تبیان، دستیار زندگی

تخم‌مرغ منبع بسیار خوب ید و فسفرست كه ید برای ساخت هورمون تیروئیدی و فسفر برای رشد بهتر و سلامتی استخوان‌های بدن لازم است. تخم‌مرغ منبع خوبی از پروتئین، ویتامین‌ها و املاح ضروریست و می‌تواند به عنوان یك ماده غذایی مهم در برنامه غذایی افراد وجود داشته باشد. نیازهای تغذیه‌ای افراد بر حسب جنس و سنشان متفاوت است. ارزش انرژی‌زایی تخم‌مرغ: یك عدد تخم‌مرغ متوسط ‌٧٦ كالری انرژی دارد و مصرف روزانه یك عدد تخم‌مرغ، ‌٣ درصد نیاز انرژی یك مرد بالغ و ‌٤ درصد نیاز انرژی یك زن بالغ را تامین می‌كند. پروتئین: تخم‌مرغ منبع بسیار غنی پروتئین است. ارزش بیولوژیكی پروتئین تخم‌مرغ بسیار بالاست و نسبت به سایر منابع پروتئینی مثل لبنیات، گوشت‌ها و حبوبات غنی‌ترست. پروتئین تخم‌مرغ دارای تمامی اسید آمینه‌های ضروری برای سلامتی بدن است. بنابراین مصرف تخم‌مرغ با سایر مواد غذایی از نظر پروتئینی فقیر هستند مانند نان، برنج و غلات، باعث تكمیل ارزش پروتئینی غذا می‌شود. ‌٥/١٢ درصد وزن تخم‌مرغ را پروتئین تشكیل می‌دهد و هم در زرده و هم در سفیده وجود دارد. ولی بیشتر در سفیده تخم‌مرغ و به نام آلبومین وجود دارد. در نمودارهای ارزیابی كیفیت پروتئین موجود در مواد غذایی، همیشه تخم‌مرغ در بالاترین حد یعنی ‌١٠٠ قرار دارد و به عنوان استاندارد مرجع برای سنجش پروتئین سایر غذاها استفاده میشود. ویتامین‌ها: تخم‌مرغ، بیشتر ویتامین‌های مورد نیاز بدن به جز ویتامین C را دارد. تخم‌مرغ منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B و ویتامین A است. همچنین ویتامین D و ویتامین E را به مقدار كافی و لازم تامین می‌كند. املاح: تخم‌مرغ حاوی تمامی املاح برای تامین سلامتی فردست، به خصوص اینكه منبع بسیار خوب ید و فسفر است، كه ید برای ساخت هورمون تیروئیدی و فسفر برای رشد بهتر و سلامتی استخوان‌های بدن لازمست. املاح مهم دیگری كه در تخم‌مرغ وجود دارند شامل: روی، سلنیم، آهن و كلسیم است. روی باعث بهبود زخم، بلوغ و رشد بهتر می‌شود و عفونت را نیز از بین می‌برد. سلنیم نیز یكی از آنتی اكسیدان های مهم است و رادیكال‌های آزاد ناشی از سوخت ناقص چربی‌ها را در بدن از بین می‌برد و می‌تواند بر علیه عوامل ایجاد كننده سرطان نقش داشته باشد. كلسیم نیز برای عملكرد بهتر سیستم عصبی، رشد بهتر افراد، استخوان‌ها و استحكام آنها لازم است. آهن یكی از اجزای اصلی و حیاتی گلبول‌های قرمز خون است ولی قابلیت استفاده این نوع آهن برای بدن هنوز مشخص نیست. كربوهیدارت و فیبر غذایی: تخم‌مرغ به مقدار خیلی كم كربوهیدرات دارد و نیز فاقد فیبر غذایی است. چربی‌ها: ‌٨/١٠ درصد تخم‌مرغ را چربی تشكیل می‌دهد كه در زرده آن وجود دارد و كمتر از ‌٠٥/٠ درصد آن در سفیده موجودست. بر اساس تحقیقات، ‌١١ درصد اسیدهای چرب تخم‌مرغ از نوع اسیدهای چرب غیر اشباع پلی (با چند باند دوگانه)، ‌٤٤ درصد از نوع اسیدهای چرب غیر اشباع مونو (با یك باند دوگانه) و ‌٢٩ درصد از نوع اسیدهای چرب اشباع است. كلسترول: كلسترول و لسیتین، مواد چرب موجود در زرده تخم مرغ هستند و برای ساختمان و عملكرد سلول‌های بدن ضروری‌اند. كلسترول قابلیت انعطاف و نفوذپذیری غشای سلول‌های بدن را حفظ می‌كند. همچنین به عنوان یكی از اجزای تشكیل دهنده مواد چربی است كه باعث نرمی پوست می‌شوند. كلسترول برای تولید هورمون‌های جنسی، كورتیزول (هورمون غدد فوق كلیوی)، ویتامین D و نمكهای صفراوی در بدن لازم است. بر اساس اطلاعات حاصله از آخرین تحقیقات به عمل آمده توسط انجمن قلب آمریكا، كمیسیون بین المللی تخم‌مرغ و دانشگاه آریزونا مشخص شده است كه كلسترول دریافتی از راه غذا و كلسترول موجود در خون با هم یكی نیستند به عبارت دیگر كلسترول موجود در غذای مصرفی به طور خودكار به كلسترول خون افزوده نمی‌شود قسمت اعظم كلسترول خون در داخل بدن سنتز می‌شود. به موازات افزایش میزان كلسترول دریافتی از غذا، میزان سنتز كلسترول در بدن كاهش می‌یابد كه این روند به تثبیت وضعیت كلسترول پلاسما كمك می‌كند. لازم به ذكر است كه چربیهای اشباع شده موجود در غذا بیشترین تاثیر را بر روی سطح كلسترول خون می‌گذارند و در این بین كلسترول غذا نقشی ندارد. طبیعی است وقتی چربیهای اشباع نشده جایگزین چربیهای اشباع شده شوند، كلسترول خون پایین می‌آید. نكته قابل توجه آن است كه قسمت اعظم چربیهای موجود در زرده تخم مرغ، از نوع غیر اشباع هستند و هیچ ارتباطی با افزایش كلسترول ندارند بنابراین از كلسترول تخم مرغ نهراسید و روزانه یك عدد تخم مرغ مصرف كنید. لسیتین نیز در انتقال چربی خون و در متابولیسم كلسترول نقش دارد. با توجه به مطلب بالا و مطالعات گوناگونی كه در این زمینه انجام شده است می‌توان به ارزش غذایی تخم مرغ به عنوان منبع غنی پروتئین و نیز سایر املاح و ویتامین‌ها پی برد. به خصوص در دو گروه از افراد كه نیاز به پروتئین بیشتری در برنامه غذایی روزانه‌شان دارند، مصرف تخم مرغ بیشتر لازم است. ‌١ - در ورزشكاران كه نیاز به افزایش عضلات دارند. ‌٢ - در كودكان و نوجوانان كه در سن رشد هستند. برای كودكان از ‌٩ ماهگی تا ‌١ سالگی: یك زرده كامل تخم‌مرغ یك روز در میان و از ‌٢ سالگی به بعد بر اساس میل كودك ‌٦-5 تخم مرغ در هفته مجازست. افراد بالغ نیز مجاز به مصرف ‌٤-3 عدد تخم‌مرغ در هفته هستند. حتی در افرادی كه كلسترول خونشان بالاست نبایستی مصرف تخم‌مرغ را قطع كرد و این افراد می‌توانند ‌٣-2 عدد در هفته دریافت كنند. زیرا با كاهش دریافت كلسترول از طریق غذا، سنتز داخلی كلسترول در بدن افزایش یافته و حتی ممكنست بیشتر از قبل شود. نكته قابل توجه این است كه بیشتر چربی‌های موجود در تخم‌مرغ از نوع غیر اشباع هستند و هیچ ارتباطی با افزایش كلسترول خون ندارند.

