته است و در فصل چهارم به اصول مشترك رسالت پيامبران پرداخته شده است و در دو مقوله ويژگي خاص انبيا و عناصر مخصوص دعوت. و فصل پنجم دربرگيرنده صفات و ويژگيهاي يك مبلغ موفق ميباشد.
عنوان :
علل و ريشههاي جرم از ديدگاه قرآن
نويسنده :
محبوبه حسيني كلاسته ساداتي
سال :
1382
استاد :
دكتر توحيد فام
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
پروژه شامل سه فصل ميباشد . در فصل اول كه شامل 4 بخش است . به بررسي علمي مباحث جرم و جرمشناسي پرداخته است كه در بخش اول كه تحت عنوان تعاريف جرم ميباشد . ضمن بررسي لغوي جرم تعاريفي كه از ديدگاه اسلام، جرم بر مبناي حقوق موضوعه ايران،جرم در حقوق خارجي و جرم از ديدگاه جامعهشناسي و جرمشناسي ميباشد. در بخش دوم اين فصل به مفاهيمي در جرمشناسي پرداخته است .در بخش سوم بر طبقهبندي معروفي كه از جرايم ارائه شده است ميپردازد. و در بخش چهارم به مراحل پيدايش جرم كه جرم بايد از چه مراحلي عبور كند تا به وقوع بپيوندد را مطرح ميكند. فصل دوم اين پروژه فصل تفسيري آياتي ميباشد كه در آن به علل جرم اشاره نموده است و اينكه عوامل متعددي ميتوانند در بروز جرم دخالت كنند. و در اين فصل به جرمهايي از جمله قتل و زنده به گور كردن دختران و ... اشاره نموده است . فصل سوم فصل پيشگيري از جرم ميباشد. در اين پروژه سعي شده است كه عللي كه در به وجود آمدن جرم مؤثر هستند را شناسايي كنيم و در جهت رفع و درمان آن اقدام كنيم. مسأله جرم و جنايت امنيت و سلامت جامعه را تهديد ميكند و جامعه را متزلزل مينمايد و در اين چنين جامعهاي است كه افراد در صنفهاي مختلف در انجام وظايفشان كوتاهي ميكنند، ناامنيها ، بزهكاريها، قتل و كشتارها، اعتياد به مواد مخدر و ... زياد ميشود. در اين چنين جامعهاي است كه كفر به راحتي متركب جرم ميشوند پس بنابراين در نظام اسلام هميشه و در همه جا پيشگيري از وقوع جرم مقدم بر اصلاح آن ميباشد.
عنوان :
معاد جسماني در قرآن
نويسنده :
فتانه رضائي
سال :
1382
استاد :
حجتالاسلام آقاي گيوي
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
اعتقاد به معاد به عنوان يكي از بنيانيترين عقايد انسان در دوران حيات دنيايي براي نوع انسان همگانيست با توجه به اين اصلاصيل در اين تحقيق فصولي را دستهبندي كردهايم ، لذا در فصل اول به بررسي لغوي و اصطلاحي معاد پرداختهايم و معاد را در لغت به معناي بازگشت و رجوع و در اصطلاح عود ارواح يا اجساد معنا كردهايم. در فصل دوم: با استناد به آيات و روايات معاد را در نه گروه مورد بررسي قرار دادهايم . فصل سوم : با توجه به اينكه علما و دانشمندان و محققان از دستههاي مختلف فكري و عقيدتي به اين امر پرداختهاند معاد شده نظرات و عقايد آنها مورد بررسي و شبهات به عمل آمده را نيز مورد توجه قرار دادهايم . فصل چهارم: نظريه ملاصدرا و نقد نظريه ملاصدرا همانطور كه بيان شد اهميت معاد تا اندازهاي است كه ديدگاههاي مختلفي را دربردارد با توجه به اين اصل باارزش و لازمه آن داشتن اعتقادي صحيح و در خور توجه است بر آن شدم با مطالعه كتابخانهاي تقريباً گوشهاي از اين دامنه گسترده فلسفي، كلامي را مورد مطالعه قرار داهم . نتيجه : معاد يومالقيامةو روز رستاخيز علاوه بر عوده و بازگشت روح يا نفس حجر و آنجايي كه انسان بودن انسان وابسته به دو بعد روحاني و جسماني با همديگر است و با توجه به اينكه با فقدان اين دو بعد لفظ انسان صدق نميكند به دو نتيجه كلي برسيم خلق و حيات بخشي دوباره همان جسم دنيايي است نه غير از آن و معاد هم روحاني است هم جسماني.
عنوان :
عبادالرحمن در سوره فرقان
نويسنده :
ليلا پنجي
سال :
1382
استاد :
دكتر غضنفري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
اين پروژه تحقيقاتي در رابطه با ويژگيهاي عبادالرحمندر سوره فرقان ميباشد و مشتمل بر پنج فصل است كه عبارتند از : 1ـ بحث لغوي 2ـ جايگاه سوره فرقان 3ـ ارتباط عبادالرحمن با خدا 4ـ ارتباط عبادالرحمن با خلق5ـ نتيجهگيري و منابع و در فصل اول به بررسي معناي لغوي كلمات «فرقان»، « عبد» و « رحمان» ،پرداختين . در فصل دوم مشخصات كامل سوره، تناسب نامگذاري و هدف سوره را بيان كرديم. ويژگيهاي عبادالرحمن در ارتباط با خداوند را در فصل سوم مورد توجه قرار داديم كه شامل نيايش آنها در دل شب و عبادت مخلصانه آنها مي باشد و نيز خوف و خشيت ايشان از خداوند و نقش اعتدال و ميانهروي در زندگي بندگان شايسته خدا،و توحيد خالص و عفت و پاكدامني و توبه و تدبر در آيات الهي . در فصل چهارم ويژگيها و خصوصيات عبادالرحمن را در ارتباط با خلق مورد بحث و بررسي قرار داديم نقش كبر ـ حلم و بردباري و غضب و احترام به جادوانسانها ـ رعايت حقوق ديگران ـ از خدا طلب همسر شايسته و فرزندان صالح كردن و ... در پايان ، پس از بيان اين نشانهها كه همه تشكيل دهنده ملكات عالي انساني است ،خداوند مهربان،غرفههاي بهشت را در پرتو صبر و بردباري به آنان پاداش ميدهد.
عنوان :
صحابه در قرآن
نويسنده :
مريم صفري نيا
سال :
1382
استاد :
خانم دكتر ديالمه
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
مطالعه و بررسي زندگاني صحابه ميتواند بزرگترين درس زندگاني براي ما باشد و كردار و رفتار ايشان راهنماي ما گردد چرا كه ايشان نخستين دستاورد مكتب تربيتي پيامبر(ص) شمرده ميشوند و به مركز وحي از همه نزديكتر بودهاند. اما سوالي كه مطرح است اين است كه اين شرح و تفصيل احكام دين از تمامي صحابه قابل قبول ميباشد؟ احكام تشريعي و عقايد اسلامي را از كداميك از صحابه بايد گرفت؟ با توجه به اين مسأله كه اصحاب پس از رسول (ص) اختلاف كردند، باهم پيكار كردند بايد دقت لازم را به عمل آورد و با بررسي اوضاع و احوال و تاريخ زندگاني اصحاب در ميان رسول (ص) ،احكام و قوانين اسلامي را از معاونان و درستكاران صحابه دريافت نمود. بنابراين در ابتدا بايد ديد نظر قرآن درباره صحابه چيست؟ آيا قرآن همه صحابه را در يك رتبه و مقام ميداند؟ يا اينكه براي صحابه مراتب مختلف قائل است؟ پاسخي كه قرآن به اين سوال خواهد داد روشنگر اين مطلب است كه آيا همه صحابه ميتوانند ناقل سنت پيامبر (ص) باشند يا نه ؟ با توجه به اين سوالات اين پروژه تحقيقاتي در دو بخش شكل گرفته است . بخش اول يكسان و بخش دوم سيماي صحابه در قرآن كريم. بخش اول شامل دو فصل ميباشد. فصل اول معني و مفهوم صحابه در لغت و اصطلاح را بيان ميكند. فصل دوم نظريه عدالت صحابه و نقد ،بررسي آن را بيان ميكند. چون در رابطه با نظريه عدالت صحابه، نظرات مختلفي وجود دارد فصل جداگانهاي به اين مطلب اختصاص داده شده است . گروهي از مسلمين عقيده دارند تمام صحابه ميتوانند ناقل سنت پيامبر (ص) باشند و تمامي صحابه را عادل ميدانند كافي است كه حديثي را يكي از صحابه نقل كرده باشد، بنابراين آن حديث را بدون چون و چرا ميپذيرند . در اين فصل آيات و رواياتي را كه اين برده از مسلمين با آن استناد ميكنند آوردهايم و بعد از آن به نقد و بررسي اين آيات و روايات پرداختهايم . بخش دوم كه تنه اصلي پروژه تحقيقاتي ميباشد مراتب مختلف صحابه را در قرآن نشان ميدهد . اين بخش نشان ميدهد كه قرآن همه صحابه را در يك رتبه و مقام نميدانند.
