سلول های شبکیه، رنگ و شدت نور را ثبت می کنند. در پشت شبکیه، دیسک بینایی قرار دارد که در آنجا رشته های عصبی به هم نزدیک شده، عصب بینایی را تشکیل می دهند و رگ های خونی وارد چشم می شوند. دیسک، هیچ گونه سلول حساس به نور ندارد و آزمایش نقطه کور خوانده می شود. این عکس با یک افتالموسکوپ گرفته شده است که داخل چشم را بزرگ و روشن می کند.

ساختمان چشم

·         از لحاظ نوری مجموعه ای از دیوپترهای کروی چشم را تشکیل می دهد. ·         اولین دیوپتر کروی قرنیه چشم است که هوای بیرون را از لایه زلالیه چشم جدا می کند. ·         مردمک چشم که دیافراگم دهانه چشم است، یک دیافراگم قابل کنترل است. در واقع یک دهانه اتوماتیک است که می تواند بسته به شدت نور ، قطرش را بین 2 تا 8 میلی متر تغییر دهد. زمانی که شدت نور زیاد است، برای اینکه نور کمی به داخل چشم برسد، قطر مردمک 2میلی متر می باشد. ·         عدسی چشم از تعداد بسیار زیادی دیوپتر تشکیل یافته است که ضریب شکست آنها از مرکز نوری عدسی به طرف کناره ها ، به طور مرتب در حال کاهش است تا به دیوپتر خارجی می‌رسد. ·         در کناره های عدسی ماهیچه های مژگانی وجود دارد که ضخامت عدسی به کمک آنها ، برای مشاهده اجسام دور و نزدیک ، تنظیم می شود. ·         درون چشم شامل مایعی به ناممایع زجاجیه است. ·         شبکیه چشم که صفحه حساس به نور است از سلولهای استوانه ای و مخروطی شکل تشکیل یافته است که حساسیت آنها در تمام سطح شبکیه یکسان نیست. ·         حساسترین قسمت شبکیه به نور ، لکه زرد چشم است و این نقطه محل تلاقی محور اصلی سیستم چشم با شبکیه می باشد. در واقع وقتی به یک جسم با دقت نگاه می کنیم، می خواهیم تصویر جسم را بر روی لکه زرد بیندازیم. نحوه تشکیل تصویر در چشم ·         قطر سلولهای مخروطی و استوانه ای در حدود 4.5 میکرون است. هر کدام از این سلولها به منزله یک فتودیود می باشند. وقتی نور بر روی این سلولها می افتد، آنها را تبدیل به الکتریسیته می کند و از طریق اعصاب چشم ، الکتریسیته تولید شده روی سلولهای چشم ، به مغز منتقل می‌شود و بینایی شکل می‌گیرد. چشم قادر به رویت تمام اجسام دور و نزدیک و در سطوح مختلف می‌باشد.  ·         رویت واضح اجسام در چشم به علت ساختار چشم و تطابق در چشم و تحرک چشم می‌باشد. این سه عامل باعث می‌شوند که چشم منطقه وسیعی را در فاصله های مختلف واضح ببیند. ·         اگر جسم را از بینهایت تا فاصله 15 متری بیاوریم، در تمامی این حالات تصویر جسم بر روی یک سلول از شبکیه درچشم می افتد و آن جسم برای چشم به منزله یک نقطه خواهد بود. تطابق در چشم عدسی چشم یک عدسی اتوماتیک است، بدین معنی که می تواند با تغییر دادن شعاع انحنای دیوپترهای تشکیل دهنده چشم ، فاصله کانونی خود را تغییر دهد. تنظیم فاصله کانونی در چشم و واضح کردن تصویر بر روی شبکیه ، عمل تطابق نام دارد. این عمل از 15 متر که حداکثر رویت می‌باشد تا 15 سانتی متر که حداقل رویت می‌باشد، انجام می‌گیرد.

تحرک چشم اگر مخروطی را درنظر بگیریم که راس آن بر روی لکه زرد چشم است، زاویه ای که تحت آن می توانیم اجسام را ببینیم، 50 دقیقه است. زاویه دید چشم در حالت معمولی 60 درجه است. اگر حرکت چشم در کاسه خودش را هم اضافه کنیم چشم می تواند زاویه‌ای حدود 160 درجه را به طور همزمان رویت کند

شنوایی

مقدمه

هسته زمین

 آشنایی

 هسته زمین از عمق 2900 کیلومتری تا مرکز زمین گسترش دارد و ضخامت کلی آن 3471 کیلومتر است. مطالعات نشان داده است که در عمق تقریبی 5120 کیلومتری ، یک انفصال در خواص الاستیک هسته وجود دارد این ناپیوستگی که ناپیوستگی لمان نام دارد، هسته خارجی را از هسته داخلی جامد جدا می‌کند و هسته بیرونی از گوشته توسط ناپیوستگی گوتنبرگ - ویشرت جدا می‌شود. در حالت کلی هسته از سه قسمت هسته بیرونی ، هسته جامد داخلی و هسته مرکزی تشکیل شده است.   

هسته بیرونی

هسته بیرونی از ناپیوستگی گوتنبرگ - ویشرت در عمق 2900 کیلومتری شروع و تا عمق 5120 کیلومتری که ناپیوستگی لمان قرار دارد ادامه می‌یابد. ترکیب عمومی هسته آلیاژ آهن - نیکل است و به همین دلیل به آن نیف یا نیفه نیز می‌گویند. لازم به ذکر است که امواج S از هسته مایع خارجی عبور نمی‌کنند. هسته خارجی دارای حرکات همرفتی است که سرعت آنها چندین کیلومتر در سال است. حرکت وضعی زمین تاثیر به سزایی در این حرکات داشته و این اثربه نام تاثیر کوریولیس نامیده می‌شود.

گردش هسته خارجی دارای تقارن استوایی می‌باشد که توسط دو لکه برآمده در سطح هسته مایع مشخص می‌شود و این دو لکه در حقیقت محل تظاهر سلولهای واگرا در سطح می باشند. این سلولهای واگرا در سطح هسته مایع و در مرز بین لایه و هسته مایع به صورت شعاعی پخش شده و در راستای نصف النهاری که تقریبا در راستای شمال و جنوب زمین هسته مایع را دور می‌زند، بهم رسیده و در این محل همگرا می‌باشند. این بخش احتمالا به فرم یک گودی حلقه مانند دور هسته مایع و در راستای شمال – جنوب تظاهر پیدا می‌کند.   منشا میدان مغناطیسی زمین

می‌دانیم که حرکت سیال هادی الکتریسیته به شرط آنکه در میدان مغناطیسی قرار داشته باشد، جریان الکتریکی تولید می‌کند (اصل دینامو). بنابراین منشا میدان مغناطیسی زمین ممکن است مربوط به حرکات هسته باشد. دو لکه یاد شده که دارای تقارن استوایی‌اند، به ترتیب در زیر بخش جنوب هندوستان و دیگری در حوالی پرو ، قرار دارد (آلگر ، 1985). این دینامیک بر اساس مشاهدات دقیق تغییرات میدان مغناطیسی زمین در 30 سال گذشته و مشاهدات و مطالعات ژئوفیزیکی بازسازی شده است. با توجه به اینکه آلیاژ Ne-Fi از سیلیکات سنگین‌تر است ، لذا جدایی و تفکیک هسته آهنی و استقرار آن در مرکز زمین ، با توجه به قوانین فیزیک امری طبیعی است.