موی با نشاط و درخشان نشان دهنده بدنی سالم است حتی در بسیاری از موارد پزشکان شرایط مو را به عنوان علایم وملاک برای شرایط دیگر تلقی میکنند. برای نمونه ریشه مو میتواند نشان از کم خونی بوده و موی نازک و کم پشت نشانه کمبود مواد معدنی و ویتامین میباشد. متاسفانه اغلب تصور میشود بهترین راه برای زیبا نگه داشتن مو استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی گران قیمت است ولی در واقع این مهم در گرو تغذیه مناسب و کافی میباشد در نتیجه اهمیت رژیم غذایی را درحفظ سلامتی بدن به خصوص مو را نمیتوان نا دیده گرفت. مو ترکیبی از کراتین سفت است که در آن یک پروتئین خاص برای برقراری طول الاستینی (کشسانی) ومقاومت نسبی مو در مقابل آسیب های شیمیائی وجود دارد. ساقه مو زنده ی دینامیک(حرکتی) بنام فولیکول اسمت . هنگامیکه تغذیه فولیکول مو بطورکامل باشد موی سالم ایجاد میگردد ولی هنگام تغذیه نا سالم این بخش از سلولهای این ناحیه دچار سوء تغذیه شده و به تدریج میمیرند یا وظیفه خود را به خوبی انجام نمیدهننندو در نتیجه ریزش مووطاسی آغاز میگردد.شایعترین دلیل ریزش مو در زنان کمبود مواد مغذی است زیرا معمولا برای کاهش وزن خود رژیم های غیر اصولی را بکار میبرند.
علل ریزش مو در اثر تغذیه
کمبود املاح معدنی مثل منیزیم، گوگرد، آهن و روی
افزایش میزان فلزات سنگین مانند جیوه و سرب
از دیگر علل ریزش مو موسوم بر گرسنگی است که در نتیجه آن چربی خون در اطراف پیاز مو جمع شده و مانع تنفس و تغذیه آن میشود، این مورد در افراد دارای کلسترول خون بالای خون نیز رخ میدهد. همچنین شایان ذکر است که کمبود پروتئین باعث تغییر در رنگ و بافت و خشکی مو میشود و در اثر کمبود ویتامین A نیز شفافیت خود را از دست داده و نهایتا موجب ریزش آن میگردد.
علل سفیدی مو
سلولهای رنگدانه ای مو برای ساخت ملانین به آنزیمهای خاصی نیاز دارند و بر اساس تفاوت آنزیمهای شرکت کننده نوع خاصی از ملانین را تولید میکنند و رنگهای متفاوت را بوجود می آورند. وقتی که ملانوسیت کاملا فاقد رنگدانه شود، مو سفید و اگر تعداد ملانین یک تار مو کمتر از حالت عادی شود به رنگ خاکستری یا نقره ای در می آید. طبق نظر متخصصان تغذیه افرادیکه دچار سفیدی مو هستند، باید مصرف با پوست میوه هایی همچون سیب، گلابی، هلو و همه میوه هایی که سرشار از فلزات گوناگون خصوصا منگنز و مس هستند را در برنامه غذایی خود قرار دهند. البته همیشه سفید شدن مو علت بالا رفتن روزهای زندگی نیست، عواملی همچون افزایش گلبولهای سفید- رژیم سخت و کم خونی و سیگار در سفیدی زودرس مو نقش دارند.
توصیه های تغذیه ای
پروتئین غنی از آهن بخورید زیرا پروتئین برای رشد تمامی سلولها از جمله سلولهای مو ضروری است. آهن موجود در پروتئین غذاها به گلبوبهای قرمز خون در حمل اکسیژن به همه نقاط بدن از جمله فولیکولهای مو کمک میکند. از جمله منابع این غذاها میتوان به گوشت گاو و گوساله، بره، مرغ، اردک، تخم مرغ و حبوبات اشاره کرد. ویتامین C و B در تولید سلولهای قرمز خون و رساندن اکسیژن ومواد مغذی به تمام سلولهای بدن از جمله پوست سر، فولیکولهای مو و جوانه موثرند. از جمله منابع این ویتامینها جوانه گندم، سبوس، جگر، موز و سبزیجات میباشند.
روی را فراموش نکنید این ماده معدنی در رشد و ترمیم بافتها از قبیل رشد مو نقش دارند. از منابع مهم روی میتوان به غذاهای دریایی، ذرت و خامه اشاره نمود. استفاده از اسیدهای چرب امگا3 و امگا6، که این اسیدهای چرب ضروری در ارتفاء سطح کیفی مو، موثر بوده و بر پر پشتی آن می افزاید. منابع امگا 3 مثل ماهی های آب سرد از قبیل سالمون و ساردین و جوانه گندم، منابع امگا 6 مثل روغن آفتابگردان و روغن بادام زمینی. استفاده از ویتامین E که بعنوان آنتی اکسیدان عمل میکند. به طور کل رژیم غذایی نامناسب توام با کشیدن سیگار و آلودگی هوا باعث فعال شدن رادیکالهای آزاد و به خطر افتادن سلامت فرد میگردد. آنتی اکسیدانها مولکولهایی هستند که میتوانند اثر رادیکالهای آزاد را خنثی کنند و همچنین باعث ساخته شدن موی جدید و استحکام آن میشود. از منابع این ویتامین میتوان به کدو حلوایی، روغن خردل و بادام و اسفناج و طالبی اشاره نمود.

پیشنهاد عسل درمانی برای جلوگیری از قطع عضو در افراد مبتلا به دیابت
گروهی از محققان میگویند با مالیدن عسل بر روی زخم یک فرد مبتلا به دیابت میتوان از لزوم قطع یک پای عفونی پیشگیری کرد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه از مدیسون، پزشکی در دانشگاه ویسکانسین که شش بیمار دیابتی خود را از خطر قطع عضو نجات داده است، آزمایشی را برای ترویج استفاده گسترده از عسل درمانی آغاز کرده است.
در این درمان پس از برداشت پوست و باکتری مرده لایه عسل وارد زخم میشود. جنیفر ادی پروفسور دانشکده پزشکی و بهداشت عمومی دانشگاه ویسکانسین گفت : عسل به دلیل خاصیت اسیدی خود باکتری را از بین میبرد و از بروز عوارض مقاومت باکتریایی که در مصرف آنتی بیوتیکهایی استاندارد دیده میشود پیشگیری میکند. وی این موضوع را برای بهداشت جهانی بسیار حایز اهمیت خواند.
ادی گفت : افراد مبتلا به دیابت معمولا از جریان خون ضعیفی برخوردارند و از آنجا که توانایی آنان برای مبارزه با عفونت کاهش می یابد، زخم هایشان به سختی درمان میشود. وی افزود تقریبا هر 30 ثانیه یک قطع عضو ناشی از دیابت در جهان انجام میشود.
وی ابراز امیدواری کرد که اگر بتوان ثابت کرد که عسل موجب شفای زخم اقراد دیابتی میشود میتوان امیدهای تازه ای برای بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت بوجود آورد.
وی احتمال این امر را بسیار زیاد توصیف کرد. عسل درمانی هم اکنون در نیوزلند برای درمان زخم های بستر و در اروپا بعنوان یک شکل درمان جایگزین استفاده میشود.

شیر شفای هر دردی به جز مرگ
امام صادق (علیه السلام) : بر تو باد نوشیدن شیر، زیرا آن موجب رویش گوشت و تقویت استخوانهای بدن میشود.
حضرت علی (علیه السلام) : نوشیدن شیر شفای هر دردی است؛ به جز مرگ
شیر تنها ماده شناخته شده در طبیعت است که میتواند نیازهای بدن را بطور متعادل تامین نماید. عمده ویژگی شیر و وجه تمایز آن نسبت به سایر موادغذایی، ترکیب پروتیینی و املاح موجود در آن نظیر کلسیم و فسفر است. مواد پروتیینی بعد از آب، قسمت عمده بافتهای نرم و 18 درصد وزن بدن را تشکیل میدهند. پروتیینها وظیفه ساخت، نگهداری و ترمیم بافتهای بدن را به عهده دارند و باید همیشه به مقدار لازم در رژیم غذایی استفاده شوند. تا کنون 20 نوع اسید آمینه شناخته شده که 18 نوع آن در شیر موجود است. لذا شیر تمام اسید آمینه های لازم برای بدن را دارا میباشد. مقدار مناسب کلسیم در بدن، در تنظیم ضربان قلب و فشار خون موثر است و مصرف آن به عنوان یک فاکتور مهم سلامتی، به میزان نسبتا زیاد توصیه میشود. شیر و فرآورده های آن منبع بسیار غنی کلسیم است، ضمن آنکه کلسیم موجود در سبزیجات نمیتواند مانند کلسیم موجود در شیر برای بچه ها مفید و قابل جذب باشد. مصرف روزانه دو لیوان شیر کلسیم مورد نیاز بدن را تامین میکند.
فسفر از ترکیبات مهم سلولهای بدن است و در واکنشهای شیمیایی بدن و همچنین فعال کردن آنزیمها، ویتامینها و در نهایت رشد و ترمیم بافتهای بدن نقش عمده ای دارد.فسفر به همراه کلسیم در تشکیل و استحکام استخوانها عمل میکند و در ساخت بافتهای عضلانی، مغز و اعصاب دخالت دارد. مصرف روزانه فسفر برابر کلسیم پیشنهاد میشود.
غذاهایی که به اندازه کافی حاوی پروتین و کلسیم اند (شیر) از فسفر کافی نیز برخوردارند.
مقایسه مقدار ویتامینهای توصیه شده در روز با مقادیر و ویتامینهای موجود در شیر نشان میدهد شیر منبع مهمی از ویتامینهاست.
ویتامینهای موجود در شیر عبارتند از :B2 B6 B12 ) B1)B A وD و...

