تبیان، دستیار زندگی

سیاست های كلی برنامه پنجم توسعه دارای 45 بند و شامل سرفصل های : امور فرهنگی – امور علمی و فناوری – امور اجتماعی – امور اقتصادی و امور سیاسی، دفاعی و امنیتی است.

متن ابلاغیه مقام معظم رهبری به رئیس جمهور كه همزمان برای رئیس مجلس، رئیس قوه قضاییه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شده به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

جناب آقای دكتر احمدی نژاد
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام و تحیت

پیش روی بودن دومین پنج سال از سند چشم انداز دوره بیست ساله كشور و ابلاغ بعضی از سیاست های كلی اصولی مانند سیاست های كلی اصلی 44 از یك طرف و بعضی تحولات جهانی از طرف دیگر اقتضا می كند كه هرچه زودتر قانون برنامه پنج ساله پنجم كشور با جهت گیری دستیابی به اهداف مرحله ای متناسب با سند چشم انداز بیست ساله تهیه گردد.

اینك سیاست های كلی برنامه پنجم كه باید مبنای تهیه و تدوین قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران باشد، ابلاغ می گردد.

انتظار می رود این سیاست ها كه با رویكرد مبنایی پیشرفت و عدالت تنظیم شده، بتواند در جای جای كلیه فعالیت های كشور چه در بُعد تقنین و چه در بُعد اجرا ظاهر گردد.

بی گمان اهتمام و دقت نظر جناب عالی و هیئت محترم دولت و مجلس محترم شورای اسلامی و دیگر دستگاه های رئیسی نظام می تواند در این باره نقش تعیین كننده ایفا كند.

انتظار دارم در دوره پنج ساله آینده اقدامات اساسی برای تدوین الگوی توسعه ایرانی ـ اسلامی كه رشد و بالندگی انسان ها بر مدار حق و عدالت و دستیابی به جامعه ای متكی بر ارزش های اسلامی و انقلابی و تحقق شاخص های عدالت اجتماعی و اقتصادی در گرو آن است، توسط قوای سه گانه كشور صورت گیرد.

مشاركت جدی اندیشه وران حوزه و دانشگاه در تبیین مقوله عدالت و اقتضائات آن نقشی تعیین كننده در این امر دارد.

لازم می دانم از مجمع محترم تشخیص مصلحت نظام و هیئت محترم دولت و دبیرخانه مجمع و نیز كارشناسان فعال و همكار با این مجموعه ها كه در تنظیم پیشنهادهای مربوط به سیاست های كلی برنامه پنجم نقش آفرینی كرده اند، صمیمانه سپاسگزاری نمایم.

نسخه حاوی مجموعه سیاست ها همزمان برای مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت ارسال می شود.

سید علی خامنه ای

سیاست های كلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

ـ امور فرهنگی

1ـ تكمیل و اجرای طرح مهندسی فرهنگی كشور و تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‏های مهم.

2ـ‌ زنده و نمایان نگه داشتن اندیشه دینی و سیاسی حضرت امام خمینی(ره) و برجسته كردن نقش آن به عنوان یك معیار اساسی در تمام سیاست گذاری‏ها و برنامه ریزی‏ها.

3ـ‌ تقویت قانونگرایی، انضباط اجتماعی، وجدان كاری، خودباوری، روحیه كار جمعی، ابتكار، درستكاری، قناعت، پرهیز از اسراف و اهتمام به ارتقای كیفیت در تولید.

4ـ مقابله با جریانات انحرافی در حوزه دین و زدودن خرافات و موهومات.

5ـ استفاده بهینه از فناوری‏های اطلاعاتی و ارتباطی برای تحقق اهداف فرهنگی نظام.

6ـ ایجاد درك مشترك از چشم انداز بیست ساله و تقویت باور و عزم ملی برای تحقق آن.

ـ امور علمی و فناوری

7ـ تحول در نظام آموزش عالی و پژوهش در موارد زیر:

1ـ 7ـ افزایش بودجه تحقیق و پژوهش به 3 درصد تولید ناخالص داخلی تا پایان برنامه پنجم و افزایش ورود دانش آموختگان دوره كارشناسی به دوره‏های تحصیلات تكمیلی به 20 درصد.

2ـ 7ـ دستیابی به جایگاه دوم علمی و فناوری در منطقه و تثبیت آن در برنامه پنجم.