استقرار آن در مرکز زمین ، بر اساس مدل تجمع همگن قابل توضیح است و بعد از استقرار هسته مایع در مرکز زمین ، هسته جامد به تدریج رشد کرده و به حجم فعلی خود رسیده است. با توجه به سن تشکیل زمین و قطر هسته جامد ، آهنگ رشدی برابر 0.5 میلیمتر در سال می‌توان برای آن در نظر گرفت و باید توجه داشت که این آهنگ رشد ، میانگین کلی رشد است و بدیهی است که آهنگ رشد در بدو تشکیل هسته جامد بسیار اندک از رقم میانگین بوده و در حالت فعلی بیشتر از میانگین یاد شده است.

اساسا تبدیل آلیاژ آهن - نیکل مذاب به جامد یک واکنش گرمازا است و گرمای حاصل از آن به همراه تلاشی مواد رادیواکتیو موتور حرارتی زمین را تامین می‌کنند. در حالت کلی گردش هسته مایع به دور هسته جامد آهنی به عنوان یک سیم پیچ که هسته آهنی را در بر گرفته و جریان الکتریکی که از سیم پیچ عبور می کند همان پرتوی کیهانی است که از قطبین زمین به تله می‌افتد. شفق قطبی هم در اثر این پرتوی کیهانی بوجود می‌آید. 

 عناصر موجود در هسته

اندازه گیری‌های دقیق به کمک امواج لرزه‌ای نشان می‌دهد که وزن مخصوص هسته 10 درصد کمتر از مقداری است که از طریق آلیاژ Ne-Fi در فشار 1.5 تا 3 مگا بار تعیین می‌شود. بنابراین عناصر سبک وزن و احتمالا کربن ، سیلیکات ، پتاسیم ، گوگرد ، FeO و سرب و عناصر سیدروفیلی نظیر و ... در هسته وجود دارند. این عناصر ناسازگار نسبت به محیط شدیدا احیایی هسته زمین به همراه سلولهای همرفتی هسته مایع در لایه تخلیه می‌شوند و به احتمال زیاد از طریق پلومها و سوپر پلومها از خلال گوشته تحتانی ، تحولی و فوقانی به سطح انتقال می یابند.

عناصر کالکوفیلی نظیر در گوشته کمیاب هستند و احتمالا مقادیری از آنها در هسته متمرکز شده است. با توجه به اینکه آنومالی دوپال در عرضهای جغرافیایی پایین و در حوالی جنوب هند و ساحل غربی پرو حداکثر می‌باشد. شاید ارتباطی بین این آنومالی و لکه‌های برجسته بر روی هسته مایع در همین نقاط که عمل تخلیه عناصر ناسازگار را بر عهده دارند، وجود داشته باشد. حرارت لازم برای مایع نگه داشتن هسته مایع ، به احتمال زیاد از عناصر رادیواکتیوی نظیر پتاسیم 40 تامین می‌شود که می‌تواند در شبکه کانیهایی مثل جرفی شریت حضور داشته باشد.با توجه به اینکه این کانی در کندریت‌ها شناسایی شده است، شاید در ترکیب هسته اولیه نیز این کانی حضور داشته و تحت شرایط شدیدا احیایی عنصر لیتوفیلی نظیر پتاسیم خاصیت کالکوفیلی و حتی سیدروفیلی از خود بروز می‌دهد. بطور کلی مباحث راجع به پترولوژی هسته زمین مدیون مطالعات فراوان بر روی متئوریت‌های آهنی (سیدریت‌ها) است. این متئوریت‌ها از نظر فراوانی در دسته دوم اهمیت قرار دارند. از نظر ساختمان کریستالوگرافی و درصد Ni ، آلیاژ Ne-Fi به سه دسته تقسیم می‌شوند :

هگزا هدریت‌ها با میزان Ni ، 4 تا 6 درصد اکتا هدریت‌ها با میزان Ni ، 6 تا 14 درصد آکتا هدریت‌ها با میزان Ni ، 6 تا 14 درصد آتاکسیت‌ها با بیش از 14 درصد وزنی Ni به غیر از Ne-Fi عناصری نظیر نیز در ترکیب این متئوریت‌ها حضور دارند.

در اکثر متئوریت‌های فلزی و بالاخص گروه اکتائدریت ساختمان وید من استاتن (Widman Staten) دیده می‌شود که عبارتست از: تقاطع باندهای پهن و عریض (کاماسیت Kamacite ) و تیغه های نازک (تانیت Taenite) با همدیگر که محل تلاقی آنها پلسیت (Pelcite) نامیده می‌شود. مطالعات دیاگرامهای فازی مربوط به آلیاژ Ne-Fi در فشار و حرارت‌های مختلف نشان می‌دهد که تبلور متئوریت‌های آهنی باید در حرارت کم ( مثلا 300 درجه سانتیگراد) و در فشار خیلی زیاد ( اتمسفر) و در حال تعادل انجام شده است.

با این توضیحات نتیجه می‌گیرند که تشکیل متئوریت‌های آهنی الزاما در داخل جسمی به قطر یک سیاره صورت گرفته است و از طرفی توضیحی است برای علت وجودی خاصیت مغناطیسی در هسته که تصور می‌رود، در دمای بالا فرض شده این خاصیت از بین می‌رود. ولی این مطالعات نشان داده است که به احتمال زیاد در دمای هسته زمین پایینتر از مقدار فرض شده برای آن از طریق روند تغییرات گرادیان زمین گرمایی است و حتی از دمای کوری کانیهای فرومغناطیسی تجاوز نمی‌کند.

دهانه آتشفشان

آشنایی

اشکال مختلف دهانه آتشفشان

1- دهانه های دریاچه مانند (Lake Crater): در آتشفشانهای نوع هاوایی دیده

می شود.

