21. «در توانگري سرمست نشو و در تنگدستي بي تابي نکن درشتخوي و سنگدل مباش که مردم از نزديک شدن به تو خوششان نيايد سست و بي حال مباش که آشنايان تحقيرت کنند با برتر از خود ستيزه مکن و زير دست خود را مسخره منما در کارها با اهلش رو در رو نشو ( کار را به اهلش واگذار ) و از نابخردان اطاعت نکن و خوار زيردست هر کسي مشو و بار خود را بر دوش کسي نيفکن و در هر کار قبل از آنکه گام نهي و پشيمان شوي راه ورود و خروجش را بشناس ، قلبت را خويشاوندي دان که با او شريک هستي و عملت را پدري قرار بده که به دنبالش بروي و نفس خود را دشمنت قرار بده که با او در نبرد هستي و عاريه اي که بايد باز پس دهي همانا تو به عنوان طبيب نفس خود قرار داده شده اي و نشانه سلامتي و صحت به تو شناخته شده و درد و بيماري براي تو بيان گشته و تو به درمان آن راهنمايي شده اي بنابراين در مورد نگهداري نفس خود جدي و کوشا باش و آن را دقيقاً تحت نظر بگير »
قال جعفرالصادق (ع) وَ لا تَكُنْ بَطِراً فِي الْغِني وَ لا جَزِعاً فِي الْفَقْرِ وَ لا تَكُنْ فَظّاً غَليظاً يَكْرَهُ النّاسُ قُرْبِكَ وَ لا تَكُنْ واهِناً يَحْقُرُكَ مَنْ عَرَفَكَ وَلا تُشارَ مَنْ فَوْقَكَ وَ لا تَسْخَرْ بِمَنْ هُوَ دُونَكَ وَ لا تُنازِعِ اْلاَمْرَ اَهْلُهُ وَ لا تَُطِعِ الْسُفَهاءِ وَ لا تَكُنْ مَهيناً تَحْتَ كُلَّ اَحَدٍ وَ لا تَتَّكِلَنَ عَلي كِفايَةِ اَحَدٍ وَِقْف عِنْدَ كُلَ اَمْرٍ حَتي تَعْرِفُ مَدْخَلَهُ مِنْ مَخْرَجَهُ قَبْلَ اَنْ تَقَعَ فيهِ فَتَنْدَم وَ اجْعَلْ قَلْبَكَ قَربياً تُشارّكُهُ وَاجْعَلْ عَمَلَكَ والِداً تَتَبِعُهُ وَ اجْعَلْ نَفْسَكَ عَدُواً تَجاهِدُهُ وَ عارِيَةَ تَرُدِها فَإِنَكَ قَدْ جُعَلْتَ نَفْسِكَ وَ عُرَفْتَ آيَةَ الصِّحَّةِ وَ بَيّنَ لَكَ الدّاءُ وَ ذَلِلْتَ عَلَي الدَّواءِ فَانْظُرْ قِيامِكَ عَلي نَفْسِكَ. (تحف العقول ص304)
22. «کسي که صبح کند در حالي که براي غير رهايي از آتش دوزخ غمناک باشد امر بزرگي (رهايي از آتش عذاب) را کوچک شمرده و از درگاه خدا سود ناچيز دنيا خواسته است و کسي که با برادرش تقلب کند و او را کوچک شمرد و با او در افتد خداوند آتش دوزخ را جايگاهش قرار دهد و کسيکه نسبت به مومني حسادت ورزد ايمان در قلب او همانند ذوب شدن نمک در ميان آب ذوب گردد»
قال جعفر الصادق (ع) مَنْ اَصْبَحَ مَهْمُومَاً لِسِوي فَكاكِ رَقْبَتِِه فَقَدْ هَوَّنَ عَلَيْهِ الْجَليلَ وَ رَغِبَ مِنْ رَبِهِ فِي الرِّبْحِ الْحَقيرِ وَمَنْ غَشَّ اَخاهُ حَقَّرَهُ و ناواهُ جَعَلَ اللهُ النّارَ مَأْواهُ وَ مَنْ حَسَدَ مُؤْمِناً انْماثَ الايمانُ في قَلْبِهِ كَما يَنْماثُ الْمِلْحُ في الْماءِ. (تحف العقول 302)
23. «درانظار مردم صدقه نده به اين جهت که نيک شمارند که اگر چنين کني پاداشت را دريافت کرده اي ( و ديگر در نزد خدا پاداش نداري ) بايد اگر با دست راست دادي دست چپت خبردار نگردد زيرا آن کس که در نهان براي او صدقه مي دهي ( يعني خدا)آشکارا و در برابر چشم مردم به تو پاداش دهد در آن روزي که بي اطلاعي مردم به صدقه دادن تو ، به تو زيان نرساند.»
