آموزش و تحقيقات
هیدروژن | Hydrogen - هلیم | H Li | عکس پیدا نشد | |
عمومی |
نام , شماره , علامت اختصاری | H, 1 ,Hydrogen |
گروه شیمیایی | غیر فلزات |
گروه , تناوب , بلوک | s , 1 , IA |
جرم حجمی , سختی | 0.0899 kg/m3, ندارد |
رنگ | بیرنگ
تصویر:125pxH2C1.jpg |
خواص اتمی |
وزن اتمی | 1.00794 amu |
شعاع اتمی (calc) | 25 (53) pm |
شعاع کووالانسی | 37 pm |
شعاع وندروالس | 120 pm |
ساختار الکترونی | 1s1 |
-e بازای هر سطح انرژی | 1 |
درجه اکسیداسیون (اکسید) | 1، (آمفوتریک) |
ساختار کریستالی | شش گوشه |
خواص فیزیکی |
حالت ماده | گاز |
نقطه ذوب | 14.025 K ° و (434- F ° ) |
نقطه جوش | 20.268 K ° و (423- F ° ) |
حجم مولی | 11.42 ש10-3 m3/mol |
گرمای تبخیر | 0.44936 kJ/mol |
گرمای همجوشی | 0.05868 kJ/mol |
فشار بخار | 209 Pa در 23 K |
سرعت صوت | 1270 m/s در 298.15 K |
متفرقه |
الکترونگاتیویته | 2.2 (درجه پاولینگ) |
ظرفیت گرمایی ویژه | 14304 J/kg*K |
رسانائی الکتریکی | I__106/m اهم |
رسانایی گرمایی | 0.1815 W/m*k |
پتانسیل یونیزاسیون | 1312 kJ/mol |
پایدارترین ایزوتوپها |
ایزو | وفور طبیعی | نیم عمر | DM | DE MeV | DP | 1H | 99.985% | H با 0 نوترون پایدار است | 2H | 0.015% | H با 1 نوترون پایدار است | 3H | {مصنوعی} | 12.33 y | β- | 0.019 | 3He | 4H | { مصنوعی } | نامعلوم | n | 2.910 | 3H | |
واحدهای SI و STP استفاده شده، مگر آنکه ذکر شده باشد. |
تاریخچه
هیدروژن ( کلمه فرانسوی به معنی سازنده آب و واژه یونانی hudôr یعنی آب و gennen یعنی تولید کننده ) برای اولین بار در سال 1776 بوسیله "
هنری کاوندیش" بعنوان یک ماده مستقل شناخته شده ، "
آنتونی لاوازیه" نام هیدروژن را برای این عنصر انتخاب کرد.
پیدایش
هیدروژن فراوانترین عنصر در جهان است، بطوریکه 75% جرم مواد طبیعی از این عنصر ساخته شده و بیش از 90% اتمهای تشکیل دهنده آنها اتمهای هیدروژن است. این عنصر به مقدار زیاد و بهوفور در ستارگان و سیارات غولهای گازی یافت میشود. به نسبت فراوانی زیاد آن در جاهای دیگر ، هیدروژن در اتمسفر زمین بسیار رقیق است (1ppm برحسب حجم). متعارفترین منبع برای این عنصر در زمین آب است که از دو قسمت هیدروژن و یک قسمت
اکسیژن (H
2O) ساخته شده است.
منابع دیگر عبارتند از بیشترین اشکال مواد آلی که در اندام تمام موجودات زنده شناخته شده وجود دارند، زغال ، سوخت فسیلی و
گاز طبیعی. متان ( CH
4 ) که یکی از محصولات فرعی فساد ترکیبات آلی است که اهمیت منابع آن رو به افزایش است. هیدروژن از چندین راه مختلف بدست میآید، عبور بخار از روی
کربن داغ ، تجزیه
هیدروکربن بوسیله حرارت ، واکنش هیدروکسید سدیم یا
پتاسیم بر
آلومینیوم ،
الکترولیز آب یا از جابجائی آن در اسیدها توسط
فلزات خاص.
هیدروژن تجاری در حجمهای زیاد معمولا بوسیله تجزیه گاز طبیعی تولید میشود.
خصوصیات قابل توجه
هیدروژن سبک ترین عنصر شیمیایی با معمولترین
ایزوتوپ آن است که شامل تنها یک
پروتون و
الکترون است. در شرایط فشار و دمای استاندارد هیدروژن یک
گاز ، H
2 ، دو اتمی با نقطه جوش 20.27K و نقطه ذوب 14.02K را میسازد. در صورتیکه این گاز تحت فشار فوقالعاده بالایی ، مانند شرایطی که در مرکز غولهای گازی وجود دارد، قرار گیرد،
مولکولها ماهیت خود را از دست داده و هیدروژن بصورت فلزی مایع در میآید.
اما در فشارهای بسیار پایین مانند شرایطی که در فضا یافت میشود، به این علت که هیچ راهی برای ترکیب اتمهایش وجود ندارد، هیدروژن تمایل دارد تا بصورت اتمهای مجزا در آمده ، ابرهای H
2 (هیدروژنی) تشکیل میشود که به شکل گیری ستارگان نیز مرتبط میباشد.
این عنصر نقش بسیار حیاتی در تامین انرژی جهان از طریق واکنش پروتون-پروتون و چرخه کربن-نیتروژن به عهده دارد (اینها فرآیندهای همجوشی هستهای هستند که با ترکیب دو اتم هیدروژن به یک اتم
هلیم ، مقدار بسیار عظیمی از انرژی آزاد میکنند.)
کاربردها
- به مقدار بسیار زیادی هیدروژن در فرآیند هابر (Haber Process) در صنعت نیاز میباشد، مقدار قابل توجهی در برای تولید آمونیاک ، هیدروژنه کردن چربیها و روغنها و تولید متانول.
- هیدرودیلکیلاسیون (hydrodealkylation) ، هیدرودیسولفوریزاسیون (hydrodesulfurization) و هیدروکرکینک (hydrocracking) .
- تولید اسید هیدروکلریک ، جوشکاری ، سوختهای موشک و احیاء سنگ معدن فلزی
- هیدروژن مایع در تحقیقات سرما شناسی مانند مطالعات ابررسانایی بکار میرود.
- تریتیوم که در رآکتورهای اتمی تولید میشود، در ساخت بمبهای هیدروژنی مورد استفاده قرار میگیرد.
- هیدروژن چهارده و نیم بار از هوا سبکتر است و سابقا بعنوان عامل بالا برنده در بالونها و کشتیهای هوایی مورد استفاده قرار میگرفت تا وقتیکه فاجعه هیندنبرگ ثابت کرد که استفاده از این گاز برای این منظور بسیار خطرناک است.
- دوتریوم بعنوان یک کند کننده جهت کاهش حرکت نوترونها در فعالیت های هستهای مورد استفاده قرار میگیرد و ترکیبات دوتریوم در شیمی و زیست شناسی در مطالعاتتاثیرات ایزوتوپ ، مورد استفاده واقع میشوند.
- تریتیوم که یک ایزوتوپ طبقهبندی شده در علوم زیست شناسی است که بعنوان یک منبع تشعشع در رنگهای نورانی کاربرد دارد.
- هیدروژن میتواند در موتورهای درون سوز سوخته شود و در برهه کوتاهی اتومبیلهایی با سوخت هیدروژنی توسط شرکت Chrysler-BMW تولید شدند. پیل های سوختی هیدروژنی ، بعنوان راه کاری برای تولید توان بالقوه ارزان و بدون آلودگی ، مورد توجه قرار گرفته است.
ترکیبات
هیدروژن سبکترین گازها با اکثر عناصر ترکیب شده و ترکیبات مختلف را بوجود میآورد. هیدروژن دارای عدد
الکترونگاتیویته 2.2 است، پس هیدروژن هنگامی ترکیبات را میسازد که عناصر غیر فلزیتر و عناصر فلزیتری وجود داشته باشند. در این حالت (غیر فلزی) تشکیل دهندهها هیدریدها نامیده میشوند که هیدروژن یا بصورت یونهای H
- یا بصورت حل شده در عنصر دیگر وجود خواهد داشت (مانند هیدرید پالادیوم). در حالت دوم (ترکیب با فلز) هیدروژن تمایل برای تشکیل
پیوند کووالانسی دارد، چون یونهای H
+ بصورت یک اتم عریان فاقد الکترون در میآیند، بنابراین تمایل شدیدی به جذب
الکترونها به سمت خود دارند. هر دوی اینها تولید اسید میکنند، لذا حتی در یک محلول اسیدی میتوان یونهایی مثل
+H
3O را دید که گویی پروتونها به جایی محکم به چیزی چسبیدهاند.
هیدروژن با اکسیژن ترکیب شده ، تولید آب میکند، H
2O که در این واکنش مقدار زیادی انرژی را بصورتی آزاد میکند که باعث انفجار در هوا میشود و یا به اکسید دوتریوم یا D
2O که معمولا
آب سنگین گفته میشود، تبدیل میشود. همچنین هیدروژن با
کربن ترکیبات گسترده ای را بوجود می آورد. بخاطر ارتباط این ترکیبات با چیزهای زنده ، این ترکیبات را ترکیبات آلی مینامند و به مطالعه خصوصیات این ترکیبات ،
شیمی آلی گفته میشود.
