تبیان، دستیار زندگی

روش تربیت فرزندان اثر مستقیمی بر عزت نفس آنها دارد، زیرا نوع ارتباط روزمره با آنها را تعیین می كند و بیشتر كنش و واكنشها در ارتباط با فرزندان با توجه به تناسب ماهیت و كیفیت واكنش والدین بر عزت نفس كودكان اثر دارد.

هر یك از ما شیوه های خاصی برای تربیت فرزندانمان داریم كه در واقع بازتاب شخصیت ماست. این شیوه ها از تمام عواملی كه ما را منحصر به فرد كرده اند،تاثیر می پذیرند. عواملی مانند نوع تربیت، شخصیت و ارزشهایی كه به آن پایبندیم. هر یك از این عوامل، به تناسب نقش تربیتی ما برای فرزندانمان، بر دیدگاه ما اثر می گذارد و رفتارمان را در برابر بچه ها و انتظاراتمان از آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.

روش ما در تربیت فرزند اثر مستقیمی بر عزت نفس فرزندانمان دارد، زیرا نوع ارتباط روزمره ما با آنها را تعیین می كند. بیشتر كنش و واكنشهای ما در ارتباط با فرزندانمان با توجه به تناسب ماهیت و كیفیت واكنش ما، اثر بالقوه بر عزت نفس كودكانمان دارد، چه به شكل مثبت و چه به صورت منفی.

ارزش های مورد تایید ما، در واقع اعتقادات ما درباره خوب و بد و درست و غلط و شامل بایدها و نبایدهای مورد پذیرش ماست. این ارزش ها اثر مهمی بر نحوه تربیت فرزندانمان دارد، زیرا ما به طور طبیعی، كودكان خود را در جهت رفتاری مطابق با معیارهای مورد نظر خویش پرورش می دهیم. اگر تا حد امكان، نسبت به اساس ارزش های واقعی خود و چیستی آنها صادق، رك و بی رودربایستی باشیم، كاری بس مهم انجام داده ایم. اگر در ذهنمان نیز رك و صریح به آنها بپردازیم، وظیفه خود را به عنوان والدین، ساده تر و راحتركرده ایم، زیرا با این كارمی توانیم راهبردهای رفتاری مشخص را برای كودكانمان تنظیم كرده و به كاربریم، راهبردهایی درحد انتظارات ما كه به ثبات شخصیت آنها كمك می كند.

داشتن معیارهایی روشن و واضح به دلایل بی شماری باعث آگاهی و نظارت كودكان بر رفتار شخصی خود می شود. اولا بچه های كوچك دوست دارند كه مرزهای رفتاری خاصی برایشان تعیین شود، زیرا این مسئله به آنان كمك می كند تا دنیای خود رابر اساس چیزی مشخص پی ریزی كرده و نسبت به آن، حس بگیرند. این امر باعث ایجاد حس امنیت خاطر در آنان خواهد شد. ثانیا،رفتار انسان به طور ویژه ای از طریق گفت و گو با ضمیر ناخودآگاه یعنی فكر كردن به چگونگی كاری كه باید در شرایطی ویژه انجام دهیم.

بخشی از خوب انجام دادن وظیفه تربیت فرزند، شناخت خویش است. همه ما قبل از اینكه والدین فرزندان خود باشیم، افراد و اشخاص منحصر به فردی هستیم كه سابقه و شخصیت ما در رفتارهایمان نسبت به كودكان اثرخاص خود دارد. این مسئله الزاما نمی تواند بد باشد، ولی در صورتی مضر است كه فلسفه ما در زمینه تربیت كودك، بیشتر از تجارب كودكی خودمان سرچشمه بگیرد، نه اینكه نشان دهنده تجلی اعتقادات و ارزش های شخصی ما باشد.

مثلا مادری كه نسبت به دختر خود سهل گیر است، زیرا والدین خودش با او بسیار سخت گیر بودند تا جایی كه او با خود عهد می كند كه در مورد فرزندش اینگونه نباشد.به هر حال،می توان گفت غالبا روش تربیت خود ما، تاثیری هر چند اندك در تربیت فرزندانمان دارد.

