مشاهده مطالب کاربر

تعداد مطالب : 586

تعداد نظرات : 114

زمان آخرین مطلب : 4994روز قبل

آموزش و تحقيقات

اعتیاد، سال‌ها تنها به عنوان یك « جرم » شناخته می‌شد و فرد معتاد را صرفاً یك « مجرم » می‌شناختند. تحقیقات جامعی كه به ویژه در دانشگاه « یل » انجام گرفت بروز تغییرات شیمیایی و حتی، فیزیكی در بافت مغز افراد معتاد را به اثبات رساند و كارشناسان، امروزه اعتیاد را یك بیماری مزمن و عود كننده می‌شناسند كه به صورت حمله‌های متناوب « احساس نیاز » و «مصرف » ماده مخدر تظاهر می‌یابد . متأسفانه به نظر می‌رسد كه در برخورد با معضلات و مشكلاتی كه اهمیتی به مراتب كمتر از اعتیاد دارند منطقی تر برخورد می‌شود . عذر یك فرد سیگاری كه با قیافه حق به جانب ادعا می‌كند كه « مجبور است » سیگار بكشد؛ به راحتی پذیرفته می‌شود و خیلی مؤدبانه از او می‌خواهند كه در محل مجزایی به استعمال دخانیات مشغول شود .
این در حالی است كه نگاه صرفاً مجرمانه به شخص معتاد، از او تنها و تنها انتظار « ترك » و آن هم « خیلی فوری » دارد . دكتر آلن لشنر «Alan Leshner » دبیر انستیتو ملی مبارزه با مواد مخدر معتقد است كه هیچ نیازی در انسان ، قوی تر و شدیدتر از احساس نیاز یك معتاد به مصرف مواد مخدر نیست .
● اعتیاد در ایران
كشور اسلامی ایران به علت قرار داشتن در شاهراه ترانزیت مواد مخدر و نیز جایگاه نسبتاً موجه مصرف تریاك در فرهنگ ایرانی ، همواره با خطر و عوارض اجتماعی اعتیاد روبرو بوده است.
تخمین زده می‌شود كه حدود ۲ میلیون نفر معادل ۳ درصد از كل جمعیت ایران به نوعی از مواد مخدر استفاده می‌كنند . پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ویژه در یك دهه اخیر اقدامات بسیار جدی و مؤثری در مقابله با گروههای قاچاق و توزیع مواد مخدر صورت گرفته است . با این حال ، افزایش شیوع اعتیاد در جمعیت زنان همه و همه حقایقی هستند كه لزوم برخورد ریشه‌ای تر و منطقی تر با این معضل ملی را طلب می‌كنند .
نكته مهمی كه در این مجال قصد پرداختن به آن را داریم؛ پرداختن به مشكلات بهداشتی و بیماری‌های عفونی خطرناك است كه یك فرد معتاد را در جامعه و محیط زندان تهدید می‌كنند و با توجه به ارتباط این افراد با كل جامعه ، آنها را به منابع خطرناكی برای انتشار بیماری‌های عفونی خطرناكی چون ایدز و هپاتیت تبدیل می‌سازند .
▪ ایـدز
از زمانی كه نخستین مورد بیماری ایدز در سال ۱۹۸۱ در كشور آمریكا گزارش شد تا كنون بالغ بر ۳ میلیون مورد ثابت شده بیماری ایدز از ۲۰۸ كشور جهانی به سازمان جهانی بهداشت ( WHO ) گزارش شده است و به گزارش همین سازمان، امروزه حدود ۱/۳۶ میلیون نفر انسان زنده آلوده به ویروس ایدز در جهان زندگی می‌كنند.
آمار رسمی منشر شده در انتهای سال ۱۳۸۰، تعداد مبتلایان به عفونت ویروس ایدز در ایران را ۳۱۰۹ نفر عنوان می‌كند. در حالیكه كارشناسان و متخصصین امر، این رقم را به حدود ۲۵ هزار نفر تخمین می‌زنند.
بر اساس آمارهای جهانی، حدود ۸۰ درصد از عفوتنهای ویروس ایدز از راه تماس و رابطه جنسی، ۱۲ درصد از طریق اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ‌های آلوده و مشترك و ۴ درصد از طریق انتقال فرآورده های خونی آلوده منتقل می‌شوند.
