به مناسبت انتخاب مجدد عادل فردوسی پور به عنوان برترین گزارشگر فوتبال ایران در آستانه ده سالگی نود بدون اغراق باید اشاره داشت كه برنامه «عادل فردوسیپور» به نام «نود» یكی از پربینندهترین یا شاید پربینندهترین برنامه زنده تلویزیونی باشد كه در زمان برگزاری لیگ برتر فوتبال ایران، هر دوشنبه شب پخش میشود.
برنامه نود سابقهای نه ساله دارد و اگر سری جدید آن از مرداد یا شهریور ماه 8۷ با آغاز لیگ برتر پخش شود، دهمین سال خود را تجربه خواهد كرد.در آخرین برنامه نود كه چندی پیش در پایان لیگ هفتم برتر پخش شد، مهمان استودیوی 14 در ساختمان تولید سیما بودیم و گزارشی از پشت صحنه آن تهیه كردیم، بد ندیدیم حالا كه برنامه «نود» پخش نمیشود، گزارشی از آن بنویسیم تا شما از چند و چون تهیه این برنامه، آگاهی بیشتری پیدا كنید...
برنامه «نود» قرار است ساعت حدود یازده شب برگزار شود. طبق قرارهای قبلی و هماهنگیهای انجام شده، ساعت نهو نیم شب مقابل درب بلال سازمان هستیم، پس از ورود به سازمان صدا و سیما باید خودمان را به ساختمان پخش برسانیم سر بالایی را طی میكنیم؛ سربالایی نفسگیر كه نمیدانیم كی تمام میشود؟ به هر حال به ساختمان پخش و تولید میرسیم. وارد ساختمان كه میشویم، از اطلاعات میگذریم، راهرویی باریك و پرپیچ و خم مقابلمان قرار دارد. وارد راهرو كه میشویم، به اولین نفری كه برخورد میكنیم، به سمت استودیوی «نود» می رویم: « همان استودیویی كه درش باز است و روی آن نوشته شده «استودیوی 14»...استودیوی آچار فرانسه شبكه سه!
عادل نیم ساعت قبل از برنامه وارد استودیو میشود، همچنین فیلمهای مونتاژ شدهای را كه قرار است پخش كند با خود به همراه میآورد، ابتدا در یك اتاقك كوچك به رییس گروه ورزش شبكه سه زنگ میزند و از او راجع به پخش آیتمی سوال می كند كه ممكن است شبهه ناك باشد، اما پاسخ میشنود كه مشكلی نیست، پخش كنید...
واقعا كه باید حواس شما در یك برنامه زنده تلویزیونی به همهچیز باشد، چرا كه سلیقههای مختلفی برنامههای تلویزیون را میبینند از این رو باید دست به عصا راه رفت... داخل استودیو كه میشویم... میبینیم كه گروه در حال تغییر دكور است. در این استودیو برنامههای دیگری هم پخش میشود... از این رو دكور باید تغییر كند. شاید بسیاری فكر میكنند كه میزهای بزرگی در استودیو است و یك استودیوی بسیار بزرگ در انتظار شماست، اما استودیو كوچك وفاصله میز عادل با دیگر مهمانان یك قدم بیشتر نیست، این خاصیت دوربین است كه بدین شكل همه چیز را نشان میدهد. روی سقف این استودیو پروژكتورهای زیادی به چشم میخورد، تعدادشان نزدیك به پنجاه عدد می رسد، كه از راه دور كنترل میشدند و به هر جهتی میچرخند... تعدادی از بچههای دستاندر كار مشغول تنظیم نور این پروژكتورها، تعدادی هم با عجله در حال مرتب كردن استودیو بودند. برنامه یك ربع دیگر باید شروع شود، در پشت صحنه و به قول معروف اتاق فرمان، چند خانم و آقا نشستهاند كه تلویزیونهای كوچك زیادی روبهرویشان است... یكی از آنها وظیفهاش هماهنگی با پخش است تا در زمانهای مشخص پیامهای بازرگانی و... را روی آنتن بفرستد... چند دقیقه دیگر برنامه آغاز خواهد شد. تمام گروه به بهترین شكل در حال انجام وظیفهشان هستند...حالا عادل به داخل استودیو میرود... البته پیش از اینكه وارد استودیو شود، چند دقیقهای با ما به صحبت نشست...