اگر به عنوان والدین بچه ها، با بی طرفی به رفتارمان بنگریم متوجه می شویم كه بعضی از برخوردها، رفتارها و توقعات ما در واقع بی دلیل و غیر منطقی است.این نوع برخوردها گاه ناآگاهانه می تواند ناشی از تجربیات كودكی و عصبی مزاجی ما باشد.

تحقیقات در زمینه رشد كودك، به وضوح نشان می دهد والدینی كه در خانه اعمال قدرت می كنند، بر رفتارهای بچه ها اثر خاصی دارند. روش های تربیت كودك، بر اساس نوع نظارت والدین، تجزیه و تحلیل می شود. كنترل های سختگیرانه، بی بندوباری و آزادی. همچنین این تحقیقات در مورد وجوه تفاوت چگونگی تقسیم قدرت در خانواده ها نیزنكاتی را روشن ساخته اند.

در بعضی خانواده ها، یكی از والدین اغلب پدر زمام امور را در دست دارد و بیشتر تصمیمات را به تنهایی و غالبا بدون مشورت با دیگر اعضای خانواده اتخاذ می كند، معمولا همسر و فرزندانش امیال و خواسته های او را بدون هیچ پرسشی انجام می دهند. در چنین خانواده ای روابط معمولی بین والدین و بچه ها بر اساس قدرت است و بچه ها كارهای خود را بر اساس دستورات داده شده انجام می دهند. آنها اگر این كارها را نكنند اولین واكنشی كه خواهند دید تنبیه بدنی است. حتی در دوران نوجوانی.این نوع مدیریت پدر در خانواده به شكل سنتی پدر خود را رئیس خانه می داند تربیت در چنین خانواده هایی آثار سوء ویژه ای بر رشد اخلاقی كودك می گذارد.

نوع دیگر در افراط در نظارت، مربوط به والدینی است كه فرزندان خود را كمتر یا بیشتر از هم سن و سالانشان می بینند و اساسا دوست ندارند هیچ گونه اجبار و زوری را اعمال كنند، در این خانواده ها اصولا اعضای خانواده در اعمال قدرت یكسان هستند. آنها همیشه عقیده بچه ها و نظر آنها را در مورد نوع كارها می پرسند. اصل اساسی تربیت فرزند در این گونه خانواده ها این است كه اگر بچه ها بخواهند كاری انجام شود،لابد كار خوبی است و مشكلی وجود ندارد. این نوع تربیت كردن را" آسان گیر" می نامند وخانواده های این چنینی بسیار نادر و كم هستند.

نوع دیگری از خانواده های آسان گیر وجود دارد كه اصولا قدرت و تمایلی برای اعمال نظارت بر بچه هایشان ندارند چون فرصت های شخصی آنها برای انجام این كاركم است. این نوع آسان گیری د واقع نوعی غفلت و مسامحه است نه چیز دیگر. این روش تربیتی، معمولا روش سنجیده و عمومی نیست و علت آن گاه فقر و تنگدستی والدین است. بچه هایی كه در خانواده های ثروتمند زندگی می كنند نیز به دلایل مختلف دچار همین سرنوشت می شوند.

در میان منحنی قدرت والدین، یعنی جایی كه اكثر خانواده ها در آن قسمت قرار دارند،نوعی زندگی وجود دارد كه والدین به شكلی منطقی و مساوی دارای قدرت بوده و بچه ها نیز گاهی در تصمیمات خانواده مداخله می كنند.

