تبیان، دستیار زندگی

تست اچ آی وی چیست؟

تسـتHIV آزمایـشی اسـت کـه مــعمولا بروی نمونه خون انجام میگرد تا وجود و یا عدم وجود ویروس HIV را دربدن فرد مشخص کند. بنابراین نتیجه این تست با ابتلای فرد به بیماری ایدز تفاوت داد. ممکن است فردی HIV مثبت باشد اما کماکان بدن وی علایم بالینی بیماری ایدز را بروز نداده باشد.

فواید انجام تست اچ آی وی

1- فرد از آلوده بودن خود به ویروس HIV آگاه گشته و شیوه زندگی خود را تغییر میدهد تا با اجتناب از رفتارهای پرخطر جنسی و یا تزریق مواد مخدر با سوزن و سرنگ مشترک از گسترش عفونت به دیگران جلوگیری کند. همچنین فرد دیگر نمی تواند خون، فراورده های خونی و یا اعضاء بدن خود را اهدا کند.

2- تشخیص زودهنگام این بیماری درمان دارویی زود هنگام را در پی خواهد داشت که سرعت پیشرفت بیماری را کاهش داده و طول عمر بیمار را افزایش میدهد.

3-فرد پس از اینکه از آلوده بودن خود مطلع گشت با آگاه ساختن شرکای جنسی فعلی و پیشین خود و کسانی که با آنها از سوزن و سرنگ مشترک حین تزریق مواد مخدر استفاده میکرده ، احتمال آلوده بودن  این افراد را به آنان هشدار داده و همچنین از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری بعمل می آورد.

4-زنان باردار در صورت مثبت بودن تستشان میتوانند با دریافت داروهای ویژه ای درصد بدنیا آمدن نوزاد آلوده به ویروس HIV را کاهش دهند.

5-کاهش نگرانی و اضطراب از آلوده بودن فرد پس از منفی بودن آزمایش.

چه کسانی میبایست تست اچ آی وی را انجام دهند؟

1-افرادی که شریک جنسی متعدد دارند و یا رابطه جنسی حفاظت نشده (با افراد غریبه، شریک جنسی ای که خود شریک جنسی متعدد دارد و یا نسبت به وی اعتماد و شناخت کافی ندارید) داشته اند.

2-افرادی که  مبتلا به بیماریهای آمیزشی هستند.

3-افرادی که معتاد تزریقی بوده و از سوزن و سرنگ مشترک استفاده کرده و میکنند.

4- افرادی که در محیط کار خود با خون و یا مایعات بدن سرو کار دارند: پزشکان، دندانپزشکان، پرستاران، تکنسینهای آزمایشگاه، تکنسینهای پروتز دندان.

5- افراد مبتلا به هموفیلی و سل.

6-افرادی که با سوزنهای آلوده اقدام به خالکوبی و یا سوراخ کردن گوش کرده اند.

7-نوزادانی که مادرانشان مبتلا به HIV هستند.

8- افرادی که پیش از سال 1985 میلادی خون و یا فرآورده های خونی دریافت کرده اند. امروزه احتمال آلودگی از طریق انتقال خون بسبب آزمایش خونهای اهدایی بسیار اندک گشته است.

9- تمام زنان باردار. ضروری ست زوجین پیش از اقدام به بچه دار شدن نیز تست HIV را انجام دهند.

10-همجنس بازان و زنان روسپی.

11-افرادی که مورد تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند.

شیوه های انجام تست

1-با شناسایی آنتی بادی ویژه ویروس:ELISA  و WBT

2- با شناسایی آنتی ژن ویروس: آنتی ژن P24 و  RNA-PCR وDNA-PCR

3- تست بزاق دهان: مانند مورد نخست و مراحل آن مانند نمونه گیری خون است اما گرانقیمت تر میباشد.

4- کیتهای تست فوری: اینگونه کیتها به هیچ وجه قابل اطمینان نمیباشند.

پس از ورود ویروس HIV به بدن، سیستم ایمنی بدن ویروس را شناسایی کرده و آنتی بادی (پادتن) ویژه آن را تولید میکند.

پادتن (آنتی بادی): واکنش بدن به عفونت میباشد و به منظور مبارزه و نابود کردن عامل بیماری تولید میگردد.

دوره پنجره (WINDOW PERIOD) چیست؟ فاصله میان آلوده شدن فرد (ورود ویروس به بدن) تا آشکار شدن آنتی بادیها در خون و سایر مایعات بدن را دوره پنجره میگویند. این دوره معمولا 6-4 هفته بطول می انجامد اما پس از گذشت 3 ماه در خون 99 درصد افراد آلوده  و در عده معدودی نیز تا 6 ماه بعد آنتی بادیها قابل شناسایی هستند. به یاد داشته باشید فرد در این دوره نیز ناقل بیماری بوده و پتانسیل آلوده سازی دیگران را داراست.

نکته:بنابراین 3 هفته پس از رابطه جنسی پر خطر و دیگر موارد مشکوک فورا تست HIV را انجام دهید اما در صورت منفی بودن تست، حتما 3 ماه بعد مجددا این تست را انجام دهید و برای اطمینان 100 درصد 6 ماه بعد از رابطه پر خطر تست را مجددا انجام دهید.

تست آنتی بادی HIV دو مرحله دارد:

1- تست غربالگری: این تست ELISA نام دارد. که با آزمایش نمونه خون آنتی بادیهای تولید شده سیستم ایمنی بدن برای مقابله با ویروس HIV شناسایی میگردند. هرگاه نتیجه این تست دو بار مثبت اعلام گردد مرحله بعدی تست انجام میپذیرد.

2- تست تاییدی: این تست WESTERN BLOT نام دارد. این تست وجود IgG برعلیه چند نوع پروتئین ویروسی را بررسی میکند.

نکته:پس از اینکه 2 بار تست ELISA و متعاقب آن یک بار تست وسترن بلات مثبت باشد فرد بطور قطع آلوده به ویروس اچ آی وی میباشد.

تست آنتی ژنهای ویروس

1- تست آنتی ژن P24: پروتئین ویژه ویروس HIV میباشد. این تست یک تا 4 هفته بعد از ورود ویروس به بدن مثبت میگردد. هنگامی که آنتی بادیها توسط بدن تولید گردند این آنتی ژن حذف شده و دیگر قابل شناسایی نیست. این تست برای تشخیص زود هنگام ویروس اچ آی وی صورت میگیرد.

2- تست میزان ویروس: این تست PCR نام دارد. در این تست میزان HIV در خون مستقیما سنجیده میگردد. در واقع ژن ویروس (DNA-RNA)  را در خون شناسایی میکند. این تست میزان فعال بودن ویروس HIV را در بدن مشخص میسازد. این تست بسیار هزینه بر بوده برای کسانی توصیه میشود که از ابتلای خود به این ویروس مطمئن شده باشند تا با سنجش میزان فعال بودن ویروس دارو درمانی متناسب با آن برای بیمار تجویز گردد.

نکته:در بدن  نوزادان تا 18 ماهگی آنتی بادی مادر وجود خواهد داشت.ب نابراین برای تشخیص آلودگی نوزاد میبایست از روش DNA-PCR استفاده شود.

نکته: افرادی که از  کورتیکو استروئیدها استفاده میکنند ممکن است نتیجه تست آنان به غلط مثبت و یا منفی تشخیص داده شود.

* تنها راه تشخیص آلوده بودن فرد انجام تست اچ آی وی  در آزمایشگاههای معتبر میباشد و نه علایم بالینی و ظاهری.

سندروم مورتون:

سندروم مورتون بیماریی است که به شکل درد شدید و اغلب غیر قابل تحمل هنگام پیاده روی خود را نشان می دهد.

هالوکس والگوس که «پینۀ پا» نیز نامیده می شود، به علت انحراف بیش از حد انگشت بزرگ پا به سمت خارج ایجاد می شود، و همراه با تورم و التهاب در آن ناحیه است. مسئول دردها، کف پوشیدن نامناسب و انحراف ها هستند، عمدتاً زنان دچار این عارضه می شوند. سندروم مورتون نیز عموماً آسیبی است که در کف پا بروز پیدا می کند، اما از توموری خوش خیم و کوچک بر روی یک رشتۀ عصبی در کف پا ناشی می شود.

این تومور اغلب بین انگشتان سوم و چهارم به وجود می آید. ضمناً باعث ایجاد درد بر کف پا حین تکیه بر آن می گردد. این درد هنگام راه رفتن شدید و حتی غیر قابل تحمل است و گاهی اوقات تا سطح انگشتان پا نیز انتشار می یابد. و فرد را مجبور به توقف و درآوردن کفش ها می کند.

توجه به کفش ها

این سندروم یا متتارسالژیای مورتون اغلب ارتباط نزدیکی با کفش دارد. ضمناً این عارضه بر اثر پوشیدن کفش های بسیار تنگ، فشرده شدن شدید قسمت های جلوی پا و ارتفاع پاشنۀ کفش که فشار بسیار زیادی را بر کف پا وارد می کند، به وجود می آید. اما وجود یک نوع شکل خاص از کف پا نیز عامل به وجود آورندۀ این ناراحتی است.

تشخیص و درمان

درد بسیار شدید و کوتاه هنگام راه رفتن، و همچنین موضع ایجاد آن، تشخیص را آسان می کنند، ضمناً فشاری که پزشک بر کف پا وارد می کند نیز روشی دیگر برای نزدیک تر شدن به تشخیص درست است. انجام MRI یا اسکن نیز باعث مشاهدۀ تومور می گردند و می توانند به تشخیص بهتر کمک کنند. اولین درمان بر پایۀ پوشیدن کفش های کم فشارتر قرار دارد، قسمت جلوی این نوع کفش ها گشادتر، پاشنه های شان کوتاه تر و کف های شان تسکین دهندۀ درد هستند. تزریق موضعی کورتیکوزتروئید نیز ممکن است تجویز شود. اما اگر درد همچنان باقی بماند، باید به خارج کردن تومور از راه جراحی و برش رباط های کف پا متوسل شد.

پرولاپس دریچه میترال یا افتادگی دریچه میترال ( MVP) یک اختلال شایع دریچه میترال است. که دراین اختلال دریچه ای لت ها بزرگ و طویل وضخیم می شود ودرهنگام انقباض قلب لتهای دریچه به سمت داخل دهلیزچپ کشیده می شوند که گاهی اوقات در این حالت یک یا هر دو دریچه ممکن است خوب بسته نشوند که باعث بازگشت (پس زنی) خون می شود. این پس زنی خون می تواند منجر به سوفل قلب یا صدای غیرطبیعی در قلب که مربوط به جریان خون غیرطبیعی است . پس زنی میترال معمولاً حالت خفیفی دارد دراین اختلال بعضی از قسمت های ساختمانی دریچه شامل گشادی رینگ دریچه ولتهای دریجه و تاندون کشیده وضخیم میشود که زمینه برای نارسایی دریچه یا تشکیل لخته یا سوار شدن عفونت روی دریچه را فراهم می کند .

