• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
تعداد مطالب : 632
تعداد نظرات : 188
زمان آخرین مطلب : 4912روز قبل
كودك

«۲۱ تا ۲۴ ماهگی»

  • رفتارهای كودكتان را مشاهده و تفسیر كنید.
  • در مورد فعالیت هایی كه كودكتان سرگرم انجام آن ها است، با وی صحبت كنید.
  • وقتی كودكتان در حال صحبت با شماست، به وی نگاه كنید.
  • به كودكتان اجازه دهید، تا كتاب هایی را خودش برای خواندن انتخاب كند.
  • دائماً در حال اصلاح گفتار كودكتان نباشید، بلكه شكل درست كلمات را تكرار كنید.
  • با كودكتان در مورد موقعیت های مختلف زندگی، كارهایی كه در حال انجام آن هستید یا قصد انجام آنها را در آینده دارید، صحبت كنید.
  • با استفاده از عروسك های نمایشی و یا خیمه شب بازی، كودكتان را به ایجاد ارتباط با دیگران تشویق كنید.
  • - به كودكتان اجازه دهید تا در بعضی فعالیت های خانه مشاركت كنید.
  • در مود تصاویر موجود در كتاب ها و در مورد داستان هایی كه در حال خواندن آنها هستید، با وی صحبت كنید.
  • كودكان از نگاه كردن و گفتگو در مورد عكس های خانوادگی لذت می برند.
  • با كودكتان بازی های ساده انجام دهید و او را به انجام این بازی ها تشویق كنید. مثلاً، بازی كلاغ پر.
  • از گفته های خود كودك، برای توجیه او به انجام كارها استفاده كنید. مثلاٌ كودكتان به شما می گوید: «نمی خوام به حمام برم» و شما باید اینگونه جواب بدهید: «اوه، نمی خوام به حمام بری، ولی من فكر می كنم دستات و بدنت می خواهند به حمام بروند چون كثیف هستند! ما می توانیم در حمام حباب بسازیم و تو می تونی بعضی حباب ها را انتخاب كنی و ...».

«۲۴تا ۳۰ ماهگی»

  • در مورد فعالیت هایی كه كودكتان سرگرم انجام آن ها است، با وی صحبت كنید.
  • به كودكتان اجازه دهید تا كتاب هایی را برای خواندن انتخاب كند. از او در مورد كتاب یا اسباب بازی مورد علاقه اش سوال كنید.
  • به اصلاح گفتار كودكتان نپردازید، بلكه شكل درست عبارت را تكرار كنید.
  • كودكتان را به رساندن پیام ها تشویق كنید.
  • كودكتان را تشویق كنید با استفاده از وسایل ساده ی داخل خانه مثل جعبه های مقوایی، قوطی های پلاستیك و تكه هایی از مواد بدون استفاده به ساختن چیزهایی بپردازد.
  • كودكتان را به انجام بازی های گروهی تشویق كنید.
  • بازی «پنهان كردن اشیاء» را با كودكتان انجام دهید. بدین صورت كه یك عروسك را در جایی مخفی كنید، از او بپرسید كه «عروسك»كجاست؟ و بعد همراه كودكتان به پیدا كردن آن بپردازید.
  • صداهای محیط را در كمترین حد نگهدارید.
  • منتظر باشید بیش از شروع به صحبت، كودكتان به شما توجه كنید. به عنوان مثال، پیش از شروع صحبت، كودكتان را با اسم صدا بزنید.
  • پیش از اینكه كاری را انجام دهید، به وی اطلاع دهید. مثلاً، زمانی كه داخل حمام در حال شستن موهای كودكتان هستید به او بگویید: «حالا می خوام بر روی سرت آب بریزم، آماده ای» و بعد بر روی سر او آب بریزید.

«۳۰ تا ۳۶ ماهگی»

  • در مورد فعالیت های روزانه و آنچه كودكتان در حال انجام آن است، با وی صحبت كنید.
  • كودكتان را تشویق كنید تا برای خرید از یك مغازه پیشقدم شود. مثلاً وی را تشویق كنید تا به داخل مغازه برود و از فروشنده بپرسد كه «آیا بستنی دارد».
  • كتاب هایی را كه برای كودكتان بخوانید كه جملات تكراری دارد و كودك شما می تواند آن جمله را در جای خودش تكرار كند مثلاً، آقا سگه می گفت: «هاپ، هاپ ...».
  • شكل درست عبارات را برای كودكتان تكرار كنید. این مسله به او كمك می كند تا مهارت هایش را به صورت طبیعی رشد بدهد.
  • كودكتان را به رساند پیام ها تشویق كنید.
  • به كودكتان مسئولیت بدهید تا توجه و دقت او افزایش یابد. دادن مسئولیت به كودك باعث می شود او قدرت انتخاب پیدا كند.
  • زمانی كه كودكتان مشغول كاری سخت و مشكل است، به او هشدار دهید و به او بگویید كه در این لحظه انجام چه كاری بهتر است.

بازی
«۰ تا ۲ماهگی»

  • زمانی كه با كودكتان صحبت می كنید، طوری قرار گیرید كه صورت شما را ببیند.
  • در هنگام صحبت با كودكتان، از ایماهای كلامی استفاده كنید زیرا كودك شما دیدن حركات صورت، چشم ها، لب ها و ... را هنگام صحبت و بازی دوست دارد.
  • كودكتان را با مهربانی نوازش كنید. به عنوان مثال، گونه ها و شكم كودكتان را ببوسید.

