1ـ پاکستان

کشور پاکستان همسایه جنوب شرقی جمهوری اسلامی ایران تا سال 1326 شمسی جزو کشور هندوستان بود. در قرن هشتم میلادی نواحی اطراف «سند» به تصرف مسلمانان در آمد. سلطان محمود عزنوی قسمت اعظم شمال غربی هند، یعنی پاکستان امروزی را به تصرف در آورد و در نتیجه دین اسلام جایگزین بت پرستی گردید و لاهور مرکز فرهنگ مسلمانان شد.

دردوره مغول، حکام مسلمان در حدود شش قرن بر این شبه قاره حکومت کردند. از آغاز قرن 17 میلادی نفوذ انگلستان در هند آغاز گردید و آنها بیش از دویست سال بر این کشور حکمرانی نمودند، که سرانجام بر اثر مبارزات طولانی مردم هند به رهبری گاندی، انگلستان مجبور به خروج از این کشور گردید.

در این برهه، مسلمانان که در بخش غربی و شرقی شبه قاره هند اکثریت داشتند به فکر استقلال و ایجاد دولتی مسلمان افتادند و اولین بار فکر آزادی را علامه اقبال لاهوری با الهام از قیام عاشورا سال 61 هجری به ملت مسلمان هند آموخت :

رمز قرآن از حسین آموختیم ز آتش او شعله ها اندوختیم

آن امام عاشقان پور بتول سرور آزادی ز بستان رسول

چون خلافت رشته از قرآن گسیختحریت را زهر اندر کام ریخت

خاست آن سر جلوه خیر الامم چون سحاب قبله باران در قدم

بر زمین کربلا بارید و رفت لاله در ویرانه ها کارید و رفت

تا قیامت قطع استبداد کرد موج خون او چمن ایجاد کرد

سر ابراهیم و اسماعیل بود یعنی آن اجمال را تفصیل بود

ماسوی الله را مسلمان بنده نیست پیش فرعونی سرش افکنده نیست خون او تفسیر این اسرار کرد

ملت خوابیده را بیدار کردتیغ «لا» چون ازمیان بیرون کشیداز رگ ارباب باطل خون کشید

نقش «الا الله» بر صحرا نوشت سطر عنوان نجات ما نوشت

مسلمانان هند با شعار «عاشورای محرم، یاد آور وظیفه مسلمانان» انقلاب خودرا آغاز کردند و پس از پیروزی بر استعمار پیر، اسکندر میرزا را که یک شیعه بود به عنوان نخستین رئیس جمهور پاکستان برگزیدند.

«عشق به امام حسین (ع) در ایران اسلامی جای تعجب ندارد، چون اکثر مردم شیعه و به عشق امام حسین (ع) زنده اند، ولی در آنجا شیعیان در اقلیت و اهل سنت در اکثریت اند. لذا در نگاه اول انتظار نمی رود که عزاداری امام حسین (ع) در پاکستان به صورت یک امر همگانی و ملی تلقی شود... به طوری که در ایام عاشورا و محرم جامعه پاکستان حالت سوگوارانه ای به خود می گیرد... در پاکستان اکثر اهل تسنن نیز احترام خاصی برای حضرت فاطمه علیها السلام و ائمه معصومین علیهم السلام قائل اند... دولت پاکستان نیز خود را برای برگزاری مراسم عزاداری در فضای امن آماده می کرد. همچنین با تشکیل کمیته ویژه تدابیر امنیتی و انتظامی مؤثر و خوبی را اتخاذ نمود، که مجموعه این همکاری ها، تلاش ها و تدابیر توانست فضای امنی را برای عاشورای حسینی فراهم آورد».

مقامات سیاسی پاکستان هر یک پیام و دیدگاه های خود را که ـ ظاهرا سنت نیز هست ـ درباره عاشورا و امام حسین (ع) ارائه دادند، که توسط رسانه ها و روزنامه های پاکستان منتشر شد، که به عنوان نمونه به بعضی از آنها اشاره می کنیم :

رئیس جمهور (وقت) پاکستان آقای «فاروق احمد خان لغاری» می گوید :

«زندگانی مبارک امام حسین (ع) برای ما راه هدایت است. با پیروی از این راه ما می توانیم توطئه های دشمنان را خنثی کنیم».

نخست وزیر (وقت) پاکستان خانم «بی نظیر بوتو» در پیام خود چنین اظهار می کند:

«مسلمانان فلسطین، کشمیر و بوسنی باید بر سیره امام حسین (ع) عمل کنند»:

استاندار ایالت پنجاب آقای «چوهدری الطاف حسین» می گوید :

«بهترین راه برگزاری عاشورا این است که ما نقش امام حسین (ع) را بشناسیم و فلسفه شهادت را در پرتو قرآن و سنت ببینیم. ما باید درروز عاشورا پیمان ببندیم که طبق اصول راستی، عدل، مساوات، صبر، برادری و تمیز حق از باطل زندگی خود رااداره کنیم...»

عاشورا در رسانه های پاکستان

عاشورا و پاکستان به عنوان روز عزای ملی امت اسلامی تلقی می گردد، که همه اقشار و گروه ها این روز را پاس می دارند و این روز ازتعطیلات رسمی این کشور است. از دیگر شاخصه های عاشورا اختصاص یافتن برنامه های صدا و سیما در روزهای تاسوعا و عاشورا به امام حسین (ع) و اصحاب و یاران آن حضرت است که فوق العاده مورد ارزیابی است: اولا اخبار عزاداری به نحو گسترده و در سطح بسیار وسیع منتشر می شود و ثانیا برنامه های متعدد عزاداری، نوحه خوانی، ذکر مصیبت و تشریح ابعاد عاشورا از تلویزیون پاکستان پخش می گردد. علاوه بر شبکه سراسری، شبکه S.T.M که برنامه های خبری C.N.N و B.B.C را در پاکستان پخش می کند ـ نیز اخبار این روز را پوشش می دهد.، قابل ذکر است، که برنامه های عزاداری از همان اوایل محرم پخش می گردد و روزنامه ها نیز نقش بسیار مؤثری را در این زمینه ایفا می کنند. (2)

2ـ هند

بخش بزرگی از منطقه اوتارپراداش هند که در دو قرن هجدهم و نوزدهم میلادی استان «اوده» نامیده می شود، تحت حکومت یک سلسله شیعه ایرانی اداره می شد، که در سال 1770 از خراسان به هند مهاجرت کرده بودند.

این سلسله، ازمراسم شیعه که مهمترین آن ها محرم بود، حمایت می کردند و مراسم عاشورادر سراسر این منطقه برگزار می شد و سنیان و حتی هندوها نیز در آن شرکت می کردند.