منبع: زینت هفت آسمان

 حتما در مورد تاثیر دعا بر روی خوراکیها و حتی آب شنیدید. یکی از مهمترین زمانهایی که مخصوصا خانمها باید به این مساله توجه کنن دوران بارداریشونه. چون علاوه بر تمام اعمال و رفتار و حتی ذهنیات مادر که روی بچه اثر می ذاره خوراکیها هم تاثیر زیادی دارند. من سعی کردم اینجا به صورت خلاصه چیزهایی که بدست آوردمو براتون بذارم تا هم من و هم شما بدونیم که کی چی بخوریم و چطوری بخوریم که بهترین نتیجه رو بگیریم ان شالله:

برنامه ماهانه:

ماه اول هر روز یک یا دو عدد رطب با سوره قدر

ماه دوم هر روز عناب با سوره توحید

ماه سوم هر روز سیب با آیت الکرسی

ماه چهارم هر روز انجیر با سوره تین

ماه پنجم هر روز تخم مرغ با سوره حمد

ماه ششم هر روز انار با سوره فتح

ماه هفتم هر روز به با سوره یس

ماه هشتم هر روز کباب با زعفران با سوره نصر (از آغاز این ماه چهل بار سوره انعام بخونید)

ماه نهم هر روز شیر و خرما با سوره دهر یا انسان

(تمام موارد بالا مطابق خواندن دعا بر میوه ها انجام بشه)

در طول این دوره و از زمانی که متوجه می شین که باردار هستین تا پایان بارداری فرصت دارین که کارهای زیر را انجام بدید:

 سوره توحید 50 مرتبه

قدر 50 مرتبه

صلوات هر روز 120 بار

استغفار هر روز

40 شب تسبیحات اربعه قبل از خواب

ختم قرآن برای سلامتی امام زمان(عج)

40 بار زیارت جامعه کبیره

نماز شب

دعای توسل

حدیث کسا

زیارت امام زمان(عج)

40 بار دعای مجیر بعد از نماز

در شبانه روز 10 ساعت استراحت ، 10 بار چهارقل

40 غسل جمعه

4۰ روز ناشتا 12 مویز با 12 بسم الله بخورید

موقع خواب ابتدا طاق باز بخوابین و بعد 6 بار قل هوالله احد و بعد به پهلوی چپ بخوابید.

مداومت بر صدقه دادن و بیمه امام زمان (عج) در این دوران فراموش نشه.

از ماه هفت به بعد هر روز 5 سوره بخوانید که با تسبیح خدا شروع شود (صف، حدید، جمعه، حشر، تغابن)

قبل از چهار ماهگی هر روز صبح ناشتا 10 کندر بخورید این کار برای بالا بردن هوش توصیه شده.

از آغاز حاملگی تا پایان چهار ماه و ده روزگی 40 انار با سوره یس و 40 سیب با سوره یوسف بخورید. یعنی هر روز یک انار بردارید و بذارید جلوتون و سوره یس رو بخونید. همین کار را هم با سوره یوسف و سیب انجام بدید. بعد که خوندید و خواندن سوره تمام شد میوه رو بخورید.

- خوردن میوه جات و سبزیجات و لبنیات ضروری روحیه بچه را آرام می کند

-سعی کنیددر تعقیبات هر نماز و یا شب موقع خواب زیارت عاشورا با صد لعن و صد سلام بخونید. در صورت امکان در طول حاملگی دعای علقمه هم تاثیرات خیلی خوبی خواهد داشت.

-لحظات زایمان را می توان لحظه لقا الله واقعی برای هر زنی دانست زیرا در آن شرایط انسان به راستی با کمال و اخلاص احساس می نماید که هیچکس جز خدای مهربان یار او نیست. برای آسانی وضع حمل(زمر،یوسف؛ یس، واقعه، زخرف) را بر کندر می خوانیم و تا چهل روز ناشتا به اندازه ماش می خورید(40 روز با شیر) یا 4 ماهگی به بعد کندر ها را قطعه قطعه کرده به اندازه یک ماش این سوره ها را بخواند و به کندر بدمد و از چهل روزگی هر روز یک دانه از آنها را تناول کنید و حتی شب نیز فراموش نشود. بچه بسیار باهوش و خوش سلیقه و گویا می شود.