«۲ تا ۴ماهگی»

  • با كودكان بازی قلقلك را انجام دهید، مثلاً ، پاها، دست ها و شكم كودكتان را قلقلك دهید.
  • كودكتان را در هوا نگه دارید، دست ها و پاهایش را مثل راه رفتن حركت دهید، این بازی به كودك می فهماند كه محیط اطراف او سه بعدی است.
  • وقتی كودكتان موقع بازی كردن لبخند می زند، می خندد یا دست و پایش را حركت می دهد با كلمات، بیان چهره ای و یا حتی تكرار همان بازی به وی پاسخ دهید .
  • موقعیتی را فراهم كنید كه كودكتان به وسیله ی لمس صورتش، شمردن انگشتانش، قلقلك شكمش، گرفتن انگشت شما در دستش، و .. با اندام های مختلف بدن آشنا شود.
  • به كودكتان اسباب بازی ها و وسایل جالب مثل كتاب و ... را بدهید. به او اجازه دهید شی ای را در دسترش بگیرد و نگاه كند تا قسمت های مخلتف آن را كشف كند.
  • كودكان از اینكه می توانند به چیزی چنگ بزنند و آن را در دستانشان بگیرند، لذت می برند. مثلاً، كودكان از آویزان بودن اسباب بازی ها در بالای كالسكه، حركت كردن و یا جغ جغ كردن آنها لذت می برند.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:38
كودك

«۱۲ تا ۱۵ ماهگی»

  • به رفتارهای كودكتان فكر كنید و به رفتارهایش نگاه كنید.
  • زمانی كه كودكتان در حال صحبت با شماست، به وی نگاه كنید.
  • درباره ی انسان ها، اسباب بازی ها، اشیاء و فعالیت های روزانه با كودكتان صحبت كنید.
  • با كودكتان در مورد چیزهایی كه رخ داده و یا در حال انجام است، صحبت كنید.
  • برای كودكتان كتاب بخوانید و در مورد تصاویر كتاب با او صحبت كنید.
  • -كلمات ناقص كودك را با عبارت درست تكرار كنید. به عنوان مثال، اگر كودك شما می گوید: «بی بی می خواهم شما باید به او بگویید: «بیسكویت می خوای».
  • گفتارتان را با سطح سنی كودك هماهنگ كنید زیرا كودك شما در این مرحله ماهرتر از گذشته شده است. به همین خاطر طول و پیچیدگی سخنانتان را افزایش دهید.
  • زمانی كه در حال صحبت در مورد اشیاء شناخته شده هستید، از برخی صفات و ویژگی های آن اشیاء صحبت كنید.
  • در مورد آنچه كودكتان در حال انجام یا علاقه مند به انجام آن است، با وی صحبت كنید.
  • اجازه دهید كودكتان بازی های غیر تعاملی (بازی های تك نفره) را انجام دهد مثل گذاشتن لگو داخل سطل، انداختن حلقه درون میله.
  • - دقت و توجه كودكتان را به صدای حیوانات، اسباب بازی های صداساز، و ... جلب كنید.

«۱۵ تا ۱۸ ماهگی»

  • كودكتان را زیر نظر بگیرید و توجه كنید كودك شما به كدام سمت نگاه می كند، آنگاه درباره ی آنچه كه نگاه می كرده برایش صحبت كنید.
  • به كودكتان وقتی كه در حال صحبت با شماست، نگاه كنید.
  • كارهای ساده ای را به كودكتان واگذار كنید.
  • «بایدها» و «نبایدها» را به كودكتان آموزش دهید، تا با شنیدن صدای بلند كلمه ی «نه»، یا دیدن‌ «تكان سر شما» گیج نشود.
  • برای كودكتان كتاب هایی را بخوانید كه واژه های اندكی در هر صفحه داشته باشند.
  • اعضای خانواده را به بحث و گفتگو در مورد تصاویر كتاب تشویق كنید.
  • مطالب كتاب را مرتباً برای كودكتان بازخوانی و تكرار كنید. كودكان، تكرار را دوست دارند و گاه در اثر تكرار، به تقلید از محتوای كتاب می پردازد.
  • اثر تكرار، به تقلید از محتوای كتاب می پردازند.
  • با كودكتان در مورد فعالیت هایی كه هر روز با هم در حال انجام آنها هستند، گفتگو كنید.
  • به گفتار كودكتان با توضیح بیشتر در مورد آن مطلب، پاسخ دهید. مثلاً وقتی كودك شما می گوید: «بَ بَ رَ ف»به او پاسخ دهید: «بله، بابا به اداره رفت، او عصر بر می گردد».
  • در هنگام بازی، كار و كتاب خواندن، صداهای موجود در محیط را تولید كنید. مثلاً، زمان حمام كردن كه آب دروان پر می شود، صدای شر شر آب را تولید كنید و یا هنگام خواند كتاب، صدای هواپیمای داستان را تقلید كنید.
  • به كودكتان فرصت هایی برای تمركز و توجه بر برخی اشیاء را بدهید.

«۱۸ تا ۲۱ ماهگی»

  • رفتارهای كودكتان را مشاهده و تفسیر كنید.
  • در مورد فعالیت هایی كه كودكتان درگیر انجام آنها است، با وی صحبت كنید.
  • به كودكتان وقتی در حال صحبت با شماست، نگاه كنید.
  • دائماً در حال اصلاح گفتار كودكتان نباشید، بلكه سعی كنید كلمات را با تلفظ درست دوباره تكرار كنید.
  • به كودكتان اجازه دهید خودش كتاب هایی را برای خواندن انتخاب كند.
  • وقتی از منزل بیرون می روید، با كودكتان در مورد كارهایی كه قصد انجام آن را دارید، صحبت كنید. به طور مثال، وقتی قصد خرید مواد غذایی را دارید، می خواهید به دیدن همسایه تان بروید، یا می خواهید یكی از فرزندانتان را از مدرسه به خانه بیاورید. تمام این موارد را برای كودكتان توضیح دهید.
  • اتفاقات و رویدادهای اطراف را برای كودكتان شرح دهید.
  • توجه كودكتان را به صداهای خاص و ویژه ی محیط جلب كنید.
  • كودكان از خواندن شعر و اواز، و گوش دادن به آهنگ لذت می برند بنابراین، استفاده از موسیقی را در برنامه ی روزانه ی كودكتان بگنجانید.
  • داستان های ساده ی تكراری را برای كودكتان بخوانید، این كار به كودك فرصت می دهد تا رفتار درست شخصیت های داستان را بفهمید.
  • وقتی در حال حمام كردن كودك، پوشاندن لباس به او و ... هستید، با وی صحبت كنید. مثلاً، به او بگویید. « دست هایت اینجاست» یا «پاهایت كجا رفتند؟» آهان، اینجا هستند ، تو شلوار بودند.
  • نوار موسیقی مورد علاقه تان را در ضبط بگذارید، و با آن همخوانی كنید. با این كار به كودكتان نشان دهید كه چگونه می تواند عاشقانه به موسیقی ، آهنگ و یا صداها گوش دهد.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:37
كودك