عملکرد دریچه میترال در بدنپرولاپس,پرولاپس یا افتادگی دریچه قلب,افتادگی دریچه قلب,دریچه میترال,بیماریهای قلبی,بیماریهای قلب و عروق,بیماریهای قلبی عروقی,پرولاپس دریچه میترال,علل افتادگی دریچه میترال,بیماری افتادگی دریچه میترال,علائم افتادگی دریچه میترال,افتادگی دریچه میترال,عوارض افتادگی دریچه میترال,نارسایی شدید دریچه میترال

بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار گرفته است و شامل دو لت (لنگه)است.وجه نامگذاری این دریچه به خاطر شباهت آن به میتر، یعنی کلاهی است که اسقف های کاتولیک در مراسم خود می پوشند. به طور طبیعی لت های این دریچه طی انقباض بطن چپ (سیستول) به وسیله تارهای نگه دارنده محکم بسته نگه داشته می شوند.

علل و زمینه بیماری افتادگی دریچه میترال

علت اصلی این حالت کاملاً مشخص نیست اما به نظر می رسد با توارث ارتباط داشته باشد.

پرولاپس یا افتادگی میترال می تواند فامیلیال یا غیرفامیلیال به دو صورت اولیه و ثانویه وجود دارد: افتادگی اولیه به واسطه ضخیم شدن یکی از یا هر دو لت دریچه مشخص می شود.

در نوع ثانویه، لت ها ضخیم نمی شوند بلکه علت افتادگی وارد شدن صدمه ایسکمیک ایجاد شده توسط کاهش جریان نتیجه بیماری عروق کرونر به عضلات نگهدارنده دریچه متصل به تارهای نگهدارنده و یا تغییر عملکرد در افتادگی ثانویه ممکن است ناشی از وارد شدن آسیب به ساختار دریچه طی انفارکتوس میوکاردیال حاد، بیماریهای روماتیسمال وبعضی بیماریهای بافت همبند مثل بیماری مارفان وسندروم اهلر-دانلس وبعضی ازناهنجاریهای مادر زادی مثل آنومالی ابشتاین ونقص سپتوم بین دهلیزی وکادیو میو پاتی هیپر تر وفیک .

علایم بیماری افتادگی دریچه میترال

اکثر موارد پرولاپس دریچه در تمام عمر بدون علامت بوده و ممکن است هیچ نشانه ای نداشته باشد . تپش قلب که معمولاً مربوط به انقباضات ناقص بطنی است، اما ضربات مافوق بطنی (ضربان غیرطبیعی که در بالای بطن ها شروع می شود) گاهی نیز دیده می شود .

در برخی موارد نادر بیماران ممکن است تپش هایی را تجربه کنند بدون آن که ناهماهنگی ضربانی مشاهده شود.- درد قفسه سینه: این درد مربوط به افتادگی متفاوت از درد قفسه سینه مربوط به بیماری عروق کرونر است و گاهی روی می دهد. معمولاً درد قفسه سینه مانند آنژین صدری نیست اما می تواند موذی و ناتوان کننده باشد.

معمولا افتادگی لتهای دریچه میترال باعث نارسایی قلبی نمی شود، اما در موارد نادری که پس زدن خون از بطن چپ به دهلیز چپ وجود داشته باشد، دهلیز چپ و بطن چپ ممکن است بزرگ شوند که این پیامد مهم و نادری در بیماری پرولاپس میترال است که احتیاج به درمان اختصاصی دارد .

بعضی از علایم در این بیماران بیشترریشه روحی وروانی وسیکو سوماتیک دارندوناشی از اختلال سیستم اتونوم هستند مثل افت فشار وضعیتی ویا خستگی زودرس یا حملات پانیک.

دربعضی از بیماران با فرم شدید بیماری و نارسایی دریچه و تغییر شکل شدید دریچه که سابقه سنکوپ یا مرگ ناگهانی یاحملات مکرر تپش قلب و آریتمی وتغییرات خاصی در نوار قلب دارند مستعد آریتمی بطنی و حملات قلبی هستند و باید دقیق بررسی شوند.

عوارض بیماری پرولاپس(افتادگی دریچه میترال)

۱- تپش قلب و آریتمی

۲- نارسایی شدید دریچه میترال

۳- نارسایی قلب

۴- عفونت حاد دریچه قلب (اندوکاردیت)

۵- حوادث آمبولیک ( حملات گذرای مغزی یا کاهش ناگهانی دید )

۶- سندروم نادر مرگ ناگهانی و…

واکنش های همولیتیک تاخیری

بر طبق تعریف حداقل ۲۴ ساعت پس از تزریق خون اتفاق می افتد. زمان بین تزریق خون تا تشخیص یک DHTR روزها تا هفته هاست . بیشتر بیماران طی دو هفته اول پس از تزریق خون علائم را نشان می دهند . با این حال علائم بالینی DHTR شاید شش هفته بعد از تزریق تشخیص داده شوند .

علائم بالینی :

* همولیز معمولأ به صورت خارج عروقی است اما همولیز داخل عروقی نیز ممکن است اتفاق بیفتد .

خوشبختانه ، این واکنش ها نسبت به AHTR(واکنش حادهمولیتیک)با شدت کمتری رخ می دهند ، بنابراین شاید مورد چشم پوشی قرار گیرد .

* کم خونی غیر منتظره و تب به دنبال تزریق فرآورده گلبول قرمز مشخصه DHTR است .

* علائم بالینی دیگر : زردی – درد قفسه سینه – تنگی نفس به ندرت ممکن است علائم نا رسایی حاد کلیوی ایجاد شود .

* در بیماران مبتلا به بیماری سلول داسی شکل ممکن است ایجاد کریز کند .

علایم بالینی

راش ماکولو پاپولر، انتروکولیت و اسهال ، تب ، اختلال علکرد کبدی و پان سیتو پنی.

راش در تنه شروع شده و سپس و ممکن است به اندام ها هم برسد.

تشخیص

بیوپسی پوست

۱- انفیلتراسیون لنفوسیتی دور عروقی سطحی

۲- تشکیل بول های کراتینوسیتی نکروتیک

تشخیص افتراقی

• واکنش های دارویی

• بیماری های ویرال

از دیگرعوارض تزریق خون:

هیپوترمی

افزایش حجم داخل عروقی و نارسایی احتقانی قلب

هپاتیت کلاسیک

ایسکمی احشاء

بیماری پیوند علیه میزبان

پورپورا: پورپورا عارضه ی نادری بوده و خود را ۱ تا ۲ هفته پس از تزریق خون به صورت ترومبوسیتوپنی نشان می دهد. ۷/۱% مردم فاقد آنتی ژن اختصاصی پلاکتی (Zwa) PLA1 بوده لذا در خون این گروه آنتی بادی PLA1 وجود دارد. تزریق خون حاوی آنتی ژن PLA1 باعث جذب این آنتی ژن ها روی پلاکتهای گیرنده ی خون شده و این پلاکتها بنوبه ی خود با آنتی بادیهای PLA1 گیرنده ی خون واکنش نشان داده و باعث تخریب پلاکتها در کبد و طحال می شوند.

افزایش تجمع آهن :هرواحدگلبول قرمز دارای۲۵۰میلی گرم آهن است.ازآنجاکه هیچ مکانیسم فیزیولوژیکی برای دفع آهن اضافه دربدن وجودندارد(۱میلی گرم درروز)بیمارانی که مکرراًخون دریافت میکنندپس ازمدتی دچار انباشتگی آهن میشوندوهموسیدروزیس درآنهابروزمیکند.

هموسیدروز: هر واحد خون حاوی ۲۵۰ میلی گرم آهن بوده و در تزریق مکرر خون (به عنوان مثال در بیماران تالاسمی) آهن در تمام بافتها از جمله کبد، پوست، قلب و غدد داخلی رسوب کرده و باعث سیروز کبدی شده و نیز با کاتالیز نمودن پراکسیداسیون چربی غشای سلولها و آزاد شدن آنزیم ها از لیزوزومها باعث تخریب و مرگ سلولی می شود.

هیپرکالمی :میزان پتاسیم در خون ذخیره با عمر حدود سه هفته ۵ تا ۶ برابر می شود.

تزریق آن با سرعت بیش از ۱۲۰ میلی لیتر در دقیقه باعث هیپرکالمی می شود

هیپوکلسمی و مسمومیت سیترات: واحد خون سریعتر از ۵ دقیقه یا بیش از ۶ لیتر خون تزریق شود ممکن است مسمومیت با سیترات (غلظت مسمومیت mg/dl100) به وجودآید.

اسیدوز: pH خون ذخیره به علت تولید اسید لاکتیک، اسید پیروویک و گاز CO2 و نیز وجود اسیدسیتریک، اسیدی و در حدود ۶/۶ تا ۲/۷ می باشد

انتقال عفونتها:

۱- ویروس ایدز (HIV)

2- هپاتیت B,C,D,G

3- سیتومگالوویروس (CMV)

4- ابشتاین بار ویروس (EBV)

5- سیفیلیس

۶- تب مالت

۷- یرسینیا

۸- مالاریا

۹- لیشمانیا

۱۰- تریپتانوزومیاز-

۱۱- Yaws

12- E.Coli (اشریشیاکولی)

۱۳- استاف اپیدرمیدیس

۱۴- باسیلوس سرئوس

۱۵- پسودوموناز

اقدامات آزمایشگاهی موردنیاز وقتی به واکنشهای ناشی از انتقال خون شک میکنیم:

۱-بررسی مجددوقوع اشتباهات دفتری

۲-ارسال نمونه خون جدید ازبیمارجهت:

=بررسی چشمی وجودهمولیزدرسوپرناتا نت نمونه قبل وبعدازتزریق

=تکرار آزمایشDATدرصورت حصول نتیجه مثبت انجام DATبرنمونه قبل از تزریق

۳-ارسال نمونه ادرارجهت بررسی هموگلوبینوری

نتیجه گیری وجمع بندی

قبل ازتزریق خون:

=مراحل تزریق رابرای بیمار توضیح دهید.

=علائم حیاتی راطی۱۵دقیقه اول وسپس بافواصل منظم در فرم نظارت برتزریق یادداشت کنید.