منبع : پر پرواز

علی رغم اینكه ظهور اسلام در محیطی كاملا بی‌فرهنگ و دور از تمدن بود ، اما برنامه و شیوه های ارائه شده از طرف اولیای دین , همیشه با انسانها از هر تمدن و فرهنگی سازگار است و اکنون نیز پس از گذشت سالها شاهدیم بهترین برنامه ها برای تکامل انسان از طریق دین ما ارایه شده است و این به آن دلیل است که خداوندی که آفریدگار تمام هستی و انسانهاست بیش از هر کس می داند چه چیز به صلاح بنده اش است.

از همین رو توجه به سیره ی اهل بیت که خود تجلی کامل دستورات دینی بودند میتواند در همه ی زمینه ها به ویژه تربیت فرزندان یاری رسان ما باشد.
از جمله مواردی كه در شیوه تربیت حضرت زهرا (س) جایگاه خاصی داشت، تحرك و بازی كودكان بود . همبازی شدن رسول معظم اسلام (ص) با دخترش زهرا (س) بیانگر این نكته مهم است كه بازی و تحرك كودك، یكی از لوازم تربیت صحیح محسوب می شود . حضرت علی (ع) و فاطمه (س) در خانه به بازی بچه ها توجه كافی مبذول می داشتند و همین امر موجب شادابی و نشاط روز افزون آنها می شد .
حضرت فاطمه (س) از همان دوران كودكی با فرزندانش همبازی می شد و به این نكته توجه داشت كه در بازی، نوع الفاظ و حركات مادر، سرمشق كودك قرار می گیرد ؛ بنابراین باید از كلمات و جملات مناسبی استفاده می كرد . علاوه بر این باید در قالب بازی و شوخی شخصیت كودك را تقویت كرد ه، اورا به داشتن مفاخر و ارزش‌های اكتسابی تحریك و تهییج می كرد . اینها همه مرهون در پیش گرفتن شیوه های صحیح در این رابطه است .

این فعالیت و تكاپو به قدری برای سلامتی و رشد مناسب كودك، ضروری است كه حتی برای تشویق آنها به تحرك و بازی، بزرگترها نیز باید تن به بازی و جست و خیز بدهند .
بازی در دوران كودكی به منزله واكنش كودك در برابر عوامل محیطی و بروز استعدادهای نهفته اوست كه تاثیرات آن در كنار تقویت جسم و افزایش بنیه كودك، قابل توجه است . همچنین بازی، در پرورش نیروی ابداع و ابتكار كودك بی نهایت موثر است . بنا براین غفلت از بازی به هیچ وجه به صلاح كودك و والدین او نیست .
 والدین می توانند در کنار بازی آموزه های دینی را به خوبی به فرزندانشان  آموزش دهند.

در ادامه مختصری از بازی هایی را که می توان با کمک آنها اموزههای دینی را ارائه داد بیان میکنیم.

١.بازی با استفاده از وسایل

در این روش با استفاده از پازل ها و جورچین و وسایل کمک آموزشی که طرح ها ونمادهای مذهبی دارد می توان ذهن کودک را برای پذیرش آموزه ها آماده کرد.در نقطه مقابل باید از وسایل بازی با طرح ها ونمادهای ضد فرهنگ دوری جست.

٢.بازی نمایشی

ساختن فیلم نامه ای مختصر از داستان های زندگی ائمه که مرتبط با کودکان است و یا قصه های قرآنی جذاب برای کودکان مانند داستانهای حضرت سلیمان و گفت وگوی از با حیوانات و دادن نقش جذاب به فرزند و تحرک و نمایش نقش های دیگر توسط مادر و استفاده از عروسکهای او در حین کار نه تنها می تواند سبب بروز خلاقیت گرددکه آموزه ها را در زهن کودک تثبیت خواهد کرد.

٣.قصه گویی

بیان قصه و داستان های زندگی پیامبران توسط پدر و مادر و تکرار آن توسط کودک مفید است. البته باید داستانها جذاب و مناسب سن فرزند و کوتاه باشد.

