تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : تصحيح و تکميل علايم اعراب قرآن، به دست خليل بن احمد فراهيدي انجام پذيرفت. وي، علاوه بر تغيير اعراب از نقطه به خطوط کشيده (مانند رسم الخط امروزي) علايمي چون : تشديد، همزه، اشمام را نيز وضع کرد؛ البته بعضي از علايم نيز پس از وي، بر اثر اهتمام مسلمانان به قرآن و قرائت صحيح آن، در طي ساليان بعد وضع شد ( مانند علامت حرف ساکن).

پاسخ : بعد از رحلت پيامبر اکرم بعضي از صحابه مانند: ابن مسعود، ابي بن کعب، ابوموسي و ... هر يک بر طبق ذوق خود مصحفي ترتيب دادند که از نطر ترتيب سوره ها و شيوه قرائت با هم اختلاف داشتند. مردم نيز گروه گروه شدند و هر گروهي از يک صحابه تقليد کرده، و بر طبق مصحف او قرائت مي کردند. اين امر موجب شد اختلافات بين مردم بالا بگيرد؛ به گونه اي که عده اي قرائت عده اي ديگر را غلط بداند؛ تا زمان عثمان که اختلاف ها به شدت زياد شد و نگراني هايي براي دستگاه حاکم به وجود آورد به اين علت با پيشنهاد عده اي، عثمان گروهي را مامور کرد تا همه مصحف ها را از بين ببرند و يک مصحف تهيه کنند که از روي آن نسخه برداري و به همه مناطق ارسال گردد و اين کار انجام شد. عوامل موثر در اختلاف قرائت پس از يکي کردن مصاحف، بيشتر به رسم الخط مصحف باز مي گردد؛ چرا که الف هاي ممدوده وجود نداشت، نقاط کلمات و نيز علامت ها و شکل ها نوشته نمي شد؛ افزون بر اينها بعضي از حروف به گونه اي نوشته مي شد که مشابه حروف ديگر بود و آموزش آن تنها به وسيله قاري ممکن بود؛ اجتهادهاي شخصي قراء و لهجه هاي آنها نيز در کنار ديگر عوامل تاثيرگذار بود.

پاسخ : قراء سبعه به ترتيب سال وفات آنان عبارتند از: 1. عبدالله بن عامر؛ 2. عبدالله بن کثير؛ 3. عاصم؛ 4. ابوعمرو؛ 5. حمزه بن حبيب؛ 6. نافع بن عبدالرحمن؛ 7. کسائي.

پاسخ : قرآن همه جهانيان را به معارضه دعوت کرده و قاطعانه از همگان مي خواهد که اگر در الهي بودن قرآن شک دارند، چنان چه مي توانند مانند آن را بياورند سپس تخفيف داده و کمتر از آن را مطرح مي کند؛ ولي به رغم آشنايي ديرينه مخاطبان نخست قرآن با تحدي و مبارزه طلبي در عرضه سخن، نه تنها نتوانستند اين دعوت را اجابت کنند، بلکه بزرگ ترين استادان و سخنوران فصيحي که آن را از سنخ کلام بشر نيافتند و جذب شگفتي و شيوايي آن شدند.قل لئن اجتمعت الانس و الجن علي ان ياتوا بمثل هدا القرآن لا ياتون بمثله و لو کان بعضهم لبعض ظهيرا. بگو: اگر انس و جن گرد آيند تا نظير اين قرآن را بياورند، مانند آن را نخواهند آورد هر چند برخي از آنها پشتيبان برخي ديگر باشند. در طول تاريخ اسلام، همواره عده اي در تلاش بوده اند تا چنين وانمود کنند که قرآن، مورد معارضه واقع شده است. اخيرا چهار قطعه بر صفحه اينترنت منتشر کرده اند و به خيال خام خود به معارضه با اسلام و قرآن برخاسته اند، غافل از اين که علاوه بر ذلت و بي مايگي معنايي، به اين کار سرقت مي گويند نه معارضه ادبي!اين سوره هاي دروغين که به ايمان، وصايا، تجسد، و مسلمون موصوم شده، مشتمل بر مقدار زيادي از آيات قرآن است و در برخي قريب 90 آن از آيات قرآن گرفته شده و به همراه کلماتي بي محتوا به هم متصل شده است که نه تنها قرآن نيست و بين آن تا قرآن از زمين تا آسمان فاصله است که همانند سخن يک انسان عاقل و عالم نيز نيست. يکي از وجوه اعجاز قرآن، هم آهنگي و عدم اختلاف در مضامين و معاني آن است. در حالي که اگر محتواي سوره هاي ساختگي را مطالعه کنيم، به اموري متناقض بر مي خوريم.