=درفرمهای مربوطه تاریخ وساعت-نوع ومقدارفرآورده –علائم حیاتی-عوارض مرتبط باتزریق خون راثبت نمایید.

=هیچ نوع دارویی نبایدبه کیسه خون اضافه گردد .زیراممکن است حاوی کلسیم باشندکه باسیترات موجوددرکیسه ایجادلخته کنند.محلول های دکستروز نیزباعث لیز گلبولهای قرمز میشود.

=تمام فرآورده هابایدتوسط یک ست تزریق که شامل فیلتر۱۷۰-۲۶۰میکرونی است تزریق شوند.

=استفاده ازBlood Warmerبرای گرم کردن خون فقط با صلاحدید پزشک قابل انجام است ودرضمن  استفاده از آب گرم وشوفاژو…به هیچ وجه جایز نیست.

=گرم کردن خون به میزان۴۲درجه ممکن است باعث لیز خون شود.

● یبوست

«یبوست» مشکل شایعی است که در همهٔ سنین دیده می شود. هرچند این مشکل در سالمندی بیشتر است ، ولی باید بدانید که افزایش سن دلیل یبوست نیست ؛ بلکه عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند.مثلاً گاهی بیماری خاصی موجب یبوست می شود ولازم است که برای بررسی علت و درمان بیــماری، به پزشک مراجعه کنید. گاهی نیز مصرف داروها موجب یبوست می شود که در این مورد نیز، باید از پزشک خود سوال کنید. اما در اغلب موارد، شیوهٔ زندگی ما باعث یبوست می شود. پس می توان با توجه به موارد زیر این شیوه را اصلاح و بروز یبوست را کاهش داد:

● عادت غذائی

کم خوردن مواد غذایی حاوی «فیبر» موجب یبوست می شود. در کتاب اول این مجموعه گفتیم که میوه ها و سبزی ها، غلات سبوس داروحبوبات دارای «فیبر» هستند. وقتی که مشکلات دندانی داریم ، جویدن غذا سـخت است بنابراین میوه و سبزی کمتری خورده و دچار یبوست می شویم. درچنین مواردی از سبزی های خرد شده یا میوه های پخته و یا رنده شده می توانیم استفاده کنیم .بنابراین مواد غذایی حاوی فیبر را بیشتر بخورید. این ارزانترین و راحتترین راه درمان یبوست است . گلابی رسیده ، آلو ، توت ، انگور ، گوجه فرنگی ، کاهو و سایر انواع میوه ها وسبزی ها دارای فیبر هستند. همچنین نان جو یا نان کامل گندم که دارای سبوس باشند حاوی فیبر هستند و یبوست را کم می کنند.

افراد سالمند کمتر احساس تشنگی می کنند . اگر فقط زمانی که تشنه هستید آب وسایر مایعات را بنوشید ، مطمئن باشید که مایعات کافی به بدن شما نمی رسد . مصرف کم مایعات نیز موجب یبوست می شود.سعی کنید در طول روز حداقل ۶ تا ۸ لیوان مایعات که بهتر است آب ساده باشد بنوشید. اگر صبح ها بعداز بیدار شدن از خواب یک لیوان آب بنوشید، چند دقیقه بعد روده ها به کار می افتند.چند ساعت قبل از خواب، یک لیوان شیرگرم کم چربی بنوشید. این کار ضمن تامین مایعات بدن به کار کردن روده هم کمک می کند. همچنین موجب می شود شب راحت تر بخوابید.

● فعالیت بدنی :

افـــرادی که در طول روز تحرک کمی دارند وزیاد می نشینند، معمولاً دچار یبوست می شوند. بنابراین به طور منظم ورزش کنید . نیم ساعت پیاده روی روزانه و یا انجام سایر تمرینات ورزشی به برطرف شدن یبوست کمک می کند.

● زمان اجابت مزاج :

کسانی که به دلایل مختلف اجابت مزاج را به تاخیر می اندازند پس از مدتی دچار یبوست شدید خواهند شد. مثلاً زمانی که برای کاری عجله دارند و یا بیرون از منزل هستند و تمایل به استفاده از توالت عمومی ندارند اجابت مزاج دچار تاخیر می شود. زمانی که نیاز به اجابت مزاج پیدا می کنید ، بلافاصله به توالت بروید . همچنین وقتی اجابت مزاج هر روز در یک ساعت معین انجام شود روده ها عادت می کنند که در همان زمان معین کار کنند.این زمان بهتر است پس از خوردن غذا و ترجیحاً پس از خوردن صبحانه باشد. زمانی را انتخاب کنید که کاری نداشته باشید و بتوانید بدون عجله در توالت بمانید.

اگر از توالت فرنگی استفاده می کنید ، یک زیر پایی به بلندی حدود ۱۵ سانتی متر را در زیر هر یک از پاها، بگذارید . این کار باعث می شود که حالت چمباتمه ایجاد شود و به دفع مدفوع کمک می کند.

● مصرف داروهای مسهل :

اگر داروهای مسهل به طور مداوم مصرف شوند پس از مدتی روده کار طبیعی خود را انجام نداده و یبوست به وجود می آید.بنابراین از مصرف خودسرانهٔ داروهای مسهل خودداری و تنها با تجویز پزشک آنها را مصرف کنید.

▪ موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

- اگر به تازگی دچار یبوست شده اید.

- اگر اخیراً عادت اجابت مزاج شما تغییر کرده است . مثلاً تعداد دفعات اجابت مزاج کمتر یا بیشتر شده است ویا مدفوع سفت تر یا شل تر شده است.

- اگر هنگام اجابت مزاج درد دارید.

- اگر درمدفوع شما خون دیده می شود.

- اگرمدفوع شما سیاه رنگ شده است.

درصورت دیدن خون در ادرار به پزشک مراجعه کنید.

● دفع ادرار

مواد زاید و سموم بدن از طریق کلیه ها وارد ادرار می شود. ادرار در مثانه جمع می شود و بــا پر شدن مثانه احساس دفع ادرار ایجاد می گردد.با افزایش سن ، دفع ادرار دچار تغییراتی می شود.

برای مثال :

ـ تحمل نگهداشتن ادرار کمتر می شود.

ـ کار کردن کلیه ها در طول شب هم ادامه می یابد.

ـ عضلات شکم و لگن ضعیف می شوند.

ـ مثانه کاملاً خالی نمی شود.

این تغییرات موجب می شود که :

- نگهداشتن ادرار مشکل تر شود.

- در طول شب چندین بار برای ادرار کردن بیدار شویم.

- دفعات ادرار کردن بیشتر شود.

- احتمال عفونت ادراری و تشکیل سنگ افزایش یابد.

ایــــن تغییرات طــــبیعی احتمال بروز برخی بیماری ها را بیشتر می کند. یکی از این بیماری ها «بی اختیاری ادرار » است.

● بی اختیاری ادرار

▪ آیـــــا به هنگام عطسه، سرفه، خنده، یا حرکت کردن متوجه می شوید که چند قطره ادرار بی اختیار می ریزد؟

▪ آیا زمانی که احساس دفع ادرار دارید، تا رسیدن به دستشویی، نمی توانید خود را نگهدارید؟

▪ آیا ادرارتان قطره قطره می ریزد؟

همهٔ موارد فوق می توانند علائمی از بی اختیاری ادرار باشند. بی اختیاری ادرار می تواند به دلیل عفونت های ادراری، عفونت های زنانگی، بزرگی غدهٔ پروستات، تجمع مدفوع، استفاده از برخی داروها و یا حتی شل و ضعیف شدن عضلات کف لگن و شکم ایجاد شود.

شما با این مشکلات چه می کنید؟

آیا سعی می کنیدکمتر از خانه خارج شوید؟

آیا در مهمانی ها شرکت نمی کنید؟

آیا خوردن آب و مایعات دیگر را کم می کنید؟

در صورت ابتلا به بی اختیاری ادرار ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا علت ایجاد کنندهٔ آن درمان شود و مجبور نشوید که به خاطر آن فعالیت های اجتماعی، رفت و

آمدها و مصاحبت با دوستان را کم کنید.

همچنین نوشیدن آب را کم نکنید. زیرا آب کافی برای دفع سموم بدن و جلوگیری از عفونت ادراری و پیشگیری از تشکیل سنگ های ادراری لازم است.

در این جا ما انواع بی اختیاری ادرار و توصیه هایی برای هر کدام از آنها را می گوییم .

عفونت ادراری به راحتی با آزمایش ادرار تشخیص داده می شود.

● انواع بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار یکی از سه حالت زیر را دارد:

▪ حالت اول بی اختیاری ادرار:

در این حالت هنگام عطسه، سرفه، خنده و برخاستن از زمین، بی اختیار چند قطره ادرار خارج می شود. این حالت در زن ها خیلی بیشتر است که ممکن است به علت عفونت ادراری ،تغییرات مجرای ادرار با افزایش سن و یا زایمان های متعدد باشد.

▪ توصیه هایی برای حالت اول بی اختیاری ادرار :

ـ این مشکل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشک مراجعه کنید.

ـ هر ۲ ساعت برای ادرار کردن به توالت بروید.

ـ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.

ـ بعد از ساعت ۸ شب ازنوشیدن مایعات خودداری کنید.

ـ لباس های آزاد و راحت بپوشید.

ـ عضلات کف لگن را تقویت کنید .

ـ مثانه را تقویت کنید.

نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از عفونت ادراری لازم است .

▪ حالت دوم بی اختیاری ادرار :

در ایـن حالت احساس ناگهانی و شدید برای ادرار کردن ایجاد می شود. اما قبل از رسیدن به دستشویی ادرار می ریزد.

▪ توصیه هایی برای حالت دوم بی اختیاری ادرار :

ـ این مشکل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشک مراجعه کنید.

ـ هر ۲ ساعت برای ادرار کردن به توالت بروید.

ـ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.

ـ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.

ـ لباس های آزاد و راحت بپوشید.

ـ برای داشتن آرامش تمرین کنید .درکتاب چهارم این مجموعه توصیه هایی برای آرامش بیشتر ارایه می شود.

ـ از ورزش های سخت اجتناب کنید.

ـ قهوه، نوشابه های گازدار، غذاهای پرادویه میل نکنید.

ـ مثانه را تقویت کنید.

ـ عضلات کف لگن را تقویت کنید .