این در حالی است كه متخصصین و كارشناسان معتقدند كه الگوی انتقال ویروس ایدز در كشور ما متفاوت است و برآورد می شود كه ۳۱ درصد از موارد ابتلا در ایران از طریق اعتیاد تزریقی، ۲۵ درصد از راه انتقال خون و فرآورده های خونی آلوده و ۱۱ درصد متفرقه انتقال می‌یباند.
به این ترتیب در می‌یابیم كه افراد معتاد و به ویژه، معتادان تزریقی به طرز فاحشی بیشتر از افراد عادی جامعه در معرض خطر آلودگی با ویروس ایدز ( HIV ) قرار دارند .
▪ هپـاتـیت
هپاتیت به معنی التهاب كبد است و ۵ نوع ویروس هپاتیت D ، C ،B ،A و E شایع‌ترین و مهمترین علت این بیماری به شمار می‌روند .
هپاتیتهای ویروسی شایع ترین علت بیماری‌های مزمن كبدی و سرطان كبد شناخته شده‌اند و سازمان بهداشت جهانی سرطان و سیروز كبدی ناشی از هپاتیت B را نهمین علت مرگ و میر در تمامی دنیا معرفی كرده است .
ویروس‌های هپاتیت نوع B وC مهم‌ترین و خطرناك‌ترین نوع هپاتیت‌های ویروسی را ایجاد می‌كنند ودرست مانند ویروس ایدز، اعتیاد تزریقی و انتقال فرآورده‌های خونی آلوده ، مهمترین راه انتقال آنها به شمار می‌روند و معتادان تزریقی ، باز هم به عنوان گروه پر خطری شناخته می‌شوند كه بیش از افراد عادی جامعه در معرض آلودگی با این نوع ویروس‌ها قرار دارند.
در خصوص بیماری هپاتیت نوع B كه ۲ میلیون نفر را در ایران مبتلا نموده است، ۳ درصد جمعیت كشور را پوشش می‌دهد .
▪ زنـدان
جرم‌هایی كه افراد زندانی به علت انجام آنها در زندان به سر می‌برند اغلب همان رفتارهای پر خطری هستند كه فرد را در معرض ابتلاء به بیماری‌های عفونی خطرناكی چون ایدز و هپاتیت قرار می‌دهند. ( اعتیاد تزریقی ، بی بند و باری جنسی ، خشونت و ... ) از سوی دیگر ، محیط زندان برای بسیاری از افراد ، نخستین فرصت زندگی برای آشنایی با اعمال خلافی چون اعتیاد و بی بند و باری جنسی محسوب می‌شود .
با وجود تمام ممنوعیت‌ها و مراقبت‌ها دیده می‌شود كه رفتارهای پر خطری چون اعتیاد تزریقی، اشتراك سرنگ ، خالكوبی ، رابطه جنسی و ... در بین زندانیان از شیوع بالایی برخوردار است.
زندانی‌های معتاد در اثر پیامدهای روانی ماده مخدر و یا در ازای دریافت پول یا دارو گاهی تن به روابط جنسی نامشروع می‌دهند . از سوی دیگر، ممنوع بودن استفاده از مواد مخدر و در دسترس نبودن وسیله مناسب تزریق گاهی افراد معتاد را مجبور می‌سازد كه از هر راه و به هر شیوه ای متوسل شود تا ماده مخدر را به بدن خود برساند . دیده شده است كه در برخی موارد ۱۵ تا ۲۰ نفر از یك سرنگ آلوده مشترك استفاده می‌كنند و استفاده از وسایل معمولی مانند مغز خودكار به یك جهت تزریق مواد مخدر چندان ناشایع نیست .
بر اساس اطلاعات موثق و تأیید شده‌ای كه از زندان‌ها و مراكز بازپروری كشور به دست آمده است، عده بسیاری از ساكنان این مراكز بخصوص در استان‌های كرمانشاه و كرمان از نظر عفونت با ویروس ایدز ، ویروس هپاتیت ، مثبت هستند .
از سوی دیگر ، زندان‌ها ، دیگر چهار دیواری‌های بلند و جدا از جامعه به شمار نمی‌روند . خیلی از زندانی‌ها دوره حبس كوتاه دارند و بسیاری از آنها در دوران مرخصی و یا پس از آزادی به جامعه باز می‌گردند و با جامعه در ارتباط هستند .
در تحقیقی كه در كشو رآمریكا انجام گرفت دیده شد كه ۵۱ درصد از زندانیان و ۱۲ ساعت پس از آزادی، یك رابطه جنسی داشته و ۱۱ درصد آنها در نخستین روز آزادی به تزریق مواد مخدر روی آورده‌اند .
