تبیان، دستیار زندگی

امام حسن (ع) :

 سفاهت ، به پستی گراییدن و با گمراهان نشستن است .

السفه اتباع الدناة ومصاحبة الغواة .

بحار الانوار ، ج 78 ، ص 115

حضرت رسول (ص) :

 وقتی كسی كه خلق و دین وی مایه رضایت است به خواستگاری میآید به وی زن بدهید و اگر چنین نكنید فتنه و فساد در زمین فراوان خواهد شد .

اذا أتاكم من ترضون خلقه ودینه فزوجوه إلا تفلوه تكن فتنة فی الارض وفسادعریض .

كنز العمال ، ج 16 ، ص 317 ، ح 44695

حضرت زهرا (س) :

 اگر روزه ، زبان و گوش و چشم و دست و پای روزه دار را از ارتكاب اعمال ناپسند حفظ نكند ، روزه را می خواهد چه كند ( و به چه دردش می خورد) .

ما یصنع الصائم بصیام إذا لم یصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه .

مستدرك الوسائل ، ج 7 ، ص 366

امام سجاد (ع) :

و سپاس خدای را كه به محمد پیغمبرش - صلی الله علیه و آله - بر ما منت نهاد ( او را به ما ارزانی داشت ) منتی كه امتهای گذشته و مردم پیش از ما از آن بی بهره بودند به قدرت و توانایی كه از چیزی هر چند بزرگ باشد ناتوان نیست و چیزی از آن نمی رهد اگر چه خرد باشد ( و او در و سپاس خدای را عطف است به آنچه در دعای یكم بیان شد ، زیرا امام - علیه السلام - این دعا را به آن وصل می نموده ، چنان كه از ظاهر عنوان این دعا به دست می آید ، یا این كه واو استیناف است ، و این جمله از دعا اشاره است به قول خدای تعالی " سوره 3 ، آیه 164 " : لقد من الله علی المؤمنین اذ بعث فیهم رسولا من انفسهم یتلوا علیهم ایاته و یزكیهم و یعلمهم و الكتاب و الحكمة و ان كانوا من قبل لفی ضلال مبین یعنی خدا بر اهل ایمان منت نهاد كه فرستاده ای از خودشان در میان آنها برانگیخت كه بر آنان آیات او را بخواند و آنها را پاك گرداند و كتاب و حكمت " احكام و حقایق " را بیاموزد هر چند از آن پیش در گمراهی آشكار بودند )

و الحمد لله الذی من علینا بمحمد نبیه - صلی الله علیه و اله - دون الامم الماضیة و القرون السالفة ، بقدرته التی لا تعجز عن شی ء و إن عظم ، و لا یفوتها شی ء و إن لطف .

صحیفه سجادیه

امام علی (ع) :

درباره ایمان از آنحضرت سؤال شد در پاسخ فرمود : ایمان برچهار پایه استوار است بر صبر و یقین و عدالت و جهاد .و صبر بر چهار شعبه تقسیم میشود . بر اشتیاق ،ترس ،زهد و انتظار : کسی که مشتاق بهشت باشد از شهوات و تمایلات سرکش برکنار می رود و آن کس که از آتش جهنم بیمناک باشد از محرمات دوریمی گزیند  کسیکه در دنیا زاهد باشد مصیبتها را ناچیز می شمرد . و آن کس که منتظر مرگ باشد برای انجام اعمال نیک سرعت می گیرد . یقین نیز بر چهار قسمت است : بر بینش در هوشیاری و زیرکی رسیدن به دقایق حکمت پندگرفتن از حکمتها و توجه به روش پیشینیان : کسیکه هوشیار و بینا باشد حکمت و دقایق امور برایش روشن می شود و کسیکه دقایق امور و حکمت برایش روشن شد عبرت فرامی گیرد  و کسیکه درس عبرت فراگیرد گویا همیشه با گذشتگان بوده است . عدالت نیز چهار شعبه دارد : دقت در فهم غور در علم و دانش قضاوت صحیح و حلم و بردباری ثابت و پا برجا . بنابراین آن کس که خوب بفهمد به اعماق دانش آگاهی پیدا می کند و کسیکه به عمق علم برسد سیراب از سرچشمه احکام باز می گردد . و آن کس که حلم و بردباری داشته باشد در کار خود تفریط و کوتاهی نمی کند و در میان مردم با آبرومندی و ستودگی زندگی خواهد کرد . جهاد نیز چهار شعبه دارد : امر به معروف ، نهی از منکر صدق و راستی در معرکه نبرد  و کینه و دشمنی با فاسقان : آن کسیکه امر به معروف کند پشت مؤمنان را محکم کرده  و کسیکه نهیا ز منکر نماید بینی کافران را بر خاک مالیده هر کس در معرکه نبرد صادقانه بایستد وظیفه اش را انجام داده و آن کسی که فاسقان را دشمن دارد و بخاطر خدا خشم گیرد خداوند بخاطر او خشم و غضب می کند و او را در روز قیامت خشنود می سازد . کفر نیز بر چهار پایه قرار دارد : دنبال او هام رفتن به گمان کنجکاوی از اسرار 00  جنگ و ستیز با مردم انحراف از حق و پیروی از هوی و هوس : آن کس که به دنبال اوهام و جستجوی اسرار دیگران برود به حق باز نمی گردد و کسی که در اثر جهل به نزاع و ستیز برخیزد همواره از شناخت حق محروم خواهد ماند و کسیکه از راه حق منحرف شود و به دنبال هوسها برود نیکیدر نزد او بد  و بدیدر پیش او خوب جلوه می کند و گرفتار مستی گمراهی می گردد و آن کس که به عناد و لجاج پردازد راهها برایش پر از سنگ و ناهموار و کارها بر او سخت و پیچیده می شوند و در تنگنا قرار می گیرد . شک نیز بر چهار شعبه است : بر مراء و جدال ترس تردید  و خودباختگی آن کسیکه مجادله و لجاجت در بحث را عادت خویش قرار بدهد هرگز از تاریکی شک به روشنائی یقین گام نمی نهد هر کس از آینده بترسد به قهق را برمی گردد  و آن کس که در تردید و دو دلی باشد و نتواند تصمیم بگیرد زیر سم شیطانها له خواهد شد  و آن کس که در برابر وسائلیکه هلاکت دنیا و آخرت در آن است خود باخته شود در هر دو جهان هلاک خواهد شد . [10] شریف رضی می گوید : سخن امام [ ع ] هنوز دنباله داشت که ما برای طولانی نشدن و خارج شدن از منظور در این باب [ که جمع آوری سخنان کوتاه امام است ] از بقیه صرف نظر کردیم .