● چگونه مثانه را تقویت کنیم؟

برای این کار سعی کنید کم کم مدت زمان بیشتری ادرارتان را نگه دارید.برای شروع هر ۲ ساعت یک بار ادرار کنید. به تدریج سعی کنید این مدت زمان ۲ ساعت را بیشتر کنید.اینکه چقدر این فاصلـه زمانـی را بیشتر می کنید به خودتان بستگی دارد؛ ولی باید درحدی باشد که ادرار نریزد. کم کم این فاصله را به ۳ تا ۴ ساعت برسانید. این تمرین را لازم نیست که شب ها انجام دهید. با انجام این تمرین توانایی مثانه برای نگه داشتن ادرار بیشتر می شود.

● چگونه عضلات کف لگن را تقویت کنیم ؟

▪ تمرین اول : هربار که برای ادرار کردن به توالت می روید، چندین بار به طور ارادی، دفع ادرار را شروع و قطع کنید.

▪ تمرین دوم : ناحیهٔ مقعد را سفت کنید؛ مانند حالتی که می خواهید مانع دفع مدفوع شوید و این حالت را برای مدت ۵ ثانیه حفظ نموده و بعد رها کنید. در طول انقباض نفس خود را حبس نکنید. این کار را چندین بار در طول روز انجام دهید.تکرار تمرین باید در حدی باشد که خسته نشوید. این تمرین را در حالت ایستاده ، نشسته و یا خوابیده می توانید انجام دهید.

▪ حالت سوم بی اختیاری ادرار :

در این حالت مثانه خیلی پر شده است وادرار به صورت قطره قطره به طور غیر ارادی می ریـــزد. زمانی که فرد به دستشویی می رود ادرار به طور کامل خالی نمی شود. این حالت بیشتر در مردها دیده می شود که دلیل آن تنگ شدن مجرای ادرار به خاطر بزرگ شدن غدهٔ پروستات است.

▪ توصیه هایی برای حالت سوم بی اختیاری ادرار :

ـ این مشکل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشک مراجعه کنید.

ـ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.

ـ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری کنید.

ـ در زمان ادرار کردن عضلات شکم را سفت کنید. سپس به آرامی با دست زیر شکم را به سمت پایین فشار دهید. این فشار به مثانه منتقل شده و به تخلیه ادرار کمک می کند.

برای درمان بزرگی غدهٔ پروستات به موقع مراجعه کنید.سرطان پروستات ممکن است علائمی شبیه بزرگی پروستات داشته باشد.سرطان پروستات اگر زود تشخیص داده شود، درمان می شود.

● بزرگی غدهٔ پروستات

غدهٔ پروستات در مسیر مجرای ادرار همهٔ مردان قرار دارد. با افزایش سن این غده بزرگ می شود و در برخی از مردان مشکلاتی را در ادرار کردن ایجاد می کند.

توجه به علائم و درمان به موقع بزرگی غدهٔ پروستات از ایجاد مشکلات بیشتر و شدیدتر جلوگیری خواهد کرد. اگر هریک از علائم زیر را دارید برای بررسی وضعیت غدهٔ پروستات به پزشک مراجعه کنید:

- بعد از اتمام ادرار، احساس می کنید ادرارتان کاملاً خالی نشده است .

- با فاصلهٔ زمانی کمتر از ۲ ساعت دوباره مجبور هستید برای ادرار کردن به دستشویی بروید.

- هنگام ادرار کردن چند بار ادرار قطع و دوباره شروع می شود.

- نگه داشتن ادرار سخت شده است .

- فشار جریان ادرار نسبت به قبل کم شده است .

- وقتی برای ادرار کردن به دستشویی می روید برای شروع ادرار مجبورید زور بزنید.

- بعد از رفتن به رختخواب چندین بار مجبورید برای ادرار کردن بلند شوید.

- سوزش ادرار دارید.

- ادرار قطره قطره می آید.

گرفتگی بینی یکی از مشکلات مهم در سلامت افراد جامعه است.

متاسفانه به دلیل شیوع زیاد این مشکل و تدریجی بودن عوارض ناشی از آن، این موضوع کمتر در کانون توجه بیماران قرار می گیرد و در بسیاری از موارد تا زمانی که عوارض و درد ایجاد نکرده باشد، موجب مراجعه به پزشک نمی شود.

تغییرات رفتاری، افزایش فشارخون و بسیاری از مشکلات در سلامت جسم و روان و زندگی اجتماعی افراد ممکن است با انسداد بینی مرتبط باشد.

اهمیت انسداد بینی

مهم ترین عملکرد بینی:

تنفس است؛ بدین معنی که اگر تنفس از راه بینی مختل شود، اکسیژن خون کمتر از حد نرمال خواهد بود. مکانیسم های متعددی برای توجیه کاهش اکسیژن در اثر انسداد بینی شرح داده شده است که از جمله آنها می توان به «کاهش تبادل آلوئولی ریه در تنفس دهانی، کاهش فید بک ناشی از تماس جریان هوا با سطوح مخاطی بینی و مستعد شدن بیمار به حملات متعدد آپنه خواب» اشاره کرد. مقاومت داخل بینی یک مقاومت متغیر است. شرایط محیط و سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک همان گونه که پیوسته بر روی قلب انسان تاثیر می گذارند، بر روی بینی نیز تاثیری همیشگی دارند، به طوری که بینی و شرایط مقاومت داخل بینی طی ۲۴ ساعت در حال تغییر و تحول است.

در بعضی افراد سیکل بینی وجود دارد و یک طرف بینی پرخون تر از طرف مقابل است؛ یعنی یک طرف بینی از طرف دیگر گرفته تر است ولی برآیند تنفس از راه بینی طبیعی است. معمولا ۸۰ درصد افراد به طور طبیعی این سیکل بینی را دارند.

عوامل متعدد عصبی و هورمونی از طریق سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک بینی را تحت تأثیر قرار می دهند؛ مثلا حالت ترس و وحشت با تحریک سمپاتیک موجب انقباض عروق مخاطی بینی و باز شدن بینی می شود. خشم، اضطراب و افسردگی با تحریک پاراسمپاتیک موجب پرخونی و اتساع بافت های گشاد شونده موجود در شاخک های بینی می شود. هورمون ها هم همین طور تاثیر می گذارند؛ مثلا استروژن با کند کردن اثراستیل کولین استراز موجب افزایش غلبه پاراسمپاتیک می شود.

اعمال دیگر بینی غیر از تنفس

۱- مرطوب کردن هوای ورودی:  هوا طی عبور از مجرای بینی (۹۵-۷۵ درصد) از رطوبت اشباع می شود. تنفس دهانی باعث خشک شدن مجاری تنفسی تحتانی یعنی نای و ریه ها شده و عوارضی مانند برونشیت و عفونت های مکرر راه های تنفسی تحتانی را ایجاد می کند.

۲- تنظیم دمای هوا: بینی در مواجهه با هوای سرد، مقاومت خود را با پرخونی بافت های گشاد شونده افزایش می دهد تا هوای ورودی گرم شود. اگر هوای ورودی تا ۲۵ درجه اختلاف دما داشته باشد، این اختلاف را به یک درجه می رساند.

۳- تصفیه: تمام ذرات ورودی به ریه نمی رسند. ذراتی با قطر کمتر از یک صدم میلیمتر در لایه مرطوب کننده سطح داخلی بینی که حاوی مژک های مخاطی و مواد چسبنده است، به دام می افتند و از مسیر ورودی به ریه ها حذف می گردند. این ذرات سرانجام به همراه ترشحات مخاطی از طریق ورود به حلق بلعیده می شوند و در معده از بین می روند. خشکی هوا، آلودگی هوا و عوامل استرس زا ممکن است موجب احساس عبور این ترشحات از پشت بینی به حلق شود.

۴- حفاظت: به علت وجود عوامل دفاعی متعدد مانند لیزوزیم و ایمونوگلوبین ها، بسیاری از باکتری ها و ویروس ها در حفره بینی نابود می شوند.

۵- سایر اعمال: رفلکس عطسه، رفلکس بینی- ریوی، بویایی و تکلم هم از اعمال دیگر بینی است.

نشانه های اختلال در اعمال بینی

در صورت اختلال در عملکرد بینی، بیمار ممکن است یک یا چند علامت از علائم زیر را به عنوان مشکل خود اظهار نماید:

۱- انسداد بینی

۲- ترشح از بینی

۳- ترشحات پشت حلق

۴- بوی بد تنفس

۵- اشکالات بویایی به صورت کم بویایی یا نابویایی

۶- درد صورت

۷- احساس پری و فشار در سر و صورت

۸- خواب آلودگی روزانه

۹- خرخر و وقفه های تنفسی در خواب

۱۰- بدشکلی بینی

۱۱- سردرد

۱۲- عطسه

۱۳- اشکالات تکلم

۱۴- خشکی دهان

۱۵- تغییر صدا

۱۶- پوسیدگی دندانی

۱۷- سرفه

۱۸- صاف کردن مکرر گلو

مشکلات داخل بینی در بعضی از موارد باعث سردردهایی به نام «سردردهای تماسی» می شوند. ممکن  است  به  خاطر انحراف  تیغه  بینی  یا بزرگ  شدن  یکی  از شاخک ها، تیغه  بینی  و دیواره  جانبی  آن  در تماس  با یکدیگر قرار گیرند. اختلالات داخل بینی به صورت نقاط تماس بین دو سطح مخاطی می توانند سردردهای ارجاعی ایجاد کنند وعلائم آنها دقیقا مشابه سردرد با علل دیگر باشد. آزاد سازی ماده p از سطوح مخاطی در حال تماس موجب برانگیختن درد در سیستم تحت سیطره عصب پنجم مغزی می شود. غلظت این ماده در مخاط سالم بیشتر از مخاط ملتهب است. بنابراین، تماس مخاطی در فردی که زمینه عفونت و التهاب مزمن ندارد درد بیشتری ایجاد می کند. به همین دلیل است که بسیاری از این بیماران به دلیل نداشتن عفونت در عکسبرداری های رادیوگرافی و سی تی اسکن به گمان دردهای عصبی، درمان های طولانی مدت با داروهای اعصاب را تجربه می کنند که برای آنها کارساز نیست. «کونکابولوزا» حالتی است که در آن شاخک میانی بینی به جای یک لایه استخوان حاوی دو لایه استخوان است. بین این دو لایه فضای خالی حاوی هوا وجود دارد. این حالت موجب چند برابر شدن حجم شاخک میانی بینی و در نتیجه اثرات فشاری آن بر روی نواحی حساس به درد بینی و سینوس می شود. درمان «کونکابولوزا» برداشتن استخوان مضاعف اضافی به روش جراحی اندوسکوپیک است. ناهنجاری های متعدد دیگری نیز در شاخک میانی وجود دارد که ممکن است عامل دردهای تماسی باشد. تمام این شرایط در صورت تشخیص دقیق، به روش اندوسکوپیک قابل درمان است.