یك فرد معتاد زندانی نه تنها خود در معرض آلودگی به بیماری‌های خطرناكی چون ایدز و هپاتیت قرار دارد بلكه می‌تواند به عنوان یك ناقل عمل كرده و عوامل عفونی خطرناك را به داخل انتقال دهد .
● اقدامات صحیح
زندان برای بسیاری، نخستین فرصت آشنایی با اعمال خلاف است‌. با این حال، برای بسیاری از افراد هم اولین و تنها فرصت بهرمند شدن از امكانات بهداشتی و درمانی به شمار می‌رود.
كم نیستند افرادی كه فرصت معاینه و بررسی جامع و دقیق پزشكی را برای نخستین بار در زندان بدست می‌آورند. پس، پسندیده است كه ما هم از این فرصت استفاده كرده و :
۱- با آموزش صحیح آنها را از رفتارهای پرخطر آگاه كرده و رفتارهای سالم و صحیح را به آنها آموزش دهیم .
۲- با انجام بیماریابی، زندانیان بیمار و معتاد را در بدو ورود به زندان شناسایی كنیم .
۳- زندانی‌های بیمار و معتاد را افراد نیازمندی بدانیم كه درمان كامل آنها می‌تواند از خطر جدی انتشار آلودگی بین زندانیان و نیز انتقال به محیط خارج از زندان جلوگیری كند.
۴- با پیگیری كارآمد زندانی پس از آزاد شدن از زندان، از سوی آوردن مجدد وی به اعمال رفتارهای پر خطر جلوگیری نماییم .
● استراتژی‌های كاهش آسیب
در آخرین دستورالعمل انجمن طب اعتیاد آمریكا ، فصل مجزایی به معرفی روش‌های كاهش آسیب در معتادان تزریقی اختصاص یافته است.
امروزه كارشناسان معتقدند كه انتظار ترك آنی و اصلاح فوری و كامل از یك فرد معتاد كه با مشكلات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی متعددی دست به گریبان است چندان انتظار واقع بینانه ای به نظر نمی رسد و پیشنهاد می كنند كه با آموزش صحیح رفتارهای كم خطر و بهداشتی لااقل از آلودگی وی با انواع بیماریهای خطرناك و مسری جلوگیری به عمل آید.
به این ترتیب ، علاوه بر اینكه فرد معتاد و كل جامعه در مقابل ابتلاء و انتقال عوامل عفونی خطرناك مصون می‌مانند، خود این تغییرات رفتاری اندك می‌توانند زمینه ساز اصلاحات بزرگتر و ترك كامل ماده مخدر توسط فرد معتاد گردند.
در بسیاری از كشورها امكان دستیابی فرد معتاد به سرنگ استریل چه در جامعه و چه در داخل زندان، حتی شرایط و ضوابط خاصی وجود دارد. دسترسی فرد معتاد به داروی متادون نیز اقدام دیگری است كه كارشناسان معتقدند لااقل سبب می‌گردد كه فرد معتاد از رفتار پر خطرتزریق به شیوه كم خطر تر خوردن ماده مخدر روی آورد .
به هر حال، تجربه نشان داده است كه منع كردن انسان‌ها از یك رفتار اشتباه بدون جایگزین كردن یك رفتار صحیح ، اغلب نتیجه‌‌ای جز تلاش انسانها برای دستیابی به آن رفتار اشتباه از شیوه‌هایی به مراتب خطرناك تر و اشتباه تر به بار نخواهد آورد.
بطور خلاصه‌، یك فرد معتاد در حقیقت انسان بیماری است كه به دلیل مشكلات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی متعدد و نیز احساس نیاز شدید و ناگهانی به مصرف ماده مخدر ، بسیار در معرض انجام رفتارهای مخرب و زیانبار قرار دارد . جمعیت معتاد و زندان‌های كشور در یك نگاه واقع بینانه و بر اساس آمارهای متعدد داخلی و خارجی ، كانونهای مناسبی برای ابتلاء و انتقال بیماری‌های عفونی مهم و خطرناكی چون ایدز و هپاتیت هستند و برخورد ریشه‌ای و كارشناسی با موضوع اعتیاد و رسیدگی عاجل به وضع بهداشتی زندان‌های كشور باید در رأس برنامه‌های سیاستگزاران و دست اندركاران مربوطه قرار گیرد .