حالتها
در شرایط عادی گاز هیدروژن ترکیبی از دو نوع متمایز
مولکول است که با هم از نظر جهت چرخش
الکترونها و
هسته تفاوت دارند. این دو شکل به نام ارتو و پارا هیدروژن معروفند. در شرایط استاندارد ، هیدروژن معمولی ترکیبی از 25% شکل پارا و 75% شکل ارتو است. شکل ارتو را نمیتوان بصورت حالت خالص آن تهیه کرد. این دو مدل هیدروژن از نظر انرژی با هم متفاوتند که این مسئله موجب میگردد تا خصوصیات فیزیکی آنها کمی متفاوت باشد، مثلا نقطه ذوب و جوش پاراهیدروژن تقریبا 0.1K پائینتر از ارتوهیدروژن است.
ایزوتوپها
پروتیوم ، معمولیترین
ایزوتوپ هیدروژن فاقد
نوترون است، گرچه دو ایزوتوپ دیگر به نام دوتریوم دارای یک نوترون و تریتیوم رادیواکتیویته دارای دو نوترون وجود دارند. دو ایزوتوپ پایدار هیدروژن پروتیوم(H-1) و دیتریوم(D ، H-2) میباشند. دیتریوم شامل 0.0184-0.0082% درصد کل هیدروژن است (IUPAC)؛ نسبتهای دیتریوم به پروتیوم با توجه به استاندارد مرجع آب VSMOW اعلام میگردد. تریتیوم(T یا H-3) یک ایزوتوپ رادیواکتیو دارای یک پرتون و دو نوترون میباشد. هیدروژن تنها عنصری است که ایزوتوپهای آن اسمهای مختلفی دارند.
هشدارها
هیدروژن ، گازی است با قدرت اشتعال فوقالعاده زیاد. این گاز همچنین بهشدت با
کلر و
فلوئور واکنش نشان میدهد. D
2O یا آب سنگین برای بسیاری از گونهها سمی است. اما مقدار قابل توجهی از آن برای کشتن انسان لازم است.
يکشنبه 16/10/1386 - 11:7
آموزش و تحقيقات
|
عمومی |
نام , شماره , علامت اختصاری | H, 1 ,Hydrogen |
گروه شیمیایی | غیر فلزات |
گروه , تناوب , بلوک | s , 1, IA |
جرم حجمی , سختی | 0.0899 kg/m3, ندارد |
colorرنگ | بیرنگ
تصویر:125pxO2C8.jpgtd> |
خواص اتمی |
وزن اتمی | 1.00794 amu |
شعاع اتمی (calc) | 25 (53) pm |
شعاع کووالانسی | 37 pm |
شعاع وندروالس | 120 pm |
ساختار الکترونی | 1s1 |
-e بازای هر سطح انرژی | 2, 5 |
درجه اکسیداسیون (اکسید) | 1، (آمفوتریک) |
ساختار کریستالی | شش ضلعی |
خواص فیزیکی |
حالت ماده | گاز |
نقطه ذوب | 14.025 K ° و (434- F ° ) |
نقطه جوش | 20.268 K ° و (423- F ° ) |
حجم مولی | 11.42 ש10-3 m3/mol |
گرمای تبخیر | 0.44936 kJ/mol |
گرمای همجوشی | 0.05868 kJ/mol |
فشار بخار | 209 Pa در 23 K |
سرعت صوت | 1270 m/s در 298.15 K |
متفرقه |
الکترونگاتیویته | 2.2 (درجه پائولینگ) |
ظرفیت گرمایی ویژه | 14304 J/kg*K |
رسانایی الکتریکی | __ 106/m ohm |
رسانایی گرمایی | 0.1815 W/m*K |
پتانسیل یونیزاسیون | 1312 kJ/mol |
پایدارترین ایزوتوپها |
ایزو | وفور طبیعی | نیم عمر | DM | DE MeV | DP | 1H | 99.985% | O با 0 نوترون پایدار است. H | Deuterium | 0.015% | Oبا 1 نوترون پایدار است | Tritium | {مصنوعی} | 12.33 y | بتاβ- | 0.019 | helium | 4H | { مصنوعی } | نامعلوم | n | 2.910 | 3H | |
واحدهای SI و STP استفاده شده، مگر آنکه ذکر شده باشد. |
اطلاعات اولیه
اکسیژن یکی از
عناصر شیمیایی در
جدول تناوبی است که نماد آن
O و
عدد اتمی آن 8 میباشد. این ماده ، یک عنصر حیاتی بوده و همه جا چه در
زمین و چه در کل
جهان هستی یافت میشود.
مولکول اکسیژن (O
2 )در زمین از نظر ترمو دینامیکی ، ناپایدار است، ولی توسط عمل
فتوسنتز باکتریهای بیهوازی و در مرحله بعدی توسط عمل
فتوسنتز گیاهان زمینی بوجود میآید.
تاریخچه
اکسیژن در سال 1771 توسط داروساز سوئدی "
Karl Wilhelm Scheele" کشف شد، ولی این کشف خیلی سریع شناخته نشد و با اکتشاف مستقل "
Joseph Priestley" بطور گسترده تری شناخته شد و توسط "
Antoine Laurent lavoisier" در سال 1774 نامگذاری شد.
پیدایش
اکسیژن ، فراوانترین عنصر در پوسته کره زمین است و تخمینهایی در این زمینه وجود دارد که مقدار آن را 46.7% ذکر میکنند. اکسیژن 87% اقیانوسها (بهصورت آب) و 20% درصد جو زمین (بهصورت اکسیژن مولکولی O
2 یا ازن) را به خود اختصاص میدهد. ترکیبات اکسیژن مخصوصا اکسید فلزات و سیلیکاتها و کربناتها معمولا در خاک و صخرهها یافت میشوند.
آب یخزده یک جسم سخت متداول بر روی سیارات دیگر و ستارههای دنبالهدار میباشد. کلاهکهای یخ کره مریخ از
دیاکسید کربن منجمد تولید شدهاند. ترکیبات اکسیژن در تمام کهکشان یافت میشوند و طیف نور اکسیژن اغلب در ستارهها دیده میشود.
ریشه لغوی
واژه اکسیژن در دو واژه یونانی
Oxus ( اسید ) و
Gennan ( تولید ) ، ساخته شده است؛ (یک اسم بیمسما ، چون خیلی از اسیدها اکسیژن ندارند.)
خصوصیات قابل توجه
اکسیژن در دما و فشار استاندارد بهصورت
گاز است که حاوی دو
اتم اکسیژن به فرمول شیمیایی O
2 میباشد. اکسیژن عنصر مهم هواست و از طریق عمل فتوسنتز گیاهان تولید شده و برای دم و بازدم حیوانات لازم است. اکسیژن مایع و جامد یک رنگ آبی کمرنگ داشته و هر دو بسیار پارامگنتیک میباشند. اکسیژن مایع معمولا با عمل
تقطیر جزئی هوای مایع بدست میآید.
کاربردها
اکسیژن بهعنوان
اکسید کننده کاربرد بسیار زیادی داشته ، فقط
فلوئور از آن
الکترونگاتیوتر است. اکسیژن مایع بهعنوان اکسید کننده در نیروی حرکتی موشکها استفاده میشود. از آنجا که اکسیژن برای دم و بازدم ضروری است، در پزشکی کاربرد دارد. گاهی اوقات کسانی که از کوه نوردی میکنند یا در هواپیما پرواز میکنند، مخازن اکسیژن همراه دارند (بهعنوان هوا). همچنین اکسیژن در
جوشکاری و ساخت
فولاد و همچنین
متانول کاربرد دارد.
اکسیژن بهعنوان یک ماده آرامشبخش ، سابقه استفاده دارد که تا زمان حال نیز ادامه دارد و بارهای اکسیژن در مهمانیها و مجالس امروزی وجود دارد. در قرن 19 اکسیژن معمولا با اکسید نیترات ترکیب میشد که اثر تسکین دهنده دارد.
ترکیبات
به خاطر وجود الکترونگاتیویتی ، اکسیژن تقریبا با تمام عناصر دیگر
شیمیاپی تشکیل میدهد ( که این مطلب منشاء تعریف اصلی اکسید شدن میباشد ). تنها عناصری که تحت عمل اکسیداسیون قرار نمیگیرند، گازهای اصیل هستند. یکی از معروفترین این اکسیدها ، اکسید هیدروژن یا
آب است H
2O. سایر اکسیدهای معروف دیگر ترکیبات
کربن و
اکسیژن هستند، مانند
دیاکسید کربن ( CO
2 ) ،
الکلها ( R-OH ) ،
آلدئیدها ( R-CHO ) و
کربوکسیلیک اسیدها ( R-COOH ).