2- دیاترم (Diatreme):

عبارت از حفره ها و چاههایی است که بر اثر انفجار گاز بوجود می آید. منشا این گازها ممکن است ماگمایی باشد و یا از بخار شدن آبهای زیرزمینی بر اثر حرارت حاصل شود . دیاترم های که انواعی از پایپ یا دودکش هستند که در اعماق پوسته واقع شده اند و پر از برش های سنگی هستند. هنوز بدرستی ، مکانیسم ایجاد دیاترم ها مشخص نشده است. منشا گازهای داغ و پرفشار در اعماق ، قدرت انفجار گازهایی که بتواند حجم های زیاد برش ها را در داخل پایپ ها در اعماق ایجاد کند، و مکانیسم حرکت مواد فرار هنوز بدرستی شناخته نشده است.
گاهی پیدایش حفره ها ، ممکن است بدون انفجار و بر اثر خروج گازها در دهانه های بعضی از آتشفشانها باشد. این عمل سبب پراکنده شدن مواد سبک وزن وخاکستری می گردد و حفره های قیفی شکل حاصل می شود که به آنها نیز ، دیاترم می گویند

. - مار (Maar):

به دهانه انفجاری اطلاق می شود که قطر بزرگ داشته و بوسیله دریاچه یا برکه اشغال شده باشد. قطر آن ممکن است 100 تا 1000 متر برسد. معمولا مار در راس مخروط آتشفشانی قرار ندارد و بلکه بر اثر انفجار به صورت گودال هایی در زمین های اطراف آتشفشان حاصل می شود مآر ممکن است بوسیله ماگمای بازیک و یا ماگمای اسیدی بوجود آید

مآرهای بازالتی

قطعات پرتابی به صورت هلال کم و بیش منظم در اطراف دهانه دیده می شود و حداقل نصف اطراف دهانه را در بر می گیرد. جنس این مواد متفاوت است و شامل قطعات لاپیلی ، گدازه شیشه ای ، بمب های گل کلمی می باشد. مآرهای بازالتی بر اثر فوران فراتوماگماتیک (pheratlo-magmatic) حاصل می شود. یعنی بر اثر برخورد سفره های آب دار زیرزمینی با ستون ماگما که از شکاف سنگها نفوذ می کند. در این عمل بدون اینکه ماگما با آب مخلوط شود و در محل برخورد ، در اثر تبخیر آب فشار هیدرواستاتیک فوق العاده ایجاد می کتند. که مانع صعود ماگما می شود. در این حالت کشش بخار در قاعده ستون زیاد می شود. هنگامی که این کشش بیشتر از فشار هیدرواستاتیک گردید انفجار شدید گاز حاصل می شود و بمب های گل کلمی . قطعات جدا شده از جدار دودکش را با خود جدا میکند و از این ماگما لاپیلی های فراوان همراه با بخار آب خارج می گردد. پس از انفجار، نفوذ دوباره آب سبب تکرار این پدیده می شود. انفجار سبب پرتاب مواد به ارتفاع زیاد می شود به نحوی که مواد سنگین تر در مجاورت دهانه و اجزای سبکتر به وسیله ابرهای گازی به اطراف برده می شود. اختلاف عمده مآرهای بازالتی با مآرهای اسیدی در علت انفجار در اثر فشار فوق العاده گازهایی است که در گدازه خیلی غلیظ محبوس مانده و ایجاد آتشفشانهایی از نوع ولکانو، این نوع مآرها را بوجود می آورد.

4- کالدارها (caldera)

کالدراها ، گودیهای نسبتا مهمی هستند که در ساختمان آتش فشانها پدید می آید و قطر آنها ممکن است به چند کیلومتر برسند کالدراها بر سه نوع هستند: کالدراهای انفجاری ، کالدراهای ریزشی ، کالدراهای فرسایشی.  

کالدراهای انفجاری

این کالدراها فقط بر اثر انفجار حاصل می شوند، تراکم و فراوانی گازهای تحت فشار که به انفجار همراه است دهانه وسیعی ایجاد می کند. موادپرتابی ممکن است آتش فشانی نباشد. حتی بعد از انفجار هم گدازه ای ظاهر نمی شود. فوران آتنشفشان باندائی سان در ژاپن نمونه جالب این انفجارات در مقیاس های کوچک کالدراهای انفجاری را می توان دیاترم نامید.  

کالدراهای ریزشی

فراوان ترین انواع کالدراها ، کالدراهای ریزشی هستند. در واقع وقتی از کالدراها صحبت می شود منظور فقط کالدراهای ریزشی است. به دنبال تغییر شکل مخازن ماگمایی در اعماق و خالی شدن بخش های زیرین و سنگین قسمت های فوقانی ، ریزش انجام می شود (در سبلان قطر کالدراهای ریزش 12 کیلومتر و در دماوند 9 کیلومتر است). با پیدایش کالدراهای ریزشی شکاف هایی در مخروط ایجاد می شود که ممکن است حلقه مانند بوده و در اطراف مخروط ظاهر شود در این صورت آن را دایک حلقوی گویند.   

 کالدراهای فرسایشی

 این قبیل کالدراها کمیابند. بر اثر فرسایش جوی مخصوصا یخچالی و بادی فرورفتگیهایی در دهانه بوجود می آید که می توان آن را کالدرا نامید. مسلما این قبیل کالدراها در انواع قدیمی آتشفشانها قابل رویت هستند.  

 فواید آتش فشان ها 

آتش فشان ها در مواردی می توانند سودمند باشند.تشكیل سرزمین هاوجزایرجدید دراثر آتش فشان های زیر دریایی،تولید موادی كه اغلب دراثر هوا زدگی به خاك كشاورزی مرغوب تبدیل می شوند و برجای گذرادن برخی كانسارها رامی توان از فوایدآتش فشان دانست.

 بیشتر بدانید: فعالیت های آتش فشانی،باعث پدید آمدن سرزمین هایی برای سكونت انسان شده اند.ایسلند، ژاپن، هاوایی، هائیتی و بسیاری از جزایر اقیانوس آرام ودریای كارائیب و تقریبا همه قسمت های آمریكای مركزی، محصول پدیده آتش فشان ولكانیسم اند.زین های كشاورزی حاصل خیزی كه در آمریكای مركزی و جنوبی وجود دارند و در آن ها قهوه به عمل می آید، محصول خاكهای مناسب آتش فشانی اند. بهترین نمونه این نوع خاك های پرارزش را در جزیره جاوه می توان یافت. در آن جا، خاك نرم حاصل از خاكستر آتش فشانی آب را خوب نگه می دارد و مواد معدنی چون پتانسیم، كلسیم و سدیم همراه رابه گیاهان می دهد.هوایی كه ما تنفس می كنیم وقسمتی از آبی كه می آشامیم، محصول فعالیت های آتش فشانی است. زیرا در طول زمان، گاز هایی از درون زمین آزاد شده و به اتمسفر نفوذ كرده اند. قسمتی ازهیدروژن واكسیژنی كه آزاد شد، پس از تركیب، آب را به وجود آوردند و آب كره را تشكیل دادند. نیتروژن و اكسیژن هم با گاز های دیگر گرد هم آمدند هواكره را پدید آوردند.  