از او پرسیدیم كه با انتقادات چه میكنی؟ گفت: به هر حال برنامهای كه در این طیف وسیع و علاقهمند به فوتبال از تلویزیون پخش میشود، طبیعی است كه انتقادهایی هم بر آن وارد شود، ما هم این سالها به این وضع عادت كردیم و به قول معروف خو گرفته ایم،به عبارتی بهتر طبیعت كار رسانه این است كه این چنین باشد، به نظر من اگر به برنامه انتقاد یا پیشنهاد نشود، معنایش این است كه آن برنامه نتوانسته جایگاه خود را باز كند، اما همانطور كه میبینید، «نود» هر روزه كانون اخبار و توجهات است، برنامه هر هفته ما تا هفته دیگر نقد میشود... عادل در مورد مهمانان برنامه میگوید: روند كاری نود آن است كه ببینیم سوژه آن هفته چیست و سپس مهمان دعوت میكنیم.
از عادل میپرسیم تو كه با مطبوعات خیلی كم صحبت میكنی، پس آنهایی كه میخواهند با تو ارتباط برقرار كنند، چه كاری باید انجام دهند؟
عادل از همان خندههای همیشگیاش میكند و میگوید: بهترین روش این است كه به سایت برنامه نود مراجعه كنند و قسمت ارتباط با عادل فردوسیپور را كلیك و پرسشهایشان را مطرح كنند، من تمام مطالب ارسالی را میخوانم و پاسخ میدهم.
البته كه همه می دانند این سایت آنچنان كه باید قوی عمل نكرده است و هر از گاهی به علت مشكلات فنی تعطیل است!
از سوی دیگر تقریبا همه در دنیای مجازی وب دریافته اند كه جدیدترین مطالب به قلم عادل و یا در رابطه با او را می توانند در خبرگزاری پارس فوتبال و در ستون مخصوص او پیدا كنند!
عادل باید به استودیو برود. او داخل میرود ما هم در اتاق فرمان مینشینیم تا از طریق تلویزیونها و دوربینهای مختلف او را ببینیم. این برنامه با چند دوربین به تصویر كشیده میشود و كارگردان تلویزیونی در اتاق فرمان پشت دستگاه مخصوصی قرار میگیرد و نسبت به تجربه خود كه طی سالها به دست آورده، مشخص میكند كه در حال حاضر تصویر كدامیك از سه دوربینها روی آنتن برود.
درباره عادل بیشتر بدانیم
این پسر عاشق فوتبال در سال 1353 درغرب تهران، خیابان گیشا به دنیا آمد. پدرش مهندس برق و یك خواهر و یك برادر فرزندان پس از عادل هستند. آنها اصلیتی كرمانی دارند.
دوران دبستانش را در مدرسه ذوقی، راهنمایی را در مدرسه طالقانی و در نهایت دبیرستان را در دبیرستان معروف تهران، یعنی البرز گذراند...
بچه بسیار درسخوانی بود، تا جایی كه دیپلم خود را با معدل بالای 18 گرفت... از همان زمان كودكی علاقهای وافر به فوتبال داشت. ابتدا والدینش فكر میكردند كه او میرود در كوچه و خیابان فوتبال بازی میكند و از درس غافل میماند، اما زمانه طوری دیگری شد. او با یك رتبه خوب در دانشگاه صنعتی شریف دررشته مهندسی صنایع قبول شد و تحصیلاتش را تا پایان دوره فوق لیسانس ادامه داد... از طرفی او عاشق زبان انگلیسی بود، بهطور حتم میپرسید، چهطور؟ برایتان خواهم گفت.
