در دره‌های البرز مركزی در جنوب دریای خزر، روستایی زیبا هست كه طبیعت بكرش را در میان كوه‌ها پنهان كرده است.
برای راهیابی به «كندلوس» از راه جاده چالوس، پس از گذر از شهر «مرزن آباد» و در چند كیلومتری آن به سمت چالوس، به یك سه راهی می‌رسیم كه «دو آب كجور» نام دارد. اگر از اینجا به سمت راست حركت كنیم، وارد جاده «دشت نظیر» می‌شویم كه از اینجا به بعد، مناطقی بسیار زیبا و دلپذیر چهره می‌نماید.
جاده دارای پیچ‌وخم‌های زیادی است و طبیعت اطراف به گونه‌ای است كه گویی هر چند روز، یك بار تغییر چهره می‌دهد و زیبایی‌هایش هر بار تازه می‌شود.
در این جاده كه به رویان (علمده) منتهی می‌شود، پس از دشت نظیر در بخشی به نام «هنی سك»، جاده‌ای فرعی به سمت راست گشوده می‌شود كه به ارتفاعات راه می‌برد و این جاده‌ای است كه ما را به سوی كندلوس راهنمایی می‌كند؛ از دوآب تا كندلوس، 42 كیلومتر است.
كندلوس كه امروزه آن را «میخساز» می‌گویند، در دامنه‌های سرسبز و خرم البرز در منطقه كجور مازندران قرار دارد و شاهد تمدن‌های گوناگونی در ادوار گوناگون تاریخ بوده و نشانه‌هایی از تمدن پیش از میلاد، تمدن ایران پیش از اسلام و تمدن ایران پس از اسلام را در خود دارد.
میخساز شامل چهار دهكده به نام‌های پیده، گیل كلا، میركلا و كندلوس است. دهكده كندلوس كه یكی از قدیمی‌ترین مجتمع‌های انسانی منطقه به شمار می‌رود، در دامنه‌های سلسله جبال البرز منتهی به دره زانوس واقع است. كندلوس به محله‌هایی به نام‌های درزی كلا، ملاكلا، جورسری، جیرسری، بنیم سری و سری دله تقسیم می‌شود.
كار و پیشه اهالی این دهكده، از قدیم، تهیه و تولید چوب و زغال در زمستان و كشاورزی در تابستان بوده است و اكنون به دلیل قانون مراقبت از جنگل، اهالی علاوه بر كشاورزی به خیاطی و نجاری روی آورده‌اند. از صنایع دستی این دهكده، می‌توان به بافتن جاجیم، ایزار (پارچه پشمی چهارخانه دستباف) بافتن جوراب، دستكش و بلوز پشمی گلدار و نمدمالی اشاره كرد.
علاوه بر نی (نی هفت بند) كه متداولترین موسیقی كندلوس است، دهل و سرنا نیز از سابقه و شهرت بسزایی در این منطقه برخوردار است؛ سرنا در محل به پسپسی معروف است كه از چوب شمشاد تراشیده می‌شود.
نخستین چیزی كه در كندلوس خود می‌نمایاند، تولید گیاهان دارویی است كه در آغاز ورود به روستا به چشم می‌آید.
از همان نقطه، جاده دو شاخه می‌شود؛ یك راه از بخش پایین روستا می‌‌گذرد و سپس به سمت نیش كوه می‌رود. جاده دیگر به بخش فوقانی روستا و پارك منتهی می‌شود. همچنین در پایین روستا چشمه آبی جاری است.
روستا در دامنه البرز، چشم‌اندازی به غایت زیبا دارد و از خانه‌های چوبی با سقف‌های چوبی كه به آنها «كله چو» می‌گویند، درست شده است. درختان میوه و به ویژه گردو در جای جای روستا، بر زیبایی‌های این روستا افزوده است.
كمی بالاتر از پارك، موزه كندلوس جای دارد كه مشرف به كل روستاست و در نوع خود، از جاهای دیدنی ایران است. نوعی موزه مردم‌شناسی كه از چندین بخش تشكیل شده است. بخش‌های اسناد تاریخی مربوط به كندلوس، آثار و اشیای تاریخی ابزارهای زیستی و ظروف سفالی، نقاشی و نقاشی قهوه‌خانه‌ای، لباس‌ها و پوشاك تاریخی و كهن و بخش آثار باستانی و...
در كنار موزه، میهمانسرای كندلوس با چندین سوئیت و اتاق مجهز برای كسانی است كه می‌خواهند روزهایی را در آغوش طبیعت بگذرانند. بنای مجموعه و فرهنگسرای كندلوس در سال 1360 آغاز شده و در سال 1366 به پایان رسیده است.
خبرگزاری میراث فرهنگی