تب مالت عبارتست از یك عفونت باكتریایی كه از گاو، گوسفند و یا بزهای آلوده و عفونی شده، به انسان انتقال می‌یابد. تب مالت از انسان به انسان منتقل نمی‌شود. این عفونت باكتریایی اعضای خونساز بدن، از جمله مغز استخوان، گره‌های لنفاوی، كبد و طحال را متاثر می‌كند. بیماری در مردان 20-60 ساله شایعتر است. دوره نهفتگی بیماری ممكنست 60-5 روز یا حتی تا چندین ماه باشد، ‌بیماری یك نوع حاد و یك نوع مزمن دارد. علایم شایع: در نوع حاد، علایم زیر به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند: لرز، تب متناوب، تعریق خستگی قابل توجه درد به هنگام لمس ستوان فقرات سردرد بزرگ شدن گره‌های لنفاوی در نوع مزمن، علایم زیر تدریجا ظاهر می‌شوند: خستگی درد عضلانی كمردرد یبوست كاهش وزن افسردگی ناتوانی جنسی ندرتا بروز آبسه در تخمدانها، كلیه‌ها و مغز علل:‌ عفونت ناشی از باكتریهایی تحت عنوان بروسلا، كه از راه مصرف شیر یا محصولات لبنی (كره، پنیر) یا محصولات گوشتی به انسان انتقال می‌یابد عوامل افزاینده خطر: وجود كم خونی وخیم یا سابقه جراحی معده این مشكلات باعث كاهش اسید معده می‌شوند، ‌وجود اسید معده شانس عفونت را كاهش می‌دهد. در افرادی كه با حیوانات سر و كار دارند، مثل كشاورزان، قصابان، دامپزشكان یا دامداران مسافرت به مناطق آلوده پیشگیری: هیچگاه شیر غیر پاستوریزه از هر منبعی كه باشد، مصرف نكنید. زمانی كه با حیوانات سر و كار دارید، از دستكش،‌ محافظ چشم، پیش‌بند و سایر وسایل محافظتی استفاده كنید. واكسیناسیون دامها با درمان معمولا در عرض 4-3 هفته خوب می‌شود ندرتا عفونت قلب،‌ استخوان، مغز یا كبد در صورت ناكافی بودن مراقبت و درمان، بیماری ممكن است مزمن شود یا معلولیت رخ دهد درمان: تشخیص قطعی با آزمایش خون انجام می‌گیرد. درمان شامل یك دوره استراحت در رختخواب ومصرف داروهای گیاهی مفید است. معمولا لازم نیست بیمار از دیگران جدا شود. تمامی اعضای خانواده كه ممكن است از همان محصول لبنی آلوده مصرف كرده باشند باید تحت معاینه و آزمایش قرار گیرند. تا زمان برطرف شدن تب و سایر علایم، در رختخواب استراحت نمایید. پس از آن تدریجا فعالیت‌های عادی خود را از سر گیرید.

طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در هر ‌٨ ثانیه یك نفر در دنیا به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهد.
نتایج تحقیقات حاكی از آن است چنانچه افراد در سنین نوجوانی شروع به كشیدن سیگار كنند (بیش از ‌٧٠ درصد موارد سیگاری شدن در این مرحله اتفاق می‌افتد) و مدت ‌٢٠ سال یا بیشتر به این عمل ادامه بدهند بین ‌٢٠ تا ‌٢٥ سال زودتر از افرادی كه به هیچ‌وجه در زندگی سیگار نكشیده‌اند، خواهند مرد.
تنها سرطان ریه یا بیماریهای قلبی پیامدهای استعمال دخانیات نیست بلكه مجموعه‌ای از مسایل و مشكلات بهداشتی در ارتباط با مصرف مواد دخانی وجود دارد كه می‌تواند به لحاظ شرایط جسمانی و مقاومت ایمنی در افراد سیگاری بروز می‌كند، كه برخی از آنها عبارتند از:
‌١- از دست دادن موها
با تضعیف سیستم ایمنی افراد سیگاری در اثر مصرف مواد دخانی، بدن این افراد مستعد ابتلا به انواع بیماریها از جمله «لوپوس اریتماتوز» می‌شود كه این بیماری می‌تواند عامل از دست دادن موها، ایجاد زخم‌ در دهان، جوش‌های پوست روی صورت، سر و دست‌ها شود.
‌٢ - آب مروارید (كاتاراكت)
افراد سیگاری ‌٤٠ درصد بیش از افراد دیگر در معرض ابتلا به آب مروارید، كدر شدن عدسی چشم و ممانعت از عبور نور و در نهایت نابینایی هستند.
‌٣ - چین و چروك
استعمال دخانیات باعث از بین بردن پروتئین‌های انعطاف دهنده پوست می‌شود؛ همچنین باعث تحلیل بردن ویتامین A و محدود كردن جریان خون در عروق پوست می‌گردد.
پوست افراد سیگاری خشك و دارای خطوط و چین خوردگی‌های ریزی در اطراف لبها و چشمهاست.
‌٤ - ضایعات شنوایی
افراد سیگاری ‌٣ برابر بیش از افراد غیر سیگاری به عفونت گوش میانی دچار می‌شوند.
‌٥ - سرطان پوست
افراد سیگاری ‌٢ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به نوعی سرطان پوست (پوسته پوسته شدن، برجستگی روی پوست) قرار دارند
‌٦ - فساد دندانها
افراد سیگاری ‌٥/١ مرتبه بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر از دست دادن زودرس دندانها هستند.
‌٧ - پوكی استخوان
منواكسید كربن یكی از اصلی‌ترین گازهای سمی در خروجی اگزوز اتومبیل و دود سیگار است، میل تركیبی این گاز با خون بسیار بالاتر از اكسیژن است. این گاز باعث كاهش قدرت عمل اكسیژن در خون افراد سیگاری حرفه‌ای تا ‌١٥ درصد می‌شود.
استخوان‌های افراد سیگاری تراكم خود را از دست داده و به راحتی شكسته می‌شود همینطور زمان التیام یافتن و جوش خوردن آنها پس از شكستگی تا ‌٨٠ درصد افزایش پیدا می‌كند.
‌٨ - بیماریهای قلبی
بیماریهای قلبی ـ عروقی ناشی از استعمال دخانیات بیش از ‌٦٠٠ هزار نفر را در سال در كشورهای توسعه یافته از بین می‌رود استعمال دخانیات باعث افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا و گرفتگی عروق و نهایتا ایجاد حمله قلبی و سكته می‌شود.
‌٩ - زخم معده
استعمال دخانیات مقاومت معده را در برابر باكتریها پایین می‌آورد؛ همچنین باعث تضعیف معده در خنثی سازی اسید معده و مقاومت در برابر آن بعد از غذا خوردن و بر جای ماندن باقیمانده اسید در معده و در نتیجه تخریب دیواره آن می‌شود.
زخم معده افراد سیگاری به سختی درمان می‌شود و احتمالی بهبودی آن تا زمانی كه فرد سیگاری اكثرا اندك است.
‌١٠- تغییر رنگ انگشتان
قطران موجود در دود سیگار در اثر استعمال مستمر دخانیات روی انگشتان و ناخنها جمع شده و باعث تغییر رنگ آنها به قهوه‌ای مایل به زرد می‌شود.
‌١١ - سرطان رحم و سقط جنین
استعمال دخانیات در دوران بارداری می‌تواند باعث افزایش خطر زایمان نوزاد با وزن كم و بروز مسایل بهداشتی در آینده شود. سقط جنین در مادران سیگاری ‌٢ تا ‌٣ برابر بیشتر است
‌١٢ - تغییر شكل دادن سلولهای جنسی در مردان
استعمال دخانیات باعث كاهش تعداد اسپرم و كاهش جریان خون در آلت تناسلی مردان و ناتوانی جنسی در این افراد می‌شود. ناباروری جنسی در مردان سیگاری نیز متداول‌تر از افراد غیر سیگاری است.
‌١٣ - سرطان
بیش از ‌٤٠ عنصر سرطانزا در دود سیگار وجود دارد احتمال سرطان ریه ‌٢٢ مرتبه بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
طبق تحقیقات بی شماری كه انجام شده است در صورت ادامه استعمال دخانیات توسط افراد سیگاری، احتمال مبتلا شدن آنها به انواع سرطان‌های دیگر از قبیل زبان، دهان، غدد، بزاق و حلق (‌٦ تا ‌٢٧ برابر)، سرطان بینی (‌٢ مرتبه بیشتر)، گلو (‌١٢ مرتبه)، مری (‌٨ تا ‌١٠ برابر)، حنجره (‌١٠ تا ‌١٨ برابر)، معده (‌٢ تا ‌٣ برابر)، كلیه (‌٥ برابر)، آلت تناسلی مرد (‌٢ تا ‌٣ برابر)، لوزالمعده (‌٢ تا ‌٥ برابر) مقعد (‌٥ تا ‌٦ مرتبه) وجود دارد.