با استفاده از مقاله محمد فلاح ( دبیر كل سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری ایران ) پایگاه اطلاع رسانی پزشكان

ستاد مبارزه با مواد مخدر

شنبه 17/11/1388 - 14:19

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد از‌ تولد ‌تا ۳ سالگی

نوزادی ۳روزه بود که پدرش شیره تریاک را در آب محلول و با قاشق کوچک پلاستیکی در حلقش فرو ریخت تا از تشنج و درد لحظه‌ای آرام بگیرد و بخوابد و او آرام گرفت و خوابید اما به آن عادت کرد و با شیر مادر محلولی از شیره تریاک خورد. وقتی در یک‌سالگی توانست زانوانش را برای نشستن خم و راست کند پای بساط پدر نشست و این بار با دود و دم تریاک بود که خواب‌آرام و بی‌درد را تجربه می‌کرد. در ۳ سالگی او یک معتاد بود مثل پدرش وجمعی از آدم‌بزرگ‌ها در این شهر و گوشه‌گوشه دنیا که هر روز ریه‌هایشان را با دود و دم خشخاش پر می‌کنند و به ظاهر سالم‌اند. حالا ۴ سال از آن زمان می‌گذرد و امید همراه مادرش آمده تا ترک کند، تا پاک شود با اینکه نمی‌داند چرا...‌
امید پابه‌پای مادر و دست در دست‌های او می‌رود و می‌نشیند، گویی از رها شدن و گم بودن میان مادرهای دیگر واهمه دارد. می‌ترسد و هرگاه که مادر در دست‌هایش غذا یا متادون دارد چادر سیاهش را محکم می‌گیرد و رهایش نمی‌کند. مادر نیز تمام حواسش به اوست، اول غذای او را می‌دهد و بعد خودش می‌خورد. می‌گوید به خاطر امید و برای ترک اعتیاد خودش آمده است و برق چشمانش که چون آرزویی زودگذر می‌گریزد آن را تایید می‌کند.
مادر از عشق خود به پسر می‌گوید و با هر جمله‌ای که از میان لب‌های سردش می‌لغزد پسر جسم نحیفش را بیشتر تکان می‌دهد و گوشه چادر را به دندان می‌گیرد؛ دندان‌هایی که کامل نیستند و جای چند تا از آنها در دهان امید خالی است.
مرکز بازپروری زنان معتاد هر لحظه پروخالی می‌شود. زنان و دختران می‌آیند و می‌روند و همه چیز در فضا و تن آنها بوی دود و سیگار می‌دهد. دود باریک سیگار و سرفه‌های ممتد. همه جا غبار سیاه دود است، مثل سایه ابری گذران بر فراز سنگلاخ‌هایی خواب‌آلود. هر کسی از دری می‌گوید و امید، آرام و بی‌صدا چشم دوخته به دهان زنانی که در حیاط کوچک DIC روزهای سرد و گرم زندگی‌شان را همانند سیگاری که میان انگشتان لرزان خود می‌فشارند دود می‌کنند، زنانی مثل پدر او، مادر او و خود او که در ۴‌سالگی، قیافه‌اش به بزرگسالان می‌ماند. چشم‌های خمار ورم کرده. لب‌های برآمده قهوه‌ای رنگ که از اعتیاد او حکایت دارد و جسم لاغر نحیفش.