پاسخ : اولاً بين مفسران در تفسير اين آيه و «کتاب مبين» اختلاف بوده و احتمال هاي گوناگوني از سوي آنان ارائه شده که تفسير آن به مقام علم پروردگار، بر ديگر تفسيرها ترجيح داده شده است. بنابراين تفسير کتاب مبين تنها به قرآن صحيح نيست. ثانياً قرآن، کتاب فيزيک، گياه شناسي، زمين شناسي و کيهان شناسي نيست. بلکه کتاب انسان سازي است و نازل شده تا آن چه را که بشر در راه تکامل حقيقي ( تقرب به خداي متعال) بدان نياز دارد، به او بياموزد. آن چه که در قرآن درباره جهان، طبيعت و انسان آمده و يا به برخي از ويژگي هاي جهان آفرينش اشاره شده، براي آن است که خدا را به انسان نشان دهد و عقربه دل او را در جهت خدا نگه دارد. البته علاوه بر هدف مذکور اعجاز علمي قرآن نيز مطرح شده و الهي بودن آن نيز به اثبات مي رسد. در يک جمع بندي مي توان چنين نتيجه گرفت که در جامعيت قرآن بحثي نيست. اما جامعيت هر چيزي را به حسب هدف آن بايد در نظر گرفت. از آن جا که هدف قرآن که آخرين کتاب آسماني است هدايت بشر مي باشد قرآن در اين زمينه جامعيت دارد يعني آن چه را براي هدايت و سعادت مندي بشر لازم است دربرداشته و هيچ نقص و کمبودي از اين جهت ندارد. برخي بي هيچ دليل و حجتي، تلاش کرده اند تا بسياري از مسائل را به قرآن نسبت دهند يا براي کشف پاره اي از مسائل علمي، از آيات قرآن کمک بگيرند و يا ادعا کرده اند که همه چيز و هر چيز را مي توان از قرآن بيرون کشيد و حتي گفته اند که غربي ها صنعت ها را از قرآن استنباط کرده اند!اساسا قرآن به مسائلي پرداخته که انسان هميشه بدان ها نيازمند است، نه مسائلي که هميشه در حال تغيير و تکامل بوده و با گذر زمان غبار کهنگي و فرسودگي بر چهره آنها مي نشيند. اگر يک پزشک کتابي در رابطه با علم پزشکي بنويسد و در آن امراض و علاج آنها را بيان نمايد و در مقدمه اين کتاب بنويسد: من همه چيز را در اين کتاب گفته ام، يعني به فرض گفته است: «فيه تبيان لکل شيء» اين جمله يعني چه؟ يعني هر چيزي که با مسائل پزشکي و درمان و علاج مربوط ميشود، در آن است. لذا در اين کتاب نبايد به دنبال فرمول هاي رياضي گشت.