 زمین لرزه 

تعریف زلزله

برای شناخت هر پدیده ای درجهان واقع لازم است ابتداازآن تعریف مناسب ونسبتاً جامعی داشته باشیم ، چرا که بدون دانستن تعریفی مناسب ازآن نمی توان به کنه پدیده پی برد وآن رابه خوبی درک نمود.
مردم عامی درکلامی ساده زلزله راحرکت ناگهانی زمین ناشی ازخشم نیروهای ماوراء الطبیعه وخدایان می دانند که بر بندگان عاصی وعصیــــــانگر خودکه نافرمانی خداخود را نموده ومرتکب گناهان زیادی شده اند می داننــد .

اگر چه امروزه با گسترش دانش تجربی این تعریف در زمره اباطیل وخرافات قرارگرفته ،ولی هنوز در جوامع ومردم کم دانش وجاهل مورد قبول است.

درفرهنگ تک جلدی عمید زلزله را با فتح حروف‌‌ ‍‍‍‍‎‏« زَ» و « لَ » یعنی زَلزلَه برخلاف آنچه در زبان عامه مردم رایج است ، آورده ومی نویسید :

« زمین لرزه ، لرزش وجنبش شدید ویا خفیف قشر کره زمین که به نقصان درجه حرارت مواد مرکزی واحداث چین خوردگی وفشار یادر اثر انفجارهــای آتشفشانی بوقوع می رسد .»

در فرهنگ جغرافیا تالیف پریدخت فشارکی وهمچنین در فـــــرهــــنـگ جغرافیائی تالیف مهدی مومنی تعریفی مشابه هم به گونه زیر ارائه شده است:

«جنبش یا تکان پوسته زمین که به صورت طبیعی ناشی از زیر پوسته زمین است بعضی وقتها زلزله باعث تغییراتی در سطح زمین می شود ، اما اغلب زیان بوجود آمده ناشی ازتکان ها فقط محسوس است وممکن است زلزله بوسیلــــه یک انفجار آتشفشانی بوجود آید. زلزله در حقیقت در بیشتر نواحی آتشفشانی امری عادی است واغلب قبل ویا همزمان با انفجار اتفاق می افتد . اصل زلزلـــه تکتونیکی است واحتمالاً وجود یک شکست لازمه آن است . موجهای زلزلـــه دست کم در سه جهت اتفاق می افتد ودر یک مسافت قابل ملاحظه از مکــــان اصلی بطور جداگانه حس می شوند . وقتی امواج زلزله ازمکانی می گـــــــذرد زمین وساختمانها می لرزند وبه جلووعقب می روند .بالاترین زیان ناشی اززلزله همیشه در مرکز زلزله یعنی جائی که حرکت بالاوپائین است نیست امـــــــــا در مکانــــهائی که موجهای زلزله بصورت مایل به سطح می رسد ونزدیک مرکــز زلزلــــه باشند دارای بالاترین زیان می باشند .یک زلزله شدید معمولاً بوســـیله یکسری دیــــگر ازتکانها همراه می شود .زلزله ای که که در نزدیک یازیردریا اتفاق مـــــی افتد سبب حرکات شدیدآبها شده وبعضی وقتها امواج بــــــزرگی ازآن ناشی مـــی شود ودر مسافت زیاد این امواج ادامه پیــــدا می کنند وگاهگاهی باعث تلفات جــبران ناپذیر ومرگ ومیرمی شوند .طغیان نواحی ساحلی بیشتراز خود زلزلـــه بــــاعث خسارت می شوند ، در نواحی آتشفشانی زلزله عملاً هر روز اتفاق می افتـــد. به عنوان مثال در هاوائی هرساله صدهاتکانهای کوچک ثبت می شوند .»
درفرهنگ گیتا شناسی تالیف عباس جعفری آمده است:

«جنبش سریع ومحسوسی که درنتیجه جابجائی ویا جایگیری تخته سنگهای زیر پوسته زمین پدید می آید،در نتیجه این جنبش یـــــــک سری لرزش های موجی شکل پدید می آیدوگاه تغییرات ارتفاعی پوسته زمین راباعث می گرددواغلب ضایعات وزیان های جانی وفراوانی ازخود برجا میگذارد.زمین لرزه بیشتر مخصوص نواحی آتشفشانی بوده وگاه باخروش وفوران کوههای آتشفشانی همراه می گرددودرحالات شدیدشکستهاوبریدگیهای مهم ومشخص درروی پوسته زمین از خــودبجـــــای

میگذارد.غالب زمین لرزه ها حداقل با سه نوع موج لرزاننده همراه است .در مرکز وقوع زمین لرزه سه موج مزبور بطور همزمان اثرگذارده و ساختمانهاوتأسیسات واقع دراین منطقه را با نوسان های شدید به عقب و جـــــلوومی برد و حد اکثر خسارت و زیان در محلی که امواج مزبور بطور مورب به سطح زمین می رسندوارد می سازد.....»

محمود صداقت درکتاب“ زمین شناسی برای جغرافیا ” تعریفی بدینگونه ارائة می دهد:

«زمین لرزه عبارت است ازحرکات ولرزش های ناگهانی و گذرا در زمین که از ناحیه محدودی منشأ می گیرد و ازآنجا درتمام جهات منتشر می شوند.»

در کتاب فیزیکال جئوگرافی1 آمده است:

«زلزله یکسری ازتکانها ولرزشهای ناگهانی که از آزاد شدن فشار در طول گسل های فعال ودر مناطق آتشفشانی فعال ناشی می شود.تکانها ولرزشهای سطح زمین که در ارتباط با حرکات پوسته زمین در زیر زمین می باشد.»

در فرهنگ آکسفورد آمده است:

«حرکات ناگهانی وشدید سطح زمین.» از تعاریف ذکر شده در فوق ومنابع دیگر می توان برداشت زیر را نمود:

«زلزله عبارت از حرکات و ارتعاشات نا گهانی سطخ زمین ناشی از شکسته شدن سنگهای پوسته زمین و رها شدن انرژی ذخیره شده در آنها است که در صورت شدت زیاد در مراکز انسانی موجب خسارتهاوزیانهای فراوان می شود.»