روز عاشورا روز تعطیل رسمی و عمومی هند است.

در خارج از ایران، بزرگترین جامعه تشیع در شبه قاره هند و پاکستان وجود دارد، تا آنجا که شیعیان هند دست کم دو برابر شیعیان ایران اند، براساس منابع معتبری در دکن بهمنیان از آغاز کار، گرایشهای شیعی داشتند. در سال 832 هجری، احمد شاه ولی بهمنی به طور علنی به آیین تشیع در آمد، یوسف عادلشاه (895 ـ 916 هـ) بنیانگزار پادشاهی بیجاپور به آیین و مراسم عبادی رنگ شیعی داد، در عصر فرزندش اسماعیل عادل شاه (916 ـ 941 هـ) مذهب اهل بیت در نظام حکومتی و سیاسی کاملا جا افتاد.

قلی قطب شاه (918 ـ 950 هـ) پادشاهی گلکند را به عنوان یک حکومت شیعی پایه گذاری کرد، که در آن خطبه ای به نام ائمه دوازده گانه شیعه خوانده می شده است. برهان اول (915 ـ 961 هـ) دومین فرمانروای احمد نگر به وساطت شاه ظاهر، وزیر پرهیزگارش، به مذهب تشیع در آمد .

در زمان اکبر شاه، نور الله شوشتری برجسته ترین عالم دینی شیعه دوازده امامی در 996 هجری به هند مهاجرت کرد و توسط امرای شیعه مذهب دربار به عنوان قاضی القضات لاهور منصوب شد.

رهبری جناح شیعه را سادات بارهه بر عهده داشتند و آنها، یعنی سادات بارهه در«اوده» ظهور کردند.

تشیع اوده با پایتخت فرهنگیش در لکنهو، حلقه اتصال میان امپراتور مغول و تشیع امروزین هند است.

بعد از لکنهو، رامپور مرکز تشیع به شمار می رفت که تا این اواخر مرکز حکومت نشین شیعه بود.

وزرای نواب او ده به فرمانروایی حکومت نشین خودمختار اوده رسیدند و مدعی پادشاهی شدند و تحت اشراف این خاندان بود» که فرهنگ شیعه تلطیف و گسترش یافت.

در عصرفرمانروایی امجد علی (1258 ـ 1264 هـ) قوانین شیعی اوده، جانشین قوانین حنفی در محاکم شرع گردید.

در لکنهو، علیرغم نفوذ بریتانیا، فرهنگ شیعه ادامه یافت و مدرسه الواعظین به تربیت مبلغان شیعه می پرداخت و محققان نام آوری؛مانند تفضل حسین خان در این شهر پرورش یافتند.

گردهمایی شیعیان در 1325 هجری تاسیس دانشکده ای شیعی در لکنهو را به دنبال داشت و در دانشکده M.A.O، که سید احمد خان در علیگره بنا کرد، فرهنگ و علوم علوی تدریس می شد.

فلسفه عاشورا در هندوستان

در شبهه قاره هند عاشورا تا عمق جان مردم نفوذ کرده است. محرم آن سامان از نظر تراژدی و احساس، عمیق ترین آثار را در آن نواحی به جای گذاشته و حتی ملت های غیر مسلمان را مجذوب خود نموده است. تشیع هند همه ساله مراسم محرم را برپا می کنند و در این مراسم به سخنرانی و بیان وقایع کربلا با نثر و نظم می پردازند و به دنبال آن مآتم و مراسم سینه زنی اجرا می شود و شبیه کوچکی از آرامگاه امام حسین (ع) که« تعزیه» نام دارد را بر پا می کنند و علم های معروف به بیرق برادرش حضرت عباس را در اماکن متبرکی به نام «امام باره» نگاهداری می کنند، که همه اینها را طی مراسمی دسته جمعی در روزدهم محرم بیرون می آوردند (نظیر مراسم حمل نخل در یزد و جنوب خراسان) .

شور مصیبت امام حسین (ع) تاثیر روحی فوق العاده ای بر زبان باقی می گذارد، به طوری که النگوهای بلورین خود را می شکنند، سر خود را شانه نمی زنند، جواهر بر خویشتن نمی آویزند و از لباس های زینتی خودداری می ورزند و این سوگواری ها تا اربعین ادامه دارد.

مراسم عاشورا تاثیر شگرفی بر مذهب اهل تسنن و فرهنگ و آداب آنان گذاشته است، به طوری که در ایام عزاداری، آنان نیز در امام باره ها شرکت می کنند و از ته دل بر عزای سید مظلومان اشک می ریزند از این رو پیوندهای اجتماعی و خویشاوندی فوق العاده ای میان برادران اهل سنت و شیعی گره خورده که با صراحت از بنی امیه تبری می جویند و بر فضیلت علی (ع) و فرزندانش اصرار می ورزند .

تاریخچه امام باره (حسینیه ها)

در شهر لکنهو بناهای چشمگیری مربوط به پیشوایان تشیع، بخصوص شهدای کربلا وجود دارد، که در طول چند قرن اخیر، مردم مدل هایی از گنبد و بارگاه امام حسین (ع) را به نام «تعزیه» و «امام باره» برای مراسم سالیانه محرم در هند ساخته اند، که این تعزیه ها و امام باره ها به شکل ها و اندازه های مختلف ساخته می شوند. از ساختمان های سمبلیک کوچک از جنس نی گرفته تا بناهای بزرگی که روح چرخ حمل می شوند.

تاثیر پذیری مراسم مذهبی از مذهب هندو

در هند، مذهب هندو و مراسم آن تأثیر فراوانی از مراسم محرم گرفته، که یک نمونه آن بنای «تعزیه» در پایان مراسم محرم است.

در این کشور شیعیان، سنیان و هندوها همگی در مراسم محرم شرکت فعال دارند و عاشورا روز تعطیل عمومی است.

از سال 1845 تا 1917 میلادی عده زیادی ازشیعیان هندی به کارائیب مهاجرت کردند و فرهنگ محرم را در آن منطقه نیز رواج دادند.

نفوذ باورها خرافاتی در مراسم محرم

بدون تردید باورها خرافی و سنت های جاهلی، هنوز هم در میان امت اسلامی حضور دارد، حتی در کشورهای اسلامی و شیعی پدیده باورهای غلط به چشم می خورد تا چه رسد به شکوری مانند هندوستان که مسلمانان در آن دراقلیت هستند. قطعاً خرافه هایی وجود دارد؛ زیرا شیعیان هند با توجه به دور بودن آنان از مرکز تشیع (عراق و ایران) در وضعیت بسیار ضعیفی به سر می برند. علاقه وافر آنان نسبت به اهل بیت و مراسم عاشورا یک محبت ارثی و تقلیدی است که از دیر باز ریشه در عقاید آن سامان نهاده است.