معاینات و بررسی وضعیت بینی

معاینه بینی به روش های مختلف قابل انجام است:

۱- معاینه با چراغ سر با وضعیت دادن به سر به همراه استفاده از ابزار بازکننده پره های بینی به نام اسپکولوم بینی.

۲- معاینه به کمک بالا بردن نوک بینی با دست در جهت مشخص نمودن اشکالات قسمت جلویی بینی.

۳- معاینه با اندوسکوپ: این نوع معاینه کامل ترین و دقیق ترین روش معاینه داخل بینی است. در اندوسکوپی بینی ابتدا ماده ای حاوی یک عامل بیحس کننده و یک عامل بازکننده بینی به داخل بینی وارد می شود. چند دقیقه بعد، بیمار به حالت ۴۵ درجه دراز می کشد و معاینه حفره بینی با اندوسکوپ انجام می شود.

معاینه بینی به روش اندوسکوپی معمولا برای بیماران معاینه ای راحت است و در دستان یک راینولوژیست حاذق ممکن است تمام مراحل آن ظرف یک دقیقه انجام شود. در این معاینه ابتدا قسمت پایینی و کف بینی دیده می شود. در این مسیر بزرگی غیرطبیعی شاخک پایینی بینی در عمقی ترین قسمت قابل تشخیص است. همچنین بزرگی لوزه سوم یا آدنوئید به خوبی مشخص می شود. بسیاری از موارد انحراف تیغه بینی که در معاینات معمول قابل مشاهده نیستند، در معاینه اندوسکوپیک بینی نمایان می شوند. در مرحله بعد، قسمت میانی بینی و ساختمان های پیچیده آن که منشا اولیه اغلب پولیپ ها و سینوزیت هاست به کمک اندوسکوپ بررسی می شود.

عوامل انسداد بینی(مشکلات مهم)

۱- رینیت ۲- اختلالات ساختمانی ۳- سینوزیت مزمن

رینیت:التهاب داخل بینی است که در آن بیمار معمولا با احساس پری بینی، انسداد و آبریزش از بینی مراجعه می کند.

رینیت ها به دو دسته تقسیم می شوند:

الف: آلرژیک

ب: غیرآلرژیک

- با علت خاص

- بدون علت خاص (ایدیوپاتیک)

رینیت آلرژیک: بیماری شایعی است که در ۲۰-۳۰ درصد افراد جامعه دیده می شود که دارای فاز حاد و فاز تأخیری ۶ ساعت بعد از مواجهه می باشد. علامت مهم آن هم خارش همراه با عطسه، آبریزش و احساس پری و گرفتگی است.

در رینیت آلرژیک مزمن بیمار ممکن است تنها گرفتگی و یا آبریزش داشته باشد.

در معاینه شاخک پایینی به رنگ صورتی کم رنگ است و به علت پرخونی سیاهرگ های بینی، در زمینه ته رنگ بنفش دارد.

آلرژنها موادی هستند که ایجاد آلرژی می کنند. این مواد می توانند غذایی، شیمیایی و یا استنشاقی باشند.

آلرژن های استنشاقی به دو دسته تقسیم می شوند. آلرژن های استنشاقی فصلی آلرژن هایی هستند که در فصل خاصی بروز می کنند. آلرژن های استنشاقی دائمی آلرژن هایی هستند که در تمام طول سال ایجاد علائم می نمایند. مهم ترین عامل ایجاد این نوع آلرژی ها موجودات ذره بینی بنام مایت در گرد و خاک منازل هستند.

آلرژن های استنشاقی:

دائمی(تمام سال): مایت، قارچ ها، حیوانات خانگی

فصلی: گرده درختان، چمن ها، علف های هرز

درمان:آنتی هیستامین، دکونژستان، کرومولین (پیشگیری)، استروئید موضعی.

اولین قدم درمانی در آلرژی ها اجتناب از آلرژن است. اجتناب از مواد غذایی خاص (به شرط اثبات نقش آنها در ایجاد آلرژی)، کنار گذاشتن حیوانات خانگی، کم کردن اثاثیه پرزدار و مبلمان فرسوده منازل موثر خواهد بود.

مهم ترین درمان های دارویی را آنتی هیستامین ها تشکیل می دهند. آنتی هیستامین ها باعث مهار گیرنده های ماده ای به نام هیستامین و مانع اثر این ماده واسطه ای در واکنش های آلرژی زا می شوند. آنتی هیستامین ها باید در تمام طول فصل آلرژی استفاده شوند. داروهای های ضداحتقان یا دکونژستانت، آبریزش بینی را متوقف می کنند، ولی نباید به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرند. استروئیدهای موضعی به صورت اسپری در رینیت های مزمن همراه با گرفتگی بینی می توانند تا حدی مفید باشند. مرطوب کردن بینی در اغلب انواع رینیت ها کمک کننده است.

استرس، آلودگی محیطی، خستگی و اضطراب آستانه آلرژی را پایین می آورند و باید تا حد امکان مهار شوند.

آلرژی بینی مزمن ممکن است موجب پیدایش عوارض مقاوم به درمان های دارویی در بینی شود. شاخک های پایینی بیش از حد بزرگ شده، یکی از عوارضی است که گاه به هیچ نوع درمان دارویی پاسخ نمی دهد. در روش های جراحی قدیمی شاخک پایینی برداشته می شد. در روش های نوین، بدون برش و برداشت شاخک، کاهش حجم این شاخک ها به کمک جراحی های ظریف، لیزر یا امواج رادیوفرکانس، در باز کردن مجرای تنفسی بینی و رفع مشکلات تنفسی موثر است.

رینیت غیرآلرژیک:

علل هورمونی شامل رینیت حاملگی، رینیت قبل از سیکل قاعدگی و رینیت ناشی از کم کاری تیروئید و دیابت شدید است. در سه ماهه دوم و سوم حاملگی به دلیل اثرات هورمون ها، همان گونه که رحم پرخون تر می شود، بافت بینی نیز پرخون تر شده و موجب گرفتگی می شود.

علل دارویی رینیت یا رینیت دارویی: استفاده طولانی مدت از قطره های بینی باعث برگشت شدیدتر علائم می شود؛ یعنی به محض استفاده نکردن حالت بیمار به مراتب بدتر از حالت اول شده و نوعی وابستگی ایجاد می شود. بنابراین، در استفاده از این قطره ها برای بیماران مبتلا به سرماخوردگی باید مصرف آنها به دو تا سه روز محدود شود.

داروهای ضد بارداری هم باعث رینیت می شوند. برخی از داروهای ضد فشارخون نیز می توانند باعث این پرخونی بینی و رینیت شوند.

رینیت وازوموتور: نوعی از رینیت با علائم گرفتگی و آبریزش بینی ولی بدون خارش است. این موارد ایدیوپاتیک هستند. افزایش تاثیرات سیستم اعصاب پاراسمپاتیک در بینی عامل ایجاد این حالت است و بافت بینی بیماران به محرک ها بیش از حد عادی پاسخ می دهد. هر محرک غیراختصاصی، مثل ادوکلن و حتی تغییر آب  و هوا باعث ایجاد علائم می شود.

علاوه بر شستشوی بینی با سالین نرمال، اقداماتی نظیر دوری از آلودگی هوا و دود سیگار، ورزش، بالابودن در هنگام خواب و گرم نگاه داشتن پا در فصل سرد سال، به بهبود علائم کمک می کنند.

سینوزیت مزمن:

مشخصه  سینوزیت  مزمن ، باقی بودن علائم سینوزیت مانند احساس فشار و درد صورت، سردرد، گرفتگی بینی و ترشحات غیرطبیعی  بینی  یا پشت حلق است  که  بیشتر از دو تا سه ماه  باقی  باشد. اصطلاح  سینوزیت  مزمن  وقتی  به  کار می رود که تغییرات  غیر قابل  برگشت  در مخاط سینوس ها رخ  داده  باشد.

علائم بالینی: گرفتگی بینی همراه  با ترشحات  بینی  و پشت  حلق، شایع ترین  و اغلب  تنها ناراحتی  بیماران  است که ممکن  است  در این حالت قوه  بویایی  کاهش  یابد. بیمارانی  با سینوزیت  مزمن ، بیشتر از احساس  پری  و سنگینی  در سر و صورت  خود شکایت  دارند تا احساس  سردرد واقعی . معمولا صرف  وجود چرک  در سینوس  بدون  ایجاد تغییرات  فشاری  درسینوس  موجب  درد نمی شود. اگر بیماری  که  تشخیص سینوزیت  مزمن  برای  وی  مطرح  شده  است ، دچار درد شدید و مداوم  شود، باید تشخیص های دیگر و یا احتمال  ایجاد عوارض  درنظر گرفته شود. تخلیه  ترشحات پشت بینی  به  درون  گلو و حنجره  می تواند  سبب  سرفه ، بوی  بد دهان ، گلودرد خفیف  و احساس  وجود توده  در گلو  شود. تاثیر ترشحات به همراه تنفس دهانی ناشی از انسداد بینی، موجب آثار التهابی  درحنجره  وگرفتگی  وخشونت  صدا می شود. اشکالات تنفسی در حین خواب نیز سبب سستی و بیحالی می گردد. در کودکان باقی بودن علائم بیش از ۱۲ هفته به عنوان یک معیار تشخیصی است. سرفه مزمن، تحریک پذیری و بیقراری ممکن است تابلویی از سینوزیت مزمن کودکان باشد.

تشخیص: وجود چرک  در حفره  بینی ، در نبود بیماری  حاد تنفسی ، قویا دال  بر وجود عفونت  درسینوس های  اطراف بینی است . معاینه  سینوس ها با استفاده  از اندوسکوپی  تشخیصی  بینی  و سینوس  و در صورت  لزوم  سی تی اسکن  سینوس ها تکمیل  می شود. معمولا قبل  از انجام  سی تی اسکن  درمان  دارویی  کامل  جهت  حذف  تغییرات  گذرای  مخاطی  لازم  است . بیماری هایی که علائم مشابه ایجاد می کنند مانند رینیت های آلرژیک و غیرآلرژیک، انحراف تیغه بینی و سایر ناهنجاری های ساختمانی داخل بینی مانند کونکا بولوزا ( هوادار شدن شاخک میانی بینی که موجب تنگ شدن مسیر گذرگاهی سینوس ها می شود) باید توسط پزشک تشخیص داده شوند.