زلزله از یکطرف موجب شکسته شدن و جابجائی بین توده های سنگی پوسته زمین می شود و ازطرف دیگر همین جابجائی و شکسته شدن منجر به ایجاد امواج و انتشار در درون زمین می شود ، مانند انداختن قطعه سنگی در حوض یا دریاچه که منجر به ایجاد امواجی می شود. زلزله مانند شکسته شدن قطعه چوب خشک شده ای می ماند که از یکطرف موجب گسیخته شدن چوب و از طرف دیگر موجب انتشار امواج در اطراف خود می شود

مناطق زلزله خیز کره زمین:

کمر بند چین خورده آلپ – هیمالیا :

کمر بند اطراف اقیانوس آرام :

کمربند میانی اقیانوس اطلس :

جائی که صفحه اقیانوس اطلس در حال گسترش است این زلزله ها نسبتاً ملایم وآرامش مردم را چندان بهم نمی زند.به استثنای گودالهای اقیانوسی کانون زمین لرزه ها در عمق 50 کیلومتری پوسته زمین است . در گودالهای اقیانوسی کانون زلزله ها در عمق 300 تا 700 کیلومتر مشاهده شده است جائی که به صفحه ای موربی بنام “ سطح بنیوف ” وجود دارد.البته زلزله ها در طول گسلهای تغییرشکل دهنده ( جائی که صفحه ها درامتداد هم می لغزند )نیز وجود دارند مثل زلزله ای که در طول گسل سن آندریاس اتفاق افتاد . (سان فرانسیسکو 1906 ) 

بیشتر بدانید: 

قبل از وقوع زلزله چه باید كرد؟  _ امكان خطر آتش سوزی را، از طریق سیم های برق فرسوده، ارتباطات، نشت دادن لوله های گاز و وسایل گازسوز، بررسی كنید._ محل كلید و شیر اصلی برق، گاز وآب را پیدا كنید_ وسایل سنگین را در طبقات پایین قفسه ها بگذارید و قفسه ها را به دیوار متصل كنید._ اشیای سنگین وافتادنی را هم مهار كنید._ وسایل شكستنی از قبیل ظروف شیشه ای و چینی را در طبقات بالای كمد و قفسه ها نگذارید.                                                                            
 

• سبزه - نماد نوزایی (تولد دوباره)
• سیب - نماد زیبایی و تندرستی
• سمنو - نماد فراوانی(برکت)
• سیر - نماد پزشکی(درمان یا طب)
• سنجد - نماد عشق
• سکه - نماد دارایی
• سرکه - نماد شکیبایی و عمر
• سماق- نماد(رنگِ) طلوع خورشید

• سبزه                                     سنجد
• سیر                                      سماق
• سرکه                                   سمنو
• سیب                                     سپند (اسفند)

در سفره مرسوم است، میوه، گل، شیرینی‌های سنتی، ماهی قرمز، سبزی خوردن، کتاب آسمانی، دیوان شاعران، و آینه، قرار دهند.

فلسفه هفت سین چیست؟

به طور مقدمه باید دانست که عدد `هفت` نزد ایرانیان قدیم مقدس بود و به خاطر ستارگان هفتگانه یعنی زهره ، مشتری ، عطارد ، زحل ، مریخ ، زمین و خورشید عدد هفت را گرامی می داشتند. نیاکان ما که زرتشتی بودند ، اعتقاد داشتند که عقل مقدس `سپند مینواست ، شش وزیر بزرگ دارد و این شش وزیر با `سپندمینو` تشکیل (هفت سپند) می دهند.

چرا عددهفت ؟

هفت در اسلام 

آسمان هفت طبقه دارد . فرعون در خواب هفت گاو چاق و هفت گاو لاغر را دید که گفتند هفت سال خشکسالی و هفت سال فراوانی می شود. جهنم هفت طبقه دارد . گناهان اصلی هفت عدد است . پیش از اسلام در بین اعراب ، هفت بار طواف دور کعبه مرسوم بوده و در سنت اسلامی نیز چنین است . هفت نفر قاری قرآن معروف بودند ، هفت بار شستن اشیاء ناپاک و قرار گرفتن هفت عضو بدن هنگام نماز بر زمین نیز مذکور است .

هفت در آئین مسیح

هفت معجزه ، از 33 معجزه را مسیح در انجیل ذکر کرده است ، در انجیل از هفت روح پلید صحبت شده است ، به نظر فرقه کاتولیک ، هفت نوع شادی و  هفت غسل تعمید وجود دارد.

هفت از نظر مذاهب 

به عقیده هندیها در آئین برهما انسان هفت بار می میرد . عروس و داماد باید هفت قدم به اتفاق هم بردارند. هفت قدم جلو رفته و قسم می خورند ، در آئین زرتشت هفت فرشته مقرب وجود دارد. در تورات مذکور است که هفت نر و ماده را با خود برگیر تا نسلی بر جهان بماند.

عدد هفت در قدیم

مردم بابل عدد هفت را مقدس می شمردند ، طبقات آسمان و زمین و سیارات هفت بوده است ، ایام هفته هفت روز است.

هفت در تاریخ

  همراهان داریوش با خود او هفت نفر بودند، در نقش رستم در بالای آرامگاه داریوش ، هفت نقش ملاحظه می شود . جنگهای هفت ساله در زمان لوئی 11 واقع شد. اژدهای هفت سر معروف است . هفت پسر گشتاسب به هفت راهزن تبدیل شدند و هفت خوان رستم و اسفندیار معروف است.

معابد هفت طبقه 

در بابل و آشور هر معبدی هفت طبقه داشت و هر طبقه به نام یکی از سیارات و هفت رنگ بود (سرخ ، سیمین، سفید، سیاه، ارغوانی، آبی و سبز). حصار اکباتان هفت دیوار داشت و آرامگاه کورش هفت
پله دارد..

نماد سین های هفت سین 

سبزه سبزه مظهر آغاز زندگی نو(تولد دوباره) وهمراهی ا نسان با طبیعت است.سبزه از اجزاءاصلی سفره ی هفت سین است.

سیب سیب سمبل زیبایی است به گفته پزشكانخوردن یك عدد سیب در روز سلامتی انسان را تضمین می كند. 

سمنو :سمنو نماد فراوانی(بركت) است.

سیر :سیر سمبل سلامتی و پزشكی است. سنجد: سنجد نماد عشق است.

سكه: سكه نماد  ثروت و دارایی است.

سركه:سمبل عمر و شکیبایی است.

 سماق: یادآوری رنگ سرخ خورشید است.