همانطور كه از دوران كودكی علاقه عجیبی به فوتبال داشت به زبان انگلیسی هم عشق میورزید. شاید فكر نمیكرد روزی همین زبان، باعث میشود كه پلههای ترقی را طی كند. از كلاس اول دبیرستان در كلاسهای زبان نامنویسی كرد،
سال سوم دانشگاه بود كه تمامی كلاسهایش به پایان رسید. او كلاسهای استادیاش را هم قبول شد... از همان دوران نوجوانی، مجلات شوت و مچ انگلیس را هر هفته از میدان انقلاب تهیه میكرد و میخواند؛ مطالبی كه در رابطه با لیگ فوتبال انگلیس بود. شاید دلایل علاقهمندیاش به فوتبال انگلیس، همان مجلاتی باشد كه شب و روزش را گرفته بود. از هر جا كه میتوانست اطلاعات كسب میكرد، لیورپول را خیلی دوست داشت، این را همكارانش در ابرار ورزشی كه اولین روزنامه ورزشی كشور بود میگویند.
میگوید: از آنجا كه به زبانم اطمینان داشتم یك روز به سردبیر وقت ابرار ورزشی كه «اردشیر لارودی» بود، گفتم: به فوتبال علاقه دارم، میخواهم همكاری كنم. گفت: در چه زمینهای، گفتم: ترجمه... یك متنی به من داد و خداحافظی كرد، فردا رفتم دفتر روزنامه، كارم را تحویل دادم و همین شد كه همكاریام با ابرار آغاز شد. آن زمان سال سوم دانشگاه بودم...
او دوست داشت هر چه زودتر استعدادهایش را در تلویزیون به نمایش بگذارد، مردی كه زیاد از فوتبال جهان میدانست چند دفعه تست داد، اما گفتند «صدایت هنوز پخته نیست» و سرانجام قبول شد. مدتی فقط صدایش روی تصاویر فوتبال بود، آن هم برنامههای منتخب ورزشی كه فوتبال آرشیوی از شبكه سوم پخش میكرد، فوتبالهای اروپایی...
اما او كمكم استعدادهایش را نمایان كرد تا سرانجام تصویر او هم دیده شد و برای پخش مستقیم فوتبالهای باشگاهی، سر از ورزشگاهها درآورد... و دیگر كار در دنیای مطبوعات را رها كرد.
دوستان سابقش میدانند كه او در نوجوانی و كودكی طرفدار چه تیمی بود... تیمی كه در فصل گذشته با حضور یك مربی دو ملیتی ایرانی - امریكایی قهرمان لیگ هفتم شد!... اما حالا او به واقع بیطرف است، میگوید: «شاید باورش برای خیلیها مشكل باشد، اما من در حال حاضر... نه پرسپولیسیام و نه استقلالی... من بیطرفم، چرا كه شغلم ایجاب میكند
بیطرف باشم» اگر چه خیلیها او را متهم به طرفداری از تیم خاصی میكنند، اما به واقع این گونه نیست...
... داشتیم از زبان انگلیسی او میگفتیم. او درست مانند گزارشگریاش آنقدر پشتكار از خود نشان داد كه توانست به درجه استادی در دانشگاه برسد، حال تصور كنید كه در ابتدای كلاس، شاگردانش او را چهطور در رابطه با فوتبال سوالپیچ میكنند...
شاگردانش میگویند، عادل استاد مهربانی است، پس از پایان هر كلاس با حوصله و دقت پاسخگوی پرسشهای شاگردانش میشود...
فوتبال تمام زندگیاش است، اما برای خانواده هم اهمیت بسیاری قائل میشود. با همسرش در دانشگاه آشنا میشود و همسرش هم پذیرفته كه عشق به فوتبال را از عادل نمیتواند دور كند، او هم بهخاطر چند سال زندگی كردن با عادل، حال برای خودش یك مفسر كامل است، چرا كه در خانه آنها، هر روز حرف فوتبال است...