علل تشكیل سنگ های ادراری و راههای درمان آن **** دكتر محسن طاهری محمودی، ارولوژیست و جراح پیوند كلیه سنگ‌های ادراری با شیوع بیشتر در مردان، در رده سنی 20 تا 50 سال بروز كه سبب علایمی چون دردپهلو، تكرر و سوزش ادرار می‌شود عوامل مختلفی چون ارث، آب وهوا، نوع تغذیه و فعالیت، جنس در میزان بروز وشیوع آن موثر است. سنگ‌های ادراری را میتوان جزو بیماریهای شایع جوامع بشری دانست ، سنگ‌های ادراری می‌تواند با و یا بدون درد و عفونت ادراری بروز كند. علل ایجاد سنگ‌های ادراری متفاوت و فاكتور فیزیولوژیكی و محیطی دو عامل موثر در ایجاد سنگ‌های ادراریست. ارث، جنس و سن سه عامل موثر در ایجاد سنگ‌های ادراری ارث به عنوان یكی از عوامل فیزیولوژیك موثر در بروز سنگ است، این عامل، علت 40 تا 50 درصد تشكیل سنگ‌های ادراریست و شیوع سنگ‌های ادراری در زنان به علت هورمونهای زنانه كمتر از مردان است. سنگ‌های ادراری در كودكان و سالمندان كمتر دیده می‌شود سنگ‌های ادراری در افراد جوان و میانسال شایعتر است، سنگ‌های ادراری در رده سنی 20 تا 50 سالگی شایعتر است و منطقه جغرافیایی از عوامل محیطی موثر در ایجاد سنگ‌های ادراری است به نحوی كه در كشورهای شمال اروپا، منطقه مدیترانه و خاورمیانه سنگ‌های ادراری شایعتر است. آب و هوا را از دیگر از عوامل محیطی موثر در ایجاد سنگ‌های ادراری عنوان است و سنگ‌های ادراری معمولا در فصول گرم سال بیشتر دیده می‌شود. نوع آب در تشكیل سنگ بی‌تاثیرنیست، میزان آبی كه فرد در طول شبانه روز مصرف می‌كند نقش مهمی در ایجاد سنگ‌های ادراری دارد به نحوی كه مصرف كمتر آب و آبهای دارای املاح احتمال بروز سنگ را بیشتر می‌كند. رژیم غذایی را در تشكیل سنگ‌های ادراری مهم ارزیابی میشود ودر افرادی كه زمینه تشكیل سنگ وجود دارد رژیم غذایی نامناسب می‌تواند زمینه ساز ایجاد سنگ باشد. همچنین مصرف زیاد مواد غذایی حاوی اگزالات كلسیم و اسید اوریك در افراد سنگ‌ ساز، تشكیل سنگ را تسریع می‌كند. تشكیل سنگ‌های ادراری در افراد با محیط‌های كاری گرم و كم تحرك شایع تر است. نحوه تشكیل سنگ دو علت موثر در تشكیل سنگ‌های ادراری،موثراست : ‌در ادرار عوامل مهاركننده‌ای (فیتات) وجود دارد كه در صورت كاهش این عوامل، منجر به تشكیل سنگ می‌شود و ادرار غلیظ علت دوم تشكیل سنگ در افراد است (مواد تشكیل دهنده سنگ بیش از اندازه می‌شود مانند اگزالات كلسیم). از عوامل موثر در كاهش بروز سنگ‌های ادراری در زنان، وجود فیتات بیشتر در ادرار آنان است، اگزالات كلسیم، فسفات كلسیم، عفونی، اسید اوریكی، شایع ترین سنگ‌های دستگاه ادراری هستند. علایمی چون وجود خون در ادرار، تكرر و سوزش ادرار از علائم سنگهای ادراری است و بعضی از سنگ‌های ادراری هیچ علامتی نداشته و به صورت اتفاقی در یك سونوگرافی، برای وی تشخیص سنگ گذاشته می‌شود. درد یكی از علایم سنگ‌های كلیه و دستگاه ادراری است، به نحوی كه عبورسنگ‌ از كلیه و ورود آن به لوله حالب و یا حركت سنگ از كلیه به سمت مثانه با دردهای شدیدی همراه است. سنگ‌های مثانه،ممكن است بی درد باشدو خون در ادرار و علایمی چون تكرر و سوزش ادرار از علایم این نوع سنگهاست این در حالیست كه مصرف مایعات می‌تواند از ایجاد سنگ پیشگیری كند. به تمامی افرادی كه در خانواده خود سابقه سنگ دارند توصیه می شود كه‌ در هر ساعت یك لیوان مایعات مانند آب، چای كم رنگ، میوه‌های آب‌دار استفاده و در زمان خواب دو لیوان آب بنوشند و در افرادی با سنگ‌های اگزالات كلسیمی مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات باید كم شود مواد حاوی اگزالات شامل گوجه‌فرنگی، نوشابه، پسته، آجیل، فلفل، كاكائو، شكلات و اسفناج است. محدودشدن مصرف گوشت قرمز، حبوبات و كله پاچه، در ایت بیماران ضروری است: در افرادی كه سنگ‌های كلسیمی دارند هیچ نوع محدودیتی در مصرف مواد كلسیمی وجود ندارد. عفونت ادراری در تشكیل سنگ‌های ادراری تاثیر بسزایی دارد كنترل عفونت مهمترین عامل در پیشگیری از سنگ‌های عفونی است و برای جلوگیری از تشكیل مجدد سنگ عفونت ادراری باید درمان شود و در افراد مبتلا به عفونت های مزمن دستگاه ادراری ، احتمال وجود سنگ بالا است. پیاده روی مهمترین ورزش برای مبتلایان به سنگهای ادراری ورزش و تحرك در بیماران مبتلا به هر نوع سنگ توصیه می‌شود. به تمامی افرادی كه در خانواده‌ آنها سابقه سنگ وجود دارد توصیه میشود كه حداقل سالی دو بار از نظر كلیه بررسی شوند. افرادی كه به هر علتی بیماریهای مادرزادی دستگاه ادراری دارند باید از نظر سنگ‌های ادراری مورد بررسی قرار گیرند زیرا این افراد استعداد بیشتری برای تشكیل سنگ‌های ادراری دارند. علل تشكیل سنگ های ادراری و راههای درمان آن **** دكتر محسن طاهری محمودی، ارولوژیست و جراح پیوند كلیه سنگ‌های ادراری با شیوع بیشتر در مردان، در رده سنی 20 تا 50 سال بروز كه سبب علایمی چون دردپهلو، تكرر و سوزش ادرار می‌شود عوامل مختلفی چون ارث، آب وهوا، نوع تغذیه و فعالیت، جنس در میزان بروز وشیوع آن موثر است. سنگ‌های ادراری را میتوان جزو بیماریهای شایع جوامع بشری دانست ، سنگ‌های ادراری می‌تواند با و یا بدون درد و عفونت ادراری بروز كند. علل ایجاد سنگ‌های ادراری متفاوت و فاكتور فیزیولوژیكی و محیطی دو عامل موثر در ایجاد سنگ‌های ادراریست. ارث، جنس و سن سه عامل موثر در ایجاد سنگ‌های ادراری ارث به عنوان یكی از عوامل فیزیولوژیك موثر در بروز سنگ است، این عامل، علت 40 تا 50 درصد تشكیل سنگ‌های ادراریست و شیوع سنگ‌های ادراری در زنان به علت هورمونهای زنانه كمتر از مردان است. سنگ‌های ادراری در كودكان و سالمندان كمتر دیده می‌شود سنگ‌های ادراری در افراد جوان و میانسال شایعتر است، سنگ‌های ادراری در رده سنی 20 تا 50 سالگی شایعتر است و منطقه جغرافیایی از عوامل محیطی موثر در ایجاد سنگ‌های ادراری است به نحوی كه در كشورهای شمال اروپا، منطقه مدیترانه و خاورمیانه سنگ‌های ادراری شایعتر است. آب و هوا را از دیگر از عوامل محیطی موثر در ایجاد سنگ‌های ادراری عنوان است و سنگ‌های ادراری معمولا در فصول گرم سال بیشتر دیده می‌شود. نوع آب در تشكیل سنگ بی‌تاثیرنیست، میزان آبی كه فرد در طول شبانه روز مصرف می‌كند نقش مهمی در ایجاد سنگ‌های ادراری دارد به نحوی كه مصرف كمتر آب و آبهای دارای املاح احتمال بروز سنگ را بیشتر می‌كند. رژیم غذایی را در تشكیل سنگ‌های ادراری مهم ارزیابی میشود ودر افرادی كه زمینه تشكیل سنگ وجود دارد رژیم غذایی نامناسب می‌تواند زمینه ساز ایجاد سنگ باشد. همچنین مصرف زیاد مواد غذایی حاوی اگزالات كلسیم و اسید اوریك در افراد سنگ‌ ساز، تشكیل سنگ را تسریع می‌كند. تشكیل سنگ‌های ادراری در افراد با محیط‌های كاری گرم و كم تحرك شایع تر است. نحوه تشكیل سنگ دو علت موثر در تشكیل سنگ‌های ادراری،موثراست : ‌در ادرار عوامل مهاركننده‌ای (فیتات) وجود دارد كه در صورت كاهش این عوامل، منجر به تشكیل سنگ می‌شود و ادرار غلیظ علت دوم تشكیل سنگ در افراد است (مواد تشكیل دهنده سنگ بیش از اندازه می‌شود مانند اگزالات كلسیم). از عوامل موثر در كاهش بروز سنگ‌های ادراری در زنان، وجود فیتات بیشتر در ادرار آنان است، اگزالات كلسیم، فسفات كلسیم، عفونی، اسید اوریكی، شایع ترین سنگ‌های دستگاه ادراری هستند. علایمی چون وجود خون در ادرار، تكرر و سوزش ادرار از علائم سنگهای ادراری است و بعضی از سنگ‌های ادراری هیچ علامتی نداشته و به صورت اتفاقی در یك سونوگرافی، برای وی تشخیص سنگ گذاشته می‌شود. درد یكی از علایم سنگ‌های كلیه و دستگاه ادراری است، به نحوی كه عبورسنگ‌ از كلیه و ورود آن به لوله حالب و یا حركت سنگ از كلیه به سمت مثانه با دردهای شدیدی همراه است. سنگ‌های مثانه،ممكن است بی درد باشدو خون در ادرار و علایمی چون تكرر و سوزش ادرار از علایم این نوع سنگهاست این در حالیست كه مصرف مایعات می‌تواند از ایجاد سنگ پیشگیری كند. به تمامی افرادی كه در خانواده خود سابقه سنگ دارند توصیه می شود كه‌ در هر ساعت یك لیوان مایعات مانند آب، چای كم رنگ، میوه‌های آب‌دار استفاده و در زمان خواب دو لیوان آب بنوشند و در افرادی با سنگ‌های اگزالات كلسیمی مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات باید كم شود مواد حاوی اگزالات شامل گوجه‌فرنگی، نوشابه، پسته، آجیل، فلفل، كاكائو، شكلات و اسفناج است. محدودشدن مصرف گوشت قرمز، حبوبات و كله پاچه، در ایت بیماران ضروری است: در افرادی كه سنگ‌های كلسیمی دارند هیچ نوع محدودیتی در مصرف مواد كلسیمی وجود ندارد. عفونت ادراری در تشكیل سنگ‌های ادراری تاثیر بسزایی دارد كنترل عفونت مهمترین عامل در پیشگیری از سنگ‌های عفونی است و برای جلوگیری از تشكیل مجدد سنگ عفونت ادراری باید درمان شود و در افراد مبتلا به عفونت های مزمن دستگاه ادراری ، احتمال وجود سنگ بالا است. پیاده روی مهمترین ورزش برای مبتلایان به سنگهای ادراری ورزش و تحرك در بیماران مبتلا به هر نوع سنگ توصیه می‌شود. به تمامی افرادی كه در خانواده‌ آنها سابقه سنگ وجود دارد توصیه میشود كه حداقل سالی دو بار از نظر كلیه بررسی شوند. افرادی كه به هر علتی بیماریهای مادرزادی دستگاه ادراری دارند باید از نظر سنگ‌های ادراری مورد بررسی قرار گیرند زیرا این افراد استعداد بیشتری برای تشكیل سنگ‌های ادراری دارند.