پاسخ : به مواردي از تحقق پيش گويي هاي قرآن اشاره مي کنيم:1. خبر از عجز بشر در معارضه با قرآن:خداي سبحان مي فرمايد : ( قل لئن اجتمعت الانس و الجن علي ان ياتو بمثل هذا القرآن ان لا ياتون بمثله و لو کان بعضهم لبعض ظهيرا) بگو : اي پيغمبر، اگر جن و انس متفق شوند که مانند اين قرآن کتابي بياورند هرگز نتوانند، هر چند که پشتيبان يکديگر باشند. چنان که مشاهده مي کنيم پس از گذشت چهارده قرن، هنوز انسان ها از اوردن مثل قرآن عاجزند و البته هميشه عاجز خواهند بود. 2. خبر از پيروزي روم بر ايران:خداوند در قرآن مي فرمايد : ( الم غلبت الروم في ادني الارض و هم من بعد غلبهم سيغلبون) الم روميان مغلوب شدند، و اين شکست در سرزمين نزديکي رخ داد؛ اما آنان پس از اين مغلوبيت به زودي غلبه خواهند يافت. اين وعده الهي در سال دوم هجري (624م) اتفاق افتاد. 3. خبر از پيروزي بر دشمن (در جنگ بدر):( و اذ يعدکم الله احدي الطائفتين انها لکم ... و لو کره المجرمون) و به ياد اريد هنگامي را که خداوند به شما وعده داد که يکي از دو گروه، {کاروان تجاري قريش، يا لشکر مسلح آنها} نصيب شما خواهد بود و شما دوست مي داشتيد که کاروان { غير مسلح} براي شما باشد { و بر آن پيروز شويد} ولي خداوند مي خواهد حق را با کلمات خود تقويت و ريشه کافران را قطع کند، { از اين رو شما را بر خلاف ميلتان با لشکر قريش درگير ساخت و ان پيروزي بزرگ نصيبتان شد تا حق را تثبيت کند و باطل را از ميان بردارد هر چند مجرمان کراهت داشته باشند} جنگ بدر که از جنگ هاي آموزنده و عجيب تاريخ است، در سال دوم هجري به وقوع پيوست و پيروزي مطلق، از آن مسلمانان شد. 4. خبر از حفظ پيامبر اکرم در برابر بدخواهان و مشرکان:پرورگار متعال مي فرمايد : ( و الله يعصمک من الناس) خداوند وجود تو را از آسيب مردم مصون و محفوظ مي دارد و حفظ و مصونيت نبي اکرم از مسلمات تاريخ است. 5. خبر از مقطوع النسل بودن کسي که پيامبر را ابتر مي خواند (عاص بن وائل) : ( ان شانئک هو الابتر) دشمنت خود بي تبار خواهد بود. 6. خبر از باقي ماندن ابولهب بر کفر خويش و جهنمي بودن او : ( سيصلي نارا ذات لهب) به زودي در آتشي پر زبانه در آيد.7. فتح مکه و پيروزي بر مشرکان : ( اذا جاء نصر الله و الفتح) چون ياري خدا و پيروزي فرا رسد . (انا فتحنا لک فتحا مبينا) ما تو را پيروزي بخشيديم چه پيروزي درخشاني. 8. خبر از بازگشت پيامبر به مکه و حج پيروزمندانه آن حضرت.

پاسخ : خداوند متعال در سوره مبارکه قيامت فرموده است: ايحسب الانسن الن نجمع عظامه بلي قدرين علي ان نسوي بنانه آيا انسان مي پندارد که هرگز استخوانهاي او را جمع نخواهيم کرد؟! آري قادريم [حتي خطوط سر] انگشتان او را موزون و مرتب کنيم.قرآن کريم در آيه اخير، به معجزه اي بزرگتر از احياي استخوانهاي پوسيده اشاره ميکند و آن احيا و تنظيم سرانگشتان است. چه سري در سر انگشتان است که اين چنين بدان توجه شده است؟ به راستي چرا خدا اعضاي ديگر بدن را ذکر نفرمود؟قرنهاي بسياري از نزول قرآن گذشت تا کشف شد که هرکس، اثر انگشت مخصوص به خود دارد! لذا اين کشف بزرگ که نشان ماهيت مادام العمر انسان است در کشف جرم و شناسايي مجرمان به کار رفت.گفتني است که برخي احتمال داده اند، منظور از «سرانگشتان» احيا و بازسازي استخوانهاي کوچک و ظريف و دقيق آن باشد.