عنوان :
سيماي يهود در قرآن كريم
نويسنده :
احسانه بناكاران
سال :
1382
استاد :
دكتر غضنفري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
تحقيق با عنوان سيماي يهود در قرآن كريم، مبتني بر 7 فصل ميباشد كه در فصل اول يهود از نظر لغوي و اصطلاحي بررسي شده است ، در فصل دوم تاريخ يهود از آغاز شكلگيري تا حوادث دوران موسي، همچنين تاريخ يهود عربستان و معاصر پيامبر و نيز يهود معاصر و چگونگي شكلگيري صهيونيسم بيان شده است. در فصل سوم به بيان عقايد و باورهاي باطل يهود در مورد مبدأ، معاد، بهشت و جهنم، انبياء و مقدسين و در مورد خود قوم بنياسرائيل پرداخته شده است. فصل چهارم ويژگيهاي اخلاقي و عملكردهاي يهود را كه قرآن بيان كرده است،برميشمارد . صفاتي چون حرص به زندگي گريز از مرگ ، بخل، بهانهجويي ، حسادت و ... و عملكردهايي چون رباخواري،رشوهخواري، تحريف آيات الهي و ... فصل پنجم به بررسي واكنش يهود در برابر اسلام كه سعي در خاموش كردن نور آن داشتند و واكنش پيامبر در مقابل آنها ميپردازد . فصل ششم عاقبت و فرجام يهود به سبب انجام گناهان بسيار را بيان ميكند كه مبتلا به عقوبتهاي دنيوي و اخروي بسيار شديد و خاص ميشوند. فصل هفتم در مورد چگونگي ارتباط مسلمين با يهود، از نظر قرآن ميباشد . كه قرآن در مورد دشمني شديد يهود به مسلمين هشدار ميدهد و آنان را از دوستي با يهود برحذر ميدارد . و در انتهاء خداوند تذكر ميدهد كه همه يهود بدخوي و بدفرجام نيستند . بلكه تعدادي از آنها استثناء بوده و از مؤمنين هستند و سرانجام آنها پاداش نيكو است . هدف اين پژوهش شناختن يهود و حذر از اعمالي است كه مرتكب شدند و منحرف گرديدند، تا هشياري و بصيرت ما افزون گردد. همچنين امروز كه مسلمانان مظلوم فلسطين تحت تاخت و تازهاي يهودند، براي مقابله با صهيونيسم شناختن يهود لازم است . اين تحقيق بر مبناي تفاسير شيعه و كتب لغت شكل گرفته و سعي شده كه تصوير قرآن باشد.
عنوان :
حقوق بشر (فردي ـ اجتماعي) از ديدگاه قرآن
نويسنده :
اعظم چاپلقي
سال :
1382
استاد :
دكتر غضنفري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
در اين پروژه مختصر از دو حقوق فردي اجتماعي در ابعاد و مسائل مختصري بحث شد در حق فردي بحث حق هيأت، مالكيت ، قصاص، آزادي، تعيين سرنوشت ،و در بعد اجتماعي،مسائلي چون عدالت اجتماعي، سياست ، اقتصاد، مساوات بررسي شد . ضمناً براي هر يك از موارد بخشهايي مشخص گرديد . اهداف: اثبات اينكه قرآن كريم به مسأله حقوق بشر با ادله قاطع پرداخته است . روشهاي اجراء و نتايج : در كتابخانهاي ، 2ـ مصاحبهاي 3ـ اينترنت نتايج: اين سري مسائل جاي بحث و تحقيق و تأمل بسيار دارد.
عنوان :
فلسفه تعليم و تربيت در قرآن
نويسنده :
زهرا حسني
سال :
1382
استاد :
دكتر پورحسن
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
فلسفه تعليم و تربيت در قرآن براي رساندن انسان به سوي ارزشهاي والاي انساني است و تربيت صنعتي است براي پروردن انسان كامل. هدف از تعليم و تربيت ، رسيدن به معرفت و شناخت است زيرا جهل باعث سقوط انسان ميشود و بدترين انسانها كساني هستند كه قدرت درك و انديشه و تعقل ندارند . تربيت همواره متوجه هدفهاي عالي را فراض ارزشمند اخلاقي و اجتماعي است ولي هدف تعليم آشنا كردن فرد به امور محدود و تمرين ذهني در آنها است و ميدان مفهومي تربيت وسيعتر از تعليم است . علم در صورتي درمان دردها است كه با عمل هماهنگ گردد . تربيت يعني رشد استعدادهاي انسان ،تهذيب وجدان ، ايجاد عادات خوب و به ثمر رساندن عواطف لطيف و به معني نائل ساختن انسان به كمالات در خور او در جنبه مادي و معنوي است . روش اجرا كتابخانهاين است . نتايج : هدف اصلي دين اسلام، تعليم و تربيت بشر يعني تهذيب نفس و تعديل تمايلات و بالا بردن روح و عقل بشر به عاليترين سطح كمالات او بوده است و مباني و روشها و هدفهاي تعليم و تربيت براي رساندن انسان به تكامل در قرآن تبيين شده است.
عنوان :
اخلاص در قرآن و روايات
نويسنده :
فاطمه اكبري
سال :
1382
استاد :
دكتر ديالمه
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني واحد تهران
موضوع :
اخلاص سرچشمه همه فضايل و خوبيهاست و ميتواند در رسيدن انسان به درجات عالي انسان را كمك كند. اهداف: هر چند كه واژه اخلاص واژهاي است آشنا ولي در مقام عمل بسيار مشكل. با نگاهي گذرا به جوامع امروزي به اين نتيجه ميرسيم كه با وجود اينكه عصر، عصر تكنولوژي و پيشرفت است اما جاي بسي تأسف است كه هر چه در اين زمينهها ترقي ميكنيم و به ظاهر خيلي از امور را راحتتر انجام ميدهيم اما از سويي ديگر به همان اندازه از خلوص نيت و معنويت در كارها كاسته ميشود. هدف از مطرح كردن اين موضوع اين بود كه با مباحثي كه مطرح مي شود بتوانيم . نقش اخلاص را به نحوي ملموستر و زيباتر به تصوير كشيده و با آشنايي بيشتر در مورد اين واژه و مفاهيم كه بدنبال دارد همچون بحث نيت كه كليد هر كاري است يا بحث شرك و ريا و بقيه آفاتي كه به راحتي پردهاي از گناهان را بر روي اعمال ميكشد بتوانيم بينش و معرفتي حقيقي را در برابر ديدگان همه قرار دهيم. روش اجراء از شيوه كتابخانهاي استفاده شده كه ابتدا فيش برداري بعد دستهبندي مطالب و تجزيه و تحليل آنها و بقيه مراحل آن. و نتيجه اين كه : اخلاص سبب ميشود انسان بتواند در همه افعال و اعمالش خداوند متعال را در نظر داشته و به همه اعمالش رنگ و لعاب الهي دهد، صبغة الله و من أحسن من الله صبغه ... » و در يك عبارت : اگر اخلاص باشد همه كارها درست ميشود« سردار خيبر حاج محمد ابراهيم همت.