3ـ 7ـ ارتباط مؤثر بین دانشگاه ها و مراكز پژوهشی با صنعت و بخش های مربوط جامعه.

4ـ 7ـ توانمندسازی بخش غیردولتی برای مشاركت در تولید علم و فناوری.

5ـ 7ـ دستیابی به فناوری‏های پیشرفته مورد نیاز.

8ـ تحول در نظام آموزش و پرورش با هدف ارتقای كیفی آن بر اساس نیازها و اولویت های كشور در سه حوزه دانش، مهارت و تربیت و نیز افزایش سلامت روحی و جسمی دانش‏آموزان.

9ـ تحول و ارتقای علوم انسانی با: تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در متون و برنامه‏ها و روش‏های آموزشی، ارتقای كمی و كیفی مراكز و فعالیت های پژوهشی و ترویج نظریه‏پردازی، نقد و آزاداندیشی.

10ـ گسترش حمایت های هدفمند مادی و معنوی از نخبگان و نوآوران علمی و فناوری از طریق: ارتقای منزلت اجتماعی، ارتقای سطح علمی و مهارتی، رفع دغدغه خطرپذیری مالی در مراحل پژوهشی و آزمایشی نوآوری‏ها، كمك به تجاری سازی دستاوردهای آنان.

11ـ تكمیل و اجرای نقشه جامع علمی كشور.

ـ امور اجتماعی

12ـ تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن در آن و در صحنه‏های اجتماعی و استیفای حقوق شرعی و قانونی بانوان در همه عرصه‏ها و توجه ویژه به نقش سازنده آنان.

13ـ تقویت هویت ملی جوانان متناسب با آرمان های انقلاب اسلامی، فراهم كردن محیط رشد فكری و علمی و تلاش در جهت رفع دغدغه‏های شغلی، ازدواج، مسكن و آسیب های اجتماعی آنان، توجه به مقتضیات دوره جوانی و نیازها و توانایی های آنان.

14ـ اصلاح نظام اداری و قضایی در جهت: افزایش تحرك و كارآیی، بهبود خدمت رسانی به مردم، تأمین كرامت و معیشت كاركنان، به كارگیری مدیران و قضات لایق و امین و تأمین شغلی آنان، حذف یا ادغام مدیریت های موازی، تأكید بر تمركز زدایی در حوزه‏های اداری و اجرایی، پیشگیری از فساد اداری و مبارزه با آن و تنظیم قوانین مورد نیاز.

15ـ هویت بخشی به سیمای شهر و روستا، بازآفرینی و روزآمد سازی معماری ایرانی - اسلامی، رعایت معیارهای پیشرفته برای ایمنی بناها و استحكام ساخت و سازها.

16ـ تقویت و كارآمد كردن نظام بازرسی و نظارت، اصلاح قوانین و مقررات در جهت رفع تداخل میان وظایف نهادهای نظارتی و بازرسی.

17ـ اولویت دادن به ایثارگران انقلاب اسلامی در عرضه منابع مالی و فرصت ها و امكانات و مسئولیت های دولتی در صحنه‏های مختلف فرهنگی و اقتصادی.

18ـ اهتمام به توسعه ورزش و حمایت از گسترش فعالیت‏های گردشگری با تأكید بر سفرهای زیارتی.

19ـ تأكید بر رویكرد انسان سالم و سلامت همه جانبه با توجه به:

1ـ 19ـ یكپارچگی در سیاستگذاری، برنامه ریزی، ارزشیابی، نظارت و تخصیص منابع عمومی.

2ـ 19ـ ارتقای شاخص های سلامت هوا، امنیت غذا، محیط و بهداشت جسمی و روحی.

3ـ 19ـ كاهش مخاطرات و آلودگی‏های تهدید كننده سلامت.

4ـ 19ـ اصلاح الگوی تغذیه جامعه با بهبود تركیب و سلامت مواد غذایی.

5ـ 19ـ توسعه كمی و كیفی بیمه‏های سلامت و كاهش سهم مردم از هزینه‏های سلامت به 30% تا پایان برنامه پنجم.

20ـ ارتقای امنیت اجتماعی:

1ـ 20ـ مبارزه همه جانبه با مواد مخدر و روانگردان و اهتمام به اجرای سیاست های كلی مبارزه با مواد مخدر.