متاسفانه دیگر جای افرادی هم چون علامه میر حامد حسین ها و سید دلدار علیها و... در هند خالی است و تعدد محافلی که در آن دیار برگزار می شود بسیار کم محتوا و اندک است. امروز بیشتر گردانندگان محافل و سخنرانی ها را خطبای کم سواد و بعضاً بی سواد تشکیل میدهند که این خود ضایعه بس دردناک است و باید متولیان حوزه تشیع در این زمینه فکر بازتری نموده و در صدد تربیت فضلای جوان و تاسیس حوزه های محلی بر آیند وگرنه فرهنگ بیگانه و شبیخون فرهنگی در اندک زمان در آن سامان و دیار خواهد شد.

تأثیر پذیری فرهنگ هندوها در مراسم عاشورا به اشکال مختلفی دیده می شود. آنچنان که هندوها تحت تأثیر مراسم عاشورا و عزاداری شیعیان قرارگرفته اند و حتی برخی از آنان در مراسم عاشورا علم و دستجات را حمل می کنند و خونی که بر اثرزدن قمه و زنجیر عزاداران بیرون آمده است بر پیشانی می مالند، شیعیان نیز تحت تأثیر بعضی از مراسم هندوها قرارگرفته اند. آنها با روشن کردن عمود و آویختن حلقه های گل به علم حضرت عباس، و متبرک دانستن ذوالجناح و آتش بازی سنتی، این عمل ها را درمراسم مذهبی خود اجرا می کنند.

ذوالجناح در میان شیعیان هند از اهمیت خاصی برخوردار است. قیمت این نوع اسب که باید از نژاد عربی باشد گزاف است. ذوالجناح را نباید کسی سوار شود، آزاد است و گماشته و مراقبی ندارد به هر خانه و مزرعه ای که بخواهد وارد می شود و اهالی منطقه باید متکفّل علوفه او باشند. آنها حتی تأمین مخارج علوفه اسب را برمخارج تحصیل فرزندان خود ترجیح می دهند و اگر چیزی جهت تبرک نزد ذوالجناح برده شود و او با پوزه خود به آن بزند آن را تبرک کرده می دانند و بیماری که قدرت رفتن نزد طبیب را ندارد به امید شفا پوزه مالیده ذوالجناح را می خواهد. پس از مرگ ذوالجناح، آن را با احترام خاص و مراسم تشییع در کنار شبیه ضریح یکی از ائمه به خاک می سپارند.

در خانه های شیعیان به تعداد افراد خانواده ماکت های شبیه حرم مطهر ائمه اطهار وجود دارد که به «شبیه روضه» مشهور است.

با نزدیک شدن محرم جنب و جوش عجیبی در منازل شیعیان دیده می شود: وضع زندگی تغییر می کند، لباس های کهنه از صندوقچه ها بیرون کشیده می شود، میز و صندلی و تخت کنار می رود، فرش ها عوض می شود، زن ها زیور آلات را بیرون می آورند، النگوهای شیشه ای و چینی را خرد می کنند؟ با ریختن تکه های شیشه اعضای بدن خود را خونین می نمایند، ضجه می کشند، تمام محله های شیعه نشین ماتم می گیرند، حجاب اسلامی رعایت نمی شود، انجمن های مختلفی تحت عنوان «انجمن ماتم» بر پایی مجالس را رهبری می کند. در روز عاشورا دسته های عزا به حرکت در می آیند، بر بدن خود ضربه می زنند به محل هایی که «کربلا» نام گذاری شده می روند و در آنجا شمایل را به خاک می سپارند.

3ـ عربستان

پس از حادثه کربلا، عبدالله بن زبیر در مکه قیام کرد، ولی حجاج بن یوسف این پایگاه را فتح کرده و تحت استیلای بنی امیه در آورد، اما پس از چندی از مراکز تبلیغات علویان و عباسیان بر ضد بنی امیه گردید، که سرانجام قبیله سفیان را برانداختند.

در دوره بعد، مکه پایگاه علویان علیه بنی عباس گردید و نخستین مدعی خلافت از علویان محمد نفس ذکیه بود، که در مدینه قیام کرد. پس از شهادت امام صادق (ع) در 148 هجری علویان به دوازده امامی و هفت امامی تقسیم شدند.

کار علویان در یمن پیشرفت کرد. در اواخر قرن دوم هجری علویان در عربستان غربی دست به قیام زدند و مدعیانی ازمیان آنان برخاستند. در یمن، ابراهیم از اعقاب امام صادق (ع) قدرتی یافت. در خراسان مامون برای خفه کردن وجلب رضایت علویان امام رضا (ع) را از مدینه به خراسان آورد و به ولایت عهدی خود منصوب کرد.

در سال 266 هجری شیعیان اسماعیلی به سبط نفوذ خود در سواحل خلیج فارس و یمن پرداختند. در سال 280 هجری، یحیی بن حسین نخستین امام زیدی ظهور کرد. در سال 286 هجری فرقه اسماعیلیه در شرق عربستان به وجود آمد و به ریاست جنابی قرمطی و فرزندش، دولت نیرومندی تشکیل دادند و به قرامطه معروف شدند.

قرامطه در سال 317 وارد مکه شدند و برقسمت اعظم شبه جزیره عربستان مسلط شدند. امروزه اثری از آیین قرمطی به چشم نمی خورد و شیعیان قطیف و احساء کنونی که گاه قرمطی شمرده می شوند، دوازده امامی یا شیخی هستند.

در اواسط قرن چهارم هجری خاندانی از سادات حسنی معروف به خاندان «موسوی» منصب شریفی مکه را دایر کردند که در حدود هزار سال دوام یافت. با ضعف قدرت شرفای مکه، خاندان صلیحی که تحت تبعیت رسمی فاطمیان مصر بر یمن فرمان می راندند در سال 455 منصب شریفی را در خاندان هاشمی قرار دادند.

در سال 598 یکی از علویان حسنی به نام قتاده بن ادریس از ینبع به مکه رفت و سلسله شرفای متاخر مکه را تاسیس نمود.

وی در سال 617 درگذشت و یوسف، آخرین فرمانروای ایوبی در یمن، مکه را گرفت.

در سال 1331 حسین بن علی شریف مکه خود را خلیفه مسلمانان خواند، اما در جنگی که بین او و عبدالعزیز بن سعود در گرفت، حسین بن علی مغلوب شد و از سال 1351 هجری عربستان به دست سعودی ها افتاد.

