مجموعه آثار فلسفى 26 ـ جزوه : من كیستم
این جزوه مختصر ولى بسیار مفید , محصول حالتى است كه در اثر تفكر و تأمل در حقیقت نفس ناطقه انسانى و احوال و اطوار آن بر حضرت استاد عارض گشته و به دنبال آن حالت , قلم معظم له به نگارش[ ( من كیستم ) ] رقم زده است .
ابتدایى ترین و در عین حال مهمترین فایده این جزوه این است كه آدمى را از غفلت همیشگى خود بدر آورده و در حیرتى فوق تصور , كه آن هم براى خود عالمى و لذتى دارد , فرو مى برد .
اینك مناسب مى نماید كه پاره اى از جزوه مزبور را با هم مرور كنیم : [من كیستم , من كجا بودم ؟ من كجا هستم ؟ من به كجا مى روم ؟ آیا كسى هست بگوید من كیستم ؟ آیا همیشه در اینجا بودم كه نبودم . آیا همیشه در اینجا هستم كه نیستم , آیا به اختیار خود آمدم كه نیامدم , آیا به اختیار خود هستم كه نیستم . آیا به اختیار خودم مى روم كه نمى روم . از كجا آمدم ؟ به كجا مى روم ؟ و كیست این گره را بگشاید ؟ چرا گاهى شاد و گاهى نا شادم ؟ از امرى خندان و از دیگرى گریانم ؟ شادى چیست و اندوه چیست ؟ خنده چیست و گریه چیست ؟
مى بینم , مى شنوم , حرف مى زنم , حفظ مى كنم , یاد مى گیرم فراموش مى شود , به یاد مىآورم , ضبط مى شود , احساسات گوناگون دارم , ادراكات جور و اجور دارم , مى بویم , مى جویم مى پویم . رد مى كنم , طلب مى كنم , اینها چیست ؟ چرا این حالات به من دست مى دهد ؟ از كجا مىآید و چرا مىآید ؟ كیست این معما را حل كند ؟
چرا خوابم مىآید , خواب چیست ؟ بیدار مى شوم بیدارى چیست ؟ چرا بیدار مى شوم چرا خوابم مىآید ؟ نه آن از دست من است و نه این . خواب صفحه : 73
مى بینم , خواب دیدن چیست ؟ تشنه مى شوم آب مى خواهم , تشنگى چیست ؟ آب چیست ؟
اكنون كه دارم مى نویسم به فكر فرو رفتم كه من كیستم ؟ این كیست كه اینجا نشسته و مى نویسد ؟ نطفه بود و رشد كرد و بدین صورت درآمد . آن نطفه از كجا بود ؟ چرا به این صورت درآمد ؟ صورتى حیرت آور ! در آن نطفه چه بود تا بدینجا رسید ؟ درچه كارخانه اى صورتگرى شد و صورتگر چه كسى بود ؟ آیا موزونتر از این اندام و صورت مى شد ؟ یا بهتر از این و زیباتر از یان نمى شود ؟ این نقشه از كیست ؟ و خود آن نقاش چیره دست كیست ؟ و چگونه بر آبى به نام نطفه این چنین صورتگرى كرد , آن هم صورت و نقشه اى كه اگر بنا و ساختمان آن و غرفه ها و طبقات اتاقهاى آن و قوا و عمال وى و ساكنان در اتاقها و غرفه هایش و دستگاه گوارش و بینیش و طرح نقشه و پیاده شدن آن و عروض احوال و اطوار و شؤون گوناگون آن شرح داده شود هزاران هزار و یكشب مى شود ولى آن افسانه اى ست و این حقیقت] . گفتنى است كه این اثر نیز هنوز به طبع نرسیده است .