٤.بازی های کامپوتری

متأسفانه افزایش بی رویه ی بازی های کامپیوتری و اعتیاد برخی به انجام آن سبب بروز پیامدهای منفی اخلاقی در فرزندان است. نظارت والدین در انجام نوع بازی و مدت زمان انجام آن حائز اهمیت است.خوشبختانه با همت دلسوزان و فعالان معتقد فرهنگی انواع بازی های فکری و جذاب که از نمادهای مذهبی استفاده شده وتحت بازی آموزه های دینی را آموزش میدهد در مراکز فرهنگی موجود است لذا لازم است والدین این بازی ها را تهیه و در دسترس فرزندان قراردهند.

رعایت نکاتی در هنگام بازی

١.استفاده از شعرهای معنادار و آموزنده

٢.توجه دادن کودک به دستورات نهی شده در اسلام مانند دروغ در حین بازی

٣.آموزش دستورات دینی پبرامون معاشرت در هنگام برخورد کودک با عروسکهایش

٤.توجه به وقت نماز و تشویق قطع بازی هنگام شنیدن صدای اذان

ایده های بازی

دوستان عزیز اگه شما هم ایده ای جالب دارید مطرح کنید تا در این قسمت برای همه نمایش بدیم.

١. هدف گیری شیطان

(کودکان ١٨ماهه تا پنج ساله )

در این بازی که با هدف افزایش قدرت تمرکز و افزایش توانایی در هدایت بازوان  و دقت ونشانه گیری بهتر انجام میشه ما میتونیم با درست کردن نمادی از شیطان  اون را در محلی قرار بدیم و از فرزندمون بخواهیم با توپ خودش آن را نشانه بگیره و بهش ضربه بزنه. اینگونه در ذهنش ثبت میشه که همیشه باید با شیطان مبارزه کنه.

منبع: پر پرواز

کودک تا قبل از سن دبستان به دلیل آنکه حافظه محض (مکانیکی یا طوطی وار) در آنها بسیار قوی است  می توان از یادگیری طوطی وار در آن ها بهره جست. به این صورت که با استفاده از نوارهای ترتیل چند بار تکرار، یا تکرار فراوان مربی در کلاس و پدر و مادر در خانه، آیات را حفظ کند. چون ذهن آنها به طور مکانیکی، هر اطلاعاتی را دریافت کند خیلی راحت حفظ می کند و بسیار دیر هم فراموش می کند و در صورت فراموشی هم با اندکی تذکر، برطرف می شود. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ می فرمایند:«العلم فی الصغر کالنقش فی الحجر»⁽¹⁾ آنچه در کودکی به حافظه سپرده می شود مانند نقشی است که بر سنگ حک می شود، که هیچ گاه محو نخواهد شد.