شانه های زخمی عاشورا در عربستان

1ـ به علت حاکمیت فرقه وهابیت در این کشور، شیعیان به صورتی مخفی در خانه های خود عزاداری می کنند. البته در مناطقی که اکثریت با شیعه است (مناطق شرقیه) شیعیان از آزادی عمل بیشتری برخوردارند و در مساجد و تکایا به عزاداری می پردازند، ولی امکان رفتن به میادین و خیابان ها را ندارند.

2ـ آمار رسمی و دقیقی از تعداد شیعیان در دست نیست، لیکن حدود دو میلیون نفر تخمین زده می شوند.

3ـ به علت وجود جو اختناق، عزاداری به صورت سنتی برگزار می گردد.

4ـ علمای درباری وهابی هر چند گاه با صدور فتاوی و نشر کتب مختلف به صورت دائم با عقائد شیعه به ویژه با عاشورا و عاشورائیان به مخالفت برخاسته اند، حتی اخیراً مفتی عربستان «بن باز» حکم گرفتن روزه در روز عاشورا را صادر کرده است. به علاوه این روز را نیز به علل واهی ومتعلق به امم گذشته (مثلا نجات یافتن حضرت موسی از دریا) جشن می گیرند.

5ـ در مناطق شیعه نشین مراکزی به نام اهل بیت، نظیر فاطمیه و حسینیه وجود دارد، که آمار دقیقی ازآنها در دست نیست.

4ـ بحرین

بحرین مجمع الجزایری است در قلب آب های خلیج فارس که در مشرق آن قطر و در مغرب آن عربستان و در شمال آن ایران واقع شده است. این کشور از سی و سه جزیره بزرگ و کوچک تشکیل شده که بزرگترین آنها منامه پایتخت بحرین است. جمعیت بحرین حدود 360000 نفر است، که 40 درصد آن ها از کشورهای دیگر؛ مانند ایران، هند، پاکستان، انگلستان، آمریکا، مصر، کره و عمان آمده اند. اکثریت نفوس این کشور را شیعیان تشکیل می دهند.

حضور عاشورا در بحرین

عاشورا در بحرین شور وحال زاید الوصفی دارد. از آغاز محرم، تمام حسینیه های بحرین یک پارچه سیاهپوش می شود و شعارهای عاشورایی و پرچم های سیاه در خارج از محدوده حسینیه ها نیز نصب می گردد. در اکثر حسینیه ها، به ویژه حسینیه های شیعیان عرب بحرینی صبح و شب وعاظ به روضه خوانی و مرثیه سرایی می پردازند.

روزهای هفتم، هشتم، نهم و دهم محرم مراسم سینه زنی و زنجیر زنی برگزار می گردد و دسته های عزادار در کوچه ها و خیابان ها به صورت منظم به راه می افتند، مراسم تعزیه خوانی نیز در برخی از مناطق بحرین رواج دارد.

پیشاپیش دسته های سینه زنی، پرچم های سیاه و شعارهای عاشورا و بعضاً اسب های سپاهپوش به صورت ذوالجناح امام به حرکت در می آیند، بعضی از دسته های سینه زنی به نواختن سنج و دمام اقدام می کنند. اطعام عمومی و پخش شربت در این چند روز به صورت گسترده صورت می گیرد. در بحرین عجم ها «ایرانی الاصل ها» حدود ده باب حسینیه دارند و به زبان فارسی اقامه عزا و سینه زنی می کنند شیعیان هندی و پاکستانی نیز به صورت جداگانه مراسم عزاداری به سبک خاص خودشان را بر پا می دارند. حدود 70 درصد جمعیت بحرین را شیعیان تشکیل می دهند.

قاطبه شیعیان بحرین به صورت گسترده در شهرها، شهرک ها و روستاهای اطراف در مراسم عزاداری شرکت می کنند. حسینیه های بحرین در تمام مدت ماه محرم و صفر دایر هستند و مراسم روضه خوانی را با شکوه خاصی برپا می دارند.

روزهای تاسوعا و عاشورا از طرف دولت تعطیل رسمی است و کلیه وزارت خانه ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی تعطیل هستند.

عاشورا تأثیر زیادی برزندگی شیعیان بحرین داشته و تنها محملی که برای اعلام حضور سیاسی، اجتماعی خود دارند، حضور در حسینیه ها و اقامه عزاداری است و هر چه دارند از عاشورا دارند.

دولت بحرین نیز از مدت ها قبل تاکنون ممانعتی برای اقامه مراسم عاشورا ایجاد نکرده، ولی در چند سال اخیر که بحرین دچار بحران های سیاسی شد و میان شیعیان و دولت اختلافاتی بروزکرد،نیروهای انتظامی شدیداً مراسم روزهای تاسوعا و عاشورا، اربعین و 28 صفر، به ویژه دسته های سینه زنی را تحت کنترل دارند تا از ایجاد آشوب جلوگیری نمایند.

یادواره عاشورا در حال حاضر در این کشور دارای ابعاد وسیع تر و معنا دارتری شده و مردم، خصوصاً نسل جوان درس زندگی سعادت مندانه خود را از مکتب عاشورا فرا می گیرند و با توجه خاصی که به این مراسم دارند هر ساله عمق و ارزش آن را بیشتر درک می کنند.

برادران اهل سنت نیز ارادت و علاقه خاصی به خاندان نبوت و مراسم محرم دارند.

براساس گزارش های معتبر در حدود 300 باب حسینیه بزرگ و کوچک در بحرین وجود دارد، که برخی از آنها در خانه های مسکونی موقوفه برگزار می گردد. نزدیک به 500 تکیه خانه بزرگ و رسمی وجود دار دکه در طول سال اقامه عزاداری می شود.

در بحرین برای تکایا اصطلاح «مآتم» به کار برده می شود و شیعیان تمام مراسم اجتماع، اعیاد مذهبی و حتی مراسم عروسی فرزندانشان را در مآتم ها برگزار می کنند.

5 ـ ترکیه

کشور ترکیه در قلب کشورهای گرجستان و ارمنستان، ایران، عراق،سوریه، دریای مدیترانه، یونان، بلغارستان و دریای سیاه واقع شده و دارای دو قسمت: ترکیه آسیا و ترکیه اروپاست، که حدود 60 میلیون نفر جمیعت دارد.