عنوان :
امر به معروف و نهي از منكر در قرآن
نويسنده :
محمد علي حسينيفر
سال :
1381
استاد :
استاد ابوالقاسم جعري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
هدف از اين تحقيق يافتن پاسخهاي مناسب برگرفته از قرآن و روايات است و در پاسخهاي بيان خواهد شد كه اسلام چه اهميت زائدالوصفي، چه عظمت ويژهاي براي اين دو فرضيه امر به معروف و نهي از منكر قائل شده است. چه آثار عظيمي بر آن مترقب است كه هستي جامعه در گرو آن آثارات و همچنين بيان خواهد شد كه چه نحو شناختي بايد از اين دو فرضيه داشته باشيم و كسي كه ميخواهد آمر و ناهي داشته بايد متصف به چه صفاتي باشد و شناخت كاملي نسبت به معروفها و منكرها باشد. روش اجرايي به صورت كتابخانهايي . فصل چهارم به چند بخش تقسيم شده است . 1ـ اهميت امر به معروف و نهي از منكر .2ـ آيات و مربوط به امر به معروف و نهي از منكر . 3ـ مصاديق امر به معروف و نهي از منكر . 4ـ شرايط امر به معروف و نهي از منكر . 5- مراتب امر به معروف و نهي از منكر . 6ـ آثار امر به معروف و نهي از منكر. 7- پيامد ترك امر به معروف و نهي از منكر . 8ـ ويژگيهاي امر به معروف و ناهي از منكر . 9ـ علل و عوامل گرايش به منكرات . 10 ـ طرحهاي عملي براي اقامه امر به معروف مبارزه با منكرات . نتايج بدست آمده: امر به معروف و نهي از منكر يكي از اصول علمي اسلام است و در كتب فقهي شيعه بالاتر از حد يك واجب معمولي مطرح گشته و در رديف ضروريات دين مبين اسلام از آن ياد شده ،منكر آن در صورت آگاهي كافر شناخته شده است قران كريم و روايات رسيده از رسول گرامي اسلام و خاندان بزرگوار آن حضرت اهميت اين دو فرضيه بزرگ را بيان كردهاند و ميتوان به اين آيه تمسك جست . كنتم خيرامه اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر تؤمنون بالله.
عنوان :
انحرافهاي جوانان در جامعه و ديدگاه اسلام
نويسنده :
رضا حمزهلويي
سال :
1381
استاد :
استاد اميري
دانشگاه :
دانشكده علوم قرآني ملاير
موضوع :
هدف تحقيق: شناخت و بررسي مشكلات و عوامل زمينهساز بروز انحرافات در جوانان ميباشد از طريق آن ضمن تجزيه و تحليل كم و كيف اين پديده به عنوان يكي از مسائل اساسي پيشگيريهايي ضروري صورت گرفته و اطلاعات مناسبي در اين مورد ارائه گردد. روش اجرايي به دو صورت كتابخانهايي و ميداني . فصل چهارم به چند بخش تقسيم گرديده است . 1ـ شناخت جوانان . 2ـ آسيبشناسي اجتماعي جوانان . 3ـ نمونههايي از انحرافات . نتايج بدست آمده: نداشتن هدف درست و الگوي كامل به پوچي رسيدن جوانان به دليل ندانست معناي واقعي زندگي، عقده حقارت ، نداشتن تجربه كافي، سادگي بيش از حد،وجود عوامل وراثت و داير بودن خصوصيات و ويژگيهاي خاص بدني، فقر و احتياجات مادي و عدم اعتماد به نزديكان و افراد دور بر نوجوانان . بيسوادي والدين ،فرهنگهاي غلط خانواده كه باعث فرار فرزندان از خانه و توسل آنها به راههاي غير معقول و غير قانوني ميشود. بيتوجهي به جوانان و ارزش ننهادن بر آنها به وجود نياوردن محيطي براي تفريح و ورزش عدم مشاركت و مشورت جوانان در زمينههاي مختلف كه با جوانان در ارتباط است .
عنوان :
علوم قرآني از ديدگاه قرآن كريم
نويسنده :
عباس اسماعيليزاده
سال :
1381
استاد :
دكتر محمدعلي لساني فشاركي
دانشگاه :
دانشگاه تربيت مدرس
موضوع :
از آنجا كه نسبت به تمام انواع مطرح در علوم قرآني ميتوان به تصريح يا به تلويح در قرآن پاسخي يافت چيزي كه به طور پراكنده در برخي از آثار علوم قرآني و تفسير وجود دارد. هرچند كه به طور مستقل در اين زمينه تلاش چنداني صورت نگرفته است. بر همين اساس و با توجه به عنوان پاياننامه در اين تحقيق ابتدا موضوعات علوم قرآني را از ديدگاه قرآن به دو دسته نگاه كلي و بيروني به قرآن از ديدگاه قرآن و نگاه جزئي و دروني به قرآن از ديدگاه قرآن و پس از آن هر يك از دو دسته مذكور را به دو بخش تصريحي و تلويحي تقسيم كردهايم. از بخش نگاه كلي به قرآن مباحث: اسماء و اوصاف ، اعجاز ، تفسير ، تأويل ،تحريفناپذيري و نزول قرآن كه نزول نيز خود داراي فروعاتي چند ميباشد: تعابير نزول، مبدأ و منتهاي نزول،تجافي و تجلي بودن ،بيواسطه و با واسطه بودن ، زمان نزول ، دفعي و تدريجي بودن نزول ، حكمتهاي نزول تدريجي ، اهداف و اغراض نزول و سرِّ عربي بودن زبان قرآن. و از بخش نگاه جزئي به قرآن مباحث: ناسخ و منسوه و هماهنگي و تناسب آيات و سور قرآن. البته بحث محكم متشابه را با توجه به اينكه در بيشتر كتابهاي تفسير و علوم قرآن براساس ديدگاه قرآن تبيين شده است بحث ننمودهايم. در ابتداي هر مبحث پس از مختصري پيرامون جايگاه آن در علوم قرآني چگونگي پاسخ قرآن به آن را تبيين كردهايم. واژگان كليدي: علوم قرآني، ناسخ و منسوخ، اعجاز ، تفسير ، تأويل ،تحريف و نزول.
عنوان :
نصايح پدران به فرزندان در قرآن و حديث
نويسنده :
خديجه فلسفي
سال :
1381
استاد :
دكتر مجيد معارف
دانشگاه :
دانشكده اصول الدين شعبه قم
موضوع :
يكي از روشهاي تربيتي در دعوت انسانها به دين پروردگار ،روش موعظه و نصيحت است . چنانكه خداوند رحمان به پيامبر اكرم(ص) مأموريت ميدهد كه بوسيله موعظه نيكو، مردم را به راه پروردگار دعوت نمايد . « ادع الي سبيل ربك بالحكمة و الموعظة الحسنة ...» (نحل /125) همچنين به مؤمنان فرمان ميدهد كه علاوه بر پرداختن به نفس خويش، به اصلاح خانواده خود بپردازد . « يا ايهاالذين امنوا قواانفسكم و اهليكم ناراً » (تحريم/6) به دليل نقش بسزايي كه پدران در قبال تربيت فرزندان خود دارند در آيات و روايات، به مواعظ بسياري برميخوريم كه از زبان انبياء و اولياء الهي خطاب به فرزندانشان نقل گرديده است . نمونه بارز اين مواعظ در قرآن، پندهاي لقمان حكيم(ع) به فرزندش ميباشد. « و اذ قال لقمان لابنه و هو بعظه يا بني لا تشرك بالله... ان الشرك لظلم عظيم» (لقمان/13) اين پاياننامه تلاش دارد در چهار بخش به بررسي جنبههاي مختلف موعظه و نصيحت پرداخته و سپس اهم نصايح پدران به فرزندان در قرآن و حديث را بازشناسي نمايد.
عنوان :
نقد و بررسي جدل در قرآن كريم
نويسنده :
هاله حميدي مقدم
سال :
1381
استاد :
دكتر سيد محمد باقر حجتي
دانشگاه :
موضوع :
ساختار كلي پاياننامهاي در بخشهايي سهگانه تنظيم شده و مطالب هر بخش را با لحاظ تقسيمبندي موضوعي ، به تفصيل مورد بررسي قرار داده شده است . در بخش نخست ، ابتدا حوزه معنايي واژه جدل به عنوان يكي از صناعات پنجگانه منطقي ترسيم شده و نيز معاني لغوي و اصطلاحي اين واژه با بهرهگيري از كتب منطق و استناد به آراي برخي از فلاسفه نظير سقراط، افلاطون، ارسطو ، كانت و هگل مورد بررسي قرار گرفته است . مطلع بحث در دومين بخش اين رساله، مقايسهاي است ميان معناي جدل در علم منطق و آنچه مد نظر دانشمندان علوم قرآني و تفسير است و نگارنده در ادامه با بهرهگيري از آثار تفسيري مفسراني چون رازي،زمخشري، طبرسي،قرطبي، سيوطي، عياشي، جرجاني، طباطبايي و ... آرا و نظريات هر يك را درباره معاني مختلف جدل در قرآن كريم مورد تحليل قرار داده است. بخش سوم و واپسين فصل اين رساله به بررسي انواع جدل در قرآن كريم و شيوههاي به كارگيري قياس جدلي و قياس برهاني توسط قرآن، اختصاص يافته است . نگارنده در اين بخش علاوه بر استناد به آيات شريفه قرآن، از آراي مفسراني چون سيوطي، زركشي، سيد قطب و ... بهره گرفته و به ويژه موضوع احتجاجات قرآن را درباره جدل با استناد به آراي سيوطي در الاتقان به تفصيل مورد بررسي قرار داده است .