منبع:پر پرواز

الف) قبل از تولد:
کارهای مربوط به والدین:
«نیت»، «با وضو بودن در دوران بارداری»، «رعایت حجاب کامل اسلامی نه عرفی»، «تناول غذای ساده و حلال»، «اجتناب از گناهان کبیره»، «عدم ترک نماز اول وقت و نماز شب»، «تلاوت قرآن در هر روز»، «خواندن ترجمة آیات و دقت در معنا، مفاهیم و عبارات قرآنی»، «مطالعة تفاسیرگوناگون قرآن»، «شرکت مداوم در مجالس قرآنی»، «آموزش حفظ قرآن به دیگران»، «استغفار به درگاه الهی درهر روز»، «توسل به چهارده معصوم ـ علیهم السلام ـ»، «دعا برای فرزند».
ب) بعد از تولد:
وقتی فرزند متولد شد، باید 12 نکته را مدنظر داشت که ده مورد آن شبیه موارد قبلی است اما دو مورد دیگر آن از این قرار است:
ـ آموزش قرآن از روز اول تولد فرزند، به این صورت که مادر، هر موقع به فرزند شیر می دهد قرآن بخواند و سعی کند با یک برنامه ریزی منظم در دوران شیر دادن چند بار قرآن راختم کند.
ـ با انتخاب ترتیل یکی از اساتید قرآن کریم برای کودک، به نیت چهارده معصوم ـ علیهم السلام ـ نوار چهارده بار تکرار از همان استاد تهیه کند. منظور این است که هر آیه چهارده بار پشت سر هم تکرار شود. برای این کار هر صفحه از قرآن به خط «عثمان طه» روی یک نوار ضبط شود پس از این که از اول تا آخر صفحه هر آیه را 14 بار ضبط کردید پنج بار هم کل صفحه را در ادامه آن ضبط کنید تا نوار پر شود. وقتی نوار آماده شد ضبط را روشن کنید و کنار بچه بگذارید و بچه را به حال خود رها کنید، بچه مشغول تغذیه است، بازی می کند، گریه می کند، در هر حالی که هست شما بگذارید صدای قرآن پخش شود. یکی از بهترین زمانها وقتی است که بچه می خواهد استراحت کند. ضبط را روشن کنید تا بچه با شنیدن صدای قرآن به خواب برود. سعی کنید این نوار را روزی 5 مرتبه برای بچه پخش کنید چون بچه در دورة شیرخوارگی اش کاری انجام نمی دهد و نمی تواند زیاد این طرف و آن طرف برود و لزومی ندارد کسی هم کنارش بنشیند. اگر کسی مراحل چهارده گانه دوران بارداری و مراحل دوازده گانه دوران شیرخوارگی را به خوبی انجام داد حتما نتیجه ی معجزه آسایش را میبیند.

روش دوم: «برای گروه سنی 2 تا 7 سالگی» در این روش کودک به همراه سائر اعضاء خانواده به حفظ کل قرآن نائل می شوند به شرطی که همه همدیگر را همراهی کنند. خلاصة این روش اینگونه است که با استفاده از همان نوار 14 بار تکرار هر صفحه را در چهار روز و هر روز سه بار کار می کنیم به این صورت که:
روز اول: ضبط روشن باشد و با گوش دادن به نوار، به آیاتی که تلاوت می شود فقط نگاه کنیم.
روز دوم: در حالی که به آیات نگاه می کنیم همراه نوار، آیات را زمزمه می کنیم.
روزم سوم: قرآن را باز نکنیم و فقط هر چه نوار می خواند زمزمه کنیم.
روز چهارم: بدون اینکه قرآن را باز کنیم و ضبط را روشن کنیم آیات را همخوانی کنیم.⁽³⁾
تذکر:
1. نباید بچه را به حفظ وادار کرد، چرا که اجبار در هر کاری باعث تنفر و اکراه از آن در شخص می شود. امام علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «ان القلب اذا اکره عمی»⁽⁴⁾ یعنی «چون قلب را بر چیزی مجبور کنی کور می شود.» از کلام مولا علی ـ علیه السلام ـ استفاده می شود که اجبار علاوه بر آنکه باعث دلزدگی و تنفر می شود، بینش او را از بین برده و او نسبت به یادگیری و انجام آن هیچگونه استعدادی در خود نمی بیند. بلکه با تشویق کردن اجازه دهید خود، اولین نشانه های علاقه مندی به حفظ را بروز دهد آنگاه شما طی یک برنامه منظم و فرستادن او به جلسات حفظ، کار را دنبال کنید.
2. برای تشویق کودک و آنکه خود او به اشتباهاتش در هنگام تحویل حفظ پی ببرد، خوب است صدای او را هنگام تمرین و مرور آیات ضبط کرده و سپس برایش پخش کنید. او، هم از شنیدن صدای خود لذت می برد و هم تشویق می شود، ضمناً اشتباهاتش را یافته و تصحیح می کند.⁽⁵⁾ (برای دو ساله به بالا)

برگزیدن نام نیک، از دیگر عوامل بستر ساز در فرایند تربیت دینی است. نام نیکو، نماد هویت و شخصیت آینده ی هر فرد است. هویت هر کسی، از متغیرهای فراوانی اثر می پذیرد که یکی از اولین متغیرهای دخیل در شکل گیری هویت، نام او است.