شیعه در ترکیه

نیاکان ترکان کنونی در اوایل قرن دوم هجری اسلام آوردند و پس از سال 922 تا 1343 هجری وارث آخرین خلافت اسلامی «عثمانی» شدند. از قرن هشتم هجری سپاهیان نیرومند عثمانی با هدف وحدت جهان اسلام روی کار آمدند و از قرن نهم به صورت بزرگترین قدرت اسلامی در برابر اروپا و صلیبی ها قرار گرفتند و با جبران ویرانی های صلیبی ها و مغول ها، روح امید را در دل مسلمانان دمیدند. اروپائیان که از وحدت و اقتدار مسلمانان سخت به وحشت افتاده بودند، در صدد بر آمدند تا با ایجاد تفرقه و جدا کردن مسلمانان از یکدیگر قدرت آنان را درهم بشکنند؛ بنابراین بهترین راه را ایجاد اختلاف میان دو دولت قدرتمند صفوی و عثمانی دیدند. آنها با ایران از در مراوده و طرح دوستی و ارتباط تجاری توانستند تعصبات فرقه ای را در میان توده مردم ایران و آسیای صغیر تقویت کنند.

تعداد شیعیان ترکیه

پس از سقوط دولت عثمانی و برپایی حکومت لائیک، شیعیان همواره مورد سرکوب و تحقیر دولت های وقت بودند و لذا هیچگاه حکام وقت تمایلی به اظهار عدّ و عده آنان نداشتند، اما بررسی ها در مورد مسلمانان آناطولی نشان داد که طوایف بسیاری ،خصوصاً در آناطولی شرقی شیعه هستند.

یکی دیگر از دلایل نامشخص بودن شمار دقیق شیعیان، کوچ نشینی بسیاری از آنان است، برخی از منابع تنها حدود یک سوم از کل کردهای ساکن ترکیه را شیعه یا علوی می دانند و بعضی دیگر عده علویان را بالغ بر 25 درصد ؛یعنی یک چهارم سکنه ترکیه می دانند.

عاشورا در ترکیه

بزرگترین همایش شیعیان در محرم و دهه عاشورا است، که بیانگر حضور تشیع در آن جامعه است. روزنامه های ترکیه بیشتر از محرم و عاشورا تصویر زیر را دارند:

«دهم محرم سال هجری قمری مصادف با «یوم عاشورا» است. اگر چه در مذهب شیعه این روز با شهادت حسین (ع) شناخته شده و در آن مراسم خاص عزاداری برپا می شود، اما در چار چوب کلی اسلام،روز عاشورا روز« نجات» است، به طوری که قبول توبه حضرتآدم، نجات کشتی حضرت نوح از طوفان، نجات حضرت ابراهیم از آتش، گذشتن حضرت موسی از دریای سرخ و غرق شدن فرعون و لشکریانش، همه و همه در این روز یعنی روز عاشورا اتفاق افتاده است.»

هزاران نفر از علویان و جعفری مذهبان به مناسبت سالگرد شهادت امام حسین (ع) همه ساله در منطقه «هالکالی» استانبول گردهم می آیند و آن روز را با گریه و نوحه پاس می دارند و شیخ صلاح الدین اوزگونه رهبر شعیان دوازده امامی برای حضار سخنرانی می کند. در طول سال مراسم زیادی در مساجد ومنابر شیعیان، از جمله در مسجد امام حسین (ع) در منطقه «کایشلی داغی» برگزار می گردد. از سال 1356 به این طرف شیعیان جعفری از اول تا دهم محرم لباس سیاه بر تن می کنند و نیز اقدام به نمایش حادثه کربلا در میدان عاشورای زینبیه واقع در محله آیتاش می نمایند، که بیشتر جلب توجه می کند.

1ـ عاشورا در کارائیب

دریای کارائیب شاخه ای است از اقیانوس اطلس بین ساحل شرقی آمریکای مرکزی، ساحل شمالی آمریکای جنوبی که از سواحل بندرهای آن، موز، قهوه و نفت به دیگر نقاط جهان صادر می گردد.

تاریخچه عاشورا

پس از آنکه هندیان به سواحل کارائیب قدم نهادند، مراسم ماه محرم را به نام «حوسه» یا «حسین (ع)» به پا کردند. این مراسم وسیله اتحاد و قیام آنان علیه حکومت استعماری گشت. بسیاری از کسانی که امروزه «تجه» «تعزیه در هند» را می سازند مسلمان نیستند، بلکه مسیحی یا هندو می باشند. در نظر انگلیسی ها، تجه نشانه طغیان مردم علیه اربابان انگلیسی است و سمبل مقاومت علیه استبداد می باشد. از این رو در اکتبر سال 1884، عده ای از شیعیان شرکت کننده در مراسم محرم که در این جزیره به نام فستیوال حسین یا «حوسه» نامیده می شوند، هدف گلوله پلیس استعماری قرار گرفتند، که این حادثه حاکی از ترس و وحشت استعمارگران از مراسم عاشورای حسینی است.

امروزه در ترینیداد برای مراسم محرم دو مرکز اصلی وجود دارد: یکی در شهر «سن جیمز» در شمال و دیگری در منطقه «سید روس» در جنوب غربی جزیره. در جنوب سن جیمز علاوه بر ساختن و گرداندن تجه، دو «ماه» بزرگ هم می سازند و در مراسم حمل می کنند، که این دو ماه یکی نمودار ماکت حرم امام حسن (ع) و دیگری نمودار ماکت حرم امام حسین (ع) است.

در شمال، قسم اصلی مراسم به دست مسلمانان، به خصوص شیعیان اداره می شود و در جنوب تعداد مسلمانان بسیار کم است و مراسم ماه محرم بیشتر توسط هندوها و مسیحیان برگزار می شود. در هر دو منطقه مراسم حوسه عبارت است از :

1ـ حمل ماکتی از بارگاه و حرم امامان معصوم، امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) که امروزه به آن تجه و یا حوسه می گویند؛

2ـ پرچم ها و علم هایی می سازند و در مراسم ها حمل می کنند؛

3ـ پختن غذاهای مخصوص و اطعام عزاداران ؛

4ـ نواختن طبل های ویژه به نام «تاسا» و «باس».

تناسب تجه با تعزیه

تعزیه نوعی نمایش درایران و برخی از کشورهای اسلامی است. گفته می شود تیمور لنگ برای اولین بار فرهنگ تعزیه را به هند برد. او محبت ویژه ای به امام حسین (ع) داشت به همین دلیل دستور داد تا ماکت کوچکی از مقبره امام ساخته شود، لذا هر کجا که تیمور می رفت این ماکت نیز همراه اردوی او بود.

تعزیه از عزا گرفته شده از عربی به فرهنگ هندی رفته و پس از تغییراتی به تجه تبدیل شده است. گاهی نیز تجه را حوسه می گویند که از کلمه حسن مشتق شده و به شکل (HOSAYIN) نیز نوشته می شود.