«۴ تا ۶ ماهگی»

  • درباره ی رفتارهای كودكتان فكر كنید، به رفتارهای او نگاه كنید، روی برخی چیزها در رفتارش تمركز كنید.
  • زمانی را برای تعامل رو در رو و نزدیك با كودكتان بگذرانید.
  • با اسباب بازی های صدا ساز با كودكتان بازی كنید.
  • كتاب هایی را با كودكتان بخوانید، در خواندن كتاب به جای برخی شخصیت ها با صداهای متفاوت صحبت كنید.
  • صداهای كودكتان را تكرار كنید و در مواردی منتظر بمانید آیا با صدای كودكانه به شما پاسخ می دهد. توجه كنید منتظر ماندن شما به همان اندازه ی تولید صداها مهم است.
  • در هنگام صحبت با كودكتان، دائماً زیر وبمی صدایتان را تغییر دهید.
  • به استفاده از گفتار مستقیم با كودكتان ادامه دهید.
  • در اتاق خواب كودكتان، شعرهایی را با آواز بخوانید. از موسیقی در انجام این كار استفاده كنید.
  • به انجام بازی های پیش بینی پذیر مثل دالی موشه و همچنین فعالیت های موزون ادامه دهید . مثلاً ، در جایی آواز خواندن را با فعالیت های بدنی موزون همراه كنید.
  • درباره ی اینكه كودكتان در حال توجه به چه چیزی است، گفتگو كنید. اینكار به كودك كمك می كند تا گفتار شما را بفهمود.

«۶ تا ۸ ماهگی»

  • درباره ی رفتارهای كودكتان فكر كنید، به رفتارهای او نگاه كنید
  • از تعاملات رو در رو و نزدیك استفاده كنید.
  • بازی های دس دسی، بای بای و تاپ تاپ خمیر را با كودكتان انجام دهید.
  • برای ریتم دادن به بازی، از آهنگ ۱، ۲، ۳ استفاده كنید.
  • صداهای جانوران و اشیاء مثل صدای گربه، ماشین یا قطار را برای كودكتان در آورید.
  • به اشیاء اشاره كنید و نام آنها را با وزن و آهنگ متفاوت بگویید.
  • برای تشویق كودكتان برای گفتن حرف «پ»در كلمه ی «پدر» از ساختن حباب با آب دهان استفاده كنید.
  • در هنگام خواندن كتاب برای كودكتان به تصاویر داستان صداهایی را اضافه كنید. مثلاً، سوت برای قطار.
  • با اسباب بازی های موسیقایی بازی كنید.
  • فرصت هایی را برای كودكتان جهت بودن و تماس با دیگران فراهم كنید.
  • اجازه دهید كودكتان به كشف اسباب بازی ها، اشیاء و محیط بپردازد.
  • بازی دالی موشه و سایر بازی های پیش بینی مثل «نان ببر كباب بیار»، كودك را وادار به توجه می كند و توجه و دقت او را افزایش می دهد.

«۹ تا ۱۲ ماهگی»

  • به رفتارهای كودكتان نگاه كنید و رفتارهای او را تفسیر كنید.
  • كودكتان را به خاطر بیان صداهایی كه مانند كلمات هستند، تشویق كنید.
  • به كودكتان وقتی در حال صحبت كردن است، نگاه كنید.
  • برای كودكتان، كتاب بخوانید و به مطالب كتاب جزئیاتی اضافه كنید.
  • برای گفتگو با كودكتان از جملات و واژه های ساده استفاده كنید.
  • از كودكتان در مورد اشیاء سوال كنید، سپس او را تشویق كنید.
  • زمانی كه در حال انجام فعالیتی هستید، عبارات و واژه های جدید را تكرار كنید.
  • برای كمك به لذت بردن كودكتان در آنچه در حال انجام یا در حال شنیدن است از تحریك حوس شنوایی، بینایی، لامسه و حركت استفاده كنید. به عنوان مثال، آوازی را با كودكتان به صورت شاد و پویا همراهی كنید.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:36
كودك

توجه كردن، گوش دادن، گفتار
«۰ تا ۲ ماهگی»

  • در مورد رفتارهای كودكتان فكر كنید و به رفتارهای او نگاه كنید.
  • زمانی رابرای تعاملات رو در رو و نزدیك با كودكتان بگذرانید.
  • از صورت و لمس برای افزایش توجه كودكتان استفاده كنید.
  • از گفتار و  نشانه های مستقیم در پاسخ به رفتارهای كودكتان استفاده كنید. به عنوان مثال، از تكرار در گفتار و لمس، تنوع در آهنگ صدا، بیان چهره ای و حركات سر و ... استفاده كنید.
  • در هنگام غذا دادن یا حمام كردن كودكتان آواز بخوانید.
  • كودكتان را با وزن و آواز، در بغل تكان دهید.
  • برای كودكتان صداهای مختلف محیط اطراف را توضیح دهید.
  • چون شنیدن گفتار شما در محیط های شلوغ و پر سر و صدا برای كودكتان مشكل است، با او در موقعیت های آرام و ساكت صحبت كنید.
  • صداهایی را كه كودكتان تولید می كند تقلید كنید.
  • از نشانه های ساده و صداهای اطمینان بخش برای ارتباط و نوازش كودكتان استفاده كنید.
  • هنگام انجام كارهای معمول روزانه مثل غذا دادن، تعویض پوشك و حمام كردن با كودكتان صحبت كنید.