نبی اکرم(ص) از جایی می گذشتند، متوجه شدند که مادری فرزندش را با نام «عاصیه» (گناهکار) صدا می زند. حضرت آن زن را به خاطر این نامگذاری مورد مواخذه قرار دادند و فرمودند: این نام را تغییر بده.

روان شناسان می گویند: کودکان در آغاز متوجه معنا و مفهوم نام خویش نمی شوند اما پس از این که به سن رشد رسیدند، به آن توجه می کنند؛ به گونه ای که معنا و مفهوم نام هر کس، در «خود پنداره» وی اثر می گذارد. خودپنداره به معنای پندار، برداشت و تصویری است که هر فردی از خود، شایستگی ها، ظرفیت ها و توانایی هایش دارد. این خودپنداره، برآیندی از متغیرهای گوناگون، همانند وراثت، محیط، تربیت، ارتباطات و تعامل ها است که همه در نهایت موجب می شوند تا هر فرد از خودش یک برآیندی مثبت یا منفی، ارزشی یا ضد ارزشی پیدا نماید.

نام همراه همیشگی انسان تا قیامت است و حتی به شهادت برخی از روایت ها، در قیامت نیز انسان را به نام دنیایی وی فرا می خوانند. هنگام حشر و فراخوانی آدمیان، آنان را به اسم هایشان صدا می زنند. یکی از کارکردهای روان شناختی مهم نام خوب، «همانندسازی» است. نام های خوب موجب می شوند که هر فرد با بزرگانی که نام وی با آنان یکی است، همانندسازی کند.

در روایت آمده است: حتی پیش از تولد نوزاد، برای وی نامی برگزینید. امام علی(ع) می فرمایند: «نخستین نیکی پدر و مادر به فرزندشان، نام نیکویی است که برای وی برمی گزینند.» (کلینی،1413ق: ج6، ص18)

حضرت می فرماید: اگر پیش از تولد برای نوزاد خود نام و کنیه انتخاب نکردید، حداقل سعی کنید تا روز هفتم برای فرزندان خود نام نیکو برگزینید. (کلینی، 1413ق: صص 29-18)

نام نیک از جمله حقوق فرزند بر والدین است. گزینش نام و چگونگی آن، از چنان اهمیتی برخوردار است که در خبری آمده است: «مردی خدمت نبی مکرم اسلام (ص) آمد و از حقوق فرزندان بر پدر و مادر پرسید. حضرت فرمودند: اسم و نام خوبی برایش انتخاب کنید، خوب تربیتش کنید و او را در دستیابی به یک موقعیت اجتماعی شایسته یاری دهید.» (همان، ص 48)

حق سومی که در این روایت از پیامبر گزارش شده است، دو گونه ممکن است تفسیر شود. گروهی می گویند مقصود از آن، گزینش همسر خوب است و برخی دیگر، این گفتار نبوی را به یاد دادن حرفه یا مهارت شغلی مناسب بازگردانده اند.

آسیب شناسی خوب صدا نزدن نام فرزندان

گام بعدی در این باره، سبک نکردن نام برگزیده است. حواسمان باشد که نباید با اضافه کردن پسوند یا پیشوندهایی اسم کسی را تحقیرآمیز صدا کنیم. خداوند متعال می فرماید: «ولا تنابزوا بالألقاب». (حجرات،11)

صدا کردن احترام آمیز بدین خاطر است که نام شایسته و جهت دهنده ای برای فرزندان برگزینیم. نام ها باید دارای هدف، معنا و کرامت بخش باشد. پس از گزینش نام، نباید صدازدن فرزندانمان به گونه ای باشد که به آنان احساس منفی یا تحقیرآمیز بدهد.

در اینجا چند حدیث پیرامون اهمیت انتخاب نام امامان برای فرزندانمان می آوریم.