بوی بد دهان یك علامت شناخته شده با سابقه تاریخی قدیمی است. بوی بد دهان می‌تواند دلیل عمومی یا موضعی داشته باشد. مشخص شده كه تقریبا 85 درصد بوی دهان ناشی از عوامل موضعی است، از این جهت اهمیت روشهای بهداشتی مثل مسواك زدن دندانها و زبان محرز شده است. باید یادآوری كرد كه بوی بد دهان به تنهایی یك بیماری نیست بلكه علامت بیماریهای مختلف است. وجود بوی بد دهان معمولا در اكثر مواقع ناشی از عوامل بیماریزاست و نشان دهنده وجود یك بیماری است كه باید شناسایی و تصحیح شود همینطور اكثر افراد احساس نگرانی درباره بوی بد دهان خود دارند.

این نگرانی گاهی به آنجا میرسد كه فرد از تماس با دیگران پرهیز می‌كند و هنگام صحبت كردن دست خود را جلوی دهان می‌گیرد و یا بطور مرتب از آدامس یا از انواع دهان شویه‌ها استفاده می‌كند. باید گفت چون گیرنده‌های بویایی خیلی سریع خسته می‌شوند و این گیرنده‌ها حدود یك ثانیه پس از تحریك به میزان 50 درصد با محیط سازگاری می‌یابند و سپس با سرعت كمتری به سازگاری خود ادامه می‌دهند، از دریافت بوها عاجز می‌شوند. به همین دلیل فرد مبتلا به بوی بد دهان خیلی سریع به آن عادت خواهد كرد، بنابراین شخص نمی‌تواند بوی بد دهان خویش را تشخیص دهد.

مطالعات بر روی بزاق انكوبات شده و هوای تنفسی گرفته شده از دهان افراد مورد مطالعه وجود سه تركیب گوگرددار متیل مركاپتان، سولفید هیدروژن و دی متیل سولفید را مسئول بیش از 90 درصد بوی بد دهان می‌داند كه در این بین نقش دو تركیب اول بیشتر است بوی بد دهان ناشی از عوامل بیماریزا در این حالت بوی بد دهان به وسیله وضعیت‌های موضعی مثل بهداشت ضعیف دهان و عفونت لثه (ژنژیویت) مزمن بوجود می‌آید. مخصوصا در ژنژیویت مزمن اگر همراه با خونریزی از لثه‌ها باشد موجب بوی زننده و تنفرآور بخصوص هنگام صبح می‌شود در تنفس دهانی (مثلا در وجود لوزه‌های بزرگ) بدبویی دهان در نتیجه ممانعت از شسته شدن طبیعی مخاط و دندان‌ها توسط بزاق است. زبان شیاردار، زبان مودار و زبان باردار چون به تجمع و نگهداری مواد غذایی كمك می‌كنند در ایجاد بوی بد دهان دخالت دارند.

بیماریهای سینوس نظیر سینوزیت مزمن و فیستول سینوس دهانی و بیماریهای بینی ازجمله رینیت آتروفیك سل و سیفیلیس و رینیت چركی همراه با ترشح و بیماریهای حلق و همچنین خراب شدن درب ورودی معده در اثر مصرف مواد شیمیایی از جمله نوشابه نیز از علل بوی بد دهان هستند بوی بد دهان ناشی از بیماریهای عمومی بدن در این نوع بیماریها، بیماریهای دستگاه تنفس تحتانی از درجه اول اهمیت برخوردارند.آبسه ریه بوی گندیده شبیه به بوی گوشت فاسد دارد كه حتی گاهی اولین علامت بیماری است.

علت این بوی بد بیشتر باكتریهای بی‌هوازی هستند.