«۲ تا ۴ ماهگی»

  • درباره ی رفتارهای كودكتان فكر كرده و رفتارهای او را تماشا كنید. صداهایی را كه تولید می كند تقلید نمایید. با او درباره ی اشیائی كه به آنها نگاه می كند نیز صحبت كنید.
  • زمانی را برای تعامل رو در رو و نزدیك با كودكتان بگذرانید.
  • از گفتار و لمس برای افزایش توجه كودكتان استفاده كنید، به صورت آهنگین با وی صحبت كنید و صدایتان را طوری تغییر دهید كه موجب جلب توجه او شود.
  • تشخیص گریه های مختلف كودكتان و پاسخ متفاوت به آنها را بیاموزید.
  • با كودكتان با اسباب بازی های صدا ساز مثل طبل و جغجغه بازی كنید.
  • در مورد كاری كه در حال انجام آن هستید، با كودكتان صحبت كنید.
  • كودكان از الگوها و سرمشق ها در گفتار شما لذت می برند، به همین خاطر تكرار وزن ها یا بازی های بسیار مفید هستند.
  • در گفتگو با كودكتان، آهنگ صدایتان را تغییر دهید. برای مثال، به او بگویید: «چه بچه خوبی!» و كلمه «چه» را با هیجان بیشتری بیان كنید یا به او بگویید: «همه رفتند» و كلمه ی «همه» را با آهنگ متفاوتی بیان نمایید.
  • با كودكتان بازی قلقلك و دیگر بازی های پیش بینی پذیر مثل دالی موشه را انجام دهید.
  • زمانی كه در حال صحبت با كودكتان هستید، نكاتی را برای او توضیح دهید.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:35
كودك
نمونه های ادبیات ویژه
نمونه های ادبیات خاص مخاطبان ویژه، علی رغم محدودیت آنها، پربار و دقیق هستند. برخی از این کتاب ها دست ساز و یا نمونه اند. برخی به تولید انبوه رسیده و در فروشگاه های محدودی عرضه شده اند. تعدادی از کتاب های چاپی معمولی ناشران مختلف نیز مناسب و قابل توصیه به کودکان با نیازهای ویژه است.
گروه ویژه شورای کتاب کودک، از سال ۷۰ تاکنون، به صورت پژوهشی و مشاوره ای، به نمونه سازی کتاب برای مخاطبین گوناگون اقدام کرده که تاکنون به ۵۰۰ عنوان رسیده است. این مخاطبین شامل کودکان نابینا، نیمه بینا، ناشنوا، کم توان ذهنی و معلولین حرکتی است. از این مجموعه، تاکنون ۵ کتاب به دفتر IBBY معرفی شده است.
ناشر کتاب های پارچه ای، زیر نظر گروه ویژه شورا، از سال ۶۸ تاکنون ۱۰ عنوان کتاب تألیف و یا ترجمه کرده که به شکل لمسی و چاپی است. این کتابها قابل توصیه به کودکان نابینا، ناشنوا، کم توان ذهنی ، معلول های حرکتی و روان پریش هاست. کتاب «گل یا پوچ» از این ناشر در فهرست IBBY، در گروه برترین برترهای جهان قرار گرفت.
تعاونی دوخت کتابهای پارچه ای «زنان سیزده آبان» وابسته به موسسه پژوهشی کودکان دنیا، به ساخت کتاب های پارچه ای دست ساز با تصاویر برجسته و شخصیت های متحرک اقدام کرده که تاکنون ۱۷ عنوان کتاب در این مجموعه، تولید شده و به فروش رسیده است. بیشتر آثار این مجموعه، در طرح مشترک با شورای کتاب کودک، طراحی شده است. سه کتاب این مجموعه، با نام های «خانه پیرزن»، «نخ و سوراخ» و «ماه بلند آسمان» در فهرست کتاب های IBBY قرار گرفته است.
موسسه مادران امروز، به بحث کتاب برای کودکان زیر دوسال پرداخته است. از این پروژه یک بسته 3 تایی کتاب پارچه ای، به تولید رسیده است. تولید انبوه این کتاب ها می تواند برای کودکان کم توان ذهنی، معلولین حرکتی و کودکان ناشنوا بسیار مفید باشد.
در ضمن، برخی ناشرین به نشر کتاب هایی با جنسیت های بادوام، پارچه ای و یا لمسی اقدام کرده اند که اگرچه مخاطب آن عام است، قابل توصیه به بسیاری از مخاطبین ویژه نیز هست.
در برخی دانشگاه ها، پروژه های میان ترم یا کارشناسی دانشجویان، در حوزه کودکان نابینا بوده است. از جمله خانم سارا ایروانی و خانم کوکب طاهباز از دانشگاه الزهرا، خانم اشتری و خانم رضا از دانشگاه آزاد اسلامی، خانم آزاده منافی از دانشگاه سوره شیراز، خانم خادمیان از دانشگاه علمی – کاربردی و دانشگاه الزهرا (کلاس درس خانم نوری)، نمونه های جالبی از کتاب های لمسی برای نابینایان ساخته اند.
در مدرسه شهید محبی و نیز در برخی مدارس دیگر، معلمان نمونه های ساده ای برای شاگردان کلاس خود ساخته اند. در مورد نمونه های ساخته شده، می توان گفت که همگی بر مبنای پژوهش و تجربه و با استناد به امکانات و معیارهای علمی موجود بوده است. و هیچ کدام جنبه تبلیغاتی کاذب بازاری ندارد. به جرأت می توان گفت این نمونه ها، چه به لحاظ ساخت زیبایی شناسانه، ادبی و تصویر و چه به لحاظ کاربرد علمی و عملی با نمونه های خارجی قابل مقایسه اند.
کمبودها
ارتباط موسساتی که تاکنون در زمینه ادبیات کودکان ویژه کار کرده اند، با مخاطبین خود بسیار محدود بوده است. این موسسات بیشتر به نمونه سازی و پژوهش پرداخته و فرصت تبلیغاتی و اطلاع رسانی نداشته اند. همکاران این موسسات، به صورت داوطلب عمل می کنند و کم تر دائمی هستند.
کمبود بروشورهای اطلاع رسانی و تبلیغات لازم در سطح وسیع جامعه، از یک طرف و از طرف دیگر، انزاوی مخاطب ویژه ، ناآگاهی بزرگسالان کنار آن ها و بی توجهی مسئولین در این زمینه، سبب شده است تا ارتباط بین کتاب ها و مخاطبین نیازمند آن محدود بماند. این محدودیت، هم محرومیت کودک ویژه را سبب شده و هم حوزه فعالیت های این موسسات را محدود کرده است. این شرایط، امکان پژوهش و تجربه میدانی و بازخورد و نقدهای موثر اجتماعی را هم از این موسسات دریغ می کند و رشد کیفی و کمی آنها را کند می سازد.
چه باید کرد؟
حضور کودکان ویژه در جامعه، صدا و سیما و در اجتماعات کوچک و بزرگ، دادن فرصت بیان و ابراز وجود به آن ها، راهی است به سوی شناخت و پس از آن تولید ادبیات برای آن ها.
چقدر در جامعه جهانی و در جامعه خودمان، شاهد حضور این کودکان هستیم؟ این عدم حضور سبب شده است تا با دیدن آن ها چشم ها خیره شود و برخوردهای نامناسبی بروی کند، تحیر، تحقیر، تمسخر، تألم و ترحم هر کدام آسیبی به این کودکان می رساند. نادیده گرفتن توانایی های آن ها و تاکید بر ناتوانی های شان، دور باطی است که درک نکردن و انزوای این کودکان را شدت می بخشد.
هنرمند هم جزئی از همین جامعه است و آن چه می بیند، می شنود و حس می کند، او را متأثر می سازد و عامل بیان آن با شیوه های هنری متفاوت می شود. از او که هرگز کودک نابینا را ملاقات نکرده و هیچ گاه با کودک ناشنوایی هم صحبت نشده است، صندلی چرخدار کودکی را به حرکت در نیاورده ، با کودک آسیب دیده همراه نشده و بحران های روانی کودکی را تحمل و تدبیر نکرده است، چگونه توقع آفرینش خودجوش، موثر و هنری داریم؟