2ـ 20ـ سامان بخشی مناطق حاشیه‌نشین و پیشگیری و كنترل ناهنجاری‏های عمومی ناشی از آن.

3ـ 20ـ استفاده از ابزارهای فرهنگی، آموزشی و رسانه‏ها برای پیشگیری و مقابله با ناهنجاری‏های فرهنگی و اجتماعی.

ـ امور اقتصادی

الف) رشد مناسب اقتصادی با تأكید بر:

21ـ تحقق رشد مستمر و پرشتاب اقتصادی به میزان حداقل 8% نرخ رشد سالیانه تولید ناخالص داخلی ‏با:

1ـ 21ـ توسعه سرمایه گذاری از طریق كاهش شكاف پس انداز - سرمایه گذاری با حفظ نسبت پس‏انداز به تولید ناخالص داخلی حداقل در سطح 40 درصد و جذب منابع و سرمایه‏های خارجی.

2ـ 21ـ ارتقای سهم بهره‏وری در رشد اقتصادی به یك سوم در پایان برنامه.

3ـ 21ـ بهبود فضای كسب و كار كشور با تأكید بر ثبات محیط اقتصاد كلان، فراهم آوردن زیرساخت‏های ارتباطی، اطلاعاتی، حقوقی، علمی و فناوری مورد نیاز، كاهش خطرپذیری‏های كلان اقتصادی، ارائه مستمر آمار و اطلاعات به صورت شفاف و منظم به جامعه.

4ـ 21ـ تقویت و توسعه نظام استاندارد ملی.

22ـ تغییر نگاه به نفت و گاز و درآمدهای حاصل از آن، از منبع تأمین بودجه عمومی به منابع و سرمایه‏های زاینده اقتصادی و ایجاد صندوق توسعه ملی با تصویب اساسنامه آن در مجلس شورای اسلامی در سال اول برنامه پنجم و برنامه ریزی برای استفاده از مزیت نسبی نفت و گاز در زنجیره صنعتی و خدماتی و پایین دستی وابسته بدان با رعایت:

1ـ 22ـ واریز سالانه حداقل 20 درصد از منابع حاصل از صادرات نفت و گاز و فرآورده‏های نفتی به صندوق توسعه ملی.

2ـ 22ـ ارائه تسهیلات از منابع صندوق توسعه ملی به بخش‏های خصوصی، تعاونی و عمومی غیردولتی با هدف تولید و توسعه سرمایه گذاری در داخل و خارج كشور با در نظر گرفتن شرایط رقابتی و بازدهی مناسب اقتصادی.

3ـ 22ـ قطع وابستگی هزینه‏های جاری دولت به درآمدهای نفت و گاز تا پایان برنامه.

23ـ اصلاح ساختار نظام بانكی با اجرای كامل و روزآمد قانون بانكداری بدون ربا و نهادینه كردن نظام‏های قرض‏الحسنه، تأمین اعتبارات خرد و اعتبارات لازم برای سرمایه گذاری‏های بزرگ.

24ـ ارتقای كمی و كیفی بازارهای مالی(سرمایه، پول و بیمه) با تأكید بر كارایی، شفافیت و سلامت.

25ـ تحقق سیاست‏های كلی اصل44 قانون اساسی و الزامات مربوط به هر یك از بندها با تأكیدبر:

1ـ25ـ حمایت از شكل‏گیری بازارهای رقابتی.

2ـ25ـ ایجاد ساختارهای مناسب برای ایفای وظایف حاكمیتی(سیاست گذاری، هدایت و نظارت).

3ـ25ـ تنظیم سیاست‏های تشویقی در جهت تبدیل فعالیت‏های غیرمتشكل (نهاد خانوار) به فعالیت‏های واحدهای حقوقی.

4ـ25ـ ایجاد بازار رقابتی برای ارائه خدمات بیمه درمانی.

26ـ توجه به ارزش اقتصادی، امنیتی، سیاسی و زیست محیطی آب با تسریع در استحصال، عرضه، نگهداری و مصرف آن و مهار آبهایی كه از كشور خارج می‏شود با اولویت استفاده از منابع آبهای مشترك.

27ـ سرمایه گذاری در استحصال و استخراج گاز و نفت و معادن مشترك با كشورهای همسایه با رعایت سیاست‏های كلی اصل 44 قانون اساسی.

28ـ حفظ ذخایر راهبردی ارزی به مقداری كه اطمینان از تأمین نیازهای اساسی كشور در مدت معین (براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی) حاصل گردد.