تجه یا حوسه را روی چرخ می گذارند تا بتوانند آن را به همراه دسته حرکت دهند اطراف پایه ها را با پارچه می پوشانند و دو پرچم به رنگ قرمز و سبز بر بالای آن نصب می کنند و در حالی که طبل می زنند، دوازده مرد تجه را روی شانه هایشان به «چوک» می برند. این مراسم از اول محرم آغاز می شود. آنها که مسئول ساختن تجه هستند از خوردن گوشت غذاهای سرخ شده و نزدیکی با زن پرهیز می کنند. کسانی که در تجه کار می کنند باید پاک باشند. چوک یک کلمه هندی بوده و عبارت است از یک میدان مربع که مراسم تعزیه در آن فضا صورت می گیرد. روز هفتم محرم مراسم پرچم آغاز می شود.در این روز شخصی به نام مجاور برای خواندن دعا به محل اجرای مراسم می آید. درحال حاضر مجاور، آقای قاسم آیت الله است که سر جوخه پلیس هم هست. قبلاًپدر این مرد مجاور و متولی این کار بوده که در منطقه سدروس زندگی می کرده است. در وسط چوک گودالی است با دو چراغ نفتی که نماینده و مظهر امام حسن و امام حسین (ع) می باشد. در یک طرف گودال یک عدد عود سوز و یک لیوان شربت قرار دارد. مجاور، مقداری عود به روی ذغال ها می ریزد و مراسم را به زبان عربی شروع می کند. خواندن دعا با صدای بلند و کوتاه در حدود یکی دو دقیقه ادامه دارد. این ادعیه معمولا آیاتی از قرآن است و با سوره فاتحه شروع می شود. بعد از آنکه دعا خوانده شد پرچم های سرخ و سبز اطراف چوک نصب می شوند. پرچم سرخ علامت خون رگ های بریده امام حسین (ع) و پرچم سبز نمادی از مسموم کردن امام حسن(ع) است.

در بالای چوب پرچم ها، پنجه های فلزی نصب می کنند و پرچم ها بیشتر توسط زن ها حمل می شود و طبل ها به صدا در می آیند. درطول شب، پنج نفر با سینی های مخصوص مخفیانه از محل اجرای مراسم خارج شده به سمت کربلای ( فرضی) می روند،هر گروه کربلای خود را در کنار ساحل دارد. این نقاط محل های مخصوصی است که در طول سال از آنها به عنوان مکان مقدس حفاظت می شود. از این محل مشتی از خاک برداشته میان دو پارچه به صورت تابوت در می آورند و روی سینی گذاشته، روی آن عطر می پاشند.

مرثیه خوان ها مرثیه سرایی می کنند. در آخر شب محتوای پارچه را داخل گودالی می گذارند. روز هشتم محرم مراسم تجه کوچک انجام می شود، که تقریبا. شبیه همان مراسم یی است قبلاً ذکر شد و شور و هیجانی میان مردم ایجاد می کند. هیجان تجه وقتی است که دو گروه با همدیگر تلاقی نمایند و علم های همدیگر را لمس کنند، که این مسئله نشانه بوسیدن دو برادر ؛ یعنی حسن و حسین علیهما السلام) است. بالاخره مراسم روز عاشورا با یک شکوه خاصی که اجمالاً توضیح داده شد ختم می گردد.

2ـ عاشورا در کلمبیا

کلمبیا کشوریاست در آمریکای جنوبی که در کنار اقیانوس کبیر و دریای کارائیب قراردارد. این کشور در سال 1499 میلادی توسط آلونسؤا وخیدا مهاجر اسپانیایی کشف شد.

نقطه آغاز مهاجرت مسلمانان در این کشور پس از جنگ جهانی دوم صورت پذیرفت. اکثر مسلمانان این منطقه از کشورهای سوریه و لبنان بوده و عمدتاً در شهرهای مایکائو و بوئنوآ و نتورا سکونت دارند. آمار دقیقی از مسلمانان وجود ندارد. اما خود مسلمانان آمار تقریبی جمعیت را بین سی تا چهل هزار نفرتخمین می زنند، که از این تعداد بین 3 تا 4 هزار نفر در بوگوتا زندگی می کنند. جمعیت شیعیان کمتر از ده درصد است. اما فعالیت های پیروان اهل بیت علیهم السلام بیشتر از همه است و آنها در مراکز فرهنگی حضور بیشتری دارند. مسجد شیعیان تنها مرکز قابل توجه مسلمانان است.

اطلاعات به دست آمده از مرکز فرهنگ اسلامی شیعیان در بوگوتا دال براین است که مراسم عاشورا یکی از مراسم های با شکوهی است که شیعیان مایکائو در آن به طور گسترده شرکت می کنند و مراسم محرم به طور سنتی و تاریخی در ایام سوگواری جگر کوشه پیامبر اجرا می شود. مکان مشخصی برای عزاداری وجود ندارد، و شیعه و سنی از یک مسجد استفاده می کنند.

3ـ عاشورا در کانادا

کانادا کشور پهناوری است در شمال آمریکای شمالی که از شمال به اقیانوس منجمد شمالی، از شرق به اقیانوس اطلس و از غرب به اقیانوس کبیر محدود می شود. جمعیت آن بیش از 23 میلیون نفر، پایتخت آن اوتاواست، که همه ساله مراسم عاشورا توسط شیعیان در آنجا برگزار می شود.

آمار دقیقی از شیعیان کانادا در دست نیست، اما قریب به یک سوم از سیصد هزار مسلمان کانادا شیعه هستند. شیعیان مانند سایر ملیت ها از آزادی و امکانات لازم برخوردارند. با توجه به وجود اقوام و فرهنگ های گوناگون، در بیشتر شهرهای کانادا دهه محرم با ویژگی هر شهربرگزار می شود. تنها نقطه مشترک عزاداری، برگزاری مجالس سخنرانی است، که با دعوت از یک روحانی از کشورهای مختلفی، مانند: ایران، عراق، افغانستان و یا پاکستان در ایام سوگواری از آنان بهره کافی می برند.

مراسم عزاداری بیشتر در مکان های سرپوشیده و تکایا صورت می گیرد و نمود بیرونی چندانی ندارد.اخیراً برخی از دسته های عزاداراقدام به راهپیمایی در روز عاشورا در سطح شهرها و میادین نموده اند، که فوق العاده تاثیر داشته است. سینه زنی و نوحه خوانی به صورت عموم انجام می گیرد و در پایان محفل، پرچمی به یاد امام حسین (ع) وپرچمدار کربلا قمر بنی هاشم (ع) دربرابر شهرداری تورنتو به اهتزاز در می آید. یکی از کارهای بسیار جالب و چشم گیری که در کانادا صورت گرفته، پلاکارت ها، پوسترها و برچسب های تبلیغاتی در معرفی امام حسین (ع) است که در ایام عاشورا چهره شهر و وسایل نقلیه را تحت پوشش قرار می دهد. اخیراً شیعیان اقدام به تأسیس حسینیه ها و مراکز مذهبی نموده اند، که عمده ترین آنها «مجمع اهل بیت» آمریکای شمالی است که در شهر تورنتو قرار دارد. بزرگترین مسجد شیعیان نیز در همین شهر به نام مسجد شیعیان جعفری تورنتو معروف است.