این فرصت ها را باید برای جامعه به طور اعم  و برای هنرمندان به طور اخص فراهم آورد. نمی توان منتظر نشست تا زندگی و جامعه، فرصت طبیعی به وجود آورند. باید رفت، نشست، دید، شنید و رابطه برقرار کرد. در کنار آن باید با کارشناسان و والدین آن هم ارتباط داشت. باید ناشر را با سفارش و حمایت، به تولید و عرضه کتاب هایش تشویق کرد. باید پل ارتباط کودک با کتاب های موجود و مناسب را در مدارس ساخت. کتابخانه، کتاب فروشی ، جراید و مراکز مرتبط همه در امر مسئولند.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:33
كودك
کودکان ویژه به دلیل تنوع ویژگی ها و کم بودن تعدادشان و هم چنین، به علت پنهان بودن آن ها از چشم جامعه و نپرداختن جامعه به ایشان و یا به عبارتی نادیده انگاشتن شان، از چشم هنرمندان و پدیدآورندگان کتاب هم دور مانده اند. اما راه حل چیست؟
پیش از هر چیز، لازم است تاکید شود که ادبیات مناسب این کودکان، به لحاظ ارزش هنری، هیچ تفاوتی با دیگر انواع ادبیات کودک ندارد. ظاهر متفاوت، نه تنها ارزش هنری را ضایع نمی کند که بهره گیری از ابزارهای هنری، متنوع، سبب ارتقاز هنری آن نیز می تواند باشد. محتوای ادبیات نیز دلیل بی ارزشی هنری آن نیست. به تعداد انسان ها و نیازهای شان، می تواند پیام و محتوای کتاب ها متفاوت باشد.
اما برای آن که ادبیاتی مناسب با نیاز کودکان ویژه پدید آید.
گام اول: شناخت جامعه به طور عام و شناخت هنرمند به طور خاص از مخاطب ویژه است. این شناخت باید تجربی و ملموس باشد، نه فقط بر اساس نوشته های کتاب یا نقل قول.
گام دوم: شناخت نیازهای ادبیاتی آن هاست؛ کمبودها و جذابیت ها
گام سوم: تشویق و ترغیب هنرمندان و ناشرین است.
گام چهارم: پدید آوردن فرصت معرفی، امکانات عرضه و فروش این کتاب هاست.
کتاب با شخصیت کودک ویژه
بحث دیگری که درباره ادبیات کودکان ویژه، در مجامع بین المللی و در شورای کتاب کودک نیز مطرح است، چهره کودک ویژه در ادبیات کودک است. در این زمینه، مسعود ناصری، گزارشی از وضعیت ادبیات کودک ایران، به IBBY ارائه داد و هم اکنون نیز بررسی در این حوزه ، در شورای کتاب کودک در جریان است.
کودک ویژه می تواند به عنوان شخصیت اصلی یا به طور غیر مستقیم، در ادبیات کودکان حضور داشته باشد. نمونه های بسیار خوبی از تألیف و ترجمه دراین زمینه موجود است.
از این طریق، تمام کودکان با شخصیت، ویژگی، توانایی ها و ناتوانی این کودکان آشنا می شوند. گاه در کنار این حضور، بی رحمی های جامعه نیز مطرح می شود. شورای کتاب کودک در سال ۸۱، به سفارش سازمان یونیسف، فراخوانی برای داستان نویسی با شخصیت کودک ویژه، در سراسر کشور منتشر کرد که در مجموع ۶۵ داستان به دست ما رسید. از بین این داستان ها ۳ اثر برگزیده و از ۱۰ اثر نیز تقدیر شد.
معیارهای ادبیات ویژه
ادبیات با مخاطب کودک ویژه، علاوه بر معیارهای عمومی ادبیات کودک، باید دارای معیارهای  معیارهای اختصاصی و منطبق بر نیاز ویژه مخاطب باشد. با توجه به گستردگی  ویژگی های مخاطبان و درجه بندی هر ویژگی، تنوعی در معیارهای اختصاصی به دست می آید.
در گروه ویژه شورای کتاب کودک، معیارهایی برای گزینش یا خلق ادبیات برای هر نوع ویژگی، به دست آمده است که باید در عمل، به آزمون گذاشته شود تا در صورت لزوم، برای برطرف کردن کم و کاست آن اقدام شود. در ضمن، ادبیات کودک ویژه، از لحاظ تنوع موضوعی، هیچ تفاوتی با ادبیات کودک ندارد.
وضعیت ادبیات خاص مخاطبان ویژه در ایران
اما ادبیات خاص برای مخاطبان ویژه، نه تنها در ایران که در جهان نیز کم است. در کشورهای مترقی، با وجود امکانات گسترده و توجه ویژه به توان بخشی، خدمات پزشکی، و آموزشی و حرفه یابی برای این کودکان ، هنوز در حوزه ادبیات مناسب، دچار کمبود آشکاری هستند.
در ایران در حوزه آموزش تخصصی کودکان ویژه، از همه نظر ضعف چشمگیری وجود دارد. شاید به جرأت بتوان گفت، تنها ارگانی که به ادبیات این کودکان پرداخته، شورای کتاب کودک بوده است. اما شورای کتاب کودک یک نهاد غیر دولتی و متکی به نیروی داوطلب است. بدون بودجه لازم، حرکت در این مسیر، به کندی انجام می گیرد و فراگیر نمی شود. لازم است که دستاوردهای این مجموعه، در اختیار تمام ارگان های ذیربط قرار گیرد تا به محک آزمایش و تجربه گذاشته و کمبودهای آن رفع شود. هم چنین، باید امکانات گسترده ای برای تبادل تجربه ها و دستاوردهای بین المللی فراهم اید تا از دوباره کاری پرهیز و گام های سریعتر و موثرتری برداشته شود.
مهمتر از همه این که تجربه های به دست آمده در شورای کتاب کودک، باید به صورت انبوه تکثیر شود و در اختیار تمام کودکان مخاطبش قرار گیرد. می توان یک نشر اختصاصی برای این آثار بوجود آورد؛ به شرط آن که خرید آن از طرف آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی، تضمین شود.
گروه ویژه در شورای کتاب کودک
بحث های مقدماتی در مورد کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه، از سال ۶۵ در شورای کتاب کودک مطرح شد. در پی آن، گروه مستقلی شروع به کار کرد و چند جلسه بحث و گفتگو با افراد متخصص انجام شد. هم چنین، مقالاتی در این زمینه، در فصل نامه های شورا به چاپ رسید.
از سال ۷۲ گروه کتاب های لمسی در شورا شکل گرفت. گروه کتاب برای کودکان کم توان ذهنی، از سال ۷۴ شروع به کار کرد. گروه کتاب برای کودکان ناشنوا از سال ۷۵، با جمعی از افراد ناشنوا و متخصصین این حوزه شکل گرفت. کتابخوانی در بیمارستان ها (بخش اطفال)، از سال ۷۶ آغاز شد. شورا از سال ۷۳ به برپایی کتابخانه در مراکز اصلاح و تربیت اقدام کرد. در سال ۷۷ سالگرد شورا به گزارش گروه های ویژه اختصاص داشت و در سال ۷۹ ، فصل نامه شورا به کودک، کتاب و خدمات ویژه پرداخت. شورا از سال ۱۹۹۹ میلادی تاکنون، پیوسته در تمامی نمایشگاه های دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) شرکت داشته است و در سال ۱۳۸۰، مهماندار ۴۰ عنوان کتاب ویژه این دفتر در ایران بود که همراه با دستاوردهای گروه ویژه، در موسسات و شهرستان های دیگر، به نمایش گذاشته شد.
در این مدت، گروه ویژه در نمایشگاه های متعدد، کلاس های درس دانشگاه ها و از طریق سخنرانی ها و مقالات متعددی، پیام و دستاورد خود را مطرح کرده است.
مشاوره به دانشجویان، اساتید، کارشناسان و والدین کودکان نیز از برنامه های این گروه بوده است.
بسیاری از کتابهای فراهم آمده، تکثیر انبوه شد و به فروش رسید. همکاری و همراهی در برنامه ها و فعالیت های سازمان بین المللی در ایران نیز از دیگر اقدام های شورا در این زمینه بوده و توانسته است نمونه سازی هایی در کتابخانه فراگیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتابخانه های روستایی و پناهندگان و نیز در بخش کودکان بیمارستان انجام دهد.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:32