قال جعفرالصادق (ع) لا تَتَصَدِقُ عَلي اَعْيُنِ النّاسِ لِيُزَكُوكَ فَإِنَكَ اِنْ فَعَلْتَ ذلِكَ فَقَدْ اِسْتَوَفَيْتَ اَجْرَكَ وَلكِنْ اِذا اَعْطَيْتَ بِيَمينِكَ فَلا تُطْلِعَ عَلَيْها شِمالَكَ فاِنَّ الّذي تَتَصَدَقُ لَهُ سِراً يُجْزيكَ عَلانِيَةَ عَلي رُؤوسِ الْأَشْهادِ فِي الْيَوْمِ الذي لايَضُرُكَ اَنْ لا يَطْلِعَ الْناسَ عَلي صَدَقَتِكَ. (تحف العقول ص305)
24. «فرازي از پندهاي لقمان به پسرش چنين است اي پسرم همواره با وقار باش و در امور زندگي و زانت وقار را رعايت کن و در راه ياري برادران ديني مقاومت داشته باش پس اگر بخواهي عزت دنيا را به دست آوري طمع خود را از آنچه در اختيار مردم است قطع کن همانا پيامبران و انسانهاي راستين به خاطر قطع طمع به مردم به درجات عالي انساني نائل شدند.»
قال جعفرالصادق (ع) من مواعظ لقمان لابنه: يا بُنَيَّ اَلْزَمْ نَفْسَكَ التُؤَدَةَ في أُمُورِكَ وَ صَبَرَ عَلي مَؤْونَاتِ اْلاِخْوانِ نَفْسَكَ فَإنِ أردتَ أن تَجْمَعْ عَزَّ الدُّنْيا فَاقْطَعَ طَمَعِكَ مِمّا فِي اَيْدِي النّاسِ فَانَّما بَلَغُ الاَنْبِياءُ وَ الصِّدِّيقُونَ ما بَلَغُوا بِقَطْعِ طَمَعِهِمْ. (بحار الانوار ج13 ص420-419)
25. «هر مسلمانى كه ما را مي شناسد سزوار است كه در هر شبانه روز اعمالش را تحت نظر گرفته حسابرسى كند و خود حسابگر خويش باشد اگر كار نيكى ديد بر آن بيفزايد و اگر كار زشتى ديد از درگاه خدا در مورد آن طلب آمرزش نمايد تا در روز قيامت رسوا نگردد.»
قال جعفرالصادق (ع) حَقُْ عَلي كُلِّ مُسْلِمٍ يَعْرِفُنا اَنْ يَعْرِضُ عَمَلَهُ فِي كُلَ يَوْمِ وَ لَيْلَةٍ عَلي نَفْسِهِ فَيَكُونَ مَحاسِبِ نَفْسِهِ فَإِنَ رَاْيَ حَسَنَةً اسْتَزادَ مِنها وَ اِنْ رَأْيَ سَيِئَةً اسْتَغْفِرَ مِنْها لَئِلا يَحْزِي يَوْمَ الْقِيامَةِ. (تحف العقول ص301)
26. «هر كس با مردم معامله كند ولى به آنها ستم نكند و به آنها خبر دهد ولى دورغ نگويد و به آنها وعده دهد ولى خلف وعده نكند از كسانى است كه غيبت كردن او حرام است و مردانگى او كامل و دادگرى او آشكار است در اين صورت برادريش ( و برخورد برادرانه با او ) واجب گرديده است»
قال جعفرالصادق (ع) مَنْ عامَلَ النْاسَ فَلَمْ يَظْلِمْهُمْ وَحَدَّثَهُمْ فَلَمْ يَكْذِبُهُمْ وَ وَعَدَهُم فَلَمْ يُخْلِفُهُمْ كانَ مِمَنْ حَرُمَتْ غَيْبَتُهُ وَ كَمُلَتْ مُرُوءَتُهُ وَ ظَهَرَ عَدْلُهُ وَ وَجَبْتَ أُخُوَتُهُ. (اصول كافي ج2باب المؤمن وعلاماته ص239)
27. «روزها بر سه قسم است:1- ديروز كه گذشت و ديگر باز نگردد.2- امروز كه بايد آن را غنيمت دانست.3- فردا كه آرزويى بيش نيست »
قال جعفرالصادق (ع) اَلاَيامُ ثَلاثَةٌ : فَيَوْمَ مَضي لا يُدْرَكُ وَ يَوْمٌ النّاسُ فيهِ فَيَنْبَغي اَنْ يَغْتَنَمُوهُ وَ غَدَاً اِنَّما في اَيْديهِمْ اَمَلُهُ. (تحف العقول ص324)
28. «هركس بر عمل خود تكيه كند هلاك شود و هر كس به اميد رحمت خدا گناه كردن جرأت كند نجات نيابد گفتم : پس چه كسى اهل نجات است؟ فرمود: آنانكه ميان بيم و اميدند آن گونه كه گويى بر اثر اميد به ثواب و ترس از عذاب قلبشان در چنگال پرنده‌اى (شكارى) است.»