امام صادق علیه السلام: "فقر و بدبختی داخل خانه ای نمی شود که در آن خانه نام محمد یا احمد یا علی یا حسن یا حسین یا جعفر (صادق) یا طالب یا عبدالله یا فاطمه از نام های زنان باشد".

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "بهترین و زیباترین نام را برای فرزندانتان برگزینید و از انتخاب نام های زشت و مسخره آمیز و ناپسند پرهیز کنید".

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: "هر کس چهار فرزند داشته باشد و نام مرا بر یکی از آنها نگذارد بر من ستم کرده است".

پیامبر (ص) و انتخاب نام نیکو برای فرزندان

از جمله مواردى که مورد توجه رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏ و‏آله قرار گرفته، نام نهادن کودک است؛ چنان‏که رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله در روز هفتم ولادت حسنین علیهماالسلام، پس از عقیقه و صدقه دادن براى آن دو نوزاد، درباره نام‏گذارى آنان، با على علیه‏السلام گفت‏ وگو کرد. رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏ و‏آله نام نیکو نهادن بر فرزند را از جمله حقوق مسلّم فرزند بر پدرش معرفى کرده و فرموده است: «حق فرزند بر پدر، آن است که نام خوبى برایش انتخاب و او را نیکو تربیت کند.»

از نگاه پیامبر (ع) نخستین چیزى که مرد به فرزندش مى‏بخشد، نام است، پس باید او را نام نیک نهد. همچنین رسول اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله یکى از راه‏هاى تحقق محبت و احترام و به دست آوردن دل‏هاى دیگران را کنیه‏ها و نام‏هاى نیک مى‏دانست و دوست نداشت که مردم، یکدیگر را به نام‏هاى بد صدا زنند. از این‏رو، آن حضرت نسبت به نام‏گذارى کودکان، حساسیت فراوانى داشت و در این زمینه به تغییر و جایگزینى اقدام مى‏کرد. از آن‏رو که نام‏هاى افراد و گروه‏ها، تا حدى نماد باورها و گرایش‏هاى آنان است، پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله تأکید داشت، نام‏ها و اسامى کودکان، رنگ و بویى از سنت‏ها و آداب غلط جاهلى نداشته باشد. پیامبر صلى‏الله‏علیه‏ و‏آله با ردّ برخى اسامى ناپسند، به معرفى نام‏هاى نیکو پرداخت.

اعراب جاهلى، فرزندان خود را به الفاظ و اسامى‏اى نام‏گذارى مى‏کردند که نشان از پرستش بتان داشت. حتى آنان در نام‏گذارى کودکان، از اسامى برخى حیوانات استفاده مى‏کردند و چون اهل جنگ و غارت بودند، نام فرزندان خود را به نام‏هایى همچون حرب و... که نماد جنگ و درگیرى بود، مى‏نامیدند تا بدین‏وسیله، دشمنان را بترسانند و رعب و وحشت در دل آنان ایجاد کنند و یا نام پادشاهان و ملوک را بر فرزندان خود مى‏نهادند. پیامبر صلى‏الله‏علیه ‏و‏آله در تعالیم خود، به ردّ این اسامى پرداخت و نام‏گذارى نیکوى فرزندان راوظیفه ی ‏والدین معرفى کرد.

تأکید پیامبر (ع) بر حذف نام‏هاى بد و جایگزین کردن نام‏هاى نیک و پسندیده براى کودکان و بزرگان که به ظاهر امر ساده‏اى به نظر مى‏رسد، نوعى تکریم و بزرگداشت انسان است. بدون شک، نام نیکو و بافضیلت تأثیرات مثبتى بر روان کودک مى‏گذارد و براى او نیکى و زیبایى را الهام مى‏بخشد و احساس رضایت و اعتماد به نفس را به ارمغان مى‏آورد. بعکس، نام‏هاى ناخوشایند و ناپسند یا بى‏معنى، موجب حقارت و رنج کودک را فراهم مى‏کند.

برگرفته از پر پرواز