سین‌های باستانی       

• سبزه 
• سیب
• سمنو
• سیر
• سنجد
• سکه
• سرکه
• سماق
• سنبل

وقایع پیش از انقلاب مشروطه

 در سالهای پایانی حکومت ناصر‌الدین شاه قاجار اوضاع ایران به تدریج رو به وخامت نهاد و با مرگ شاه اوضاع آشفته‌تر شد. مظفر‌الدین شاه که پس از کشته‌شدن پدر به سلطنت رسید فردی بیمار و ملایم بود و دست کم مدتی برای پذیرش افکار اصلاح‌طلبانه آمادگی داشت. وی امین‌السلطان را که مورد تنفر عامه بود برکنار و امین‌الدوله را به جای او منصوب کرد او برای پرداخت حقوق حرمسرای پدر، برآوردن خواستهای مالی مکرر درباریان تازه وارد که سالها متنظر چنین فرصتی بودند و سفر «درمانی» به چشمه‌های آب معدنی اروپا به پول فراوان نیاز داشت. ولی صدراعظم نتوانست وام جدیدی از انگلیس دریافت کند. بدین سبب شاه امین‌الدوله را برکنار و بار دیگر امین‌السلطان را به صدراعظمی انتخاب کرد.     امین لسلطان
امین‌السلطان، دو وام بزرگ از روسها گرفت. در وام نخست، ایران تعهد کرد تمام بدهی خود را به انگلستان بپردازد و از این پس، بدون جلب رضایت روسها، از کسی وام نگیرد. در برابر وام دوم، امین‌السلطان روسها را از امتیازات اقتصادی عمده‌ای بهره‌مند ساخت. افزون بر این، روسها بر امضای یک معاهدة گمرکی پای می‌فشردند. براساس این معاهده که سرانجام در 1902م به امضا رسید بر اقلام وارداتی روس تعرفه‌ای کمتر از 5% ارزش کالا که مرسوم زمان بود، گمرک بسته می شد. روسها برای تضمین وامها فردی بلژیکی به نام نوز را که به آنها تمایل داشت به عنوان رئیس گمرک ایران تحمیل کرده بودند با تسلط بلژیکیها بر گمرک ایران به دلیل تبعیضی که آنها در مورد بازرگانان ایرانی در مقابل تجاوز روس روا می‌داشتند شکایات فراوانی از بازرگانی ایرانی می‌رسید. این دو وام و درآمد ناشی از گمرک بیشتر در سه سفر شاه به اروپا در سالهای 1907-1900م هزینه گردید و شرایط اقتصادی بیش از پیش رو به وخامت نهاد.
در این موقعیت ناخشنودی از سلطه بیگانگان بر گمرک، افزایش نفوذ روسها، بی‌عدالتی و فقر و ناامنی و وجود مشکل نان در کشور، دولت را زیر فشار قرار داد. اولین مرحله از اعتراضها به بهانه نان شروع شد. عصیانها در هر شهر از سوی چند روحانی با نفوذ رهبری و پشتیبانی می‌شد. حمایت روحانیان بزرگ شهرها از این اعتراضها، حمایت علمای نجف را نیز جلب کرد به تدریج فشار مخالفان فزونی یافت و سرانجام در سال 1903م به استعفای امین‌السلطان که اکنون به بالاترین لقب یعنی اتابک دست یافته بود، انجامید شاه عین‌الدوله را به عنوان صدراعظم انتخاب کرد. اما نارضایتی‌ها پایان نیافت. همزمان با تشکیل انجمن‌های مخفی مخالفان خصوصاً در تهران و تبریز پخش شب‌نامه‌ها به زبان فارسی در خارج از کشور به چاپ می‌رسید گسترش یافت. در این زمان شکست روسیه از ژاپن و وقوع تحولات انقلابی در روسیه به مردم جسارت و روحیه بخشید. ایرانیان می‌دانستند که روسها برای حفظ منافعشان از حکومت قاجار حمایت می‌کنند ولی مشاهده پیروزی یک کشور کوچک آسیایی دارای قانون اساسی بر یک قدرت غول پیکر اروپایی بدون قانون اساسی و وقوع تحولات انقلابی در روسیه ترس آنها را از مقابله با روسها فرو ریخت. 

زمینه‌ها و علل آغاز نهضت مشروطه

به طور کلی زمینه‌ها و علل وقوع انقلاب مشروطه در سه بعد فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قابل بررسی است.
1-زمینه‌ها و علل فکری و فرهنگی: در این زمان آگاهی سیاسی در جامعه ایران به دلیل تلاشهای فکری روحانیان و روشنفکران و افزایش ارتباطات فرهنگی با جهان خارج و انتشار روزنامه‌ها که روز به روز بر تعدادشان افزوده می‌شد و همچنین انتشار غیر رسمی ولی گسترده آثار سیاسی انتقادی رشد چشمگیری یافته بود و مردم با مفاهیم مجلس، مشروطیت و آزادی آشنا شده بودند و همچنین مراجع نجف از جمله میرزای نائینی با استناد به متون مذهبی به مخالفت با نفوذ بیگانه، استبداد و ظلم و ستم قاجاری برخاستند و توده مردم را علیه دولت برانگیختند. مهاجرت ایرانیان به کشورهای همسایه برای کار نیز در بالابردن آگاهی سیاسی مردم مؤثر بود.
2-زمینه‌ها و علل سیاسی: نارضایتی مردم از دولت قاجار، بی‌کفایتی شاهان و مدیران قاجاری، فساد حاکم بر دربار، ساخت سیاسی کشور، نفوذ بیگانگان در ساختار سیاسی و ضعف و تسلیم دولت در برابر آنان که با حضور روز افزون اتباع خارجی همراه شد. اکثریت مردم مذهبی و علما را نسبت به حکومت بدبین می‌کرد و نفرت عمومی علیه قاجار رادامن می‌زد. از سوی دیگر عقد قراردادهای استعماری مانند گلستان، ترکمانچای، امتیازات اقتصادی و تحمیل کاپیتولاسیون، بذر نفرت را در میان ایرانیان آگاه بارور می‌ساخت و همچنین ظلم و تعدی حاکمان مردم را به ستوه آورده بود. حاکمان مناصب را خریداری می‌کردند و هیچ کس پاسخگو نبود. گاهی مردم از ترس مأموران مالیاتی خانه و کاشانه خود را رها می کردند. تشدید این ظلم‌ها در کنار آگاهی مردم و حرکت موفقیت آمیز جنبش تنباکو و شکست روسیه از ژاپن را می‌توان از علل سیاسی آن نام برد.
3-زمینه‌ها و علل اقتصادی: از علل اقتصادی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
-آغاز بحران اقتصادی دولت قاجار بعد از شکست در جنگ‌های ایران و روس
-از دست رفتن مناطق حاصل‌خیز با عهد‌نامه‌های ترکمانچای و گلستان
-اعطای امتیازات تجاری خاص به بیگانگان که سبب انحطاط سریع اقتصادی داخلی گردید.
-واردات بی‌رویه کالاها که سبب از بین رفتن صنایع کوچک داخلی می‌گردید مثل صنعت نساجی که با ورود پارچه‌های انگلیسی از بین رفت.
-عدم حمایت دولت از صنایع داخلی
-عدم رونق کشاورزی بدلیل فقدان راههای مطمئن، سختی مبادله اقتصادی و کاهش قیمت محصولات کشاورزی
-ترغیب انگلیسیها به کاشت تریاک به جای محصولات کشاورزی
-قحطیهای متعدد که هر چند سال یکبار تعدادی از مردم را به کشتن می‌داد. سخت‌ترین دوره قحطی سال 1871م بود که صدها هزار نفر را به کام مرگ کشید.
-مشکل نان در اواخر سلطنت ناصر‌الدین شاه و دوران سلطنت مظفر‌الدین شاه
-کاهش ارزش پول ایران به دلیل ضعف دولت و کاهش ارزش جهانی نقره
-کاهش بهای مواد خام صادراتی ایران
با توجه به مشکلات اقتصادی یاد شده دولت برای تأمین هزینه‌های خود به افزایش مالیات، فروش مناسب و مقامات دولتی، اعطای امتیازات و استقراض از بانکهای خارجی روی آورد که نارضایتیهای بیشتری در پی داشت. در مقابل تشریفات دربار و سفرهای پر هزینه شاه خشم مردم را برانگیخت. 