29ـ تأكید بر راهبرد توسعه صادرات به ویژه در بخش خدمات با فناوری بالا به نحوی كه كسری تراز بازرگانی بدون نفت كاهش یافته و توازن در تجارت خدمات ایجاد گردد.

30ـ گسترش همه جانبه همكاری با كشورهای منطقه جنوب غربی آسیا در تجارت، سرمایه‏گذاری و فناوری.

31ـ ارتقا و هماهنگی میان اهداف توسعه‏ای: آموزش، بهداشت و اشتغال به طوری كه در پایان برنامه پنجم، شاخص توسعه انسانی به سطح كشورهای با توسعه انسانی بالا برسد.

32ـ تبدیل نظام بودجه ریزی كشور به بودجه ریزی عملیاتی.

33ـ برقراری ارتباط كمی و كیفی میان برنامه پنج‏ساله و بودجه‏های سالیانه با سند چشم‏انداز با رعایت شفافیت و قابلیت نظارت.

ب) گسترش عدالت اجتماعی با:

34ـ تنظیم همه فعالیت‏های مربوط به رشد و توسعه اقتصادی بر پایه عدالت اجتماعی و كاهش فاصله میان درآمدهای طبقات و رفع محرومیت از قشرهای كم درآمد با تأكید بر موارد زیر:

1ـ 34ـ جبران نابرابری‏های غیرموجه درآمدی از طریق سیاست های مالیاتی، اعطای یارانه‏های هدفمند و ساز و كارهای بیمه‏ای.

2ـ 34ـ تكمیل بانك اطلاعات مربوط به اقشار دو دهك پایین درآمدی و به هنگام كردن مداوم آن.

3ـ 34ـ هدفمند كردن یارانه‏های آشكار و اجرای تدریجی هدفمند كردن یارانه‏های غیرآشكار.

4ـ 34ـ تأمین برخورداری آحاد جامعه از اطلاعات اقتصادی.

35ـ اقدامات لازم برای جبران عقب ماندگی‏های حاصل از دوران های تاریخی گذشته با تأكید بر:

1ـ 35ـ‌ ارتقای سطح درآمد و زندگی روستاییان و كشاورزان با تهیه طرح های توسعه روستایی، گسترش كشاورزی صنعتی، صنایع روستایی و خدمات نوین و اصلاح نظام قیمت‏گذاری محصولات كشاورزی.

2ـ 35ـ‌گسترش فعالیت‏های اقتصادی در مناطق مرزی و سواحل جنوبی و جزایر با استفاده از ظرفیت‏های بازرگانی خارجی كشور.

3ـ 35ـ‌كاهش فاصله دو دهك بالا و پایین درآمدی جامعه به طوری كه ضریب جینی به حداكثر 35/0 در پایان برنامه برسد.

4ـ 35ـ‌ انجام اقدامات ضروری برای رساندن نرخ بیكاری در كشور به 7 درصد.

5ـ 35ـ‌ تأمین بیمه فراگیر و كارآمد و گسترش كمی و كیفی نظام تأمین اجتماعی و خدمات بیمه درمانی.

6ـ 35ـ‌ توسعه نظام‏های پیشگیری از آسیب‏های فردی و اجتماعی.

7ـ 35ـ‌ حمایت از اقشار محروم و زنان سرپرست خانوار.

8ـ 35ـ ‌توسعه بخش تعاون با هدف توانمندسازی اقشار متوسط و كم‏درآمد جامعه به نحوی كه تا پایان برنامه پنجم سهم تعاون به 25 درصد برسد.

ـ امور سیاسی، دفاعی و امنیتی

36ـ تقویت حضور و مشاركت مردم در عرصه‏های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی.

37ـ جهت دهی جریانات سیاسی به پایبندی به ارزش‏های اسلامی - انقلابی، دفاع از منافع‏ملی، دشمن‏ستیزی، قانون پذیری و اصول اخلاقی.

38ـ حمایت از آزادی‏های مشروع و صیانت از حقوق اساسی ملت.

39ـ اعتلای شأن، موقعیت، اقتدار و نقش جمهوری اسلامی ایران در منطقه و نظام بین‏الملل به‏منظور تحكیم امنیت ملی و پیشبرد منافع ملی با تأكید بر:

1ـ 39ـ تقویت همكاری‏های دوجانبه، منطقه‏ای و بین‏المللی با اولویت كشورهای همسایه.