...و اما برنامه نود! عادل، نود را خیلی دوست دارد، چرا كه این برنامه زاییده فكر اوست؛ برنامهای چالشی كه توانست به خوبی در دل علاقهمندان به فوتبال جا خوش كند. كمتر علاقهمند به فوتبالی پیدا میكنید كه دوشنبه شبها، خواب را به برنامه او ترجیح دهد...
سوتیهای عادل
بهتر است كمی هم در مورد اشتباهات عادل فردوسیپور در كار گزارش بدانیم؛ چیزی كه به قول خودش «سوتی» نام دارد؛ «سوتی زیاد دارم. بهترینش هم این بود كه توی برنامه، حدود 2ساعت تموم با آقای حاجرضایی بودیم و من موقع خداحافظی گفتم خب من از آقای نصیرزاده كه 2ساعت با ما همراه بودن تشكر میكنم. اصلا اون شب، هنگ كرده بودم».
با این حال، شاید این مشكل اساسی فردوسیپور نباشد. بیشتر، از تندصحبتكردن عادل شاكی هستند تا اشتباهاتش. او هنوز هم با وجود اینكه بهتر از گذشته صحبت میكند اما گاهی اوقات كنترل از دستش خارج میشود؛ «از بچگی اینطور بودم. خیلی هم تمرین كردم و بازم دارم تمرین میكنم كه اینطور نباشم ولی در كل، خیلی تند صحبت میكنم».
البته او هیچگاه هیچ تكنیك خاصی را برای گزارشكردن نیاموخته است؛ «هنوز خیلی چیزهاست كه باید یاد بگیرم، چون هیچ دوره خاصی ندیدهایم و همه هنرمون چیزهای ذاتی و بیشتر خلاقانه است. هیچ وقت به طور اصولی بهمون یاد داده نشده كه باید چیكار كنیم و هیچ كلاس خاصی زیر نظر مربیهای داخلی و خارجی برامون نذاشتن».
او حتی میتواند آرزو كند كه در بازیهای ملی روی سكوی تماشاگران بود؛ «... و مثل او بالا و پایین بپرم».
وقتی كسی جنبه انتقاد ندارد
همیشه حسرت انتقاد كردن گزارشگران خارجی را میخورد: «این قدر كه گزارشگران خارجی بهراحتی از بازیكنان انتقاد میكنن كه ما نمیتونیم بكنیم. سه سال پیش تو بازی منچستر – رئال وقتی گری نویل دوكارته شد، گزارشگر بازی گفت من مطمئنم خیلی از طرفداران منچستر خوشحال شدن كه گری نویل دواخطاره شد. اگر شما چنین چیزی رو در مورد بازیكن x پرسپولیس یا استقلال بگویی، چه کارها که نمی کنند، حتی اگه بدترین بازیكن زمین باشه».
او بارها چوب همین مساله را خورده است. چند فصل پیش علی پروین حسابی از خجالت عادل فردوسیپور درآمد و مسلما او تا مدتی سوژه داغ شعارهای تماشاگران در ورزشگاه كارگران بود. امیر قلعه نویی هم كم، آهن داغ انتقاد را روی تن او نگذاشته و یك بار هم خداداد عزیزی – مرد همیشه شاكی فوتبال – پس از كسب نتیجه ناخوشایند ابومسلم برابر مس كرمان، چنان از این گزارشگر تلویزیونی انتقاد كرد كه گویی او در تمامی بدبختیهای ابومسلم نقش دارد.
با این حال، كمتر دیده میشود كه او در برنامه تلویزیونی90 یا حتی گزارشهایش مصحلتاندیشی پیشه كند: «خودم سعی میكنم هر چیزی به ذهنم میرسه بگم و تا جایی كه نترسم میگم. بعضیها بهشون برمیخوره. بعضیها چیزهای دیگری می گن و البته خودسانسوری هم هست».