چگونگی آغاز انقلاب مشروطه

 نیروهای درگیر در انقلاب مشروطه نیروهای اصلی درگیر در انقلاب مشروطه را می‌توان به دو نیروی اصلی روحانیت و روشنفکران دسته‌بندی نمود:

به نام خدا 

مقدمه
 جمهوری آذربایجان با مشخصات زیر یكی از همسایگان دریای خزر، ایران، روسیه، ارمنستان و گرجستان است. مركز:باكو(1828800)شهرهای مهم: گنجه (302200) سومقاییت(289700)علی بایراملی(68700 ) نخجوان جمعیت :   8474000 میلیون نفرمساحت:86000 كیلومترمربع(صدودوازدهمین كشورجهان) دین:مسلمان:84%  شیعه 59%  ارتدوكس  44 %  بقیه 12 %نوع حكومت:جمهوری چند حزبی فدرال با یك مجلس قانون گزاررییس جمهور:الهام علی اف ازسال 2003 رییس دولت:آرتو راسی زاده از سال 2003                                                                                                           تاریخ استقلال:30/8/1991   از شورویزبان:تركی    و   روسی  و  ارمنی         نژاد:آذربایجانی6 /90 %   لزگی2 /2%  روس8/1%  ارمنی5/1  % بقیه 9/3% نرخ رشد جمعیت: 95/0 درصد  نیروی كار:744/3 میلیون نفر      نرخ بیكاری: 1/1 درصد  تولید ناخالص داخلی: 4363 میلیون دلار  واحد پول : منات كه برابر است با100كپك و1منات برابر است 10524ریالدرآمد سرانه:520 دلار  نرخ رشد تولید ناخالص داخلی: 4/7 درصد(1999)، 5/8(2000)، 8(2001)  تولید نفت وگاز: 25 میلیون تن معادل نفت  طول خط آهن: 2117 كیلومتر  تعداد تخت بیمارستانها به ازای هر 10000 نفر: 2/90 تخت  تعداد پزشك به ازای هر 10000 نفر: 9/35 نفر  نرخ باسوادی در میان افراد بالغ: 3/97 درصد   نرخ تورم: 99 درصد  واردات: 1077 میلیون دلار  صادرات: 606 میلیون دلار  كسری تجارت خارجی: 471 میلیون دلار

 بدهی خارجی: 665 میلیون دلار      

 جغرافیای جمهوری آذربایجان
   جمهوری آذربایجان بین عرض های جغرافیایی 30 و 40 درجه شمالی و طول های جغرافیایی 30 و 47 درجه شرقی واقع می شود و مساحتی در حدود 86000 کیلومتر مربع

 را در بر می گیرد. این جمهوری، کشوری نیمه کوهستانی می باشد و توسط رشته کوه هایی احاطه گردیده است که رشته کوه قفقاز بزرگ (Greater Caucasus) به طور

 قابل توجهی در شمال آن امتداد دارد.
   نواحی جغرافیایی جمهوری آذربایجان
   •رشته کوه های قفقاز بزرگ در شمال کشور
   •رشته کوه های قفقاز کوچک در جنوب غرب کشور
   •کوه های طالش کوچک در جنوب شرق کشور
   •فلت لندها و دشت های گسترده کورا – ارس بین رشته کوه های این کشور (این نواحی حدود یک چهارم سرزمین آذربایجان را می پوشاند.  موقعیت زمین ساختی کشورآذربایجان
  سرزمین آذربایجان در بخش مرکزی کمربند جنبای مدیترانه ای واقع می شود و به این دلیل دارای سطح بالای لرزه خیزی، فعالیت های آتشفشانی کنونی، گلفشان، زمینلغزش های وسیع،

سیل و دیگر فرآیند های زمین شناسی فعال می باشد.

این سرزمین متاثر از فرآیند های دوره نو زمین ساخت، ناحیه ای فعال از لحاظ چین خوردگی، گسلش و لرزه خیزی فعال محسوب می شود.

  بلایای طبیعی کشور آذربایجانسرزمین آذربایجان به دلیل دارا بودن ویژگی های خاص ساختار های زمین شناسی و وضعیت ویژه آب و هوایی و همچنین به علت مجاورت نواحی شرقی کشور

 به دریای خزر، در معرض مخاطرات طبیعی مختلفی قرار گرفته است. زمینلرزه ها، ،گلفشان های شدید، زمینلغزش های شدیدا وسیع و نشست های منطقه ای زمین، حفره های کارستی، جریان

 های گلی، توفان ها، خشکسالی و تغییرات آنومالی های سطح دریای خزر، انواع اصلی بلایای طبیعی این کشور محسوب می گردندکشور آذربایجان نسبت به برخی از انواع بلایای طبیعی، پتانسیل بالایی

 از خطرپذیری را دارا می باشد. وقوع زمینلرزه ها، زمینلغزش ها و سیل ها در دهه گذشته، باعث خسارات فاجعه باری در این کشور گردیده است. این مسئله موجب شده تا میزان قابلیت های مدیریتی کشور در مخاطرات طبیعی افزایش یابد. شهر باکو پایتخت این کشور در سال 2000، متحمل یک زمینلغزش مخرب و همچنین زمینلرزه ای مهم با بزرگای 6 ریشتر گردید. زمینلرزه مزبور با وارد آوردن

خسارات سنگین به پایتخت، این کشور را متوجه ضعف مدیریتی موجود در کشور در بحران های طبیعی نمود. بدین منظور برنامه ریزی های موثری در کاهش اثر بلایای طبیعی آغاز گردید.  اقشار اجتماعی از نابرابری های متعدد رنج می برند. لزگیها و تالشیها در حقیقت اقشار درجه دوم محسوب می شوند.     