اندوسکوپی  تشخیصی  بینی  و سینوس  روشی  دقیق  وساده  جهت  معاینه  ناحیه  گذرگاهی  سینوس ها ـ محل  تخلیه ترشحات اکثر سینوس ها ـ است . با وارد کردن اندوسکوپ  با زاویه  جانبی  ۳۰ درجه  جهت  مشاهده  مستقیم  نواحی  مختلف  گذرگاهی  سینوس ها، وجود پولیپ  یا هر عامل  مسدودکننده  غیر قابل  برگشت  دراین نشانه ای  از وجود سینوزیت  مزمن است .

درمان: درمان  سینوزیت  مزمن  شامل  رفع  عوامل  مستعدکننده  است .  سینوزیت مزمن  ممکن  است توسط عوامل  موضعی  (پولیپ های  بینی ، تیغه  منحرف  بینی  و تومور بینی )، عوامل  مجاورتی  (بیماری های  مربوط به  دندان ) یا عوامل  عمومی (نقص  سیستم ایمنی) ایجاد شود.

سینوزیت مزمن یک بیماری عفونی نبوده و بنابراین، درمان آن آنتی بیوتیک نیست. این بیماری اختلال در عملکرد سینوس است که آن را مستعد عفونت می کند. مثلا یک پولیپ در ناحیه میانی بینی با انسداد سینوس ها باعث سینوزیت می شود. درمان بسیاری  از موارد سینوزیت  مزمن رفع مشکل زمینه ای با جراحی اندوسکوپیک است که شامل  روش هایی  است  که  هدف شان  بازگرداندن  عملکرد طبیعی سینوس - تخلیه طبیعی ترشحات  و رسیدن هوا به داخل سینوس - بدون  خارج  کردن  کامل  تمام  مخاط است . از این  رو آن ها را روش های  جراحی عملکردی  سینوس  می نامند. در این  روش ها اغلب  ازاندوسکوپ  جهت  دستیابی  به  نقاط کلیدی  گرفتگی به ویژه  در ناحیه  گذرگاه های سینوسی  استفاده  می شود و با پاکسازی  سینوس  اتموئید که  نقش  مهمی  در انسداد گذرگاه های  سینوسی  دارد، عملکرد سینوس های  بزرگ تر  یعنی  سینوس های فکی و پیشانی  به  حالت  طبیعی  بر می گردد. محدودیت های  استفاده  از اندوسکوپ  مشکل  بودن  تکنیک  جراحی  است ؛ به  طوری  که  جراح  فقط با یک  دست امکان  کار دارد و کوچک ترین  خونریزی  نیز مانع  دید می شود. ضمن  این  که  امکان  آسیب  عناصر حیاتی  مانند شریان  کاروتید داخلی ، مغز، چشم و عصب  بینایی  که  رابطه  تنگاتنگی  با جدار سینوس ها دارند، وجود دارد. این  مشکلات ، جراحی  اندوسکوپیک  سینوس  را به  یکی  ازحساس ترین و مشکل ترین  اعمال  جراحی  در بدن  انسان  بدل  ساخته  است. 

انحراف سپتوم:

انحراف تیغه بینی یا سپتوم از علل شایع گرفتگی بینی است. ۷۰ تا ۸۰ درصد از افراد درجاتی از انحراف را دارند ولی بیشتر این انحراف ها بدون مشکل اند. در تعداد کمی از این افراد موقع خواب دهان فرد باز می ماند که باید برای مشکل انحراف بینی بیمار جستجوی تشخیصی صورت گیرد.

ممکن است این بیماران در اوایل مشکلی نداشته باشند، ولی با افزایش سن و شل شدن عضلات، دارای علائم تنفس دهانی شوند. در معاینه داخل بینی در این افراد انحراف کاملا مشخص است. ممکن است انحراف داخل بینی با بدشکلی ظاهری بینی نیز همراه باشد.

جهت اصلاح از سپتوپلاستی استفاده می شود. در این عمل قسمت های منحرف تیغه بینی اصلاح می شوند. اگر قرار باشد انحراف بیرون بینی هم اصلاح شود، سپتورینوپلاستی انجام می گردد که در آن علاوه بر مشکل تنفسی، نقص ظاهری و زیبایی بینی هم اصلاح می شود. سپتوپلاستی در سن بالای ۱۲ سال انجام می شود، ولی در صورت پیدایش عوارض شدید، در سنین پایین هم قابل انجام است.

بزرگی لوزه سوم:

در بچه ها شایعترین عامل گرفتگی بینی بزرگی لوزه سوم یا آدنوئید است.

ممکن است این کودکان به اشتباه تحت درمان سینوزیت قرار گیرند. امکان دارد سینوزیت ثانویه به بزرگی لوزه سوم هم داشته باشیم. با خارج ساختن لوزه سوم، مشکل این کودکان حل می شود. در افرادی که لوزه سوم دارند برگشتن لب بالا به طرف بالا برمی گردد و دندان ها خوب جفت نمی شوند.

مشکلات پره های بینی:

این مشکلات در افرادی که جراحی های زیبایی بینی را به دست افراد غیر متخصص دراین امر انجام داده اند خیلی شایع است. اگر غضروف جانبی بیش از اندازه برداشته شود، پوست بینی با تنفس به سمت داخل توکشیده شده، مشکل تنفسی ایجاد می کند. گاه ترمیم این نواقص بسیار سخت است و با گذاشتن پیوند انجام می شود.

پولیپ های بینی:

شایع ترین  توده های حفرات  بینی پولیپ های  التهابی  بینی است که  در اثر تجمع مایعات بافت همبندی و بیرون زدگی  مخاط سینوسی  به  درون  حفره  بینی ، تظاهر می کند و در قست های قبل در مورد آنها به تفصیل توضیح داده شد.

گرفتگی بینی یکی از مشکلات مهم در سلامت افراد جامعه است.

متاسفانه به دلیل شیوع زیاد این مشکل و تدریجی بودن عوارض ناشی از آن، این موضوع کمتر در کانون توجه بیماران قرار می گیرد و در بسیاری از موارد تا زمانی که عوارض و درد ایجاد نکرده باشد، موجب مراجعه به پزشک نمی شود.

تغییرات رفتاری، افزایش فشارخون و بسیاری از مشکلات در سلامت جسم و روان و زندگی اجتماعی افراد ممکن است با انسداد بینی مرتبط باشد.

اهمیت انسداد بینی

مهم ترین عملکرد بینی:

تنفس است؛ بدین معنی که اگر تنفس از راه بینی مختل شود، اکسیژن خون کمتر از حد نرمال خواهد بود. مکانیسم های متعددی برای توجیه کاهش اکسیژن در اثر انسداد بینی شرح داده شده است که از جمله آنها می توان به «کاهش تبادل آلوئولی ریه در تنفس دهانی، کاهش فید بک ناشی از تماس جریان هوا با سطوح مخاطی بینی و مستعد شدن بیمار به حملات متعدد آپنه خواب» اشاره کرد. مقاومت داخل بینی یک مقاومت متغیر است. شرایط محیط و سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک همان گونه که پیوسته بر روی قلب انسان تاثیر می گذارند، بر روی بینی نیز تاثیری همیشگی دارند، به طوری که بینی و شرایط مقاومت داخل بینی طی ۲۴ ساعت در حال تغییر و تحول است.

در بعضی افراد سیکل بینی وجود دارد و یک طرف بینی پرخون تر از طرف مقابل است؛ یعنی یک طرف بینی از طرف دیگر گرفته تر است ولی برآیند تنفس از راه بینی طبیعی است. معمولا ۸۰ درصد افراد به طور طبیعی این سیکل بینی را دارند.

عوامل متعدد عصبی و هورمونی از طریق سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک بینی را تحت تأثیر قرار می دهند؛ مثلا حالت ترس و وحشت با تحریک سمپاتیک موجب انقباض عروق مخاطی بینی و باز شدن بینی می شود. خشم، اضطراب و افسردگی با تحریک پاراسمپاتیک موجب پرخونی و اتساع بافت های گشاد شونده موجود در شاخک های بینی می شود. هورمون ها هم همین طور تاثیر می گذارند؛ مثلا استروژن با کند کردن اثراستیل کولین استراز موجب افزایش غلبه پاراسمپاتیک می شود.

اعمال دیگر بینی غیر از تنفس

۱- مرطوب کردن هوای ورودی:  هوا طی عبور از مجرای بینی (۹۵-۷۵ درصد) از رطوبت اشباع می شود. تنفس دهانی باعث خشک شدن مجاری تنفسی تحتانی یعنی نای و ریه ها شده و عوارضی مانند برونشیت و عفونت های مکرر راه های تنفسی تحتانی را ایجاد می کند.

۲- تنظیم دمای هوا: بینی در مواجهه با هوای سرد، مقاومت خود را با پرخونی بافت های گشاد شونده افزایش می دهد تا هوای ورودی گرم شود. اگر هوای ورودی تا ۲۵ درجه اختلاف دما داشته باشد، این اختلاف را به یک درجه می رساند.

۳- تصفیه: تمام ذرات ورودی به ریه نمی رسند. ذراتی با قطر کمتر از یک صدم میلیمتر در لایه مرطوب کننده سطح داخلی بینی که حاوی مژک های مخاطی و مواد چسبنده است، به دام می افتند و از مسیر ورودی به ریه ها حذف می گردند. این ذرات سرانجام به همراه ترشحات مخاطی از طریق ورود به حلق بلعیده می شوند و در معده از بین می روند. خشکی هوا، آلودگی هوا و عوامل استرس زا ممکن است موجب احساس عبور این ترشحات از پشت بینی به حلق شود.

۴- حفاظت: به علت وجود عوامل دفاعی متعدد مانند لیزوزیم و ایمونوگلوبین ها، بسیاری از باکتری ها و ویروس ها در حفره بینی نابود می شوند.

۵- سایر اعمال: رفلکس عطسه، رفلکس بینی- ریوی، بویایی و تکلم هم از اعمال دیگر بینی است.