عنوان :
نقش حروف معاني در قرآن
نويسنده :
سيده نرگس نقبائي
سال :
1381
استاد :
دكتر محمد غفراني
دانشگاه :
دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال
موضوع :
حروف معاني يكي از مهمترين مباحث علم نحو است و از آن ميان حروف جاره به لحاظ معاني مختلفي كه در جمله ايفا ميكند از اهميت ويژهاي برخوردار است . از اين رو در اين اثر با بسط و گسترش معاني حروف جاره و ارائه شواهد كاربردي آن در آيات قرآن مجيد سعي شده آن مقدار كه در توان اين نويسنده بوده از گفتههاي پيشينيان و از لابهلاي كتب تفسيري و لغوي استخراج و در پارهاي از موارد با مقايسه نسخههاي متعدد مواردي ذكر شود و سعي بر اين بوده كه دقيقترين ترجمه انتخاب شود و در فصل ديگري از اين رساله به ساختار حروف جر، نگرشي نوين صورت گرفته است و ارتباط و معاني كه اين حروف به افعال ميدهد تا حدودي مورد بررسي و پژوهش قرار گرفته است .
عنوان :
بررسي موارد اختلاف برانگيز در قرآن از ديدگاههاي گوناگون (تفسيري، كلامي)
نويسنده :
عظيم عظيمپور مقدم
سال :
1381
استاد :
دكتر آذرتاش آذرنوش
دانشگاه :
دانشگاه تهران
موضوع :
در اين مجموعه مهمترين عوامل اختلاف در ترجمههاي قرآن به زبان فارسي از ديدگاههاي تفسيري و كلامي، مطابق روايت حفص مورد بررسي قرار گرفته؛ و پس از مقايسه 22 ترجمه با يكديگر گوشههايي از كاستيها در برخي از ترجمهها تبيين گرديده است . اختلاف در ترجمهها كه با گسترش فزاينده ترجمهها و تلاش در راه رسيدن به ترجمهاي مناسب، در هر عصر شكل تازهاي به خود ميگيرد، ريشه در عوامل متعددي دارد . بازشناسي اين عوامل كه به بخش عمدهاي از آنها در مقدمه اشاره شده است و ارائه راه كارهاي مناسب براي سامان بخشيدن به امر ترجمه از اهداف اين مجموعه به شمار ميرود . مهمترين اين عوامل عبارتند از : 1ـ ايجاز حذف كه به عنوان يكي از جنبههاي بلاغي در قالب حرف. واژه و جمله در فصل سوم مورد بحث قرار گرفته است . 2ـ مباحثي از قواعد عربي و ساختار آن مانند مرجع ضمير، معادل يا بيواژگان جايگزين، و واژگان مشابه با معاني مختلف كه موجبات اختلافات فراواني را فراهم نموده است در فصل چهارم بيان گرديده است. 3ـ برخي از مباني كلامي در مباحثي چون تجسيم و تشبيه، عصمت پيامبران،حبط و تكفير اعمال و جبر و اختيار كه در ترجمه بيشتر رخ مينمايد و باعث گسترش دامنه اختلافات در ترجمه ميگردد، در فصل پنجم مورد بررسي قرار گرفته است .
عنوان :
بررسي باستانشناسانه مكانهاي ذكر شده در قرآن از طوفان نوح تا دوران موسي
نويسنده :
لاله روحانگيز
سال :
1381
استاد :
دكتر محمود طاووسي
دانشگاه :
دانشگاه تربيت مدرس
موضوع :
در قصص قرآن به تعدادي مكان جغرافيايي اشاره شده، كه در ميان آنها 23 شهر قابل توجه است . در اين رساله از ميان اين 23 مكان، هفت مكان جغرافيايي كه با زمان ظهور پيامبران ياد شده در قرآن ترتيب يافته است با توجه به مدارك باستانشناسي، متون قرآني و تاريخي و جغرافيايي بررسي و مطالعه شده است . با توجه به تعداد اين مكانها،اين رساله در هفت فصل تنظيم گرديده است:در فصل نخست كوه جودي كه در قرآن محل فرودكشتي نوح معرفي گرديده است و روايات و متون مربوط به حادثه طوفان نوح و گزارشهاي باستانشناسي كشف كشتي نوح در كوههاي آرارات ارائه گرديده است . فصل دوم اختصاص به سرنوشت قوم عاد و مسكن آنها در سرزمين احقاف و شهر ارم دارد . حفاران پترا احتمال ميدهند كه اين شهر همان ارم ذات العماد است . فصل سوم: داستان زندگي زندگي حضرت صالح و قوم ثمود و محل زندگي اين قوم در الحجر (مداين صالح) در شمال عربستان در اين فصل مورد بحث قرار گرفته است فصل چهارم: شهر بابل كه در قرآن تنها يكبار در ارتباط با هاروت و ماروت ذكر شده است، طبق گزارشهاي كتاب مقدس و اكثر مورخين، محل تولد حضرت ابراهيم است،در اين فصل اين شهر و نقشه مسير مهاجرت ابراهيم از اور به كنعان ارائه شده است. فصل پنجم : شهرهاي مؤتفكات كه شامل سدوم ـ گمورا ـ زوعر ـ زبوعيم و ادامه ميباشد،در اطراف درياي مرده قرار دارد كه در زمان حضرت لوط (ع) مورد خشم خداوند قرار گرفت و نابود گرديد. فصل ششم : واژه مصر به عنوان مكان حضور حصرت يوسف و موسي(ع) در قرآن ذكر گرديده است كه چون زمان حضرت موسي(ع) خارج از دوره مورد مطالعه در اين رساله بود، در اين فصل فقط به سكونت حضرت يوسف(ع) و اقامت خاندان يعقوب در مصر در زمان سلسله دوازدهم پرداخته شد. فصل هفتم : هم اختصاص به مطالعه شهر مدين و قوم ايكه، شهري كه حضرت شعيب(ع) بر آن مبعوق شد و مردم آن ديار به خشم خداوند توسط صاعقهاي نابود شدند، دارد . در پايان ميتوان به اين نتيجه رسيد كه تمامي مكانهايي كه در قرآن ذكر شده است،در جهان باستان مكاني جغرافيايي بوده است. مطالعات و كاوشهاي باستانشناسي انجام يافته در اين مكانها بسيار محدود است و فقط برخي از آنها به صورت مقدماتي پژوهش يا كاوش شدهاند و لزوم برنامههاي كاوش را از سوي كشورهايي كه اين محوطههاي باستاني اينكه در آنها شناسايي شدهاند را ميطلبد. واژگان كليد: باستانشناسي، قرآن كريم، كتاب مقدس.
عنوان :
اصلاحات و ويژگيهاي مصلحان از ديدگاه قرآن كريم
نويسنده :
سليمان عباسي
سال :
1381
استاد :
دكتر نهله غروي نائيني
دانشگاه :
دانشگاه تربيت مدرس
موضوع :
«اصلاح» به معناي : زايل كردن فساد، به سامان آوردن، به صلاح آوردن و ... است كه در قرآن كريم با مشتقات مختلف آمده است و در مفاهيمي از قبيل : صلاحيت دخول در بهشت ، اصلاح بعد از توبه، اصلاح وصيت ، صفت عمل و انسان، اصلاح ميان مردم و ... ـ بكار رفته است ، كه انجام دهنده آنها فردي صالح و مصلح شناخته ميشود. در تقابل اصلاح ،فساد و افساد قرار دارد كه هر گونه خروج از حالت سلامت و اعتدال، ظلم و ستم، كفر و شرك و نفاق ، محاربه با خدا و رسول و ... فساد تلقي شده و عامل آن « مفسد» ناميده ميشود. تلاش براي رفع هر گونه فسادي، وظيفه واجب هر فرد و نظام اسلامي قلمداد ميشود، بنابراين هر اندازه دامنه فساد وسيع ميشود،دامنه اصلاح نيز وسيعتر ميگردد. در انديشه قرآني قرار گرفتن فرد و جامعه در مسير الهي كه براي انجام اصلاحات، مصلحان موظف به حركت به طرف جامعه و تلاش براي رفع موانع هدايتند. جريان اصلاحطلبي و اصلاحطلبان در جامعه ديني در صورتي توفيق خواهد يافت كه دور از شائبههاي نفساني بوده و با قصد و هدف الهي انجام گيرد. بكارگيري روشهاي خشنونت آميز در برخورد با مفاسد ، مذموم شمرده شده است ، لكن چنانچه مفاسد كلان اجتماعي، سياسي و اقتصادي و مفسدان بزرگ ، با كاربرد روشهاي مسالمتآميز و فرهنگي اصلاح نشوند، قرآن كريم در كنار آن اصل مهم ، به برخوردهاي عملي و حتي قهرآميز در اصلاح مفاسد نيز توجه دارد.كليد واژهها: اصلاح، اصلاحات ،مصلح ، اصلاحطلب، فساد، مفسد.