وضعیت نفت و گازذخائر شناخته شده نفت جمهوری آذربایجان 7 میلیارد بشكه است. تولید نفت در سال 98، 230 هزار بشكه در روز بوده است. از لحاظ دو ضریب اساسی یعنی نرخ تولید به

مصرف و نرخ ذخائر به تولید، آذربایجان به ترتیب دارای اعداد 92/1 و 7/87 است. ذخائر گاز آذربایجان، 85/0 تریلیون متر مكعب و تولید این كشور در سال 98، 2/5 میلیارد متر مكعب بوده است.

دو ضریب مزبور بترتیب برای گاز آذربایجان، 1 و 5/163 است. سه خط لوله مهم در مرود منابع نفت و گاز آذربایجان مطرح است خط لوله باكو-نوروسیسك كه از ابتدای سال 1998، انتقال نفت

خام اولیه از دریای خزر را عهده دار بوده است. این خط 100 هزار بشكه در روز ظرفیت داشته و بلحاظ تحولات چچن مدتی بسته شده بود. اكنون دولت روسیه در حال اخداث خط لوله دیگری

است كه بجای انتقال نفت از مسیر چچن، از مسیر مخاچ قلعه نفت آذربایجان به نوروسیسك برسد. در طرح توسعه این خط لوله قرار است كه نهایتا تا300 هزار بشگه نفت از این خط ارسال گردد. 

 خط لوله دیگر باكو-سوپسا است كه اكنون 110 هزار بشگه نفت انتقال می دهد و در نهایت تا 600 هزار بشگه نیز خواهد رسید. اما طرح بزرگ آمریكا برای منطقه

 خط لوله باكو-تفلیس-جیهان است كه در صورت ساخته شدن تا یك میلیون بشگه نفت در روز را به سواحل مدیترانه انتقال خواهد داد. با وجود منابع فراوان گاز در حوزه شاه دنیز

 خط لوله بستر دریای خزر كه قرار بود گاز تركمنستان را به باكو رسانده و از آنجا در كنار خط نفت به جیهان برساند، در هاله ای از ابهام قرار دارد. دو كشور علیرغم تلاشهای

آمریكا اكنون بعنوان رقیب در بازار گاز مطرح شده اند. آذربایجان بدنبال آنست كه از ابتدای صدور گاز از خط لوله باكو-جیهان، نیمی از ظرفیت این خط برای انتقال گاز آذربایجان

 باشد. یعنی  در ابتدا كه ظرفیت خط 16 میلیارد متر مكعب در سال برای گاز است، حداقل 8 میلیارد متر مكعب از گاز آذربایجان صادر شود. و در نهایت كه ظرفیت به 30 می رسد، 15 میلیارد مترمكعب در سال مربوط به آذربایجان باشد. تركمنستان بشدت با اینموضوع مخالف است و اكنون روند اجرایی خط لوله ترانس كاسپین متوقف گردیده است. خط لوله گاز 1700 كیلومتری باكو-جیهان، 5/2 میلیارد دلار هزینه ساخت خواهد داشت. برای صدور 15 میلیارد متر مكعب از گاز آذربایجان چنین هزینه أی باید پرداخت شود، درحالیكه روسیه  ایران با كمترین هزینه همین گاز را از تركمنستان خریداری می نمایند. نكته دیگر آنست كه گرجستان مسئولیت مالی هرگونه حمله به خط لوله باكو-جیهان را در مسیر گرجستان نمی پذیرد و این یكی دیگر از موانع احداث خط گاز  باكو-جیهان است. اما در مورد خط نفت باكو-تفلیس-جیهان بنظر می رسد با فشار آمریكا، اجرای طرح بزودی آغاز خواهد شد. در بخش گاز شركت بی پی آموكو بدنبال احداث خط لوله مستقلی است كه از باكو به تركیه كشیده خواهد شد و 3/1 میلیارد دلار هزینه داشته و رقیبی برای خط لوله گاز ترانس كاسپین و تركمنستان خواهد بودوضعیت اقتصادی وضعیت اقتصادی در سالهای پس از استقلال همواره با كاهش در شاخص های اساسی روبرو بوده است. اما حدس زده می شود كه در سال 2000 در نرخ رشد اقتصادی كمی بهبود صورت گیرد.  این در صورتی است كه قیمت های نفت همچنان بالا باقی مانده و اقتصاد روسیه مجددا به حالت ركود قبلی بازنگردد. در مجموع در سالهای اخیر ده میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی صورت گرفته و از وابستگی تجاری آذربایجان به روسیه كه در اوائل استقلال 85 درصد اقتصاد را در بر می گرفت اكنون به 30 درصد رسیده است. در عوض تجارت با كشورهای دیگر بخصوص ایران و تركیه رشد چشمگیری داشته است. رشد اقتصادی در سال 99 نسبت به سال قبل 4/7% افزایش داشته  كه بیشترین مقدار در بخش خدمات و سپس كشاورزی بوده و صنعت تقریبا همچنان راكد باقی مانده است. شاخص رشد اقتصادی حدس زده می شود كه در سال 2000، 5/8 درصد و در سال 2001، 8 درصد نسبت به سالهای قبل افزایش نشان دهد. اقتصاد آذربایجان برخلاف دیگر اقتصادهای كشورهای مشتقل مشترك المنافع از حالت دولتی به بخش خصوصی تمایل داشته است. اما بانك جهانی و صندوق بین المللی پول وام هایی كه قرار است به آذربایجان بدهند، بلحاظ عدم پی گیری خصوصی سازی به تعویق انداخته اند.   

سیاستهای زبانی

طبق قوانین سال 1995 كشور آذربایجان، زبان رسمی این جمهوری زبان آذریایجانی میباشد. اصل 21 قانون اساسی از استفادة آزادانه زبانهای قومی متنوع كه توسط بخشی از جمعیت كشور تكلّم میگردد حمایت می نماید.زبان روسی دوّمین زبان مهم كشور است كه به طور گستردهای در اغلب شهرهای بزرگ تكلم میگردد.