نشانه های اختلال در اعمال بینی

در صورت اختلال در عملکرد بینی، بیمار ممکن است یک یا چند علامت از علائم زیر را به عنوان مشکل خود اظهار نماید:

۱- انسداد بینی

۲- ترشح از بینی

۳- ترشحات پشت حلق

۴- بوی بد تنفس

۵- اشکالات بویایی به صورت کم بویایی یا نابویایی

۶- درد صورت

۷- احساس پری و فشار در سر و صورت

۸- خواب آلودگی روزانه

۹- خرخر و وقفه های تنفسی در خواب

۱۰- بدشکلی بینی

۱۱- سردرد

۱۲- عطسه

۱۳- اشکالات تکلم

۱۴- خشکی دهان

۱۵- تغییر صدا

۱۶- پوسیدگی دندانی

۱۷- سرفه

۱۸- صاف کردن مکرر گلو

مشکلات داخل بینی در بعضی از موارد باعث سردردهایی به نام «سردردهای تماسی» می شوند. ممکن  است  به  خاطر انحراف  تیغه  بینی  یا بزرگ  شدن  یکی  از شاخک ها، تیغه  بینی  و دیواره  جانبی  آن  در تماس  با یکدیگر قرار گیرند. اختلالات داخل بینی به صورت نقاط تماس بین دو سطح مخاطی می توانند سردردهای ارجاعی ایجاد کنند وعلائم آنها دقیقا مشابه سردرد با علل دیگر باشد. آزاد سازی ماده p از سطوح مخاطی در حال تماس موجب برانگیختن درد در سیستم تحت سیطره عصب پنجم مغزی می شود. غلظت این ماده در مخاط سالم بیشتر از مخاط ملتهب است. بنابراین، تماس مخاطی در فردی که زمینه عفونت و التهاب مزمن ندارد درد بیشتری ایجاد می کند. به همین دلیل است که بسیاری از این بیماران به دلیل نداشتن عفونت در عکسبرداری های رادیوگرافی و سی تی اسکن به گمان دردهای عصبی، درمان های طولانی مدت با داروهای اعصاب را تجربه می کنند که برای آنها کارساز نیست. «کونکابولوزا» حالتی است که در آن شاخک میانی بینی به جای یک لایه استخوان حاوی دو لایه استخوان است. بین این دو لایه فضای خالی حاوی هوا وجود دارد. این حالت موجب چند برابر شدن حجم شاخک میانی بینی و در نتیجه اثرات فشاری آن بر روی نواحی حساس به درد بینی و سینوس می شود. درمان «کونکابولوزا» برداشتن استخوان مضاعف اضافی به روش جراحی اندوسکوپیک است. ناهنجاری های متعدد دیگری نیز در شاخک میانی وجود دارد که ممکن است عامل دردهای تماسی باشد. تمام این شرایط در صورت تشخیص دقیق، به روش اندوسکوپیک قابل درمان است.

معاینات و بررسی وضعیت بینی

معاینه بینی به روش های مختلف قابل انجام است:

۱- معاینه با چراغ سر با وضعیت دادن به سر به همراه استفاده از ابزار بازکننده پره های بینی به نام اسپکولوم بینی.

۲- معاینه به کمک بالا بردن نوک بینی با دست در جهت مشخص نمودن اشکالات قسمت جلویی بینی.

۳- معاینه با اندوسکوپ: این نوع معاینه کامل ترین و دقیق ترین روش معاینه داخل بینی است. در اندوسکوپی بینی ابتدا ماده ای حاوی یک عامل بیحس کننده و یک عامل بازکننده بینی به داخل بینی وارد می شود. چند دقیقه بعد، بیمار به حالت ۴۵ درجه دراز می کشد و معاینه حفره بینی با اندوسکوپ انجام می شود.

معاینه بینی به روش اندوسکوپی معمولا برای بیماران معاینه ای راحت است و در دستان یک راینولوژیست حاذق ممکن است تمام مراحل آن ظرف یک دقیقه انجام شود. در این معاینه ابتدا قسمت پایینی و کف بینی دیده می شود. در این مسیر بزرگی غیرطبیعی شاخک پایینی بینی در عمقی ترین قسمت قابل تشخیص است. همچنین بزرگی لوزه سوم یا آدنوئید به خوبی مشخص می شود. بسیاری از موارد انحراف تیغه بینی که در معاینات معمول قابل مشاهده نیستند، در معاینه اندوسکوپیک بینی نمایان می شوند. در مرحله بعد، قسمت میانی بینی و ساختمان های پیچیده آن که منشا اولیه اغلب پولیپ ها و سینوزیت هاست به کمک اندوسکوپ بررسی می شود.

عوامل انسداد بینی(مشکلات مهم)

۱- رینیت ۲- اختلالات ساختمانی ۳- سینوزیت مزمن

رینیت:التهاب داخل بینی است که در آن بیمار معمولا با احساس پری بینی، انسداد و آبریزش از بینی مراجعه می کند.

رینیت ها به دو دسته تقسیم می شوند:

الف: آلرژیک

ب: غیرآلرژیک

- با علت خاص

- بدون علت خاص (ایدیوپاتیک)

رینیت آلرژیک: بیماری شایعی است که در ۲۰-۳۰ درصد افراد جامعه دیده می شود که دارای فاز حاد و فاز تأخیری ۶ ساعت بعد از مواجهه می باشد. علامت مهم آن هم خارش همراه با عطسه، آبریزش و احساس پری و گرفتگی است.

در رینیت آلرژیک مزمن بیمار ممکن است تنها گرفتگی و یا آبریزش داشته باشد.

در معاینه شاخک پایینی به رنگ صورتی کم رنگ است و به علت پرخونی سیاهرگ های بینی، در زمینه ته رنگ بنفش دارد.

آلرژنها موادی هستند که ایجاد آلرژی می کنند. این مواد می توانند غذایی، شیمیایی و یا استنشاقی باشند.

آلرژن های استنشاقی به دو دسته تقسیم می شوند. آلرژن های استنشاقی فصلی آلرژن هایی هستند که در فصل خاصی بروز می کنند. آلرژن های استنشاقی دائمی آلرژن هایی هستند که در تمام طول سال ایجاد علائم می نمایند. مهم ترین عامل ایجاد این نوع آلرژی ها موجودات ذره بینی بنام مایت در گرد و خاک منازل هستند.

آلرژن های استنشاقی:

دائمی(تمام سال): مایت، قارچ ها، حیوانات خانگی

فصلی: گرده درختان، چمن ها، علف های هرز

درمان:آنتی هیستامین، دکونژستان، کرومولین (پیشگیری)، استروئید موضعی.

اولین قدم درمانی در آلرژی ها اجتناب از آلرژن است. اجتناب از مواد غذایی خاص (به شرط اثبات نقش آنها در ایجاد آلرژی)، کنار گذاشتن حیوانات خانگی، کم کردن اثاثیه پرزدار و مبلمان فرسوده منازل موثر خواهد بود.

مهم ترین درمان های دارویی را آنتی هیستامین ها تشکیل می دهند. آنتی هیستامین ها باعث مهار گیرنده های ماده ای به نام هیستامین و مانع اثر این ماده واسطه ای در واکنش های آلرژی زا می شوند. آنتی هیستامین ها باید در تمام طول فصل آلرژی استفاده شوند. داروهای های ضداحتقان یا دکونژستانت، آبریزش بینی را متوقف می کنند، ولی نباید به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرند. استروئیدهای موضعی به صورت اسپری در رینیت های مزمن همراه با گرفتگی بینی می توانند تا حدی مفید باشند. مرطوب کردن بینی در اغلب انواع رینیت ها کمک کننده است.

استرس، آلودگی محیطی، خستگی و اضطراب آستانه آلرژی را پایین می آورند و باید تا حد امکان مهار شوند.

آلرژی بینی مزمن ممکن است موجب پیدایش عوارض مقاوم به درمان های دارویی در بینی شود. شاخک های پایینی بیش از حد بزرگ شده، یکی از عوارضی است که گاه به هیچ نوع درمان دارویی پاسخ نمی دهد. در روش های جراحی قدیمی شاخک پایینی برداشته می شد. در روش های نوین، بدون برش و برداشت شاخک، کاهش حجم این شاخک ها به کمک جراحی های ظریف، لیزر یا امواج رادیوفرکانس، در باز کردن مجرای تنفسی بینی و رفع مشکلات تنفسی موثر است.

رینیت غیرآلرژیک:

علل هورمونی شامل رینیت حاملگی، رینیت قبل از سیکل قاعدگی و رینیت ناشی از کم کاری تیروئید و دیابت شدید است. در سه ماهه دوم و سوم حاملگی به دلیل اثرات هورمون ها، همان گونه که رحم پرخون تر می شود، بافت بینی نیز پرخون تر شده و موجب گرفتگی می شود.

علل دارویی رینیت یا رینیت دارویی: استفاده طولانی مدت از قطره های بینی باعث برگشت شدیدتر علائم می شود؛ یعنی به محض استفاده نکردن حالت بیمار به مراتب بدتر از حالت اول شده و نوعی وابستگی ایجاد می شود. بنابراین، در استفاده از این قطره ها برای بیماران مبتلا به سرماخوردگی باید مصرف آنها به دو تا سه روز محدود شود.

داروهای ضد بارداری هم باعث رینیت می شوند. برخی از داروهای ضد فشارخون نیز می توانند باعث این پرخونی بینی و رینیت شوند.

رینیت وازوموتور: نوعی از رینیت با علائم گرفتگی و آبریزش بینی ولی بدون خارش است. این موارد ایدیوپاتیک هستند. افزایش تاثیرات سیستم اعصاب پاراسمپاتیک در بینی عامل ایجاد این حالت است و بافت بینی بیماران به محرک ها بیش از حد عادی پاسخ می دهد. هر محرک غیراختصاصی، مثل ادوکلن و حتی تغییر آب  و هوا باعث ایجاد علائم می شود.

علاوه بر شستشوی بینی با سالین نرمال، اقداماتی نظیر دوری از آلودگی هوا و دود سیگار، ورزش، بالابودن در هنگام خواب و گرم نگاه داشتن پا در فصل سرد سال، به بهبود علائم کمک می کنند.

سینوزیت مزمن:

مشخصه  سینوزیت  مزمن ، باقی بودن علائم سینوزیت مانند احساس فشار و درد صورت، سردرد، گرفتگی بینی و ترشحات غیرطبیعی  بینی  یا پشت حلق است  که  بیشتر از دو تا سه ماه  باقی  باشد. اصطلاح  سینوزیت  مزمن  وقتی  به  کار می رود که تغییرات  غیر قابل  برگشت  در مخاط سینوس ها رخ  داده  باشد.