عنوان :
بررسي بنيانگذاري قرائت و كتابت قرآن كريم توسط پيامبر اكرم (ص)
نويسنده :
محسن رجبي
سال :
1381
استاد :
دكتر محمد علي لساني فشاركي
دانشگاه :
دانشگاه امام صادق(ع)
موضوع :
قرائت و كتابت قرآن يكي از موضوعات بنيادين در عرصه علوم قرآني و مجموعه علوم و معارف اسلامي است، و « علم قرائات» و نيز ،« علم رسمالمصحف» يا « علم مرسومالخط» جايگاه و نقش مهمي در ارتباط با حفظ اصالت و جاوادنگي قرآن بر عهده دارند . اما از آنجا كه اولاً: انبوه روايات اسلامي ، آكنده از اسرائيليات و فرآوردههاي برخوردهاي مذهبي و قومگرايانه است؛ و ثانياً : با توجه به عدم تدوين درست و اصولي برخي از علوم قرآني مانند « علم اسباب نزول» ، « علم مكي و مدني»، « علم ناسخ و منسوخ» و « علم جمع و ترتيب قرآن» كه به دور از قرآن به عنوان مأخذ اصلي علوم قرآني و به دور از آموزههاي سيره و سنت نبوي(ص) و تعاليم كبار صحابه و ائمه طاهرين (ع) تدوين شدهاند؛ و ثالثاً : به دليل فقدان يك نظام روش شناختي دقيق در تحليل و بررسي سنت و سيره نبياكرم (ص) و متعارف نبودن مطالعه تطبيقي قرآن و سيره ،به رغم وفور كتب و رسائل در زمينه سيره نبوي و گسترش نسبي مرزهاي دانش و تحقيق در علم قرائات و علم رسمالمصحف، نحوه بنيانگذاري پيامبر اكرم (ص) در دو حوزه قرائت و كتابت قرآن ،همچنان ناگشوده و حتي ناشناخته مانده است . در حالي كه توجه به اين اصل مهم كه آموزش و ترويج قرآن در سيره و سنت نبوي همواره به عنوان آموزش و ترويج يك زبان مطرح بوده، ميتواند گرههاي كوري كه از ديرباز در ارتباط با بنيانگذاري قرائت و كتابت قرآن مطرح بوده است را بگشايد . پس زمينههاي صدور روايات « احرف سبعه» نشان ميدهد كه درصدد تبيين ماهيت قرآن و تيسير آموزش و آسانگيري در امر قرائت در جهت ترويج و شناخت زبان قرآن است . چنانكه قرآن و قرائات دو حقيقت جداي از هم ميباشند و منشاء اختلاف در قرائت ، اختلاف در نزول يا تعدد آن و اختلاف در اقراء يا قرائت پيامبر اكرم (ص) يا ناشي از ابتدايي بودن خط نميباشد. همچنين، متن واحد و كامل قرآن به شكل فعلي و متواتر آن در عهد رسالت پيامبر اكرم (ص) و تحت تعليم و نظارت دقيق آن حضرت ، جمع و تدوين و تأليف شده است و رسمالخط آن توقيفي است و مشيت الهي بر آن قرار گرفته كه همانند رسمالقرائه متن متواتر قرآن جاودانه بماند. و بدين ترتيب ، پيامبر اكرم (ص) ضمن بنيانگذاري قرائت و كتابت قرآن، روشها و شيوههاي درست و اصولي آموزش و ترويج آن را نيز، بيان و تبيين نمودهاند، كه مطالعات قرآني و بينرشتهاي در ديگر حوزههاي علوم و فنون ميتواند به تكميل و تدقين پژوهشهاي مربوط به آموزش و ترويج قرآن بيانجامد. واژگان كليدي: قرائت،كتابت، رسمالمصحف (رسمالخط قرآن) ،جمع و تدوين، احرف سبعه ،آموزش و ترويج.
عنوان :
پژوهشي پيرامون مشتركاتروايي كتب تفسير شيعه و اهل سنت جزء هفدهم قرآن كريم
نويسنده :
محسن زارعي
سال :
1380
استاد :
آيت الله دكتر احمد بهشتي
دانشگاه :
دانشگاه آزاد اسلامي واحد فساء
موضوع :
قرآن مجيد بدون هيچ ترديدي بزرگترين منبع معارف هدايتگر و سعادتآفرين براي انسان است مسلمانان از همان آغاز نزول كلام وحي علاقه بسيار زيادي به آن نشان دادند اما به تدريج متوجه شدند كه براي فهم و دركك بهتر آيات قرآن بايد به رسول خدا(ص) مراجعه نمود و پس از وي احاديث امامان معصوم(ع) در فهم قرآن مطمئنترين روش است. بنابراين سنت معصومان(ع) در كنار قرآن و همراه آن، منبع شناخت اسلام و دستورات آن است. حديث دومين سند دين است كه خداوند متعال، خود تبيين و تفسير كلامش را به آن واگذار نموده است. اين تحقيق تحت عنوان پژوهشي پيرامون (مشتركات روائي شيعه و اهل سنت) در جزء هفدهم قرآن مجيد شامل سوره الانبياء با 112 آيه سوره حج با 78 آيه ميباشد. لازم به ذكر است كه در ميان آيات اين سورههاي مباركه تعداد محدودي از آيات مشتركات روائي داشته كه استخراج و معرفي گرديدهاند. براساس و محور اشتراكيابي دو تفسير ارزنده «نور الثقلين» از تفاسير شيعه و «الدر المنثور» از تفاسير اهل سنت ميباشند ضمن انيكه در تحليل و جمعبندي نهايي از تفاسير ارزشمندي مانند الميزان ـ مجمع البيان ـ البرهان و ... كمك گرفته شده است كه در اين مرحله نظريات مختلف پيرامون آيه و احاديث ذيل آن جمع آوري گرديده است. براي روشن شدن بهتر مطالب، آيه قرآن و اولين حديث در هر موضوع ترجمه گرديده،تا ارتباط حديث و آيه مشخص گردد. بنابراين ميتوان گفت كه ذيل هر آيه دو بخش نقل و تحليل و جمعبندي احاديث و روايات به چشم ميخورند. توضيحات مطالبي كه مربوط به حديث و آيه مورد نظر ميباشد از منابع ياد شده استخراج گريده كه اين مطالب گاهي يكديگر را تأييد كرده و گاه بين آنها اختلافاتي مشاهده ميگردد. همچنانكه بعضي از منابع، حديث مورد نظر را تأييد و برخي را رد مينمايند. در نگارش اين تحقيق توسط (نگارنده) اهداف مختلفي از جمله :الف) ايجاد انگيزه براي انجام تحقيقات جديد در زمينه قرآن و حديث ب) نزديككردن ديدگاهها دو گروه بزرگ مسلمين در زمينههاي مختلف ج) تطبيق احاديث و روايات بر آيات شريفه قرآن، دنبال شده است با اين اميد كه اين اقدام كوچك آغاز تلاش و عظيمي در جهت تحقق اصل وحدت حقيقي بين گروههاي مختلف مسلمانان و زمينهاي براي گامهاي بعدي دوستداران قرآن و سنت رسول خدا(ص) باشد.