رادیکالهای اکسیژن مانند کلراتها ، پرکلراتها ، کروماتها ، دیکروماتها ، پر منگناتها ، نیتراتها ، اکسید کننده های قوی میباشند. خیلی از فلزات مانند آهن با اتم اکسژن پیوند برقرار میکنند: اکسید آهن(Fe
2O
3). ازن (O
3) ، با عمل تخلیه الکترواستاتیکی در حضور مولکول اکسیژن شکل میگیرد. مولکول اکسیژن دو تائی O
22 نیز شناخته شده ، که جزء کمی از اکسیژن مایع را تشکیل میدهد. اپوکسیدها و
اترها موادی هستند که در آن اتم اکسیژن قسمتی از یک حلقه سهاتمی هستند.
ایزوتوپها
اکسیژن سه
ایزوتوپ پایدار و ده ایزوتوپ
رادیو اکتیو دارد. ایزوتوپهای رادیو اکتیوی ، همه نیمه عمری کمتر از سه دقیقه دارند.
هشدارها
اکسیژن در فشارهای نسبی بالا میتواند سمی باشد. قرارگرفتن طولانی در معرض اکسیژن خالص میتواند برای ریه و سیستم عصبی ، سمی باشد. تاثیرات ریوی شامل آماس (ورم ریه) ، کاهش ظرفیت ریه و آسیب به بافتهای ریوی میباشد. تاثیرات بر سیستم عصبی شامل کاهش بینایی تشنج و اغما میشود.
همچنین مشتقات خاصی از اکسیژن ، مانند ازن ( O
3 ) ، پروکسید هیدوژن و رادیکالهای هیدروکسیل و سوپراکسیدها بسیار سمی میباشند. بدن ، مکانیزمهائی را برای مقابله با این گونهها توسعه داده است. بهعنوان مثال ، عامل طبیعی glutathione و بیلیروبین که حاصل تقسیم طبیعی هموگلوبین است، میتواند بهعنوان یک ضد اکسید عمل کنند. منابع تمرکز یافته اکسیژن باعث احتراق سریع شده و بنابراین در کنار فراوردههای سوختی ، خطر گسترش سریع آتش سوزی و انفجار وجود دارد.
آتشی که خدمه
آپولو 11 را کشت، به این دلیل سریع گسترش پیدا کرد که فشار جوی اکسیژن در حالت معمولی بود، در حالی که هنگام عملیات پرتاب این فشار باید یک سوم فشار جوی معمولی باشد.
يکشنبه 16/10/1386 - 11:6
آموزش و تحقيقات
مقدمه
اولین عملی که در ارتباط با
سیستم ایمنی بدن به وقوع میپیوندند عبارت است از به داماندازی و نابود کردن و به عبارتی فاگوسیت کردن هر ماده خارجی که وارد بدن میشود. سلولهایی که مسئول این عمل در بدن
پستانداران میباشند در دو سیستم طبقهبندی میشوند. اول سیستم میلویید که شامل سلولهایی است که دارای عمل سریع بوده ولی قادر به ادامه این عمل به مدت طولانی نیستند و شامل
نوتروفیلها ،
ائوزینوفیلها و
بازوفیلها میباشد. دوم سلولهای سیستم فاگوسیتیک تکهستهای که کندتر عمل کرده ولی در عوض بارها
عمل فاگوسیتوز را تکرار میکنند. این سلولها مسوول پردازش آنتیژن برای پاسخ ایمنی هستند.
سیستم فاگوسیتیک تکهستهای از سلولهایی به نام ماکروفاژ که دارای یک هسته مدورند، تشکیل شده است. برخلاف نوتروفیلها ، ماکروفاژها قادر به انجام فاگوسیتوز بطور مداوم هستند. ماکروفاژها ،
آنتیژن را مورد پردازش قرار داده و آنرا برای پاسخ ایمنی مهیا میسازند. این سلولها همچنین با از بین بردن
بافتهای مرده ، در حال مرگ و یا تخریب شده مستقیما در عمل ترمیم نسوج شرکت مینمایند.
حضور ماکروفاژها در بافتهای مختلف بدن
ماکروفاژها انتشار وسیعی در سرتاسر بدن دارند. ماکروفاژهای نابالغ موجود در
جریان خون به مونوسیت موسومند. مونوسیتها بطور معمول حدود 5% از جمعیت لوکوسیتها را تشکیل میدهند. ماکروفاژهای بالغ موجود در بافت پیوندی هیستوسیت (Histiocyte) نام دارد و آنهایی که جدار سینوزوییدهای
کبد را میپوشانند به سلولهای کوپفر (Kupffer cells) موسومند.
ماکروفاژهای موجود در مغز میکروگلیا (Microglia) و بالاخره آنهایی که در ریهها وجود دارند، ماکروفاژهای آلوئولار نامیده میشوند. تعداد زیادی از ماکروفاژها در
طحال ،
مغز استخوان و عقدههای لنفاوی ساکن هستند. صرفنظر از نام و مکان ، تمام این سلولها ماکروفاژ بوده و جزیی از سیستم فاگوسیتیک تکهستهای به شمار میروند.
ساختمان ماکروفاژها
شکل ظاهری ماکروفاژها با توجه به تنوع محل استقرار آنها در بدن متفاوت است. در سوسپانسیون ، آنها به شکل سلولهایی مدور با قطر تقریبی 14-20 میکرومتر هستند. ماکروفاژها دارای
سیتوپلاسم فراوان و یک هسته واحد در مرکزشان میباشند. این هسته ممکن است گرد و یا لوبیایی شکل باشد. سیتوپلاسم اطراف هسته واجد
میتوکندری ، تعداد زیادی
لیزوزوم ، مقداری
شبکه آندوپلاسمی دانهدار (خشن) و
دستگاه گلژی میباشد و این نشاندهنده توانایی سلول برای سنتز و ترشح پروتئینهاست. سیتوپلاسم محیطی معمولا فاقد ارگانلهای سلولی بوده و دائما در حرکت است. به حرکت در آوردن این جز سیتوپلاسم با ایجاد مداوم پاهای کاذب به انجام میرسد.
ماکروفاژها خیلی محکم به سطوح شیشهای چسبیده و سپس با خارج ساختن فیلامانهای سیتوپلاسمی باریک و طویل روی این سطوح پخش میشوند. بعضی ماکروفاژها دارای اختلافاتی با ساختمان پایه فوقالذکر میباشند. مثلا مونوسیتهای خون محیطی دارای هستههایی گرد هستند که با پیشرفت روند بلوغ سلول به تدریج از حالت گرد خارج شده و طویل میگردند، ماکروفاژهای آلوئولار معمولا فاقد شبکه آندوپلاسمیک دانهدار بوده و در عوض سیتوپلاسمشان پر از گرانول است و بالاخره سلولهای
میکروگلیا موجود در
سیستم عصبی مرکزی دارای هسته میلهای شکل و زواید سیتوپلاسمی طویلی هستند که این زواید در صورت تحریک سلول توسط آسیب بافتی از بین میروند.
پاسخ ایمنی سلولی به برخی از ارگانیسمها سبب رشد ماکروفاژها و نیز افزایش تعداد لیزوزومهای موجود در آنها میگردد. سلولهایی که بدین طریق حاصل میشوند، ماکروفاژ فعال شده نام دارند. در صورتی که ماده بیگانه برای مدت طولانی در بدن باقی بماند، تعداد زیادی ماکروفاژ در اطراف این ماده تجمع حاصل کرده و از نظر بافتشناسی منظرهای شبیه به این تلیوم پیدا میکنند. از اینرو ، این سلولها به سلولهای اپیتلیویید موسومند. در صورتی که لزوم به دربرگیری ذراتی بزرگ که قابل بلعیده شدن توسط یک سلول واحد نیستند احساس شود، سلولهای اپیتلیویید میتوانند به یکدیگر متصل شده و تشکیل
سلولهای چند هستهای به نام Gaint cell را بدهند.
اعمال ماکروفاژها
ماکروفاژها علاوه بر دربرگیری مواد بیگانه ، دارای اعمال مهم دیگری نیز در ارتباط با دفاع بدن میباشند. این سلولهای علاوه بر به انجام رساندن
فاگوسیتوز ، عهدهدار ترشح فاکتورهایی هستند که باعث ایجاد تب شده و برروی پاسخهای التهابی نیز تاثیر میگذارند. آنها همچنین مسوول پردازش
آنتیژن برای ایجاد پاسخ ایمنی بوده و بالاخره باعث تقویت فرآیند ترمیم بافتها میگردند. در اثر تحریک ماکروفاژ توسط باکتریها ، فرآوردههای باکتریایی و یا تخریب بافتی ، از این سلولها ، پروتیینی موسوم به اینترلوکین 1 ترشح میشود که باعث ایجاد یک پاسخ عمومی به جراحت میگردد.
برخی از اعمال اینترلوکین 1 عبارتند از ایجاد تب ، تحریک نوتروفیلها و تاثیر بر روی راههای متابولیکی بدن از طریق بسیج کردن منابع انرژی به منظور از بین بردن عامل مهاجم. ماکروفاژها یکی از عناصر فعال موثر بر فرآیند التهاب هستند. این سلولها به سمت محل تهاجم میکروب جلب شده و علاوه بر کمک به حذف عامل مهاجم فاکتورهایی را نیز از خود ترشح میکنند. ماکروفاژها با داشتن
شبکه آندوپلاسمی خشن ، قادر به سنتز و ترشح
پروتئینها میباشند. برخی از این پروتئینها بطور مداوم آزاد میشوند. مانند
آنزیم لیزوزیم و بعضی از تولیدات ماکروفاژها تنها در حین
فاگوسیتوز آزاد میشوند که این ترکیبات باعث تخریب بافتی شده و تاثیر بسزایی بر التهاب دارند.