4ـ آلمان

آلمان منطقه وسیعی در اروپای مرکزی است، که در میان کشورهای دانمارک، لهستان، اتریش، سوئیس، فرانسه، لوکزامبورک، بلژیک و هلند قرار دارد.

اسلام در آلمان

تا اوایل قرن حاضر بیشتر مسلمانان مقیم این کشور را بازرگانان، دانشجویان و جهانگردان مسلمان تشکیل می دادند. پس از جنگ جهانی اول گروهی از سربازان و افسران مسلمان ارتش های درگیر در آلمان باقی ماندند. اینها با مهاجرانی که بعد از انقلاب 1917 شوروی (سابق) از مناطق مسلمان نشین روسیه به این سرزمین آمدند، شمار مسلمانان این کشور را افزایش دادند. بعد از جنگ جهانی دوم نیز حدود پنج هزار مسلمان از مناطق مسلمان نشین شوروی سابق همچون ترکمنستان، آذربایجان، قفقاز و ولگای شمالی به این کشورهجرت کردند. و سپس با رفتن مسلمانان ترک و یوگسلاوی به آلمان غربی، به تدریج آمار مسلمانان در این کشور به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت.

امروزه بنابر منابع خود آلمانی ها نزدیک به دو میلیون نفر مسلمان در جمهوری فدرال آلمان زندگی می کنند.

شیعه در آلمان

جمع کثیری از مسلمانان مقیم آلمان، شیعه مذهب هستند که بیشتر آنها در شهرهای فرانکفورت، مونیخ، آخن، هانوفر و هامبورگ زندگی می کنند.

در این میان بزرگترین جامعه مسلمانان شیعه در شهر هامبورگ اقامت دارند. تا سال 1358 شمسی بین هفت تا پانزده هزار ایرانی در آلمان غربی زندگی می کرده اند. نخستین مسجدی که در آلمان بنا شد «اشویستینگ» بود، که در سال 1297 هجری در پارکی که به همان نام معروف بود، تأسیس گردید.

این مسجد توسط یک شاهزاده آلمانی که با دختری ترک ازدواج کرد و به دین اسلام درآمده بود، احداث گردیده است، در حال حاضر نماز عید فطر و قربان در این مسجد بر پا می شود.

مراسم محرم

هر ساله مراسم عاشورا در مرکز اسلامی هامبورگ با شرکت عده بسیاری تا دو هزار نفر برگزار می گردد.

تعداد مسلمانان شیعه و سنی در شهر هامبورگ ما بین 000/80 تا 000/100 نفر و در کل آلمان تا دو و نیم میلیون نفر است.

در روزهای تاسوعا و عاشورا در مرکز اسلامی، اغلب مراسم ها با سخنرانی آغاز می شود و در پایان سخنرانی عزاداری و سینه زنی برگزار می گردد، که کمتر با خرافات آمیخته است. البته در طبقه زیرین مسجد هر ساله دردهه اول محرم خواهران و برادران پاکستانی به عزاداری می پردازند که بیشتر عزاداری سنتی است تا تاریخی .

بیش از دو هزار نفر از شیعیان افغانی همه ساله در هامبورگ، دهه محرم را با شکوه خاصی بر پا می دارند که بسیار در خور توجه است.

5 ـ بلژیک

بلژیک کشوری است اروپایی میان کشورهای هلند، آلمان، لوکزامبورک، فرانسه، و دریای شمال با جمعیت 000/840/9 نفر. پایتخت آن بروکسل و شهرهای آن بند آنورس ولی یژ است. براساس قانون 1353 شمسی که به تصویب پادشاه بلژیک رسیده، مسیحیت و اسلام به عنوان دومین مذهب این کشور به رسمیت شناخته شده و شورای اسلامی مسلمانان تشکیل گردیده است. با همکاری دولت، در میدان «سنت کانتز» بلژیک مسجد جامع بروکسل ساخته شده و این مسجد مهمترین مسجدی است که در بلژیک پایگاه قانونی دارد و به رسمیت شناخته شده است، در حالی که آمار تعداد مساجد ثبت شده بلژیک را بین 240 تا 400 باب ذکر می نمایند.

طبق اساسنامه شورای عالی مسلمانان بروکسل، کلیه مساجد و محافل مذهبی مسلمانان در بلژیک بایستی در شورای عالی عضویت داشته باشند و پس از رای نسبی در شورای مذکور می توانند از دولت درخواست ثبت و اخذ مجوز رسمی نمایند.

آمار مسلمانان بلژیک بین 275 تا 300 هزار نفر اعلام شده است.

هیات مذهبی بلژیک

آن دسته از شیعیانی که در بلژیک دارای تشکیلات مذهبی شناخته شده هستند، اجمالا به شرح زیراند :

1ـ شیعیان عرب که عمدتاً مراکشی، الجزایری، تونسی و... هستند؛

2ـ شیعیان ترک ؛

3ـ شیعیان پاکستانی ؛

4ـ شیعیان عراقی.

شیعیان عرب، که جایگاه قانونی ثبت شده ندارند، غالباً در زیر سایبان مسجدالرضا (ع) گردهم می آیند.

شیعیان ترک دارای یک باب مسجد هستند، ولی به مرور زمان، اهل تسنن و نیز شیعیان رسمی، گردانندگی آن را به دست گرفته اند .

پاکستانی ها نیز در لیالی بخصوص محرم با اجاره نمودن محلی به عزاداری می پردازند.

شیعیان عراقی در آنورس در یک منزل شخصی گردهم می آیند.

مراسم عاشورا در بین شیعیان بلژیک به صورت کاملاً طبیعی و بدون خرافه اجرا و گرامی داشته می شود .

6ـ رمانی

رومانی یکی از کشورهای اروپای شرقی بین شوروی سابق، مجارستان، یوگسلاوی، بلغارستان و دریای سیاه است که نزدیک به 000/850/21 نفر جمعیت دارد. پایتخت آن بخارست است.

این کشور نیز مدتی تحت تسلط سلاطین عثمانی قرار داشت و از آن زمان جمع کثیری از مسلمانان در این کشور زندگی می کنند. در میان آنان شیعیان ایرانی ،لبنانی، پاکستانی و عراقی هر ساله مراسم عاشورا را برپا می دارند.