پاسخ : در اين باره به طور قطع نمي توان اظهار نظر کرد اما به طور احتمال مي توان گفت که در سياره هاي ديگر موجودات زنده اي وجود دارند. قرآن کريم مي فرمايد:«و من ءاياته خلق السموات و الارض و ما بث فيهما من دابه و هو علي جمعهم اذا يشاء قدير»از نشانه هاي قدرت او ، آفرينش آسمان ها و زمين و پراکندن جنبندگان در آن دو است و هر وقت اراده کند قادر به گردآوردن آنها است. آيه ديگري نيز مي فرمايد: « و ربک اعلم بمن في السموات و الارض»پروردگار تو از حال همه کساني که در آسمانها و زمين اند آگاه تر است. در بعضي روايات نيز آمده است که در کرات آسماني، موجودات زنده وجود دارد.

پاسخ : تفسير، برگرفتن نقاب از چهره الفاظ مشکل است. تفسير آن گاه است که هاله اي از ابهام، لفظ را فرا گرفته، پوششي بر معنا افکنده باشد، و مفسر با ابزار و وسايلي که در اختيار دارد، در زدودن آن ابهام بکوشد. تفسير عبارت است از بيان مفاد استعمالي آيات قرآن و آشکار نمودن مراد خداي متعال از آن بر مبناي ادبيات عرب و اصول عقلايي محاوره. تاويل به عقيده علامه طباطبايي: گرچه مشهور در بين قدما اين بوده است که تاويل را همان تفسير و مراد از کلام مي دانسته اند؛ ولي حق در تاويل اين است که بگوييم: تاويل، واقعيتي است که مستند بيانات قرآن، اعم از حکم، حکمت يا موعظه قرار مي گيرد. تاويل براي همه آيات قرآن، چه محکمات و چه متشابهات وجود دارد و از قبيل مفاهيم و معاني نيست که الفاظ بر آن دلالت داشته باشد؛ بلکه تاويل از امور عيني است و فراتر از آن است که قالب هاي الفاظ، آن را فرا گيرد. خداوند آن امور و حقايق عيني را فقط براي تقريب به اذهان ما به قيد الفاظ و کلمات و عبارات مقيد نموده است. اين الفاظ، همانند مثل هايي هستند که با آوردن آنها انسان به معناي مورد نظر نزديک مي شود. قرآن در تمام موارد استعمال لفظ تاويل، همان واقعيت عيني خارجي را در نظر گرفته است. موارد استعمال و کاربرد تاويل، از جمله در دو داستان حضرت موسي و خضر و نيز در داستان حضرف يوسف و جز آن، شاهد بر اين مدعا است. براي مثال در آغاز سوره يوسف، جريان خواب وي بدين صورت نقل مي گردد : (اذ قال يوسف لابيه يابت اني رايت احد عشر کوکبا و الشمس و القمر رايتهم لي سجدين) ياد کن زماني را که يوسف به پدرش گفت: اي پدر! من در خواب يازده ستاره را با خورشيد و ماه ديدم. ديدم آن ها براي من سجده مي کنند.پس از گذشت سال ها و اتفاقات فراواني که مي افتد، تاويل اين رويا در پايان سوره اين گونه گزارش مي شود : (و رفع ابويه علي العرش و خروا له سجدا و قال يابت هذا تاويل رءيي من قبل قد جعلها ربي حقا) و پدر و مادرش را به تخت برنشانيد، و همه آنان پيش او به سجده در افتادند، و يوسف گفت: اي پدر، اين است تعبير خواب پيشين من، به يقين پروردگارم آن را راست گردانيد. در اين جا آن چه يوسف در خواب ديده است به سجده پدر، مادر و برادرانش باز ميگردد. اين تاويل و رجوع از قبيل رجوع، مثال به ممثل و واقعيت خارجي است.

پاسخ : قرآن داراي 114 سوره و 6236 آيه است.