فقط فوتبال
بیطرفی باعث نمیشود كه او به فوتبال بیتفاوت باشد. یكی از علاقهمندیهای اصلی او در زندگی، پرداختن به فوتبال است؛ از فوتبالبازیكردن و تماشاكردن، تا مجلههای خارجی فوتبال و اینترنت؛ «میشه گفت از 24ساعت، 12ساعت در حال دیدن فوتبال، خواندن اخبار فوتبال و كاركردن روی فیلمهای فوتبالی هستم.
اصلا فوتبال تمام زندگی منه». همسر عادل فردوسیپور شرایط را پذیرفته: «او كاملا پذیرفته كه قراره با كی زندگی كنه. من كار خودم رو میكنم و برایم خیلی جدیه. هر اتفاقی بیفته من باید فوتبالم رو ببینم. همه هم میدونن وقتی فوتبال میبینم، نباید كاری به كار من داشته باشن».
فیلم دیدن من
یكی از علاقهمندیهای سابقش سینما بوده. البته الان تنها علاقهمندیاش«90» و فوتبال است و بس. شاید هم دیگر حوصلهاش را ندارد كه به سینما برود؛ «نه دیگر! اصلا حوصلهاش رو ندارم. واقعا نمیتونم بشینم پای تلویزیون و یه فیلم رو تا آخر ببینم».
كلاسهای زبان عادل
زبان انگلیسی! علاقه عجیبی به زبان داشت. از كلاس اول دبیرستان در كلاسهای زبان نامنویسی كرد. سال آخر دبیرستان به خاطر كنكور، زبان را رها كرد اما بعدا وقتی برگشت، تا پایان كار را ادامه داد. سال سوم دانشگاه، زبان تمام شد: «كلاسهای استادیاش رو هم قبول شدم اما كارم تو تلویزیون بیشتر شده بود و تصمیم گرفتم نرم».
اغلب كارهای ترجمهای را خودش انجام میدهد. زبانش آنقدر خوب بود كه در دورهای در دانشگاه تدریس میكرد و البته در كلاسهای زبان. باورتان میشود عادل فردوسیپور معلم زبانتان باشد؟ اما اگر دوست داشته باشید بدانید كلاسهای زبان عادل چگونه میگذرد، یك نفر برایتان زحمتش را كشیده: "تا حالا سر كلاسهای عادل فردوسیپور رفتید یا نه؟ خوب اگر نرفتید، هیچ اشكالی نداره و چیز خاصی رو از دست ندادید؛ به جز یك سری اطلاعات فوتبالی."
از اول جلسه كه پسرا میپرسن استاد از فوتبال چه خبر و همین سوال كافیه كه عادلخان شروع كنه به سخنرانی و یك مدت مدیدی پشت سر این بازیكن و اون تیم و اینا بگه و اطلاعات رو كنه. خلاصه بعد از همه این حوادث، جناب عادلخان شروع میكنن به انگلیسیصحبتكردن و درسدادن كه خب صد البته طرز حرف زدنش اصلا به انگلیسی حرف زدن نمیخوره ولی جدا از اینها، آدم ذاتا مهربونیه؛ مثلا بعد از كلاس با دقت میشینه به همه سوالا جواب میده...».
خودش هم در مورد كلاسهای زبانش میگوید: «بالطبع حرفهایی پیش مییاد ولی اصولا از یك ساعت و نیم زمان كلاس فقط ده تا پانزده دقیقه!».
دهمین سال نود و حامیان عادل
اجرای خوب او و همچنین ركگویی در اجرا باعث شده كه نود بهترین برنامه ورزشی طی سالهای اخیر نام بگیرد... برنامهای كه سری جدید آن دهمین سال حضور این برنامه موفق در تلویزیون است. برای عادل و دیگر دستاندركاران برنامه نود و شخص آقای «زمانی» مدیر گروه ورزش شبكه سوم سیما آرزوی موفقیت میكنیم.
عادل میگوید: اگر حمایتهای ایشان و آقای «پورمحمدی» مدیر شبكه سوم نبود، شاید نمیتوانستیم، «نود» را به خواستههای خود و مردم نزدیك كنیم، از هر دویشان سپاسگزارم.