مراسم محرم از سوی سفارت جمهوری اسلامی ایران در محل یک مدرسه برگزار می شود. هر ساله از ششم محرم تا پایان همراه با سخنرانی و صرف شام، غزاداری نیز صورت می گیرد. همچنین در مساجد اهل سنت نیز مراسم مختصری با پذیرایی ساده برگزار می شود. در مراسمی که از طرف نمایندگی جمهوری اسلامی ایران برگزار می شود، نزدیک به یک هزار شیعه ایرانی، لبنانی، پاکستانی، عراقی و غیره شرکت می کنند.

7. انگلستان

در انگلستان حسینیه ای است به نام «امام حسین (ع)» که زیر نظر آقای سید مکی می باشد، بیشتر گردانندگان آن ایرانی و عرب هستند، بسیاری از مسلمانان انگلیسی، مشتاق شرکت و حضور در این حسینیه هستند، ولی به خاطر عدم آشنایی به زبان فارسی غبطه می خورند.

عاشورا از منظر مرحوم دکتر کلیم صدیقی

مرحوم دکتر کلیم صدیقی، اسلام شناس، متفکر و رئیس پارلمان مسلمانان انگلیس با الهام از قیام عاشورا می گوید: «در نزد اهل تشیع نخستین گام مؤثر در جهت صحیح ،در همان اوایل تاریخ آنان برداشته شد و در قالب رد و نفی هرگونه سازشی با نظام های موجود متجلی گردید و ریشه های آن به رد حاکمیت یزید از سوی امام حسین (ع) و متعاقب آن شهادت ایشان در کربلا بر می گردد. او به خوبی چالش جهان تسنن را مد نظر داشته، می گوید: «باید اذعان کرد که در میان اهل تسنن این مرحله اصلاحی هنوز آغاز نشده است. اندیشه سیاسی در میان اکثریت اهل تسنن همچنان در جاده های انحرافی سردرگم است!».

8. دانمارک

کشور پادشاهی دانمارک به صورت شبه جزیره ای است، که از خشکی به آلمان غربی ارتباط دارد. به انضمام چند جزیره بزرگ و کوچک در دریای بالتیک و دریای شمال.

مراکز فرهنگی

در دانمارک مراکز مختلف فرهنگی زیادی وجود دارد، که تحت نام های حسینیه، کتابخانه، مسجد، مرکز آموزشی و مدرسه تأسیس شده و هر یک کمک های مختلفی را از دولت دانمارک دریافت می کنند. براساس قوانین دانمارک هر گروهی که بتواند مدرسه و یا مرکز فرهنگی تأسیس نماید، که حداقل 25 دانش آموز یا عضو داشته باشد می تواند از کمک های دولت تا میزان 70 درصد هزینه ها برخوردار گردد.

شیعیان و مؤسسات مذهبی

شیعیان مقیم دانمارک از مهاجرات کشورهای ایران، عراق، لبنان، پاکستان و افغانستان هستند، که عمدتاً پس از سال1974 مهاجرت کرده اند.

در این حسینیه ها هر ساله مراسم عاشورا و تاسوعا با قداست خاص خود و با نوحه خوانی و سینه زنی به سبک شیعیان ایرانی برگزار می گردد.

آمار دقیقی از پیروان اهل بیت و اهل سنت در این کشور وجود ندارد. شمار شیعیان مقیم دانمارک بین سی و پنج تا چهل هزار تخمین زده می شود.

9. پرتغال

با گسترش اسلام در جنوب اروپا، بخصوص اسپانیا، حضور مسلمانان در پرتغال بیش از ده قرن به طول انجامید. در طی این مدت مردم پرتغال، بی آنکه هیچ اجبار و اکراهی وجود داشته باشد، با آزادی به اسلام گرویدند.

در این دوره مساجد زیادی در سر تا سر پرتغال بنا گردید که بیشتر آنها بعد از شیوع مسیحیت به کلیسا تبدیل شد. اکنون جوامع مسلمان در پرتغال شمار خود را بالغ بر هفت هزار نفر می دانند.

مسلمانان در انجام فرایض خود مقید هستند و هر جمعه در مسجد بزرگ جامع شهر نماز جمعه را برگزار می کنند.

مسلمانان شیعه مذهب نیز بر انجام فرایض و آداب و سنن مذهبی خویش متعهدند. رهبر شیعیان لیسبون، بشیر رحمت الله و معاون وی آقای بشیر است.

ورود عاشورا در پرتغال

بنا به گزارش سفارت جمهوری اسلامی ایران، همه ساله مراسم عاشورا و شام غریبان در محل «محفل شیعیان امام زمان (عج) در شهر «آلمآدا» واقع در نزدیکی لیسبون برگزار می شود. در این مراسم پس از اقامه نماز، سینه زنی، نوحه سرایی و سخنرانی برگزار می گردد و در پایان عزاداران اطعام می شوند. تعداد کل مسلمانان این کشور در حدود پانزده هزار نفر ذکر شده که عمدتاً مسلمان مهاجر از هندوستان، موزامبیک، گینه بیسائو، آنگولا و پاکستان هستند. آمار تقریبی عزاداران به هشتاد نفر مرد و زن می رسد. مراسم به صورت سنتی برگزار شده و آمیخته با خرافات نیست.

10. یونان

کشورپادشاهی یونان واقع در جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی شبه جزیره بالکان، از شمال به آلبانی و یوگسلاوی و بلغارستان، از شمال غربی به ترکیه اروپایی، از مشرق به دریای اژه و از جنوب به دریای مدیترانه محدود است.

آتن پایتخت یونان است و از تاریخ کهن و آثار باستانی سرشاری برخودار است. ترک های عثمانی چهار صد سال بر یونان حکومت کردند و در سال 1830 یونانیان توانستند به استقلال دست یابند. در شمال یونان صد و سی هزار مسلمان وجود دارد، ولی دولت تا به حال اجازه احداث مسجد جدید به آنان نداده است. بیشتر مسلمانان یونان ترک نژادند.

قابل ذکر است که مساجد قدیم کماکان متروکه و بلا استفاده مانده است. آتن پایتخت یونان است که تا به حال دولت اجازه تأسیس مراکزمذهبی و فرهنگی برای مسلمانان، بخصوص شیعیان نداده است ،ولی مراسم عزاداری قافله سالار کربلا توسط جمعی ازپاکستانی های مقیم این کشور در منازلشان برپا می گردد. از سایر کشورهای مسلمان نیز در این مراسم شرکت می کنند و از سوی نمایندگی جمهوری اسلامی ایران هم جلسات و محافلی در ایام و مناسبت ها برگزار می شود.