كودك
کودکان ناشنوا در درک واژه ها و مفاهیم ، انتزاعی معمولاً دچار مشکل هستند. در صورتی که بسیاری مفاهیم و واژه هایی که با علائم و نشانه های آشنای آن ها ارائه می شود، به سهولت برای شان قابل درک است. برای دستیابی به این هدف، چند طریق وجود دارد:
۱ – تبدیل متن به مترادف های تصویری اشاره.
۲- همنشینی اشاره تصویری در کتاب متن اصلی.
۳- خواندن کتاب با زبان اشاره و فیلم برداری و ضبط آن بر نوار ویدیویی یا سی دی.
- ساده سازی متن:
بسیاری از کتاب های موجود در بازار ، دارای ادبیات مناسب و ضروری برای کودکان است، اما جمله های بلند یا واژه های ناآشنا یا حروف ریز، باعث می شود برخی کودکان از خواندن خسته و مأیوس شوند و پیام مناسب کتاب را از دست بدهند.
ساده سازی متن، به شیوه های بسیاری امکان پذیر است که بسیاری از آن ها را ناشرین و ویراستاران می توانند از ابتدا رعایت کنند. به عبارتی، ویرایش ناشنوایی یا مورد خاص دیگر هم انجام شود. در غیر این صورت، نمونه چاپ شده را می توان با تغییرات اندکی مناسب سازی کرد:
۱ – پرده ای کردن: گاهی در یک صفحه کتاب، یک یا چند واژه ناآشنا، در درک مفهوم دشواری به وجود می آورد. می توان مترادف ساده و آشنای آن را روی ورقه ای تایپ کرد یا با  دست نوشت و به صورت پرده ای روی آن چسباند.
۲- واژه نامه یا زیرنویس: در کتاب های کودکان، به ندرت از زیرنویس یا واژه نامه استفاده می شود. در صورتی که در ادبیات کودکان و نوجوانان ناشنوا، این شیوه کاربرد فراوان می تواند پیدا کند. این مناسب سازی را معلمین در مورد بسیاری از واژه های ناآشنای متن می توانند انجام دهند.
۳- ساده نویسی، کوتاه نویسی: بسیاری از ادبیات خوب، به دلیل طولانی بودن متن، کودکی را که در خواندن و درک مفاهیم مشکل دارد، خسته می کند. متن ساده یا خلاصه شده می تواند به صورت ورق اضافی، روی متن اصلی قرار گیرد تا کودک یا نوجوان، همزمان به متن اصلی و تصاویر کتاب دسترسی داشته باشد.
۴- درشت نویسی: حروف ریز متن کتاب، کودکانی را که اختلال بینایی دارند و هم چنین کودکان کند خوان را زودتر خسته می کند.
دستگاه های به دید و وسایل مختلف درشت نمایی، به کمک این کودکان می آید. شیوه دیگر این است که متن را برای استفاده مکرر آن ها، به صورت بزرگ زیراکس کنیم و یا از آن از نو و درشت تایپ کنیم.
۵- لمس کردن: شیوه دیگر مناسب سازی کتاب برای کودکان با اختلال بینایی، قابل لمس کردن تصاویر آن است. در این شیوه، تصاویر کتاب با استفاده از ویژگی گرافیکی و لمسی نابینایان، برجسته و درکتاب متن بریل یا گویا قرار می گیرد. تصویرهای لمسی برای کودکان کم بینا، در کنار متن درشت نویسی شده، بسیار سودمند است.
هر یک از این شیوه ها مناسب سازی، می تواند به نیازهای بسیاری از کودکان ویژه پاسخ دهد. حتی کودکان عادی هم ازاین کتاب ها لذت می برند. برای نمونه، وقتی کتابی به صورت فیلم با زبان اشاره، حرکات و حالات گوینده و همراه با کلام و بیان دلنشین پخش می شود، هر کودکی را جذب می کند و کودک نابینا نیز اصدای آن بهره می برد.
چنان چه پدید آورندگان کتاب، از ادبیات برای کودکان ویژه اطلاع داشته باشند، بسیاری از کتاب هایی که به بازار می آید، قابل استفاده این عزیزان نیز خواهد بود. این اتفاق زمانی می افتد که جامعه، موقعیت مناسب برای شناخت و آشنایی با این کودکان را فراهم آروده باشد.
ادبیات خاص برای مخاطبان ویژه
به جز مناسب سازی کتابهای موجود منطبق با نیازهای خاص کودکان ویژه، بحث کتابهایی است که از ابتدا با توجه و شناخت نیازهای مخاطبی ویژه پدید می آید. در این کتاب ها نویسنده، تصویرگر و سازنده یا ناشر کتاب، برای جوابگویی به یک نیاز ویژه اقدام می کنند. پس از آماده سازی این کتاب ها، می توان، پی برد که مخاطبان شان، علاوه بر کودکان ویژه، چقدر عام هستند.
خانم نینا ریدارسن، در مقاله« کتاب برای همه، گامی به سوی موسیقی، نوازنده متفاوت»، معتقد است که تنوع و تفاوت های این کودکان، وجود یک کتاب مناسب را سخت و غیر مفید می کند. او فقط عناوین متعدد این کتاب ها را که بر پایه شناخت نیازهای ویژه است، راه حل مناسبی می داند.
این نظریه بر این پایه است که ابتدا باید نیازهای کودکان ویژه شناخته شود تا ازاین طریق به راهکارهایی دست یابیم که کتاب تولید شده مخاطبان عمومی داشته باشد. آن چه مسلم و غیر قابل انکار است، هدف، دسترسی به ادبیات مناسب است. داشتن یک متن هنرمندانه، پیام مفید، ساخت و پرداخت پر کشش، ارائه زیبا و تصویرگری هنرمندانه، ضرورت هر ادبیاتی است. ویژگی ادبیات مخصوص کودکان ویژه، یکی به لحاظ ارائه است و دیگری به لحاظ محتوا.
شیوه ارائه
شیوه ارائه کتاب برای مخاطب ویژه، به نوع نیاز کودک برای ارتباط با کتاب بستگی دارد. اختلالات حسی و حرکتی، گاه ارتباط کودک را با کتاب معمولی مختل میکند. پس باید کتاب او در نوشتار، تصویر، جنس، اندازه یا صحافی متفاوت باشد.
نوشتار متفاوت با نوشته های معمول، مانند متن درشت، متن بریل، متن اشاره و نمادین و یا متن با ویرایش خاص و ساده نویسی است.
ویژگی های تصویری مانند تصویرهای بزرگ، تصویر برجسته قابل لمس و یا وضوح و سادگی تصویری است.
جنس کتاب هم باید با استفاده از مواد بادوام و یا جنسیت مناسب با تصویر یا متن ویژه و نیاز ویژه کودک تهیه شود؛ مانند پارچه، مقوا، پلاستیک، کاغذهای مخصوص و ...
قطع یا اندازه کتاب، برای مخاطبانی که مشکلات حرکتی دارند، باید متناسب با متن و موضوع و نیاز کودک، متغیر باشد. مثلاً تصاویر یا متن درشت، به قطع بزرگ نیز نیاز دارد.
صحافی کتاب هم متأثر از موضوع و نیاز کودک است. بادوام بودن یا تنوع آن مهم است.
محتوا
محتوای یک کتاب، چه داستان باشد و چه غیر داستان، چه شعر باشد و چه نثر، چه کتاب تصویری یا مصور و چه بدون تصویر باشد، مخاطب ویژه داشتن آن لطمه ای به ارزش هنری آن نخواهد زد. نگرانی از بیش ارزش شدن یا کم ارزش شدن آن، زمانی پیش می آید که پدید آورنده کتاب، توانایی های لازم هنری را کسب نکرده باشد.
این مشکل، از همان ابتدا که ادبیات خاص کودک مطرح شد، وجود داشت و هنرمندانی که به این منظور آموزش دیده باشند، کم بودند. در صورتی که امروزه زیباترین و با ارزش ترین آثار را هنرمندان ، با جوشش درونی خود، برای کودکان خلق می کنند.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:31
كودك