عنوان :
بررسي مفهوم توكل در قرآن
نويسنده :
مجيد گريواني
سال :
1380
استاد :
دكتر محمد علي لساني فشاركي
دانشگاه :
دانشگاه تربيت مدرس
موضوع :
اين پاياننامه مشتمل بر چكيده ( به زبان فارسي و انگليسي) ،مقدمه و پنج فصل ، نتايج و پيشنهادها و فهرست منابع و مأخذ است مقدمه، بيان مسأله و سؤالات اصلي تحقيق، بيان فرضيهها، هدفها ، ضرورت و سابقه انجام تحقيق و روش تحقيق، مطالبي است كه در فصل اول به آنها پرداخته شده است . در فصل دوم،به معاني و مفاهيم توكل و وكيل از نظر لغت و اصطلاح پرداخته و معناي توكل را در اصطلاح چنين بيان ميكند: « توكل عبارت است از اين كه انسان اعتماد خود را تنها متوجه سبحان كند و باور داشته باشد كه خدا با حسن تدبير در همه احوال او را كفايت ميكند و خدا را مسبب الاسباب بداند و به اسباب طبيعي و مادي تعلق خاطر پيدا نكند و تمامي كوشش خود را به كار گيرد و در صورت عدم موفقيت دچار ترس و اضطراب نشود». در فصل سوم تحت عنوان « توكل در فرهنگ اسلامي» اهتمام نگارنده بر بررسي توكل از ديدگاه روايات ـ بيشتر نهجالبلاغه و صحيفه سجاديه ـ است و از اين اين رهگذر بر مفاهيمي كه با تدبر در آيات به دست آمده است، تأكيد و تأييد ميشود . فصل چهارم به بيان « راه و رسم توكل» از ديدگاه قرآن اختصاص دارد . در فصل پنجم ،با عنوان « دستاوردهاي توكل» آثار و نتايج توكل را بر شخص متوكل كه در فصل دوم در بررسي آيات به آنها اشاره كرده بود به تفصيل ميآورد و افزون بر آنها توكل را رمز بهرهمندي از امدادهاي غيبي. مانعي براي سادهانديشي و خرافهگرايي، انگيزه حركت و مايه جلب محبت الهي قلمداد ميكند.
عنوان :
خطابات قرآن مجيد
نويسنده :
محمد حسن كفاشان
سال :
1380
استاد :
دكتر سيد محمد باقر حجتي
دانشگاه :
دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي
موضوع :
هدف پژوهشگر: تحقيق پيرامون خطابات قرآني كه از ناحيه خداوند تبارك و تعالي بر عموم انسانها شده است . آشنايي با خطابات قرآني كه با حرف ندا در قرآن آغاز شده است از جمله : ياايهاالرسل، ياايهاالنبي، يا ايهالارسول، يا ايهاالذين امنوا، يا بنيآدم، يا ايهاالذين كفروا و همچنين خطابات خاص به پيامبر اكرم(ص). روش پژوهش: دراين تحقيق از روش اسنادي و كتابخانهاي براي رسيدن به مقصود در انجام كار تحقيقي و ارائه مباحث مورد نظر استفاده شده است. ابزار و اندازهگيري : طرح تحقيق حاضر از طريق كتب متعدد قرآني و با مراجعه به كتابخانههاي مختلف به انجام رسيده است و به جهت تبيين موضوع تحقيق و براي آشنايي و دقت در انجام كار با استفاده از كشف الايات مورد توجه قرار گرفته است . طرح پژوهش: طرح پژوهش حاضر از نوع تحقيق از منابع گسترده قرآني و با استفاده از چهار منبع پرمحتواي تفسيري شامل : 1ـ مجمعالبيان (طبرسي9 2ـ الميزان(علامه طباطبايي) 3ـ منهجالصادقين(ملافتح اله كاشاني) 4ـ اطيبالبيان (عبدالحسين طيب) جمعآوري شده و مورد تفحص قرار گرفته است. نتيجه كلي: تحقيق و پژوهش پيرامون كلام الهي (قرآن) و اداء دين خود . طرح معرفي خطابات قرآني بصورت مدون و دستهبندي و بصورت عمومي و خصوصي به انسانها و پيامبران و نيز خاص. در ارتباط با پيامبر اكرم(ص) مطرح نموده است . تبيين و آشنايي در خصوص خطابات قرآني كه خداوند براي سعادت انسانها در قالبهاي گوناگون و به شيوههاي مختلف بيان فرمود است . آشنايي با حديث انما يفرف القرآن من خوطب به و تلاش در جهت فهم قرآن از طريق قرآن و اهل بيت عليهم السلام با توجه به اين حديث شريفه .
عنوان :
هدايت و ضلالت از ديدگاه قرآن
نويسنده :
قربانعلي مظفري
سال :
1380
استاد :
سيد رضا مؤدب
دانشگاه :
مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)
موضوع :
اين پژوهش مشتمل بر شش فصل است: فصل اول،معناي هدايت و ضلالت ؛ فصل دوم،اقسام هدايت و ضلالت ؛ فصل سوم، اسباب هدايت و ضلالت ؛ فصل چهارم،عوامل هدايت و ضلالت ؛ فصل پنجم ،رابطهي هدايت و ضلالت با اختيار؛ فصل ششم،عوامل تأثيرگذار در شخصيت انسان.
عنوان :
نگرشي نوين به مسائل زنان در كتاب و سنت
نويسنده :
فاطمه علائي رحماني
سال :
1380
استاد :
سيد محمد باقر حجتي
دانشگاه :
دانشگاه تهران
موضوع :
اين رساله در هفت فصل با اين مباحث تنظيم و تدوين شده است: فصل اول ،زنان و دو نگرش متفاوت سنتي و نوين؛ فصل دوم،قضاوت زنان در فقه اسلامي؛ فصل سوم، افتا و مرجعيت زنان ؛ فصل چهارم،بررسي حق طلاق؛ فصل پنجم،تمكين و نشوز ؛ فصل ششم،حضانت كودكان از نگاه دين؛ فصل هفتم،ميزان گسترهي ولايت پدر در نكاح صغيره و بالغهي رشيده. در اين پژوهش به مسائل روز زنان از نگاه آيات و روايات پرداخته شده است.
عنوان :
داستان حضرت يوسف(ع) در قرآن و تورات
نويسنده :
جواد گرمابي
سال :
1380
استاد :
محمد علي مهدويراد
دانشگاه :
مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)
موضوع :
اين پژوهش مشتمل بر يك مقدمه و چهار فصل با اين مباحث است : مقدمه: پيشينهي تحقيق؛ فصل اول، شناخت تورات: نگاهي اجمالي به تورات، شواهد و مدارك تحريف تورات، تورات از ديدگاه قرآن؛ فصل دوم، جايگاه قصه در قرآن: معناي لغوي قصه، معناي اصطلاحي قصه، تعريف قصص قرآني، تفاوت قصص قرآن با ديگر قصص،اهداف قصص قرآني، تفاوت قصص قرآن با ديگر قصص ، اهداف قصص قرآني؛ فصل سوم، داستان حضرت يوسف(ع) در قرآن و تورات: دوران پرمخاطرهي كودكي، يوسف در خانهي عزيز مصر، يوسف و زندان(ارشاد و تبليغ در زندان، تدبر يوسف ، پيشنهاد وزارت)، يوسف و برادران،وصل ياران؛ فصل چهارم، خلاصهگيري و پيشنهادها.
عنوان :
خودي و غير خودي از ديدگاه قرآن
نويسنده :
حسن نقديان
سال :
1380
استاد :
جعفر نكونام
دانشگاه :
مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)
موضوع :
اين پاياننامه در شش فصل تنظيم و تدوين يافته است. فصل اول، كليات: بيان مسئله، پيشينهي تحقيق، انگيزه و هدف، تعريف واژهها ،فرضيه، مشكلات و محدوديتهاي تحقيق، روش تحقيق، سازماندهي تحقيق؛ فصل دوم، مرزبندي خودي و غير خودي: خودي و غيرخودي از نگاه صاحبنظران،مرزبندي خودي و غير خودي در قرآن، شواهدي بر خودي و غير خودي؛ فصل سوم، مصاديق خودي و غيرخودي در قرآن، اهل كتاب،منافقان، هواداران كفار و اهل كتاب؛ فصل چهارم،خصوصيات خوديها در قرآن: نداشتن رابطهي دوستانه با غير خوديها، دوستي و فروتني با خوديها ، ولايتپذيري، تعهد و وفاي به عهد، حفظ امانت و دوري از خيانت،قانونمندي و رعايت حدود، حفظ احترام خوديها، مسئوليتپذيري و اداي تكليف،ترويج ارزشها و نهي از ضدارزشها؛ فصل پنجم، خصوصيات غيرخوديها: دوستي با طاغوت،غيرخوديها و حقگريزي ،تكبر و خودپسندي در برابر خوديها، فساد و فتنهانگيزي،تحريف آيين خوديها ،انحراف افكار خوديها با شعار اصلاحطلبي، فرصتطلبي غير خوديها از رخدادهاي اجتماعي خوديها، خشمگيني از پيشرفت خوديها و خوشحالي از شكست آنان؛ فصل ششم ، واكنش در برابر غيرخوديها: جدال احسن با غيرخوديها، پرهيز از پشتيباني از غير خوديها،عزت نطبيدن از غيرخوديها،عدم خودباختگي در برابر زرق و برقهاي غيرخوديها، عدم اطاعت از غيرخوديها، خودداري از دوستي و ولايتپذيري غيرخوديها، صلح و رابطه با غيرخوديها، خشونت و سختگيري با غيرخوديها، طرد و انزواي غيرخوديهاي منافق، عدالت ورزي نسبت به غيرخوديها.