سل ریوی در حالت پیشرفته به سبب نكروز كازئوز و زخمی شدن ضایعات سلی باعث بدبویی دهان و بازدم ناشی از تنفس می‌شود. سایر بیماریهای ریوی نظیر برونشیت مزمن، پنومونی نكروزه و كلا هر حالت بیماری‌زا كه بر روی درخت تنفسی و نای اثر بگذارد، ممكن است بوهای قابل اعتراض تولید كند.

در اختلالات گوارشی و سوهضم، زخم‌های معده‌، سرطان مری و معده‌، یبوست و عفونت‌های روده‌ای نیز بوی بد دهان مشاهده می‌شود. در دیابت بوی استون در هوای بازدم به مشام می‌رسد. در نارسایی كلیه بوی شبیه آمونیاك و در سیروز كبدی بوی كیك گندیده به مشام می‌رسد. كمبود ویتامین و هر بیماری كه سبب تب شود از علل بوی بد دهان می‌باشند بوی بد دهان ناشی از عوامل غیربیماریزا از این عوامل سیگار كشیدن را باید نام برد كه نه تنها به خاطر بوی خود سیگار و توتون، بلكه به سبب ایجاد زبان مودار و كاهش جریان بزاق به بدبویی دهان كمك می‌كند.

همچنین می‌توان بوی دهان صبحگاهی ناشی از توقف حركت گونه، زبان و لب‌ها و نیز بر اثر كاهش جریان بزاق در طی شب اشاره كرد. به همین دلیل مسواك زدن قبل از خواب در كاهش بوی دهان صبحگاهی تاثیر زیادی دارد. پروتزهای ثابت و متحرك دندانپزشكی نیز درصورتیكه بهداشت دهان رعایت نشود سبب بدبویی دهان می‌شوند بوی بد دهان ناشی از عوامل عمومی غیربیماری‌زا دوران قاعدگی چون با افزایش میكروب‌های بزاق و همچنین افزایش 300 درصدی تركیبات سولفوردار همراه است، بوی بد دهان را به دنبال دارد. در حاملگی، در یائسگی و بلوغ نیز به دلیل تغییرات هورمونی بوی بد دهان وجود دارد.

در گرسنگی به علت فساد شیره پانكرآس بوی بد دهان وجود دارد كه حتی با مسواك زدن ازبین نمی‌رود. در افراد مسن بوی بد دهان به سبب تغییرات متابولیك و سایر علل نظیر كم‌آبی بدن‌، كاهش مقاومت به عفونت، كاهش اشتها و غیره است. در خستگی و ضعف كه بدن نمی‌تواند محصولات فرعی زائد را با سرعتی بیش از سرعت تولید آنها دفع كند، امكان بوی بد دهان است.

بوی بد دهان در خانم‌ها بیشتر از آقایان وجود دارد در مورد نقش تغذیه در ایجاد بوی بد دهان باید گفت كه دهان ما بوی آن چیزی را كه می‌خوریم می‌دهد. به همین دلیل آنهایی كه برنامه غذایی با فرآورده‌های گوشتی دارند، دهانشان بوهای مختلف زیادی نسبت به گیاه‌خواران می‌دهد. همچنین مشخص شده است كه مصرف رژیم پرچربی منجر به ایجاد اسیدوز می‌شود و در هوای تنفسی بویی شبیه به آنچه در كمای دیابتی وجود دارد، بوجود می‌آید.

بطور كلی غذاهایی كه پروتئین زیاد و مواد قندی كمی دارند به علت ایجاد مواد سولفوردار باعث بدبوشدن دهان می‌شود. البته نقش غذاهای بوداری مثل سیر و پیاز كاملا معلوم است افراط در مصرف دخانیات، كهولت سن، یائسگی، بیماریهای عمومی با تب بالا، اضطراب، كم‌آبی بدن، مصرف بی‌رویه ادویه‌جات و عدم رعایت بهداشت دهان نیز از علل دیگر ایجاد بوی بد دهان هستند درمان و پیشگیری چون اغلب بوهای بد دهان به علت عوامل موضعی است، بنابراین حذف این عوامل و اصلاح ناهنجاری‌های موجود در دهان اولین قدم درمان است.

رعایت بهداشت دهان شامل مسواك زدن دندان‌ها، لثه، زبان و استفاده از نخ دندان در كاهش بوی بد دهان با منشا دهانی بسیار موثر است. مسواك زدن دندان‌ها و زبان تركیبات سولفوردار را برای مدت یك ساعت به میزان 70 تا 85 درصد كاهش می‌دهد. باید توجه كرد كه زبان یكی از جایگاه‌های اصلی میكروبها در دهان است و این به دلیل جمع شدن عوامل میكروبی در سطح پشتی زبان است و باید یك قسمت ضروری از بهداشت دهان معطوف به زبان شود. در بیمارانی كه به سبب خشكی دهان (به دنبال مصرف داروهایی كه قبلا ذكر شد و یا بر اثر بیماری) بوی بد دهان دارند می‌توانند از آدامس‌های بدون شكر استفاده كنند بطور كلی بوی بد دهان ناشی از عوامل موضعی بیماری‌زا زمانی ازبین می‌رود كه بیماری درمان شود و بهداشت دهان رعایت گردد.

استفاده از دهان‌شویه‌ها اثر موقتی در كاهش بوی بد دهان دارد. در حقیقت كوشش برای حذف بوی بد دهان با استفاده از دهان‌شویه‌ها علاوه بر اینكه موقتی است، حتی ممكن است بیماری عمومی را نیز از دید دندانپزشك مخفی نگه دارد بطور كلی پوشاندن بوی دهان با یك بوی معطر و قوی‌تر مناسب نیست و درمان باید بیشتر معطوف درمان علت اصلی باشد. بطور كلی جهت كاهش بوی دهان باید از سیگار كشیدن، نوشیدن نوشابه‌های بودار، خوردن غذاهای با ادویه زیاد، غذاهای گوشتی زیاد، غذاهای معطر شده با پیاز و سیر، افراط در مصرف مواد چربی‌دار مخصوصا كره و روغن‌های مختلف اجتناب شود. در حالی كه خوردن میوه‌های تازه و سبزیجات و بطور كلی رژیم غذایی غنی از فیبر ارجحیت دارد. همین طور نوشیدن آب زیاد در كاهش بوی بد دهان تاثیر بسزایی دارد

مطالعات نشان می‌دهد افرادی كه تا سن 100 سالگی عمر می‌كنند، اغلب تا سن 90 سالگی احساس خوبی نسبت به زندگی دارند. كارشناسان داشتن وزن مناسب، عدم استعمال سیگار، حفاظت پوست از اشعه‌های زیان‌بار خورشید، مصرف سبزیجات و میوه‌جات، پرهیز از مصرف غذاهای چرب و پركالری و داروهای شیمیایی، ورزش كردن و عدم نوشیدن مشروبات الكلی را از رموز سلامتی و جوان ماندن افراد می‌دانند. حفط وزن سالم و طبیعی افراد می‌توانند با كنترل دائمی وزن خود از بروز بیماریهای قلبی ـ عروقی و سایر بیماریهای كشنده كه اغلب با اضافه وزن در ارتباط هستند، جلوگیری كنند. مصرف بیشتر میوه‌ و سبزی و پرهیز از خوردن چربی و كالری زیاد افراد باید به طور منظم كار كنند و فعالیت‌هایی انجام دهند كه حالت انعطاف‌پذیری، بردباری و مقاومت بدن را حفظ می‌كند. عدم استعمال سیگار ترك سیگار خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را بلافاصله و نیز خطر ابتلا به بیماریهای ریوی را ازجمله سرطان ریه در طولانی مدت كاهش می‌دهد. خودداری از مصرف مشروبات الكلی این دسته از نوشیدنی‌ها تقریبا به اكثر اعضای بدن آسیب می‌رساند و باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند. سایر راهكارها برای جوان ماندن البته آسان نیستند اما تحت اراده و قدرت انسان هستند. می‌دانیم كه بخش مهم بهره‌مندی از عمر طولانی بر عهده خود فرد است. انتخاب ما از رفتارهایمان و فضایی كه در آن زندگی می‌كنیم در این زمینه تاثیرگذارست.

با افزایش سن ، ضعف ، شکستگی استخوان ها، خمیدگی پشت و کوتاه شدن قد ایجاد می شود و اغلب از این نشانه ها به عنوان نشانه های طبیعی پیر شدن یاد می شود؛ اما در واقع این علایم ، نشانه هایی از یک بیماری است به نام پوکی استخوان. خوشبختانه امروزه هم در میان پزشکان و هم در میان مردم عادی ، آگاهی از این بیماری افزایش یافته و تشخیص و درمان آن در مراحل اولیه بیماری انجام می شود. «برای استخوان خود خرج کنید تا دچار اولین شکستگی نشوید».