علائم بالینی: گرفتگی بینی همراه  با ترشحات  بینی  و پشت  حلق، شایع ترین  و اغلب  تنها ناراحتی  بیماران  است که ممکن  است  در این حالت قوه  بویایی  کاهش  یابد. بیمارانی  با سینوزیت  مزمن ، بیشتر از احساس  پری  و سنگینی  در سر و صورت  خود شکایت  دارند تا احساس  سردرد واقعی . معمولا صرف  وجود چرک  در سینوس  بدون  ایجاد تغییرات  فشاری  درسینوس  موجب  درد نمی شود. اگر بیماری  که  تشخیص سینوزیت  مزمن  برای  وی  مطرح  شده  است ، دچار درد شدید و مداوم  شود، باید تشخیص های دیگر و یا احتمال  ایجاد عوارض  درنظر گرفته شود. تخلیه  ترشحات پشت بینی  به  درون  گلو و حنجره  می تواند  سبب  سرفه ، بوی  بد دهان ، گلودرد خفیف  و احساس  وجود توده  در گلو  شود. تاثیر ترشحات به همراه تنفس دهانی ناشی از انسداد بینی، موجب آثار التهابی  درحنجره  وگرفتگی  وخشونت  صدا می شود. اشکالات تنفسی در حین خواب نیز سبب سستی و بیحالی می گردد. در کودکان باقی بودن علائم بیش از ۱۲ هفته به عنوان یک معیار تشخیصی است. سرفه مزمن، تحریک پذیری و بیقراری ممکن است تابلویی از سینوزیت مزمن کودکان باشد.

تشخیص: وجود چرک  در حفره  بینی ، در نبود بیماری  حاد تنفسی ، قویا دال  بر وجود عفونت  درسینوس های  اطراف بینی است . معاینه  سینوس ها با استفاده  از اندوسکوپی  تشخیصی  بینی  و سینوس  و در صورت  لزوم  سی تی اسکن  سینوس ها تکمیل  می شود. معمولا قبل  از انجام  سی تی اسکن  درمان  دارویی  کامل  جهت  حذف  تغییرات  گذرای  مخاطی  لازم  است . بیماری هایی که علائم مشابه ایجاد می کنند مانند رینیت های آلرژیک و غیرآلرژیک، انحراف تیغه بینی و سایر ناهنجاری های ساختمانی داخل بینی مانند کونکا بولوزا ( هوادار شدن شاخک میانی بینی که موجب تنگ شدن مسیر گذرگاهی سینوس ها می شود) باید توسط پزشک تشخیص داده شوند.

اندوسکوپی  تشخیصی  بینی  و سینوس  روشی  دقیق  وساده  جهت  معاینه  ناحیه  گذرگاهی  سینوس ها ـ محل  تخلیه ترشحات اکثر سینوس ها ـ است . با وارد کردن اندوسکوپ  با زاویه  جانبی  ۳۰ درجه  جهت  مشاهده  مستقیم  نواحی  مختلف  گذرگاهی  سینوس ها، وجود پولیپ  یا هر عامل  مسدودکننده  غیر قابل  برگشت  دراین نشانه ای  از وجود سینوزیت  مزمن است .

درمان: درمان  سینوزیت  مزمن  شامل  رفع  عوامل  مستعدکننده  است .  سینوزیت مزمن  ممکن  است توسط عوامل  موضعی  (پولیپ های  بینی ، تیغه  منحرف  بینی  و تومور بینی )، عوامل  مجاورتی  (بیماری های  مربوط به  دندان ) یا عوامل  عمومی (نقص  سیستم ایمنی) ایجاد شود.

سینوزیت مزمن یک بیماری عفونی نبوده و بنابراین، درمان آن آنتی بیوتیک نیست. این بیماری اختلال در عملکرد سینوس است که آن را مستعد عفونت می کند. مثلا یک پولیپ در ناحیه میانی بینی با انسداد سینوس ها باعث سینوزیت می شود. درمان بسیاری  از موارد سینوزیت  مزمن رفع مشکل زمینه ای با جراحی اندوسکوپیک است که شامل  روش هایی  است  که  هدف شان  بازگرداندن  عملکرد طبیعی سینوس - تخلیه طبیعی ترشحات  و رسیدن هوا به داخل سینوس - بدون  خارج  کردن  کامل  تمام  مخاط است . از این  رو آن ها را روش های  جراحی عملکردی  سینوس  می نامند. در این  روش ها اغلب  ازاندوسکوپ  جهت  دستیابی  به  نقاط کلیدی  گرفتگی به ویژه  در ناحیه  گذرگاه های سینوسی  استفاده  می شود و با پاکسازی  سینوس  اتموئید که  نقش  مهمی  در انسداد گذرگاه های  سینوسی  دارد، عملکرد سینوس های  بزرگ تر  یعنی  سینوس های فکی و پیشانی  به  حالت  طبیعی  بر می گردد. محدودیت های  استفاده  از اندوسکوپ  مشکل  بودن  تکنیک  جراحی  است ؛ به  طوری  که  جراح  فقط با یک  دست امکان  کار دارد و کوچک ترین  خونریزی  نیز مانع  دید می شود. ضمن  این  که  امکان  آسیب  عناصر حیاتی  مانند شریان  کاروتید داخلی ، مغز، چشم و عصب  بینایی  که  رابطه  تنگاتنگی  با جدار سینوس ها دارند، وجود دارد. این  مشکلات ، جراحی  اندوسکوپیک  سینوس  را به  یکی  ازحساس ترین و مشکل ترین  اعمال  جراحی  در بدن  انسان  بدل  ساخته  است. 

انحراف سپتوم:

انحراف تیغه بینی یا سپتوم از علل شایع گرفتگی بینی است. ۷۰ تا ۸۰ درصد از افراد درجاتی از انحراف را دارند ولی بیشتر این انحراف ها بدون مشکل اند. در تعداد کمی از این افراد موقع خواب دهان فرد باز می ماند که باید برای مشکل انحراف بینی بیمار جستجوی تشخیصی صورت گیرد.

ممکن است این بیماران در اوایل مشکلی نداشته باشند، ولی با افزایش سن و شل شدن عضلات، دارای علائم تنفس دهانی شوند. در معاینه داخل بینی در این افراد انحراف کاملا مشخص است. ممکن است انحراف داخل بینی با بدشکلی ظاهری بینی نیز همراه باشد.

جهت اصلاح از سپتوپلاستی استفاده می شود. در این عمل قسمت های منحرف تیغه بینی اصلاح می شوند. اگر قرار باشد انحراف بیرون بینی هم اصلاح شود، سپتورینوپلاستی انجام می گردد که در آن علاوه بر مشکل تنفسی، نقص ظاهری و زیبایی بینی هم اصلاح می شود. سپتوپلاستی در سن بالای ۱۲ سال انجام می شود، ولی در صورت پیدایش عوارض شدید، در سنین پایین هم قابل انجام است.

بزرگی لوزه سوم:

در بچه ها شایعترین عامل گرفتگی بینی بزرگی لوزه سوم یا آدنوئید است.

ممکن است این کودکان به اشتباه تحت درمان سینوزیت قرار گیرند. امکان دارد سینوزیت ثانویه به بزرگی لوزه سوم هم داشته باشیم. با خارج ساختن لوزه سوم، مشکل این کودکان حل می شود. در افرادی که لوزه سوم دارند برگشتن لب بالا به طرف بالا برمی گردد و دندان ها خوب جفت نمی شوند.

مشکلات پره های بینی:

این مشکلات در افرادی که جراحی های زیبایی بینی را به دست افراد غیر متخصص دراین امر انجام داده اند خیلی شایع است. اگر غضروف جانبی بیش از اندازه برداشته شود، پوست بینی با تنفس به سمت داخل توکشیده شده، مشکل تنفسی ایجاد می کند. گاه ترمیم این نواقص بسیار سخت است و با گذاشتن پیوند انجام می شود.

پولیپ های بینی:

شایع ترین  توده های حفرات  بینی پولیپ های  التهابی  بینی است که  در اثر تجمع مایعات بافت همبندی و بیرون زدگی  مخاط سینوسی  به  درون  حفره  بینی ، تظاهر می کند و در قست های قبل در مورد آنها به تفصیل توضیح داده شد.

اگر لب هایتان کبود شوند، نشان می دهد بدن شما دچار کمبود اکسیژن شده است.

وقتی در معرض سرمای شدید قرار می گیرید، بدن شما جریان خون را در سطح پوست کمتر کرده و برای حفظ گرما در اندام های حیاتی مثل قلب، مغز و کلیه ها، خون را به درون بدن هدایت می کند. این کار اکسیژن را در مویرگ های سطحی پوست کم کرده و رنگ پوست را در لب ها، آبی (کبود) نشان می   دهد.

کبودی لب ها ممکن است نشانه کمبود  اکسیژن خون در اثر سیگار کشیدن یا استنشاق گازهای سمی باشد.

اگر لب هایتان کبود و پوستتان رنگ پریده است، ممکن است دچار کم خونی فقر آهن باشید. آهن جزئی حیاتی در هموگلوبین (ماده ای که رنگ قرمز به خون  می دهد) است. غیر از کمبودهای تغذیه ای، از دیگر عوامل کمبود آهن خون، قاعدگی خانم ها و زخم را می توان نام برد، یعنی هر چیزی که باعث کم شدن خون بدن شود.

در کودکان، کبودی لب ها و سرفه شدید ممکن است نشانه خروسک شدید باشد که بسیار شایع است.

لب هایی که ناگهان کبود شوند – همراه با تنگی نفس و تند شدن ضربان قلب – زنگ خطری برای بیماری قلبی یا شش ها (ریه ها) هستند. در این حالت احتمالا دچار ناراحتی شدید قلب شده اید، یا شش هایتان در اثر سینه پهلو، برونشیت، آسم یا آمفیزم، اکسیژن کافی دریافت نمی کند.

وجود لخته خون در شش هم این حالت را ایجاد می کند و باید فورا به اورژانس مراجعه کرد.

اما اگر کبودی لب در اثر سرما باشد، برای رفع آن کارهای زیر را می توانید انجام دهید:

- حوله ای بزرگ یا پتویی را به سر تا پای خود بپیچید. هر چه بیشتر خود را گرم کنید، زودتر مرکز بدن گرم شده و خون به لب ها و انگشتان دست و پا برمی گردد.

- نوشیدن مایعات گرم هم به انبساط رگ های خونی و جریان بهتر خون کمک می کند. اما قهوه نخورید، کافئین موجود در قهوه رگ های خونی را تنگ تر می کند.

- ورزش کنید. حرکات ورزشی بدون توقف دست و پا، گردش خون را سریع تر کرده و اکسیژن بیشتری به بافت ها می رساند و به سرعت رنگ پوست و لب را بر می گرداند.

- سیگار نکشید. کشیدن سیگار، اکسیژن بدن را کم کرده و باعث تنگی رگ های خونی می شود.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

- اگر لب هایتان ناگهان کبود شد و ضربان قلبتان بالا رفت، عرق کردید یا به سرفه افتادید و دچار تنگی نفس شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

- اگر لب ها و ناخن های کودکتان کبود شد و سرفه شدید، تب یا تنگی نفس داشت، فورا او را نزد پزشک ببرید.