عنوان :
حقوق اهل كتاب و چگونگي روابط مسلمانان با آنان در قرآن
نويسنده :
موسي احمدي
سال :
1380
استاد :
عابدي
دانشگاه :
مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)
موضوع :
مطالب اين پژوهش در سه بخش به نگارش درآمده است: بخش اول ،كليات: تاريخچهي جامعهي اسلامي(سير تاريخي تنشاي ميان پيروان اديان، ويژگيهاي جامعهي اسلامي)، شناسايي اهل كتاب (واژگان اهل كتاب،اهل كتاب چه كسانياند؟ تقسيمات اهل كتاب، ويژگيهاي اهل كتاب از نظر قرآن، اديان ساختگي)؛ بخش دوم،حقوق اهل كتاب: حقوق و عهد و پيمان، حقوق اهل كتاب حربي،حقوق اهل كتاب معاهد، حقوق اهل ذمه؛ بخش سوم، روابط مسلمانان و اهل كتاب (عدم موالات نسبت به اهل كتاب،نفي سبيل ،عدم ظلم و لزوم رفتار عادلانه)،روابط مسلمانان و اهل كتاب در قرآن (روابط اجتماعي،روابط اخلاقي و انساني، روابط اقتصادي ، روابط قضايي).
عنوان :
جهاد با نفس از ديدگاه قرآن كريم
نويسنده :
عليرضا وثوق طبالونداني
سال :
1380
استاد :
جعفرعلي اميدي نجف آبادي
دانشگاه :
آزاد اسلامي واحد كرج
موضوع :
هدف از اين تحقيق، بررسي آثار تزكيهي نفس در حيات فردي و اجتماعي انسان به وسيلهي جهاد با نفس، با استفاده از آيات قرآن و تفاسير و روايات و كتب اخلاقي و علمي معتبر است . اين پاياننامه مشتمل بر چهار بخش با اين موضوعات است: بخش اول، شناخت و تعريف نفس ؛ بخش دوم،بيان قواي چهارگانه ؛ بخش سوم، شناخت اوصاف رذيله و فضيله؛ بخش چهارم، نتايج حاصله از تزكيه و جهاد با نفس.
عنوان :
جهاد با نفس از ديدگاه قرآن كريم
نويسنده :
عليرضا وثوق طبالونداني
سال :
1380
استاد :
جعفرعلي اميدي نجف آبادي
دانشگاه :
آزاد اسلامي واحد كرج
موضوع :
هدف از اين تحقيق، بررسي آثار تزكيهي نفس در حيات فردي و اجتماعي انسان به وسيلهي جهاد با نفس، با استفاده از آيات قرآن و تفاسير و روايات و كتب اخلاقي و علمي معتبر است . اين پاياننامه مشتمل بر چهار بخش با اين موضوعات است: بخش اول، شناخت و تعريف نفس ؛ بخش دوم،بيان قواي چهارگانه ؛ بخش سوم، شناخت اوصاف رذيله و فضيله؛ بخش چهارم، نتايج حاصله از تزكيه و جهاد با نفس.
عنوان :
جاودانگي قرآن
نويسنده :
فيروز اصلاني
سال :
1380
استاد :
هادي ملكوتي
دانشگاه :
مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)
موضوع :
اين تحقيق شامل يك مقدمه و چهار فصل با اين عنوانهاست: فصل اول،كليات تحقيق: بيان مسئله ،سؤالهاي تحقيق، هدف پژوهش ، پيشينهي تحقيق، ..؛ فصل دوم، اثبات جاودانگي قرآن: مفهوم جاودانگي قرآن، فطري بودن دين، نتايج فطري بودن دين، خاتميت ، دلايل خاتميت، خاتميت قرآن، علل ختم نبوت، اديان ديگر مقدمهي ظهور دين خاتم،دلايل جاودانگي قرآن،آياتي كه بر جاودانگي دعوت قرآن دلالت ميكنند،روايات معصومين؛ فصل سوم،تبيين و تحليل جاودانگي قرآن: كمال قرآن،اثبات كمال قرآن،آيهي اكمال، آيهي اظهار، گفتاري از صاحبالمنار، بيان علامه محمد تقي جعفري، جلوههايي از كمال قرآن،عدم تحريف قرآن،قرآن بيانگر حقايق ثابت، تحولاتاجتماع بشري و جاودانگي قرآن(در حوزههاي اعتقادات،اخلاق و احكام)، جهاني بودن قرآن،آيات دال بر جهاني بودن انذار قرآن؛ فصل چهارم، خلاصهي مطالب.
عنوان :
توكل در قرآن و حديث
نويسنده :
نسرين حسين اصفهاني
سال :
1380
استاد :
احمدرضا غائي
دانشگاه :
آزاد اسلامي تهران واحد مركزي
موضوع :
پاياننامهي حاضر شامل سه فصل با اين مباحث است: فصل اول، شناخت لغوي و كاربردي توكل:بررسي ريشه و مشتقات توكل در لغت،توكل در اصطلاح مشايخ و عرفا و سالكان،بررسي توكل و مشتقات آن در فرهنگ قرآني، توكل در احاديث و روايات؛فصل دوم حقيقت توكل:در تعيرف و فضيلت توكل،حقيقت توكل ، فلسفهي توكل در قرآن، ارتباط توحيد و توكل، اسباب و علل و رابطهي آن با توكل در قرآن و حديث ،توكل و جهد و كوشش در قرآن و حديث، معناي وكيل بودن خداوند،حد توكل و درجات آن در احاديث؛ فصل سوم، فوائد و آثار توكل: فوائد و آثار توكل در طريق بندگي خدا در احاديث ، فوائد و آثار توكل در جهت كسب كمالات ايماني و انساني.
عنوان :
توسل در قرآن و حديث
نويسنده :
فاطمه صديق ميرزايي
سال :
1380
استاد :
محمد حسن تبرائيان
دانشگاه :
آزاد اسلامي تهران واحد مركزي
موضوع :
تحقيق حاضر شامل دو بخش با اين مباحث است: بخش اول،وسيلهجويي براي كسب فيض از مبدأ هستي: مفهوم توسل، توسل در آيينهي آيات،احاديث توسل از ديدگاه شيعه،احاديث توسل از ديدگاه اهل سنت، دعا و استدعا از ديدگاه قرآن و حديث؛ بخش دوم،شبهات و پاسخ به آنها: استغاثه به ارواح اوليا جلوهاي ديگر از توسل، توحيد و شرك و رد عقايد باطل ، زيارت قبور ائمه تجلي وحدانيت ،سوگند به خدا و غير خدا در قرآن و روايات ،شفاعت خواهي از اوليا و مقربان الهي در دنيا و عقبي، تبرك به آثار پيامبر(ص) ،ماهيت مخالفين توسل.