گیرندههای سطحی ماکروفاژها
ماکروفاژها دارای گیرندههای سطحی مختلفی هستند بر روی سطح ماکروفاژهای انسان و موش گیرندههایی برای
آنتیبادیها وجود دارد. در نتیجه ذراتی که بوسیله آنتیبادی پوشیده شدهاند میتوانند خیلی محکم به ماکروفاژها متصل شوند و
آنتیژن را در درون ماکروفاژ به این ترتیب نابود میگردد.
پردازش آنتیژن توسط ماکروفاژها
اگر تمام مواد بیگانه بطور کامل توسط سلولهای فاگوسیتیک بالغ و هضم و نابود میشدند، دیگر نه محرکی برای ایجاد پاسخ ایمنی وجود داشت و نه نیازی به آن . بنابراین مقداری از آنتیژن باید به صورت دست نخورده برای تحریک سلولهای حساس به آنتیژن حفظ شود. آزمایشهایی که با استفاده از آنتیژن نشاندار شده توسط
مواد رادیواکتیو انجام شده نشاندهنده این حقیقت است که با وجود هضم و از بین رفتن قسمت اعظم آنتیژن ، چند مولکول از آن در داخل تعدادی ماکروفاژ ، دست نخورده باقی مانده و بر روی
غشای سطحی سلول یافت میشوند. همه ماکروفاژها قادر به پردازش آنتیژن برای پاسخ ایمنی نیستند.
يکشنبه 16/10/1386 - 11:5
بیماری ها
پوسیدگی
پوسیدگیهای دندانی بطور مستقیم با شیوه زندگی، عادتهای غذایی، میزان مراقبتهای بهداشتی از دهان و دندان، وجود
فلوراید در آب و
خمیر دندان و ... بستگی دارد. توارث نیز نقش مهمی را در مستعد بودن دندان به پوسیدگی ایفا میکند.
در یک دهان تمیز، بلافاصله پس از مسواک زدن یک لایه پوششی نازک میکروسکوپی که منشاء آن پروتئینهای موجود در بزاق میباشد، بر روی دندانها ایجاد میشود. بلافاصله پس از ایجاد این لایه، میکروارگانیسمها روی آن میچسبند و بر روی دندان ایجاد پلاک مینمایند. در این مرحله، pH دهان حدود 2/6 تا 7 است. اگر pH دهان به زیر 5/5 برسد، مینای دندان قسمتی از مواد معدنی خود را از دست میدهد و آمادگی برای شکسته شدن پیدا میکند. اگر pH خیلی پائین بیاید، حتی مغز دندان که درون لثه مستقر است، نیز دچار آسیب میشود. خوردن غذاهای شیرین به علت وجود قندهای هیدروکربنی در داخل ساختار خود میتواند تحت تاثیر آنزیمهای موجود در بزاق تولید اسید کرده و pH دهان را پایین بیاورد که اصطلاحا به این گونه مواد قندی،
کربوهیدراتهای قابل تخمیر گفته میشود. علاوه بر تاثیر آنزیمها بر کربوهیدراتها، باکتریهای موجود در دهان نیز به مواد قندی علاقه داشته و نتیجتا فعالیت آنها نیز تولید اسید را دوچندان میکند، تولید اسید بیشتر یعنی فساد سریعتر دندان.
انواع پوسیدگی
- پوسیدگی تاج: که هم در کودکان و هم در بزرگسالان به شدت شایع است و بیشتر روی سطوح افقی دندانها ظاهر میشود.
- پوسیدگی ریشه: با افزیش سن، لثهها شروع به عقبنشینی میکنند، از آنجا که آن قسمت از دندان که زیر لثه مخفی بوده و پس از عقبنشینی پدیدار شده است، فاقد مینا میباشد، در مقابل پوسیدگی و فساد بسیار آسیبپذیر است.
- پوسیدگی مجدد: اطراف دندان پر شده، محل مناسبی برای تجمع پلاکها و در نتیجه پوسیدگی مجدد است.
- اشخاصی که دچار خشکی دهان هستند، به علت کمبود ترشح بزاق، بیشتر در معرض پوسیدگی قرار میگیرند. پوسیدگی را باید جدی گرفت چرا که اگر به موقع درمان نشود، میتواند به عصب دندان لطمه زده و منجر به آبسه لثه گردد.
پلاک دندانی
پلاک یک لایه نازک و بیرنگ است که از تجمع دائمی باکتریها و مواد قندی بر روی دندان ایجاد میشود. اگر پلاکها به موقع از سطح دندانها پاک نشوند، میتوانند به پوسیدگی و بیماریهای لثه منجر شوند. باکتریهای فراوانی در دهان وجود دارند که از مواد غذایی و ترکیبات موجود در بزاق تغذیه میکنند. پس از صرف هر وعده غذا، اسیدهایی که از باکتریهای روی پلاکها تولید میشوند، میتوانند به دندان صدمه زده و ایجاد حفره نمایند. اگر پلاک به موقع تحت درمان قرار نگیرد، میتواند باعث بیماریهای دندان یا تورم و خونریزی لثهها گردد.
جرم دندان
جرم دندان که گاه منشاء آهکی دارد، در واقع پلاکی است که سخت شده است. اگر جرم در خط لثه ایجاد شود میتواند آن را دچار بیماری کند.جرم دندان زمینه را برای ایجاد پلاکهای دندانی تسهیل میکند. علاوه بر اینکه جرم دندان بر زیبای ظاهری شخص لطمه میزند، به علت ساختار متخلخلش مستعد جذب مواد رنگی از سیگار، قهوه، چای و ... است. برخلاف پلاک که بیرنگ است، جرم دندان، کاملا قابل تشخیص است. علامت مشخصه آن وجود لکهای زرد یا قهوهای بر روی دندان و لثه میباشد.
بیماری لثه
بیماری لثه با ورم و آماس لثه شروع میشود که بیماری در این مرحله به راحتی قابل درمان است. علائم ورم و التهاب، حساسیت و خونریزی هنگام مسواک زدن میباشد. ممکن است مراحل پیشرفته بیماری لثه به از دست دادن دندانها بیانجامد. سلامتی لثهها بر سلامتی عمومی بدن تاثیرگذار است. مطالعات و بررسیهای اخیر وجود رابطه میان بیماری لثه و بیماریهای دیگر مانند:
دیابت قندی، بیماری قلبی و زایمان زودرس را نمایان ساختهاند.
بوی بد دهان
امروزه 40% از جمعیت جهان از مشکل
بوی بد دهان یا (Halitosis) رنج میبرند. بوی بد دهان ممکن است، به علل ذیل ایجاد شود:
- مواد غذایی، باقیمانده ذرات غذا در بین دندانها، همچنین بعضی از مواد غذایی نظیر سیر و پیاز و مشروبات الکلی تولید بوی بد دهان میکنند.
- بیماریهای دهان و دندان و عدم رعایت کامل بهداشت دهان و دندان میتواند باعث ایجاد بوی بد گردد.
- خشکی دهان باعث باقیماندن سلولهای مرده روی سطح زبان و لثهها میشود. تجزیه سلولهای مرده سبب ایجاد بوی بد میگردد.
- بیماریها: عفونتهای ریوی، بیماریهای کلیوی، نارسائی کبدی، دیابت کنترل نشده، ریفلاکس یا برگشت اسید معده به مری (ترش کردن معده) و سکسکه نیز میتوانند در پیدایش عارضه بوی بد دهان مؤثر باشند.
- وضعیت دهان، بینی و گلو: در صورتیکه عفونتهای سینوسی از طریق مجرای بینی به گلو راه یابد، تنفس را بدبو میکند. اگر تنفس کودکی بدبو شد، ممکن است شیئی کوچکی را در سوراخ بینی خود فرو کرده باشد (جسم خارجی بینی). برونشیت و عفونتهای مجاری تنفسی نیز از سایر عوامل مؤثر در ایجاد این عارضه بشمار میروند.
- استعمال دخانیات: سیگار کشیدن دهان را خشک و تنفس را بدبو میکند و در درازمدت انواع بیماریهای دهان و دندان را ایجاد خواهد کرد.
- رژیم غذایی سخت: ضمن روزه یا رژیمهای غذایی سخت به علت کاهش غلظت پارهای از مواد شیمیایی در خون، ممکن است مشکل بوی بد دهان ایجاد شود.
يکشنبه 16/10/1386 - 11:4
دنیای گیاهان و حیوانات
جغرافیای طبیعی آفریقا:
قاره آفریقا یکی از پنج قاره جهان و از حیث بزرگی دومین قاره پس از
آسیا می باشد . مساحت آن 30335000 کیلومتر مربع است که به این مقدار 20% خشکی های جهان را داراست . آفرقا به واسطه
تنگه سوئز و
صحرای سینا به آسیا اتصال داشته و هم اکنون توسط کانال سوئز از آن جدا شده است .