قال جعفرالصادق (ع) يا ابْنَ جُنْدب يَهْلكُ الْمُتَّكِلُ عَلي عَلَمِهِ وَ لا يَنْجُوا الْمُجْتَريُ عَلَي الذُّنُوبِ الْواثِقُ بِرَحْمَةِ اللهِ قُلْتُ يَنْجُو؟ قالَ الَّذينَ هُمْ بَيْنَ الْرَّجاءِ وَ الْخَوْفِ كأنَّ قُلُوبَهُمْ فِي مِخْلَبِ طائِرٍ شَوْقاً اِلَي الثَّوابِ وَخَوْفاً مِنَ الْعَذابِ. (تحف العقول ص302)
29. «نيكى همانند نامش (نيك) است و چيزى بهتر از نيكى جز پاداش آن نيست نيكى هديه اى است از جانب خداوند به بنده‌اش و هر كسى كه دوست دارد نيكى به مردم كند چنين نيست كه به مردم نيكى كرده است و هر كسى كه اشتياق به نيكى كردن دارد چنين نيست كه قدرت به انجام آن را يافته و هر كسى كه قدرت آن را دارد چنين نيست كه به او اذن انجام نيكى داده شود هرگاه خداوند بر بنده‌اش منت نهاد هم اشتياق و هم قدرت و هم اذن به انجام نيكى را براى او فراهم مي‌كند در اين صورت سعادت و كرامت براى نيكوكار و نيمى به كمال خواهد رسيد»
قال جعفرالصادق (ع) اَلْمَعْرُوفُ كَاسْمِهِ وَ لَيْسَ شَيءٌ اَفْضَلَ مِنَ الْمَعْرُوفِ اِلا ثَوَابُهُ وَالْمَعْروُفَ هَدِيَةٌ مِنَ اللهِ عَبْدِهِ وَ لَيّسَ كَلُّ مَنْ يَحِبُ أَنْ يَصْنَعَ الْمَعْرُوفَ اِلي النّاسِ يَصْنَعُهُ وَ لا كُلُ مَنْ رَغِبَ فِيهِ يَقْدِرُ عَلَيْهِ وَلاكُلَ مَنْ يَقْدِرُ عَلَيْهِ يُوَذِنُ لَهُ فِيهِ فَاذا مَنَّ اللهُ عَلَي الْعَبْدِ جَمَعَ لَهُ الرَّغْبَةَ فِي الْمَعْرُوفِ وَالْقُدْرَةَ وَ اْلإذْنَ فَهُناكَ تَمَّتْ السَّعادَةُ وَ الْكَرامَةَ لِلْطالِبِ وَ الْمَطْلُوبِ إِلَيْهِ. (بحار ج78ص246)
30. «راه رونده براى حاجت برادر دينيش همانند راه رونده بين صفا و مروه ( كنار كعبه)است ، و اگر حاجت برادر دينيش را برآورد همانند كسى است كه در راه خدا در جنگ بدر و احد در خون غلطيده است»
قال جعفرالصادق (ع) اَلْما شي في حاجَةِ اَخيهِ كَالسّاعِي بَيْنَ الصَّفا وَ الْمَرْوَةِ وَ قاضِي حاجَتِهِ كَالْمُتَشَحِطِ بدَمِهِ في سَبيل اللهِ يَوْمَ بَدْرِ وَأُحُدٍ . (تحف العقول ص303)