عنوان :
تحليل نحوي بلاغي اساليب حذف و تقدير در قرآن كريم
نويسنده :
سيد رضا سليمان زاده نجفي
سال :
1380
استاد :
محمد فاضلي
دانشگاه :
دانشگاه تربيت مدرس
موضوع :
پاياننامهي حاضر داراي سيزده فصل به اين شرح است: فصل اول، بيان و اقتصاد در زبان: بيان، نظريهي اقتصاد در زبان، اسلوب ايجاز در زبان عربي؛ فصل دوم، بلاغت حذف و ايجاز و رابطهي آن با مجاز: غناي زبان و تمايل به ايجاز، مجاز، حذف؛ فصل سوم، پديدهي حذف، شرايط، فوايد،انواع،…: پديدهي حذف، شرايط حذف، فوايد حذف، انواع حذف؛ فصل چهارم، حذف فاعل: فاعل و حالات آن،حالات فاعل، حذف فاعل حقيقي؛ فصل پنجم، حذف مبتدا: انواع مسنداليه، مبتدا اصل است يا فاعل، حذف مبتدا،شرط حذف مبتدا، حذف مبتدا از نظر نحوي، راه پيبردن به مبتداي محذوف، قرينهي حذف مبتدا، حذف مبتدا يا خبر، حذف مبتدا و بقاي دو خبر؛ فصل ششم، حذف خبر: خبر ركن اصلي كلام است، حذف خبر، حذف خبر نواسخ، سير بلاغي حذف خبر؛ فصل هفتم،حذف مفعول: نقش مفعول در كلام، انواع حذف مفعول، حذف مفعول از نظر نحوي، حذف مفعول از جهت نوع فعل، قرينهي حذف مفعول، مفعول محذوف بايد از جنس مذكور باشد، اغراض حذف مفعول؛ فصل هشتم، حذف ديگر منصوبات: حذف مفعول مطلق، حذف مفعولفيه، حذف مفعول لأجله،حذف مفعول معه، حذف حال، حذف تمييز، حذف منادي؛ فصل نهم، حذف مضاف: انواع حذف مضاف ، مضاف محذوف ملتفت اليه و محذوف غير ملتفت اليه، شرايط حذف مضاف، حذف دو مضاف ، حذف سهمضاف ،علت تقدير مضاف، راه تعيين مضاف محذوف، حذف مضاف در قسمت دوم كلام اولي است؛ فصل دهم، حذف مضاف اليه: شرط حذف مضافاليه، مواضع كثرت حذف مضافاليه، حذف مضافاليه يا جانشيني ؛ فصل يازدهم ، حذف توابع : حذف صفت، حذف معطوف ،حذف در باب تأكيد، حذف بدل يا مبدل منه؛ فصل دوازدهم ، حذف فعل: فعل از نظر ذكر و حذف ، اقسام حذف فعل؛ فصل سيزدهم ، حذف حرف: تعريف حرف، اقسام حروف، حذف حرف، حذف بخشي از يك حرف، حذف حرفي از يك فعل يا اسم. قرائت ،شرح حال قراء سبعه و روات و طرق قرائت ايشان؛ بخش دوم ، اصول قرائت ورش: بسمله ، ميم جمع، مدات ،مدلين، هاي ضمير، همزهي مفرده، نقل و حذف ، اجتماع دو همزه در يك كلمه؛ بخش سوم: فرش الحروف.
عنوان :
تأثير عمل در سعادت انسان از نظر قرآن
نويسنده :
سيد حسين حسيني زندآبادي
سال :
1380
استاد :
محمد هادي معرفت
دانشگاه :
دانشكده اصول دين قم
موضوع :
اين پاياننامه درچهارفصل با اين مباحث نگارش شده است: فصل اول، كليات : اراده داشتن انسان، هدفداري خلقت انسان، هدف نهايي انسان؛ فصل دوم، سعادت و رستگاري: معناي سعادت، ضرورت انتخاب راه براي نيل به سعادت، ديدگاههاي گوناگون در مورد راه رسيدن به سعادت؛ فصل سوم، تأكيد قرآن بر عمل: آيات مربوط به ايمان و عمل ،عمل از لوازم ايمان است،شواهدي بر تأثير اعمال در سعادت؛ فصل چهارم، برخي از علل آسيبديدگي تفكر مسلمين در مورد عمل: نفوذ تفكرات، تأثيرگذاري خلفاي بنياميه، فهم فاط پارهاي از مفاهيم ديني.
عنوان :
پژوهشي دربارهي وحدت موضوعي سورههاي قرآن
نويسنده :
محمد خامهگر
سال :
1380
استاد :
ولي الله نقي پور فر
دانشگاه :
دانشكده اصول دين قم
موضوع :
اين پژوهش در پنج فصل به بررسي نظريهي وحدت موضوعي سورههاي قرآن پرداخته است. فصل اول، كليات: ضرورت و اهميت، معنا و مفهوم وحدت موضوعي سورهها، پيآمدها و كاركردهاي بررسي موضوعي سورههاي قرآن، گزارشي از تلاشهاي قرآن پژوهان در زمينهي وحدت مووضعي سورهها؛ فصل دوم، وحدت موضوعي سورهها در بوتهي نقد و نظر: دلايل موافقان(آيات قرآن،احاديث اهل بيت(ع)، تلفيق حكيمانه آيات بر خلاف ترتيب نزول، وحدت غرض اقتضاي بلاغت در سخن است)، دلايل مخالفان (قرآن بر حسب وقوع حوادث مختلف نازل شده است ، موضوع محوري ويژهي كتب علمي است و قرآن كتاب هدايت است، مرتبط نمودن آيات به يك غرض واحد مشكل وتكلف آميز است، اسلوب ويژهي قرآن انتقال از موضوعي به موضوع ديگر است)؛ فصل سوم، روشها و ابزارهاي كشف موضوع سوره: سياق سوره، اسم سوره، آيات آغازين و پاياني سورهها، فضاي نزول سوره، شأن نزول آيات و سوره، مكي يا مدني بودن سوره، واژههاي كليدي هر سوره، فضائل و خواص سورهها، اسماء الحسني، حروف مقطعه و اغراض سورهها، تناسب سورههاي همجوار، قصههاي قرآن و اغراض سورهها؛ فصل چهارم، چالشهاي علمي در تعيين مووضع سورهها: معرفي سوره، موضوع و غرض اصلي سوره، نمودار محتوايي سورة الملك؛ فصل پنجم، گزارشي از سبكهاي نمايشي وحدت موضوعي سورهها: سبك نمودار محتوايي ، سبك گزارش محتوايي، سبك نمودار درختي، سبك استدلالي، سبك گزارش اجمالي، سبك تفصيلي.
عنوان :
بررسي و تطبيق خطبهي زهرا(س) با قرآن مجيد
نويسنده :
مطهره اميني
سال :
1380
استاد :
محمد مهدي پورگل
دانشگاه :
آزاد اسلامي تهران واحد مركزي
موضوع :
پاياننامهي حاضر مشتمل بر شش فصل با اين عنوانها است: فصل اول: كليات؛ فصل دوم، پيشينهي پژوهش؛ فصل سوم، روش پژوهش ؛ فصل چهارم،حضرت فاطمه(س) چرا خطبه خواند؟ فصل پنجم، بررسي كاملترين متن خطبهي حضرت زهرا(س) ؛ فصل ششم: بررسي تطبيقي كلمات خطبهي حضرت زهرا (س) با قرآن؛ فصل پنجم، پيشنهادها؛ فصل ششم، فهرستها .
عنوان :
بررسي غدير خم در تفاسير و ساير منابع اهل سنت
نويسنده :
سيد مسعود اسدي
سال :
1380
استاد :
عباس همامي
دانشگاه :
آزاد اسلامي تهران واحد مركزي
موضوع :
مباحث اين پاياننامه در چهار فصل با اين عنوانا تنظيم و نگاشته شده است: فصل اول،كليات: ولايت و سرپرستي، ولايت علي(ع) ، روز غدير؛ فصل دوم، آياتي كه در زمينهي آيهي تبليغ، آيهي اكمال دين، آيهي عذاب واقع؛ فصل سوم، غدير در روايات و آثار تاريخي و أدبي؛ فصل چهارم،نقد ديدگاهها دربارهي حديث غدير خم: نقد حديث غدير،نقد ديدگاههاي اهل سنت،حضور علي(ع) در غدير خم، معناي كلمهي مولي، شواهد شيعه دربارهي كلمهي مولي،توجيه اهل سنت در مورد شواهد.
عنوان :
بررسي روايات تفسير امام صادق(ع) (جزء اول)
نويسنده :
كاظم زماني
سال :
1380
استاد :
سيد رضا مؤدب
دانشگاه :
دانشگاه قم
موضوع :
در اين پاياننامه تعداد 351 روايت تفسيري از امام صادق (ع) ذيل 86 آيه از جزء اول قرآن كريم ـ يعني سورهي حمد و 141 آيه از سورهي بقره ـ گرد آوري شده و متن و سند آنها بررسي گرديده و موارد اختلاف روايات و لغات دشوار، موضوع روايات و ميزان صحت و سقم آنها بيان شده است.
عنوان :
بررسي تفاسير معتبر دربارهي دو آيهي «شكل » و «شاكله» و مطابقت آن با نظريهي مثل افلاطوني
نويسنده :
محمد تحريرچي
سال :
1380
استاد :
محمدعلي لساني فشاركي
دانشگاه :
آزاد اسلامي واحد كرج
موضوع :
در اين تحقيق نخست،دو واژهي قرآني « شكل» و « شاكله» در هفده تفسير معتبر قديم و جديد بررسي شده است؛ سپس موضوعات مربوط به آن دو در آثار فلاسفه و حكما و عرفا و دانشمندان مورد مطالعه قرار گرفته است. مراد از شاكله در اين تحقيق عاملي است كه موجود زنده را به تحرك وا ميدارد و از آن به نفس، ضمير، قلب، ذهن، مغز، نهد و قالب مثالي تعبير ميشود.