این شعار سال 2003 سازمان بهداشت جهانی WHO است.سازمان مذکور همچنین سالهای 2000 تا 2010 را دهه استخوان و مفاصل تعیین کرده است.این اقدام سازمان بهداشت جهانی بیانگر آثار و تبعات ویرانگر و خطرزای این بیماری است که عنوان اپیدمی خاموش قرن را نیز به خود گرفته است.
به گفته کارشناسان ، در حال حاضر قریب به 7 میلیون نفر در کشور به پوکی استخوان مبتلا هستند که این بیماری سالانه با تحمیل هزینه های هنگفت درمان به دولت و خانواده های مبتلایان ، موجبات مرگ یا از کار افتادگی می شود و خروج تعداد کثیری از چرخه زنگی مادی و سالم فراهم می آورد.گزارش ها حاکی است که در سال 1996، هزینه درمان 5/1میلیون مورد شکستگی ناشی از بیماری پوکی استخوان در امریکا، بالغ بر 14 میلیارد دلار بوده است که این رقم برای سال 2015 با 5/2 میلیون شکستگی ، به میزان 60میلیارد دلار تخمین زده می شود.این در حالی است که در کشور ما هزینه های اینچنینی در سیاهه و برآوردهای مالی و اقتصادی مورد توجه قرار نمی گیرد.

***پوکی استخوان چیست؟ ***
پوکی استخوان (osteoporosis) به معنی پوک شدن یا نازک شدن استخوان ها به هر علتی است و در بیشتر افراد سالخورده دیده می شود.از دست رفتن استخوان ها با افزایش سن یک پدیده کلی است ، اما وقتی توده استخوانی به حدی مقدارش کم می شود که احتمال بروز شکستگی ایجاد می شود، یک بیماری به حساب می آید.این شکستگی ها، علامت بارز پوکی استخوان هستند و بخصوص در استخوان های مچ دست ، ستون فقرات و استخوان فوقانی ران دیده می شوند.خطر بروز شکستگی استخوان بر اثر پوکی استخوان با افزایش سن زیاد می شود. گرچه پوکی استخوان در خانمهای سالخورده خیلی شایع است ، اما این بیماری می تواند مردان را هم گرفتار سازد و در هر سنی از کودکی تا بزرگسالی هم رخ دهد.فراوانی پوکی استخوان در نقاط مختلف جهان فرق می کند و در اروپای غربی و امریکا شایع تر است ؛ افراد سفید اروپایی و نیز آسیایی ها را هم نسبت به سیاه پوستان بیشتر گرفتار می سازد.طی 50 سال گذشته با پیشرفت بهداشت ، مردم جهان طول عمر بیشتری پیدا کرده اند و در نتیجه تعداد افراد سالخورده افزایش یافته است.به همین علت تعداد شکستگی های استخوان بر اثر پوکی استخوان هم بیش از دو برابر شده است. این شکستگی ها یک علت مهم مرگ در افراد سالخورده است و 15 تا 20 درصد کسانی که دچار شکستگی استخوان فوقانی ران می شوند، طی 6 ماه می میرند.

هزینه ای که صرف درمان شکستگی های ایجاد شده به علت پوکی استخوان می شود، همان طور که قبلا اشاره شد بسیار زیاد است و هر ساله میلیاردها دلار در این موارد صرف می شود که با افزایش تعداد افراد سالخورده این مبالغ نیز افزایش می یابند. ***چه کسانی دچار پوکی استخوان می شوند؟ ***هر کس ممکن است دچار پوکی استخوان شود، اما بعضی افراد نسبت به دیگران بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری هستند. در هر شخصی ، بروز پوکی استخوان بستگی به عواملی مثل سن ، جنس و نژاد دارد.یک خانم سالخورده نسبت به یک مرد جوان بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری است و یک سیاهپوست آفریقایی نسبت به یک آسیایی یا اروپایی کمتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارد.عوامل ژنتیکی و وراثتی در تعیین حداکثر توده استخوانی موثر هستند و همچنین ممکن است در سرعت از دست دادن استخوان به علت افزایش سن هم نقش داشته باشند.عوامل ژنتیکی: از آنجا که پوکی استخوان بسیار شایع است ، بسیاری از افراد اثرات این بیماری را در یک یا چند نفر از خویشاوندان خود می بینند و نگران این هستند که آنها هم ممکن است این بیماری را به ارث ببرند.پوکی استخوان مشکلی است که در نتیجه افزایش سن ایجاد می شود، اما بعضی از افراد را بیشتر از سایرین مبتلا می کند. هیچ تردیدی وجود ندارد که عوامل ژنتیکی در ایجاد این بیماری دخیل هستند، اما این عوامل در ایجاد این بیماری زیاد قوی نیستند. ***عوامل خطرزا ***بیماری های زیر و درمان های آنها باعث افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان می شوند:یائسگی زودهنگام: یائسگی به زمانی گفته می شود که عادات ماهانه یک خانم متوقف می شود که معمولا در سنین حدود 50 سالگی این امر اتفاق می افتد.به یائسگی قبل از این سن ، خواه به علت طبیعی یا در نتیجه برداشتن تخمدان ها، رادیوتراپی یا شیمی درمانی برای سرطان ها، یائسگی زودهنگام گفته می شود.خانمهایی که یائسگی زودهنگام دارند یا کسانی که به هر علتی دچار کمبود استروژن شده اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند.آمنوره: آمنوره یا فقدان عادات ماهانه قبل از یائسگی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. این وضعیت در خانمهای مبتلا به بی اشتهایی های عصبی و نیز در خانمهای لاغری که تمرینات ورزشی شدید می کنند مثل ورزشکاران حرفه ای یا ژیمناست ها بسیار شایع است.همچنین در خانمهایی که دچار بیماری های مزمن مثل بیماری کبدی یا التهاب روده ها هستند، آمنوره دیده می شود.
در آمنوره ، هورمون جنسی استروژن کاهش می یابد که عامل خطر برای بروز پوکی استخوان است.بیماری های تیروئید: پرکاری تیروئید اگر به اندازه کافی درمان نشود، می تواند منجر به از دست دادن استخوان و در نتیجه پوکی استخوان شود.همچنین در موارد کم کاری تیروئید، در صورت استفاده بیش از اندازه از هورمون تیروئید همین اثر ممکن است ایجاد شود؛ بنابراین خانمهایی که از قرصهای تیروئید استفاده می کنند باید با انجام آزمایش های منظم خون از میزان هورمون تیروئید خونشان باخبر باشند.سابقه قبلی شکستگی استخوان: افرادی که دچار یک یا چند شکستگی استخوان بر اثر پوکی استخوان شده اند، احتمال زیادی دارد که در آینده نیز به شکستگی های دیگری مبتلا شوند.دلیل این وضعیت روشن نیست اما ممکن است به علت ساختمان شکننده استخوان آنها باشد.سایر بیماری ها: بیماری های دیگری نیز وجود دارند که می توانند پوکی استخوان ایجاد کنند. این بیماری ها شامل بیماری کبدی مزمن ، نارسایی کلیه ها و التهاب روده ها می شوند.عوامل خطر مرتبط با نحوه زندگی بسیاری از جنبه های زندگی روزانه می تواند روی استخوان ها اثر بگذارد که گرچه اثر این عوامل روی استخوان و ایجاد شکستگی به طور کلی کمتر از عوامل خطری هستند که قبلا شرح داده شد، اما از این نظر که می توان این عوامل را اصلاح نمود و خطر پوکی استخوان را کاهش داد، اهمیت دارند:عدم فعالیت بدنی/ رژیم غذایی/ الکل/ سیگار کشیدن ***تشخیص پوکی استخوان ***از آنجا که بیماری پوکی استخوان قابل پیشگیری است ، تشخیص هرچه سریع تر آن در افراد، بسیار حائز اهمیت است.در عمل این بدان معنی است که قبل از بروز شکستگی ، کاهش توده استخوانی را تشخیص دهیم.