در شمال آفریقا
دریای مدیترانه، در غرب آن،
اقیانوس اطلس و در شرق آن نیز
اقیانوس هند و
دریای سرخ و
خلیج عدن قرار دارد.
قسمتهای شمالی و مرکزی این قاره پوشیده از صحرایی بی آب و علف است و بزرگترین صحرای جهان به نام
صحرای بزرگ آفریقا با 8400000 کیلومتر مربع مساحت، در آن قرار دارد.
اما دو منطقه شمال آن در مجاورت دریای مدیترانه و جنوب این قاره معتدل و حاصلخیزی می باشند.
خط استوا این قاره را به دو بخش تقریبا مساوی تقسیم می کند به همبن دلیل بیشتر مساحت آفریقا در منطقه مدارین ( مدار راس السرطان و مدار راس الجدی ) قرار گرفته که گرمای زیاد آنرا توجیه می کند.
آب و هوای مناطق مجاور با آبهای اقیانوس، گرم و مرطوب ( شرجی ) است، باران های سیل آسا فرو می ریزد و لذا این نواحی پوشیده از جنگلهای استوایی می باشند.
بزرگترین رود جهان که
نیل نام دارد از رشته کوههایی در مرکز این قاره سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود 6671 کیلومتر به دریای مدیترانه می ریزد.
یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان، یعنی تمدیان مصریان باستان نیز در کنار همین رود شکل گرفت . قدمت این تمدن به چهار الی پنج هزار سال پیش می رسد .
اهرام ثلاثه و معابد دیگر از جمله آثار این دوره می باشد . در قستهای مرکزی آفریقا رشته کوههایی قرار گرفته و بلندترین قله این قاره
کایمانجارو نام دارد. این قله با 5895 متر ارتفاع بیست و یکمین قله جهان محسوب می گردد.
همچنین سومین دریاچه جهان از حیث بزرگی با 68800 کیلومتر مربع مساحت، به نام
دریاچه ویکتوریا در شمال کشور
تانزانیا جای گرفته است.
قاره آفریقا از حیث منابع زیرزمینی یکی از غنی ترین قاره های جهان است. تقریبا تمام
الماس جهان و بیش از یک سوم
طلاهای کشف شده متعلق به این قاره می باشد. لازم به ذکر است که بعضی از سرشارترین منابع
مس جهان در غرب دریاچه های داخلی قرار دارد.
این قاره از حیث تنوع جانوری نیز در مکان بالایی ایستاده است . جانورانی مانند
زرافه،
اوکایی،
اسب آبی،
گوریل،
شیر،
پلنگ،
کرگدن دو شاخ،.
گورخر آفریقایی،
آهو،
بوفالوی آفریقایی،
فیل آفریقایی،
مرغ گینه،
کفتار آفریقایی، انواع
مارها،
شترمرغ صحرایی، انواع
تمساحها و انواع حشرات.
تمدن و تاریخ آفریقا:
همانطور که گفته شد قاره آفریقا محل پذیرش یکی از قدیمیترین تمدنهای جهان در دره نیل می باشد و تمدن مصری با چهار هزار سال سابقه در ردیف کهنترین تمدن ها یعنی تمدن
بین النهرین جای دارد.
داخل این قاره تا قرن 15 میلادی ناشناخته و نفوذ به آن به دلیل موانع بی شمار طبیعی غیرممکن می نمود و البته هنوز هم شناسایی کامل آن میسر نگشته است. در ایام باستانی کوششهایی برای نفوذ به عمق این قاره انجام شد. هرودوت در قرن پنم قبل از میلاد و هیئت اعزامی نرون ( امپراطور روم ) در قرن اول بعد از میلاد، هردو برآمدند تا یکی از معماهای قدیم یعنی کشف منبع نیل را حل کنند، ولی ناکام ماندند.
در سال 146 قبل از میلاد، دولت کارتاژ که در شمال آفریقا، حکومت بسیار نیرومندی تشکیل داده بود از رومی ها شکست خورد و به این ترتیب شمال آفریقا برای مدت زیادی تحت استعمار رومیان درآمد.
در قرن هفتم میلادی مطابق با قرن اول هجری پای مسلمانان به آفریقا باز شد و در مدت چند قرن پس از آن سراسر شمال آفریقا تحت سلطه آنان قرار گرفت. مسلمانان حتی از طریق شمال آفریقا و
تنگه جبل الطارق به اندلی ( اسپانیا ) حمله کردند و سالها در آن به حکومت پرداختند.
آخرین حکومتهای مسلمانان مربوط به دوران عثمانی در قرون 17 و 18 و 19 می باشد.
اما در قرن 15 اروپائیان شروع به جستجوی سواحل آفریقا کردند. در همین ایام توانستند قاره آفریقا را از قسمت جنوبی آن دور بزنند ( دماغه افیدیک----) در قرون 16 و 17 میلادی به تدریج پای سوداگران پرتغالی، هلندی، فرانسوی، بریتانیایی به این قاره باز شد و سرانجام جستجوی « سپیک » در سال 1876 و دیگران سرچشمه رود نیل را مکشوف ساخت.
کشف ثروت سرشار در داخل این قاره، باعث استعمار پر دامنه آن از سوی اروپائیان شد، به طوریکه در سال 1912 این قاره بین دول اروپائی تقسیم شد و تنها مصر و
حبشه و
لیبی تا حدودی استقلال داشتند.
پس از
جنگ جهانی اول، مستعمرات
آلمان بین
فرانسه و
انگلستان تقسیم گردید. در دومین سال جنگ جهانی دوم، یعنی در سال 1941 آلمان به کمک متحد خود یعنی
ایتالیا به شمال آفرقا شتافت و توانست تا نزدیکی های کانال سوئز نیز پیشروی کند. در این منطقه جنگ های بسیار مهمی بین متحدین و متفقین به وقوع پیوست و نقطه عطف جنگ جهانی دوم نیز در این منطقه رقم خورد.
اما با تلاشهای گسترده بریتانیا که در مصر مستقر بود و با کمک های آمریکا، متحدین در این ناحیه شکست خوردند و سرانجام بقایای سپاه آلمان در سال 1943 از این قاره خارج گشتند.
پس از جنگ جهانی دوم، به تدریج تمامی کشورهای این قاره زیر نظر سازمان ملل متحد به استقلال رسیدند.
منابع:
اطلس کامل گیتاشناسی / لغت نامه دهخدا
يکشنبه 16/10/1386 - 11:3
آموزش و تحقيقات
الکلها ترکیباتی هستند که دارای گروه هیدروکسیل میباشند. فرمول کلی آنها ROH است که در آن R یک گروه آلکیل یا آلکیل استخلاف شده است. |
دید کلی
اگر ، بعنوان یک
شیمیدان آلی ، قرار بود ده
ترکیب آلیفاتیک انتخاب کنید و سپس در جزیرهای رها شوید، شما قطعا
الکلها را برمیگزیدید. شما میتوانید از آنها تقریبا هر ترکیب آلی دیگر را بسازید،
آلکیل هالیدها ،
آلکنها ،
اترها ،
آلدئیدها ،
کتونها ،
اسیدها ،
استرها و دهها ترکیب دیگر.
از آلکیل هالیدها ، میتوانید
واکنشگرهای گرینیار را بسازید و از واکنش این واکنشگرها با آلدئیدها و کتونها الکلهای پیچیدهتری را بدست آورید و غیره. در آن جزیره دور افتاده ، از الکلهای خود ، نه فقط بعنوان ماده خام استفاده میکنید، بلکه آنها را به دفعات ، بعنوان
حلال برای انجام واکنشها و برای متبلور کردن فراوردهها بکار میبرید.
اهمیت الکلها
ما نمیتوانیم در هیچ یک از بخشهای شیمی آلی خیلی جلو برویم، بدون اینکه به الکلها بربخوریم. الکلها در استخلاف هسته دوستی بعنوان
سوبسترا و بعنوان هستهدوست شرکت میکنند. مهمترین و سادهترین اثر
کاتالیزوری متعلق به الکلهاست که در شیمی انواع ترکیبها ، در لوله آزمایش و در ارگانیسم زنده ، نقش کلیدی برعهده دارد.
الکلها به آلکیل هالیدها و سایر ترکیباتی که استخلاف هستهدوستی انجام میدهند، تبدیل میشوند، استخلافی که معرفی انواع گروههای عاملی در یک
مولکول را امکان پذیر میسازد. الکلها امکان دسترسی ما به ترکیبهایی با حالتهای
اکسایش بالاتر ، یعنی آلدئیدها ، کتونها و
اسیدهای کربوکسیلیک را فراهم میسازند.
ساختار الکلها
فرمول عمومی الکلها ، ROH است که در آن ، R یک گروه آلکیل یا آلکیل استخلاف شده است. این گروه میتواند نوع اول ، دوم یا سوم باشد، ممکن است زنجیرباز یا حلقهای باشد، ممکن است دارای یک
اتم هالوژن ، هیدروکسیلهای بیشتر یا یکی از بسیاری گروههای دیگری باشد که فعلا برای ما ناآشنا است.