2ـ 39ـ تقویت روابط سازنده با كشورهای غیرمتخاصم.

3ـ 39ـ بهره‏گیری از روابط برای افزایش توان ملی.

4ـ 39ـ مقابله با افزون خواهی و اقدام متجاوزانه در روابط خارجی.

5ـ 39ـ تلاش برای رهایی منطقه از حضور نظامی بیگانگان.

6ـ 39ـ حمایت از مسلمانان و ملت‏های مظلوم و مستضعف به ویژه ملت فلسطین.

7ـ 39ـ تلاش برای همگرایی بیشتر میان كشورهای اسلامی.

8ـ 39ـ تلاش برای اصلاح ساختار سازمان ملل.

9ـ 39ـ سازماندهی تلاش مشترك برای ایجاد مناسبات و نظامات جدید اقتصادی، سیاسی و فرهنگی منطقه‏ای و جهانی با هدف تأمین عدالت، صلح و امنیت جهانی.

40ـ حضور فعال و هدفمند در سازمان های بین‏المللی و منطقه‏ای و تلاش برای ایجاد تحول در رویه‏های موجود بر اساس ارزش های اسلامی.

41ـ ارتقای نقش مدیریتی ایران در توزیع و ترانزیت انرژی، افزایش فرصت های صادراتی، جذب سرمایه و فناوری‏های پیشرفته و كمك به استقرار نظام پولی، بانكی و بیمه‏ای مستقل با كمك كشورهای منطقه‏ای و اسلامی و دوست با هدف كاهش وابستگی به سیستم پولی نظام سلطه.

42ـ تقویت تعامل فرهنگی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی با جهان به ویژه حوزه تمدن اسلامی – ایرانی.

43ـ‌ تقویت هویت اسلامی و ایرانی ایرانیان خارج از كشور، كمك به ترویج خط و زبان فارسی در میان آنان، حمایت از حقوق آنان و تسهیل مشاركت آنان در توسعه ملی.

44ـ تحكیم و ارتقای امنیت پایدار، فراگیر و تضمین كننده اهداف و منافع ملی با تأكید بر:

1ـ 44ـ تقویت نقش مردم و اطلاعات مردمی در پیشگیری از تحركات ضد امنیتی.

2ـ 44ـ تقویت و تعامل مؤثر دستگاه‏های اطلاعاتی، انتظامی و قضایی و هماهنگی بین آنها برای تأمین اشراف اطلاعاتی و مقابله با هر نوع اخلال در امنیت عمومی، اقتصادی و اجتماعی و مقابله با تهدیدهای نرم.

3ـ 44ـ ایجاد سامانه یكپارچه نرم‏افزاری اطلاعاتی، ارتقای سطح حفاظت از اطلاعات رایانه‏ای، توسعه علوم و فناوری‏های مرتبط با حفظ امنیت سامانه‏های اطلاعاتی و ارتباطی به منظور صیانت از فضای تبادل اطلاعات، تقویت فنی برای مقابله با تخلفات در فضاهای رایانه‏ای و صیانت از حریم فردی و عمومی.

4ـ 44ـ تقویت زیر ساخت‏های انسجام و همبستگی ملی برای پیشگیری و مقابله با عوامل بروز گسست‏های هویتی، اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی.

45ـ ارتقای توانمندی‏های دفاعی و قدرت بازدارندگی به منظور دفاع از حاكمیت، تمامیت ارضی، منافع و امنیت ملی و مقابله مؤثر با تهدیدهای خارجی و ایجاد توازن منطقه‏ای با تأكید بر:

1ـ 45ـ‌ كسب دانش و فناوری‏های نو و نرم‏افزارهای پیشرفته دفاعی و نوسازی و بازسازی صنایع دفاعی، افزایش ضریب خودكفایی با توسعه تحقیقات و بهره‏مندی از همه ظرفیت‏های صنعتی كشور.

2ـ 45ـ‌ اهتمام به حضور نیروهای مردمی در امنیت و دفاع از كشور و انقلاب با تقویت كمی و كیفی بسیج مستضعفان.

3ـ 45ـ‌ گسترش پدافند غیرعامل.

4ـ 45ـ‌ امنیت پایدار مناطق مرزی و كنترل مؤثر مرزها.