تا همین اواخر، این امر ممکن نبود؛ اما امروزه راههایی وجود دارد که به وسیله آنها می توانیم مقدار استخوان را در افراد اندازه بگیریم.اندازه گیری توده استخوانی معمولا در قسمتهایی از اسکلت بدن انجام می شود که احتمال شکستگی در آنها بیشتر است ؛ یعنی مچ دست ، ستون فقرات و استخوان فوقانی ران. اندازه گیری توده استخوانی اطلاعاتی در مورد احتمال بروز شکستگی می دهد.همان گونه که اندازه گیری فشار خون اغلب برای پیش بینی خطر بروز سکته مغزی انجام می شود یا اندازه گیری سطح کلسترول خون برای پیش بینی احتمال بروز بیماری قلبی صورت می گیرد، بنابراین اندازه گیری توده استخوانی هم برای ارزیابی احتمال بروز شکستگی انجام می شود. آزمایش خون و ادرار با انجام آزمایش خون و ادرار نمی توان پوکی استخوان را تشخیص داد. اما با اندازه گیری انهدام و ساختن استخوان می تواند برای اندازه گیری سرعت از بین رفتن استخوان استفاده شود. این یک روش تحقیقاتی است و در کلینیک ها معمولا استفاده نمی شود، زیرا به اندازه کافی دقیق نیستند. ***بیماریابی پوکی استخوان ***در حال حاضر، تراکم سنجی استخوان دقیق ترین راه برای تشخیص پوکی استخوان است. سوالی که امروزه زیاد پرسیده می شود این است که آیا تمام خانمها بعد از یائسگی باید آزمایش اندازه گیری تراکم استخوان بدهند؟گرچه امروزه متخصصان عقیده دارند این کار برای همه افراد ضرورتی ندارد.

***درمان پوکی استخوان ***
می توان کارهای زیادی کرد تا سرعت از دست دادن استخوان در آینده کاهش یابد و به حداقل برسد.درمان پوکی استخوان شامل تسکین درد، بهبود حرکت و فعالیت و کمک به کنار آمدن با اثرات روانی اجتماعی بیماری می شود و از کاهش بیشتر استخوان تا خطر بروز شکستگی در آینده جلوگیری می کند.دانستن این که اقداماتی وجود دارد که آنها می توانند با انجام آنها باعث بهبود وضعیت شوند مثل تمرینات ورزشی ، تغییر در رژیم غذایی و جلوگیری از زمین خوردن و سقوط به این بیماران کمک می کند احساس غلبه بر بیماری و کنترل خودشان داشته باشند و شانس بهبودی خود را بیشتر کنند.همچنین بسیاری از بیماران صحبت کردن با سایر بیماران دچار پوکی استخوان رامفید تشخیص می دهند و متوجه می شوند که تنها آنها بیمار نیستند و افراد دیگری هم از این بیماری رنج می برند.کنترل درد: درد در پوکی استخوان خیلی متغیر است. بعضی افراد دارای درد مزمن شدیدی هستند، در حالی که بعضی دیگر فقط یک درد جزیی دارند.دردی که به دنبال شکستگی استخوان فوقانی ران یا مچ دست ایجاد می شود. در بیماران دچار شکستگی ستون فقرات ، عضلات اطراف ستون فقرات اغلب به علت درد دچار اسپاسم و گرفتگی می شوند و در نتیجه خودشان بیشتر باعث تشدید درد می شوند.بنابراین تسکین این گرفتگی عضلات با استفاده از فیزیوتراپی ملایم می تواند به کاهش درد کمک زیادی کند. از هیدروتراپی (تمرین آرام در آب گرم) نیز می توان برای تسکین اسپاسم و گرفتگی عضلات استفاده کرد.کنترل رژیم غذایی: یک رژیم غذایی حاوی کلسیم زیاد می تواند به سلامت و قوی شدن استخوان ها کمک کند. لبنیات حاوی مقادیر زیادی کلسیم هستند و افرادی که از لبنیات استفاده نمی کنند باید برای رساندن کلسیم به بدنشان از قرصها و مکمل های کلسیم دار استفاده نمایند.

از کاهش شدید وزن باید خودداری شود چون این کار باعث کاهش حداکثر توده استخوانی خواهد شد.کلسیم: یک رژیم غذایی متعادل برای سلامت استخوان ها بسیار اهمیت دارد. بخصوص مصرف کلسیم کافی به رسیدن به یک حداکثر توده استخوانی خوب کمک کرده و همچنین باعث کاهش از دست دادن استخوان در سن های بالاتر می شود.گرچه بسیاری از غذاها حاوی کلسیم هستند، اما تمام آنها بعد از خورده شدن ، کلسیم زیادی در بدن آزاد نمی کنند. بهترین منبع کلسیم ، لبنیات مثل شیر و پنیر و تخم مرغ هستند.اثرات کاهش شدید وزن: لاغر شدن شدید دارای اثرات مضری روی استخوان هاست. بیماران دچار بی اشتهایی عصبی ، اغلب حتی هنگامی که جوان هستند دچار پوکی استخوان شدید می شوند وگرچه مقداری از این از دست دادن استخوان آنها مربوط به آمنوره است ، اما کاهش وزن آنها علت اصلی این از دست دادن استخوان است.بی اشتهایی عصبی اغلب هنگام نوجوانی و بلوغ ایجاد می شود، یعنی هنگامی که اسکلت بدن در حال رشد است. از دست دادن استخوان در این مرحله منجر به کاهش حداکثر توده استخوانی شده و خطر بروز پوکی استخوان را بشدت افزایش می دهد.برعکس افرادی که دارای وزن بیش از حد هستند، توده استخوانی زیادی دارند، اما این بدان معنی نیست که چاق شدن افراد را تشویق کنیم ؛ زیرا چاقی روی سلامت افراد اثرات زیانباری می گذارد.بهترین کار این است که با توجه به قد، به یک وزن مناسب دست پیدا کنیم. بیمارانی که از پوکی استخوان رنج می برند و افرادی که وزن کمتر از معمول دارند، باید در صورت امکان افزایش وزن دهند و به وزن طبیعی برسند.رژیم غذایی خاص: غیر از مصرف مقادیر زیاد کلسیم ، رژیمهای غذایی خاصی برای بیماران دچار پوکی استخوان توصیه نمی شود.در واقع مصرف مقادیر زیاد پروتئین که به صورت گوشت مصرف می کنیم ، ممکن است باعث از دست دادن کلسیم از بدن شود. با این حال ، گیاهخوارانی که از مصرف لبنیات خودداری می کنند، باید از قرصها و مکملهای کلسیمی استفاده کنند.

مصرف ویتامین ها: کمبود ویتامین D در افراد سالخورده شایع است و می تواند باعث از دست دادن استخوان شود. افرادی که زیاد در خانه هستند و کمتر بیرون می روند تا با نور خورشید مواجه شوند ممکن است کمبود ویتامین D ایجاد شود.معمولا در رژیم غذایی افراد ویتامین D وجود دارد، اما منبع اصلی ویتامین D ماهی های چرب است که مردم کمتر آنها را به طور منظم مصرف می کنند.لبنیات حاوی مقادیر کمی ویتامین D هستند. مقدار نیاز روزانه توصیه شده 400 واحد بین المللی IU است ، اما برای افراد سالخورده این مقدار 800 واحد IU است.این مقدار ویتامین کاملا بی خطر بوده و هیچ گونه عوارض جانبی ندارد.تمرینات ورزشی: تمرینات ورزشی به غیر از این که برای سلامت استخوان ها مفید است ، برای سلامت کلی بدن نیز سودمند است.فعالیت کم و بی حرکتی منجر به از دست رفتن سریع استخوان ها می شود، در حالی که انجام تمرینات ورزشی بخصوص در هنگام کودکی و نوجوانی می تواند باعث افزایش توده استخوانی شود.به طور کلی بهتر است به اندازه متوسط، تمرینات ورزشی انجام دهیم و روزی نیم ساعت پیاده روی کنیم.سیگار نکشیدن: سیگار کشیدن از هر نظر برای سلامت مضر است و استخوان ها هم در این امر مستثنا نیستند. همچنین شواهد نشان می دهد بعضی درمان هایی که برای پوکی استخوان انجام می شود، در افراد سیگاری کمتر تاثیر دارد.جلوگیری از زمین خوردن و سقوط: در محیط اطراف ما موارد زیادی وجود دارد که خطر زمین خوردن و سقوط را در افراد افزایش می دهد و شما فقط با دانستن نکاتی ساده می توانید از زمین خوردن جلوگیری کنید.برای افرادی که مشکل تعادل دارند، استفاده از یک عصا می تواند کمک کننده باشد، بخصوص در خارج از خانه.مراجعه به پزشک: اگر نگران هستید که ممکن است دچار پوکی استخوان باشید یا بیماری خاصی دارید که زمینه را برای ایجاد پوکی استخوان در آینده آماده می کند، می توانید به پزشک مراجعه کنید و این نگرانی را با او در میان بگذارید.پوکی استخوان هر چه سریع تر تشخیص داده شود، نتایج بعدی بهتر خواهند بود.