همه الکلها ، دارای گروه هیدروکسیل (
-OH) هستند که بعنوان گروه عاملی ، خواص مشخصه این خانواده از ترکیبها را تعیین میکند. تغییر و تنوع در ساختار R میتواند بر سرعت واکنشهای الکلها و حتی در موارد معدودی بر نوع واکنشها نیز تاثیر گذارد.
|
فنل |
نکتهای در مورد تفاوت الکلها و فنلها
ترکیباتی که در آنها گروه هیدروکسیل مستقیما به یک حلقه آروماتیک متصل است، الکل نیستند، بلکه این ترکیبات ، فنل هستند و با الکلها آنچنان تفاوت فاحشی دارند که آنها را در مبحثی دیگر باید مورد بررسی قرار داد.
طبقهبندی الکلها
الکلها بسته به نوع
کربن حامل گروه OH
- ، به سه دسته نوع اول ، نوع دوم یا نوع سوم طبقهبندی میشوند:
C(R)_3-OH ، C(R)_2H-OH ، CR(H)_2-OH .
یک واکنش اکسایش که مستقیما با دخالت اتمهای
هیدروژن متصل به کربن حامل گروه OH
- انجام میشود، در طبقه از الکلها ، روندی کاملا متفاوت دارد.
اما ، معمولا ، الکلهای طبقات مختلف ، فقط از نظر سرعت یا مکانیسم واکنش و به هر طریقی هماهنگ با ساختارشان ، با هم تفاوت دارند. بعضی از استخلافها میتوانند آنچنان بر واکنش پذیری یک الکل تاثیر گذارند که آن را با الکلهای طبقههای دیگر مشابه سازند.
منابع صنعتی الکلها
الکلها ، موادی این چنین مهم در شیمی آلیفاتیک ، نه تنها باید از نظر واکنشها بسیار گوناگون و تنوع پذیر باشند، بلکه به مقدار زیاد و با قیمت ارزان نیز باید قابل تهیه باشند. برای بدست آوردن الکلهای سبک که تکیهگاه سنتز آلی آلیفاتیک هستند، سه روش اصلی وجود دارد، روشهایی که میتوانند همه منابع مواد آلی را مورد استفاده قرار دهند. یعنی
نفت ،
گاز طبیعی ،
زغال سنگ و
زیست توده. این سه روش عبارتند از:
علاوه بر این سه روش اصلی ، روشهای دیگری نیز با کاربرد محدود وجود دارند. بعنوان مثال ،
متانول از هیدروژندار کردن کاتالیزوری مونوکسید کربن بدست میآید. مخلوط هیدروژن و مونوکسید کربن با نسبت ضروری ، از واکنش
آب با
متان ، آلکانهای دیگر ، یا زغال سنگ در دمای بالا بدست میآید.
خواص فیزیکی الکلها
دمای جوش
در میان هیدروکربنها ، به نظر میرسد که عوامل تعیین کننده دمای جوش ، عمدتا
وزن مولکولی و شکل مولکول باشند. در الکلها ، با افزایش تعداد کربن ، دمای جوش بالا میرود و با شاخهدار کردن زنجیر ، دمای جوش پایین میآید، اما نکته غیر عادی در مورد الکلها این است که آنها در دمای بالا به جوش میآیند. این دمای جوش بسیار بالاتر از دمای جوش هیدروکربنها با وزن مولکولی یکسان است و حتی از دمای جوش بسیاری ترکیبها با قطعیت قابل ملاحظه بالاتر است.
دمای جوش بالای آنها ، به علت نیاز به
انرژی بیشتر برای شکستن
پیوندهای هیدروژنی است که مولکولها را در کنار هم نگه داشتهاند.
حل شدن الکلها
رفتار الکلها بعنوان حل شده نیز توانایی آنها برای تشکیل پیوندهای هیدروژنی را منعکس میکند. برخلاف هیدروکربنها ، الکلهای سبک با آب امتزاجپذیرند. از آنجا که
نیروهای بین مولکولی الکلها همانند نیروهای بین مولکولی آب است، دو نوع مولکول با یکدیگر قابل اختلاط هستند. انرژی لازم برای شکستن یک پیوند هیدروژنی بین دو مولکول آب یا دو مولکول الکل ، با تشکیل یک پیوند هیدروژنی بین یک مولکول آب و یک مولکول الکل تامین میشود.
يکشنبه 16/10/1386 - 11:1
بیماری ها
دندان بهترین نقش و سختترین ساختار را در فک انسان و بسیاری از جانوران مهرهدار دارد. عمده ترین کاربرد دندان ، تکه تکه و آسیاب کردن غذاها میباشد. علاوه بر این ، در انسانها ، دندان نقش بسیار مهمی در تکلم و ادای صحیح کلمات ایفا میکند. |
هر فرد در دوره زندگیش دارای دو سری دندان میشود. |
دندانهای شیری (Deciduous Teeth)
تعداد
دندانهای شیری بیست عدد بوده که بطور مساوی در هر فک جای میگیرد. پس از مدتی سی و دو دندان اصلی به مرور جایگزین دندانهای شیری میگردند. از آنجا که دندانهای شیری پایه و اساس دندانهای اصلی و دائمی هستند، مراقبت از آنها و رعایت
اصول بهداشت دهان و دندان ضروری میباشد. این دندانها 20 عدد (10 عدد در هر آرواره) میباشند که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین ، یک دندان نیش ، دو دندان آسیاب کوچک قرار گرفته است. تکامل دندانهای شیری از دوره جنین شروع میشود و در آمدن آنها پس از تولد و از شش ماهگی شروع میشود.
دندانهای دایمی (Dermanent Teeth)
این دندنها 33 عدد (16 عدد در هر آرواره) میباشند که در نیمه هر آرواره دو دندان پیشین ، یک عدد دندان نیش ، دو دندان آسیاب کوچک و سه دندان آسیاب بزرگ قرار دارد. رویش دندانهای دایمی از شش ماهگی شروع و آخرین دندانهای آسیاب بزرگ به نام
دندانهای عقل در سنین بیست سالگی در میآیند. توضیح اینکه دندانهای آسیای بزرگ فاقد دندانهای شیری هستند. سی و دو دندان دائمی ، به شرح ذیل تقسیم بندی و نامگذاری شدهاند.
دندانهای پیش
به چهار دندان جلویی در فک بالا و پائین ( جمعا“ هشت دندان )، دندانهای پیش گفته می شود. دندانهای پیش بزرگ، تخت و دارای لبه تیز و باریک هستند که برای بریدن لقمه کاربرد دارند .دندانهای پیش تک ریشه ای هستند.
دندانهای نیش
در طرفین دندانهای پیش ، دندانهای نیش قرار دارند. شکل و ساختار آنها ضخیم و برجسته است که منتهی به یک سر تیز و برنده میشوند. این دندانها برای بریدن قطعات گوشت بسیار مناسبند.
دندانهای آسیای کوچک
کنار هر دندان نیش ، دو دندان آسیای کوچک (جمعا“ هشت عدد) قرار دارند که فاصله بین دندانهای نیش تا آسیای بزرگ را پر میکنند. سطح روی آنها پهن و تخت و لبههای آنها تیز و عاج دار میباشد. دندانهای آسیای کوچک کنار نیشها ، دو ریشهای و دندانهای آسیای کوچک کنار آسیاهای بزرگ ، تک ریشهای هستند. در فک پائینی ، تمامی دندانهای آسیای کوچک ، تک ریشهای میباشند.
دندانهای آسیای بزرگ
سه دندان آخر در طرفین فکهای بالا و پائین ، دندانهای آسیای بزرگ هستند که شمار آنها جمعا“به دوارده عدد میرسد که به ترتیب آسیای اول ، دوم ، سوم نامیده میشوند. دندانهای آسیای اول ، دقیقا“ کنار دومین دندان آسیای کوچک قرار داشته و به دندانهای آسیای شش سالگی هم معروف میباشند.
دندان عقل
دندانهای آسیای بزرگ سوم که به دندان عقل نیز معروف میباشند، در انتهای فکها واقع شده و معمولا“ بین 16 تا 20 سالگی شروع به در آمدن میکنند. از آنجایی که دندانهای عقل ، آخرین دندانهایی هستند که در میآیند، عمدتا“روی فک جای کافی برای رشد آنها باقی نمیماند. اگر دندانها بهم فشرده و فک کوچک باشد، ممکن است دندانهای عقل زیر سایر دندانها یا
استخوان فک نهفته شوند. اگر تنها قسمتی از دندان عقل دربیاید ایجاد درد و ناراحتی خواهد کرد که در آن صورت باید با جراحی از دهان خارج شود.
بین دندانهای عقل و آسیای بزرگ اول ، دندانهای آسیای بزرگ اول دندانهای آسیای بزرگ دوم یا دندانهای آسیای دوازده سالگی وجود دارد. دندانهای آسیای بزرگ ، دندانهای درشتی هستند که سطح آنها پهن بوده و برای آسیا ب کردن و جویدن غذا کاربرد دارند. آسیاهای بزرگ واقع بر روی فک بالایی ، ریشههای مجزا دارند ولی دندانهای آسیای بزرگ فک پائینی ، دو ریشهای هستند.