معمولاً وقتی از کتاب برای افرادی با نیازهای ویژه سخن می رود، مردم و مسئولین جبهه گیری می کنند و می گویند، مگر برای بچه های معمولی کتاب کافی داریم؟ اما سوال این است که اگر در خانه شما کودکی بیمار یا ضعیف باشد،آیا او را از امکاناتی مثل غذا، پوشاک، آموزش و محبت محروم می کنید؟ آیا نیازهای انسانی او را نادیده می گیرید؟ آیا می توان کودکی را به «متفاوت بودن» محکوم کرد و حقوق انسانی او را نادیده گرفت؟
کودکی که در شرایط ویژه قرار دارد، نیازمند امکاناتی است تا به او کمک کند که به حداکثر توانایی خود دست یابد و نه آن که روز به روز به ناتوانی وی افزوده شود.
اگر بپذیریم که ادبیات در زندگی بشر، نقش ماندگار و سرنوشت ساز داشته است، مسئولیت ما در قبال کودکانی با نیازهای ویژه، بسیار جدی تر خواهد شد. بنابراین، به جرأت می توان گفت که کتاب برای این کودکان ، نه تنها غیر ضروری نیست که باید در اولویت قرار گیرد.
ادبیات برای مخاطب ویژه، از دو منظر مورد توجه است:
اول – بررسی و گزینش خاص از بین کتابهای موجود، با توجه به ویژگی کودک.
دوم – کتاب های خاص که مشخصاً با توجه به نیازی ویژه آفریده و تولید می شود.
گزینش کتاب
۱ – گزینش کتاب از بین کتاب های موجود برای عرضه، معرفی، پیشنهاد و در اختیار کودکان قرار دادن از طریق مشاوره های فردی، تدارک کتابخانه ای و صلاح دیدهای روان شناسانه، جامعه شناسانه و نیازهای آموزشی.
مثلاً برای کودکانی که در مرکز اصلاح و تربیت زندگی می کنند، اولویت هایی در تدارک کتابخانه ای مد نظر قرار می گیرد که ممکن است برای یک کودک آسیب دیده در زلزله، اصلاً مورد نیاز نباشد هم چنین، کودکی که با مشکلات خواندن درگیر است، گزینشی دیگر می طلبد.
۲- گزینش خاص به منظور مناسب سازی کتاب ها، با توجه به نیاز مخاطب ویژه، مناسب سازی به این معناست که با توجه به محدودیت های کودک، در خود کتاب و نحوه ارائه آن به کودک، تغییراتی بدهیم. این مناسب سازی، به شکل های زیر می تواند باشد:
- گویا کردن
گویا کردن کتاب، یعنی خواندن کتاب و ضبط آن روی نوار یا سی دی. این خواندن برای کودکانی که مشکلات بینایی دارند یا دچار اختلال های یادگیری یا خواندن هستند و نیز برای کودکانی که به هر دلیلی در خواندن مشکل دارند، ضروری است.
- بریل کردن متن:
کودکان نابینا فقط در خواندن متن معمولی مشکل دارند، ولی اگر متن کتاب به صورت نوشته های بریل باشد، به راحتی می توانند متن های دشوار را بخوانند.
- تبدیل متن به زبان اشاره