و سئل عن الایمان ، فقال : الایمان علی اربع دعائهم : علی الصبر ، و الیقین ، و العدل ، و الجهاد و الصبر منها علی اربع شعب : علی الشوق ، و الشفق ، و الزهد ، و الترقب : فمن اشتاق الی الجنه سلا عن الشهوات ، و من اشفق من النار اجتنب المحرمات ،  و من زهد فی الدنیا استهان بالمصیبات ، و من ارتقب الموت سارع الی الخیرات  و الیقین منها علی اربع شعب : علی تبصره الفطنه ،  و تاول الحکمه ، و موعظه العبره ، وسنه الاولین  فمن تبصر فی الفطنه تبینت له الحکمه ، و من تبینت له الحکمه عرف العبره ، و من عرف العبره فکانما کان فی الاولین  و العدل منها علی اربع شعب : علی غائص الفهم ، و غور العلم  و زهره الحکم ، و رساخه الحلم ، فمن فهم علم غور العلم ،  و من علم غور العلم صدر عن شرائع الحکم ، و من حلم لم یفرط فی امره و عاش فی الناس حمیدا الجهاد منها علی اربع شعب : علی الامر بالمعروف ، و النهی عن النمکر ، و الصدق فی المواطن ،  و شنان الفاسقین : فمن امر بالعروف شد ظهور المؤمنین ،  و من نهی عن المنکر ارغم انوف الکافرین و من صدق فی المواطن قضی ما علیه ، و من شنی ء الفاسقین و غضب لله ، غضب الله له و ارضاه یوم القیامه و الکفر علی اربع دعائهم : علی التعمق ،  و التنازع ، و الزیغ ، و الشقاق : فمن تعمق لم ینب الی الحق ،  و من کثر نزاعه بالجهل دام عماه عن الحق ، و من زاغ ساءت عنده الحسنه ،  و حسنت عنده السیئه ، و سکر سکر الضلاله و من شاق و عرت علیه طرقه ، و اعضل علیه امره ، و ضاق علیه مخرجه  و الشک علی اربع شعب : علی التماری ، و الهول ، و التردد ،  و الاستسلام : فمن جعل المراء دیدنا ، لم یصبح لیله ،  و من هاله ما بین یدیه نکص علی عقبیه ،  و من تردد فی الریب ، وطئته سنابک الشیاطین ،  و من استسلم لهلکه الدنیا و الاخره هلک فیهما  قال الرضی : و بعد هذا کلام ترکنا ذکره خوف الاطاله و الخروج عن الغرض المقصود فی هذا الباب

نهج البلاغه

امام حسین (ع) :

 از امام حسین (ع ) پرسیدند: یا ابن رسول الله روزگار را چگونه می گذرانی ؟ فرمودند: روزگار را در حالتی می گذرانم كه پرودگار بزرگ ناظر بر اعمال من است و آتش جهنم را در پیش روی خود مشاهده می كنم . مرگ در تعقیب من است و از گیر حساب بازپسین رهایی ندارم و در گرو اعمال خویشتن می باشم . آنچه دلم بخواهد، نمی شود و قدرت دفع مكروهی از خویشتن ندارم . كارها در دست دیگری است ، اگر اراده كند عذابم فرماید و اگر بخواهد، مورد عفوم قرار می دهد. بنابر این كدام مسكین است كه از من درمانده تر باشد؟

سئل الحسین بن علی (ع ) فقیل له : كیف أصبحت یا ابن رسول الله ؟ قال (ع ) : أصبحت و لی رب فوقی، و النار أمامی، و الموت یطلبنی، و الحساب محدق بی، و أنا مرتهن بعملی، لا أجد ما أحب ، لا أدفع ما أكره ، و الأمور بید غیری، فإن شاء عذبنی و إن شاء عفا عنی، فأی فقیر أفقر منی؟

بحار الانوار، ج 78، ص 116

امام جعفر صادق (ع) :

 اگر شخصی از شما چنانچه از مرگ می گریزد از روزیش بگریزد روزیش به او می رسد همچنان كه مرگ به او می رسد .

لو أن احدكم فر من رزقه كما یفر من الموت لادركه رزقه كما یدركه الموت .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 95 – 96

امام جعفر صادق (ع) :

 اگر شخصی از شما چنانچه از مرگ می گریزد از روزیش بگریزد روزیش به او می رسد همچنان كه مرگ به او می رسد .

لو أن احدكم فر من رزقه كما یفر من الموت لادركه رزقه كما یدركه الموت .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 95 – 96

امام موسی کاظم(ع) :

 تدبیر نیمی از زندگی است .

التدبیر نصف العیش

تحف العقول ، ص 425