ساختمان دندان
هر دندان دارای یک قسمت خارج از
لثه به نام
تاج و قسمت دیگری درون آرواره به نام
ریشه میباشد که مرز بین این دو قسمت را گردن یا یقه دندان مینامند. ریشه دندان در درون حفرهای از استخوان فک قرار گرفته که این استخوان از نوع نابالغ میباشد. تاج دندان از داخل به خارج شامل مغز ،
عاج ،
مینا است و ریشه دندان از داخل به خارج شامل مغز ، عاج ، سیمان و لیگمان دور دندانی یا پریودونت میباشد.
مغز دندان
در وسط دندان حفرهای قرار دارد که این حفره در قسمت تاج ، وسیع بوده و
اطاقک پالپی و در قسمت ریشه ،
کانال ریشهای نامیده میشود.
پالپ دندان شامل ماده زمینهای ، الیاف کلاژن ظریف ،
سلولهای فیبربلاست ،
ماکروفاژ ،
پلاسما سل ،
لنفوسیت ،
رگهای خونی و رشتههای عصبی میباشد که عروق و اعصاب از سوراخی در عمق ریشه به نام سوراخ راسی به درون مغز وارد میشوند. در محیط مغز سلولهای سازنده عاج قرار گرفتهاند.
عاج
عاج بافت مینرالیزهای شبیه استخوان میباشد که در اطراف مغز دندان ، هر تاج و ریشه ، قرار گرفته و ضخامت عمده دندان را تشکیل میدهد. مواد معدنی عاج عمدتا از
نمکهای کلسیم به صورت
بلورهای هیدروکسی آپاتیت میباشد که حدود 70 در صد وزن خشک آن را تشکیل میدهند. ماتریکس عاج حاوی الیاف کلاژن نوع I و
کیکوز امینو گلیکان میباشد که توسط سلولهای سازنده عاج (ادونتوبلاست) سنتز و ترشح میگردند. عاج از نظر فیزیکی سفت تر از استخوان و زرد رنگ میباشد. عاج توسط
سلولهای ادونتوبلاست ساخته میشود و زاویه این سلولها به نام
زاویه تومز (Tomes Fibr) نامیده میشود. زاویه تومز در عاج ، درون لولههای باریکی به نام لولههای عاجی قرار میگیرند.
در سطح ، رو به حفره مغزی تا پایان عمر ادامه مییابد. بنابراین با پیشرفت سن بر ضخامت عاج افزوده میشود و از صحت حفره مغزی کاسته میگردد. عاج ساخته شده در حد فاصل سلولهای ادونتوبلاست و عاج معدنی شده که فاقد مواد معدنی میباشد، پیش عاج نامیده میشود. عاج ، بر خلاف استخوان در صورت از بین رفتن سلولهای ادونتوبلاستی برای مدتها باقی میماند و این امر حفظ دندانهای فاقد مغز زنده را امکانپذیر میسازد. عاج به علت حضور زوایای تومز و انتهاهای عصبی آزاد در درون لولههای عاجی ، بافتی حساس میباشد و همه تحریکات وارده به عاج به صورت درد دریافت میشود. به همین دلیل سطح عاج در
تاج دندان توسط مینا و در ریشه توسط سیمان پوشیده شده است.
مینا
مینا به عنوان لایه محافظی برای عاج تاج دندان محسوب میشود. مینا سختترین بافت بدن به شمار میرود که حدود 97 درصد آنرا مواد معدنی تشکیل میدهد که عمدتا به صورت بلورهای هیدروکسی آپاتیت میباشند. ماتریکس آلی مینا فاقد
کلاژن و حاوی پروتئینهای ویژهای به نام
آمیلوژن (Amelogenin) و
انملین (Enamelin) میباشد. ماتریکس مینا توسط سلولهایی به نام
آمیلوبلاست سنتز و ترشح میگردد که این سلولها در مرحله تکامل جوانه دندانی در سطح مینا قرار دارند و چون پس از در آمدن دندن از بین میروند، مینا غیر قابل ترمیم است و هیچگونه آسیب وارده به آن جداره جبران نمیگردد.
از نظر میکروسکوپی مینا از میلهها یا منشورهای مینایی تشکیل شده که از عمق به سطح قرار گرفتهاند و در اطراف هر منشور مینا ناحیه غنی از مواد آلی به نام
غلاف مینایی یا غلاف منشوری وجود دارد و ماده مینایی بین منشورهای مینایی را
مینای بین منشوری مینامند. آخرین محصول سلولهای آمیلوبلاست در سطح مینا لایه ظریفی را تشکیل میدهد که
کوتیکول مینا نامیده میشود. مینا از نظر فیزیکی به رنگ سفید میباشد که سطح دندان حداقل میباشد (عاملی که به شروع پوسیدگی در این نواحی کمک میکند).
سیمان دندان
سیمان بافتی شبیه استخوان ولی فاقد سیستمهای هاوسی و
رگهای خونی است که در سطح خارجی عاج را در ناحیه ریشه دندان میپوشاند. سیمان در نزدیکی یقه دندان نازک و در عمق ریشه ضخیم میباشد. سیمان نزدیک یقه و همچنین سیمانی که در مجاورت عاج قرار دارند، فاقد سلول است و به سیمان بی سلول مرسوم است. ولی در بقیه جاها سیمان سلول دار بوده و حاوی سلولهایی به نام
سمنتوسیت میباشد. به علت سیمان سازی ، ضخامت سیمان با پیشرفت سن افزایش مییابد.
لیگمان دور دندان
لیگمان دور دندان
بافت همبند متراکمی است که هم به عنوان ضریع عمل میکند و هم اتصال محکمی را بین ریشه دندان و استخوان بوجود میآورد. این لیگمان در سطح رو به استخوان حاوی
استئوبلاست و
استئوکلاست و در سطح رو به سیمان حاوی
سمنتوبلاست میباشد. بافت همبند تشکیل دهنده لیگمان دور دندانی ، فاقد الیاف الاستیک و حاوی رگهای خونی و لنفی و اعصاب ، مخصوصا در سطح مجاور سیمان میباشد. الیاف کلاژن لیگامان دور دندانی به صورت دستههای متعدد افقی و مایل ، سیمان ریشه را به استخوان فک چسباندهاند. ترتیب قرار گیری و انعطاف پذیری این الیاف جابجایی محدود دندان و انجام
عملیات ارتودنسی را امکانپذیر میسازد و همچنین به عنوان ضربه گیر از وارد شدن ضربه مستقیم به دندان و ساییدگی آن جلوگیری میکند. فعالیتهای متابولیک و سنتز کلاژن در لیگامان دور دندانی دارای شدت بالایی است و به همین دلیل هر گونه اختلال در سنتز کلاژن باعث اختلال در ساختمان لیگامان و لق شدن دندانها میگردد.
لثه (ْgum)
لثه قسمتی از
مخاط دهان میباشد که بطور محکم به پریوست استخوان فک در فک فوقانی و تحتانی چسبیده است.
اپیکلیوم لثه در سطح رو به حفره دهانی از نوع سنگفرشی مطبق شاخی است که بافت همبند زیرین آلن دارای پاپیهای بلندی میباشد. در سطح مجاور دندان ، اپیکلیوم لثه ضخیم شده و به سطح مینا چسبیده است و سلولهای اپیکلیال توسط اتصالات نیمه دسموزوم به این لایه متصلند. این اتصالات با یشرفت سن به طرف ریشه عقب نشینی کرده و باعث نمایان شدن ریشه میگردند.
يکشنبه 16/10/1386 - 10:59
بیماری ها
کلیات گیاه شناسی
شاه پسند وحشی از گیاهانی است که در
روم قدیم مورد پرستش و تقدیس مردم بود و از آن برای تبرک خانه ها و معابد استفاده می کردند . چون دارای خاصیت ضد خونریزی است گفته می شود که آنرا روی زخم های مسیح ریختند و خونریزی قطع شد و روی این اصل در قدیم به آن گیاه صلیب Herb of the Cross می گفتند .
این گیاه در نواحی جنوب
آسیا ،
آفریقا و
اروپا در حاشیه جاده ها و دشت ها و مزارع می رویند در
ایران در مناطق شمال ایران و اطراف
تهران ،
فارس ،
شیراز و نواحی جنوب می روید .
قسمت مورد استفاده این گیاه برگها و سر شاخه های سبز آن است در اثر مالش دادن بوی مطبوعی در تمام قسمت های این گیاه منتشر می شود ولی طعم آن گس و تلخ است
ترکیبات شیمیایی
شاه پسند وحشی دارای مواد شیمیایی مختلفی نظیر تانن ،موسیلاژ ، ساپونین ، وربی نالین Verbenalin ، بتاکاروتن و ماده ای تلخ می باشد .
خواص داروئی
شاه پسند وحشی از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است
- قابض و ضد تشنج است
- برای از بین بردن آب آوردگی بدن مفید است و بدین منظور باید آنرا با ملاس چغندر خورد .
- برای تقویت قلب مفید است .