يکشنبه 25/7/1389 - 16:29
كودك

مراقبت از شیرخواران نارس در منزل

هنگامی كه مادران در بیمارستان هستند باید در مورد چگونگی مراقبت از نوزاد در منزل، آموزش های ضروری را ببینند و در صورت امكان، پیگیری آموزش ها در منزل نیز ادامه یابد.

نوزاد دیررس (Post mature)

نوزادان دیررس نوزادانی هستند كه بدون در نظر گرفتن وزن هنگام تولد، با سن جنینی بیش از 42 هفته به دنیا می‌آیند. عوامل موثر بر تولد دیررس هنوز به درستی شناخته نشده اند. جثه بزرگ نوزاد ارتباط چندانی با زایمان دیررس ندارد ولی با جثه بزرگ هر یك از والدین، چندزایی مادر (مولتی گراویدیتی) و یا وضعیت قند خون بالای مادر، ارتباط دارد.

تظاهرات بالینی

نوزادان دیررس، ممكن است از لحاظ بالینی، از نوزادان طبیعی قابل افتراق نباشند. اما برخی از نوزادان دیررس، ظاهر و رفتار نوزادی با سن 3ـ1 هفتگی را دارند. این نوزادان دیر متولد شده، اغلب وزن زمان تولد بیشتری داشته و نشانه هایی مانند ناخن های بلند، موهای زیاد در سر، پوست سفید یا پوسته دار و افزایش هشیاری در آن ها دیده می‌شود.

پیش آگهی

در صورتی كه زایمان 3 هفته یا بیشتر به تاخیر افتاده باشد، احتمال مرگ و میر نوزاد افزایش خواهد یافت كه در برخی مطالعات میزان مرگ و میر تا 3 برابر نوزادان طبیعی گزارش شده است. با ارتقای سطح مراقبت های مامایی، میزان مرگ و میر كاهش چشمگیری یافته است.

نوزادان با جثه بزرگ به نسبت سن حاملگی(Large for Gestational Age: LGA)

میزان مرگ و میر نوزادان با افزایش وزن تولد، تا حدود 4000 گرم، كاهش می‌یابد و پس از آن با افزایش وزن مجددا افزایش می‌یابد. این گروه از نوزادان با جثه بزرگ معمولا در موعد مقرر متولد شده اند.احتمال مرگ و میر نوزادان نارس با وزن زیاد به نسبت سن حاملگی، نیز در مقایسه با نوزادان طبیعی در همان وزن، افزایش می‌یابد. دیابت و چاقی مادر از عوامل زمینه ساز این پدیده به شمار می‌روند.
يکشنبه 25/7/1389 - 16:27
كودك
نوزادان نارس، استعداد بیشتری جهت ابتلا به عفونت دارند كه نیاز به رعایت دقیق اصول بهداشتی توسط پرسنل بخش نوزادان دارد، خطرات عفونت باید در مقابل مضرات محدود كردن تماس نوزاد با مادر و خانواده كه در تكامل نهایی شیرخوار موثر است سنجیده شود، مشاركت زود هنگام ومداوم والدین در مراقبت بیمارستانی از شیرخوار، در صورت رعایت موارد پیشگیری، خطر عفونت را چندان افزایش نمی‌دهد. تجویز پیشگیرانه گاماگلوبولین به نوزادان نارس، خطر عفونت های بیمارستانی را كاهش نمی‌دهد.پیشگیری از انتقال عفونت از نوزادی به نوزاد دیگر مشكل است، زیرا در مراحل اولیه ابتلا به عفونت، نوزادان طبیعی یا نارس، شواهد بالینی روشن و دقیقی از عفونت نشان نمی‌دهند.هنگامی كه در بخش نوزادان اپیدمی رخ دهد، باید علاوه بر مراقبت معمول ضد عفونت (آنتی سپتیك) ، از پرستاری مناسب و اتاق های ایزوله، نیز استفاده شود. مهمترین عامل در مراقبت موفق نوزادان نارس مهارت، تجربه، دقت، رعایت اصول بهداشتی و تعداد نفرات شاغلین در بخش نوزادان می‌باشد
يکشنبه 25/7/1389 - 16:25
مورد توجه ترین های هفته اخیر
فعالترین ها در ماه گذشته
(0)فعالان 24 ساعت گذشته