- خون را تمیز و تصفیه می کند .
- عرق آور است .
- مقدار شیر را در مادران شیرده زیاد می کند .
- کر م معده را کشته و از بین می برد .
- خلط آور است .
- برای برطرف کردن سرماخوردگی مفید است .
- کمیود ویتامین C را درمان می کند .
- برای درمان ناراحتی های پوستی مفید است .
- بیماری زردی را برطرف می کند .
- برای رفع خونریزی لثه مفید است .
- سنگ کلیه و مثانه را خارج می سازد.
استفاده خارجی - برای ورم مخاط دهان و گلو ، جوشانده آنرا غرغره کنید .
- کمپرس آنرا روی ضرب دیدگی بگذارید .
- زخم و بریدگیها را با ضماد آن درمان کنید .
- برای رفع خستگی پس از کار روزانه از حمام شاه پسند استفاده کنید بدین منظور مقدار 200 گرم برگهای گیاه را در دولیتر آب ریخته و حرارت دهید تا بجوش آید سپس آنرا روی چراغ برداشته و بگذارید مدت 15 دم بکشد بعد آنرا صاف کرده و در وان حمام بریزید و برای مدت 20 دقیقه در آن دراز بکشید تا خستگی عضلات برطرف شود .
طرز استفاده : دم کرده : یک قاشق چایخوری برگهای خشک شده این گیاه را در یک فنجان آب جوش ریخته و برای مدت 10 دقیقه دم کنید سپس صاف کرده و به مقدار یک فنجان سه بار در روز بنوشید .
جوشانده : مقدار 40-50 گرم برگهای خشک شده این گیاه را در یک لیتر آب جوش ریخته وب گذارید بمدت 5 دقیقه بارامی بجوشد سپس آنرا صاف کنید .
اسانس : قوی تر از
تنطوره می باشد و از مغازه برخی از داروخانه ها می توان خریداری کرد مقدار مصرف آن یک تا دوقطره در یک لیوان آب می باشد .
مضرات : خوردن زیاد این گیاه ضربان قلب را کم می کند و باعث تحریک روده ها و رحم می شود بنابراین کسانیکه ناراحتی قلبی دارند و یا خانم های حامله باید در خوردن آن احتیاط کنند .
يکشنبه 16/10/1386 - 10:58
بیماری ها
کلیات گیاه شناسی
زرشک درختچهای است دارای ساقه خاردار که ارتفاع آن تا 4 متر نیز میرسد. چوب این درخت قهوهای ، قرمز و یا زرد رنگ میباشد. برگهای آن بیضی شکل با دندانههای ارهای و گلهای آن خوشهای و زرد رنگ است. شاخههای زرشک تیغ زیادی دارد. میوه زرشک قرمز رنگ ، گوشتی ، بیضوی شکل و دارای طعمی ترش است. قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه ، پوست ریشه و ساقه ، برگ گل و میوه آن است.
ترکیبات شیمیایی
در تمام قسمتهای این گیاه آلکالوئیدهای
بربرین Berberine ،
اکسیاکانتین Oxyaconthine ،
بربامین Berbamine وجود دارد. مقدار آلکالوئید در پوست ریشه زرشک بیشتر از قسمتهای دیگر این گیاه است. میوه زرشک دارای حدود 4 درصد مواد قندی ، 65 درصد
اسید مالیک و
اسید تارتاریک و مقداری
صمغ میباشد. زرشک گونههای مختلف دارد که مهمتر از همه آنها دو نوع است که یکی به نام زرشک بیهسته و دیگری زرشک با هسته (دارای دو هسته) میباشد.
خواص داروئی
- صفرابر است.
- دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتیهای دهان غرغره کنید.
خواص ریشه و پوست ساقه
- صفرابر و مسهل است.
- کبد را پاک و تقویت میکند.
- اعمال دستگاه گوارش را منظم میکند.
- سوء هاضمه را از بین میبرد.
- بیاشتهایی را برطرف میکند.
- برای رفع یبوست مفید است.
- در درمان یرقان و زردی موثر است.
- نقرس و رماتیسم را برطرف میکند.
- خانمهائی که بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند.
- آنهائی که مبتلا به ورم طحال هستند میتوانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند.
- واریس را درمان میکند.
- برای معالجه بواسیر نافع است.
- برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است.
- فشار خون را پائین میآورد.
- برای شست و شوی چشم میتوانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید.
خواص برگ
- آب آوردگی بدن را برطرف میکند.
- اسهالهای مزمن را درمان میکند.
- برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین C میباشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید دارد.
- جویدن برگ زرشک باعث محکم شدن لثه و دندان میشود.
- درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید.
طرزاستفاده
- جوشانده زرشک: مقدار 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آنرا بجوش بیاورید سپس آنرا از روی اجاق برداشته بگذارید برای مدت 10 دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید. مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست.
- دم کرده زرشک: مقدار 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت 10 دقیقه بماند سپس آنرا با شکر یا عسل مخلوط کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست.
مضرات
مصرف مقدار زیاد زرشک و یا ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست زیرا رحم را تحریک میکند و ممکن است باعث سقط جنین شود.
يکشنبه 16/10/1386 - 10:57
بیماری ها
کلیات گیاه شناسی
خرما میوه ای بسیار قدیمی است و نام آن در
کتاب مقدس 42 بار تکرار شده است . این میوه پرخاصیت برای مردم شکورهای
اروپایی و
آمریکایی تا حدی ناآشنا است و آنرا فقط در کیک و
شیرینی مصرف می کنند ولی در
خاورمیانه و مخصوصا در کشورهای عربی بعنوان یک غذای اصلی بکار می رود .یهودیان معتقدند درخت خرما در
فلسطین و یا
اسرائیل امروزی بفراوانی وجود داشته است بطوریکه در ناحیه بین دریای
گالیله و دریای مرده جنگل بزرگی از درخت خرما بوده است .مسلمانان معتقدند که
حضرت محمد صلیاللهعلیهوآلهوسلم این درخت را خلق کرده اند . در دیانت
مسیح ، برگ درخت خرما سنبل و نشانه شهادت و روح شهدائی است که در راه دیانت حضرت مسیح جان باخته اند .
ترکیبات شیمیایی
خرما دارای 25 درصد
ساکاروز ، 50درصد
گلوکز ، و مواد
آلبومینوئیدی ،
پکتین و آب می باشد . بعلاوه دارای ویتامینهای مختلف منجمله ویتامین A,B,C,E و مقداری املاح معدنی می باشد .
خواص داروئی: درخت خرما خواص بیشماری دارد و می توان گفت که از تمام قسمتهای این درخت می توان استفاده کرد و یک ضرب المثل عربی می گوید که خواص درخت خرما باندازه روزهای سال است.از برگ و شاخه درخت خرما سبد و فرش تهیه می کنند . از هسته آن نان و از
میوه خرما
شراب و
عسل . همانطور که می دانیم خرما تنها میوه ایست که در
صحرا وجود دارد و طبیعت این درخت را به مردم صحرا داده است که تمام احتیاجات خود را از آنر فع می کنند . مردم صحرا هسته درخت خرما را در کرده و از آن نان می پزند یا در این هسته را بو داده و از آن بعنوان
قهوه استفاده می کنند زیرا دم کرده آن بسیار مطبوع است و یا حتی این در را در آب برای چند روز خیس کرده و بعنوان غذای مقوی به
شترهای خود می دهند و معتقدند که این غذا از
گندم و جو مقوی تر است . اعراب از قدیم اعتقاد داشتند که خرما انرژی
خورشید را گرفته و در خود ذخیره می کنند و این انرژی با خوردن خرما به بدن آنها منتقل می شود . اعراب از خرمای کال نیز استفاده می کنند و معتقدند که اثرات درمانی بسیاری درد منجمله خرمای سبز تقویت کننده اعمال جنسی و
انرژی زا یم باشد . حتی هسته خرمای سبز را نیز دم کرده و پمادی از آن تهیه می کنند که برای زخمهای آلات تناسلی بکار می رود .
اثر دیگر معجزه آسای هسته خرما از بین بردن تورم پلک های چشم است برای این منظور پمادی از در هسته خرما درست کرده و آنرا روی چشم می گذارند این پماد برای رشد مژه های چشم نیز بهترین دارو است .زندگی پرمشغله و ناراحتی های روانی که میل جنسی را در بعضی از اشخاص از بین می برد بهترین علاجش خوردن مداو م خرما است که میل جنسی را باین اشخاص باز می گرداند . در زمانهای قدیم همواره خرما را برای قدرت و انرژی بکار می برده اند و هنوز بهترین میوه برای بازیافتن انرژی و قدرت جوانی است .گلهای درخت خرما نیز خاصیت دارویی دارند . طعم گلهای درخت خرما تلخ است و اثر مسهلی درد .
مضرات : مواظب باشید در خوردن آن افراط نکنید زیرا دارای
قند زیادی است . در این صورت آنهایی که
لوزالمعده حساس دارند و یا آنهایی که بیماری قند در خانواده آنها وجود دارد باید کمتر از این میوه استفاده کنند.
يکشنبه 16/10/1386 - 10:55