او هر روز ناهارش را آنجا می‌خورد و همراه مادرش برای ترک اعتیاد متادون دریافت می‌کند. یکی از زنان حاضر در مرکز که نسبت فامیلی با مادر امید دارد می‌گوید: پسر بیچاره قربانی ناآگاهی پدرش شده، پدرش فکر می‌کند امید برای اینکه خواب راحتی داشته باشد حتما باید از دود و دم تریاک بر دماغش بدمد و هر وقت هم مادرش اعتراض می‌کرده، او را کتک می‌زده و می‌گفته که بچه را دوست ندارد چون اگر دوست داشت اجازه می‌داد امید با خیال راحت‌تری پای بساطش بنشیند. او که خود انواع مواد مخدر را برای خوشی چند ساعته ‌ امتحان کرده پدر امید را گنهکار می‌داند و می‌گوید ما که حرام شدیم ولی با بچه‌ها نباید این کار را کرد چون امید را می‌دیدم که برای ترک اعتیاد چه زجری می‌کشید.
زن جوان در حالی که به امید لبخند می‌زند انگشتان زمختش را میان موهای پرپشت او که به مدل کپی درست شده فرو می‌برد و تکانش می‌دهد. امید هم بدون اینکه چیزی بگوید خیره در صورت بی‌روح او به چادر مادر می‌چسبد. مادر جسم نحیف پسر را با یک دست می‌فشارد و تکیه می‌دهد به دیوارهای بلند سیمانی که مثل آدم‌ها بوی دود سیگار گرفته است.
● شیر با طعم خشخاش
روزی که امید دست در دست‌های لرزان مادرش به مرکز بازپروری زنان معتاد آمد کسی فکر نمی‌کرد یک کودک ۳ ساله معتاد باشد و هنوزهم که یک سال از این ماجرا می‌گذرد کسی باور نمی‌کند که یک کودک از نوزادی معتاد شود چون بیشتر آنها، آنگونه که تعریف می‌کنند مصرف موادمخدر را از سنین بالای ۱۰ سال شروع کرده‌اند و درک این موضوع که یک پسربچه همانند آنها آلوده باشد سخت است.
حتی مادر امید هم نمی‌داند چگونه گذاشت پسرش چنین آلوده شود و در یک سالگی به جای بازی و نوازش شدن، پای بساط پدر دود تریاک را در ریه‌های کوچکش فرو برد. او در حالی که به صورت گرد گندم‌گون امید نگاه می‌کند می‌گوید: وقتی امید به دنیا آمد تشنج داشت. پرستاران و دکترها از دستش عاصی شده بودند. مدام جیغ می‌زد و با هیچ شربتی آرام نمی‌گرفت تا اینکه روز سوم همسرم با خود یک بطری کوچک به بیمارستان آورد و گفت این محلول آرامش می‌کند.
من هم بدون هیچ مقاومتی اجازه دادم او محلول شیره تریاک را به پسرم بخوراند و یادم می‌آید که محلول را با یک قاشق کوچک پلاستیکی در حلق نوزاد ۳ روزه ریخت و بعد از آن روز برای اینکه سروصدا نکند مقداری شیره تریاک را در آب گرم محلول و قبل از شیردهی به او می‌داد طوری که دیگر امید به این وضعیت عادت کرد و کار ما شد مصرف دسته‌جمعی موادمخدر. من، امید و پدرش که باعث اعتیاد ما او بود. مادر جوان که جنین ۷ماهه‌ای نیز در شکم دارد ادامه می‌دهد ترک دادن اعتیاد امید خیلی سخت بود.
روزها او را همراه خودم به مرکز می‌آوردم و برایش متادون می‌گرفتم. او دلیل مصرف تریاک و متادون را نمی‌دانست و برای همین بعضی وقت‌ها دربرابر مصرف متادون مقاومت می‌کرد اما به کمک مسئولان DIC توانستیم به مرور ترکش بدهیم و الان او را کمتر با پدرش تنها می‌گذارم.از او راجع به پدر امید می‌پرسم و در موردش می‌گوید: بیکار است. بیشتر وقت‌ها در خانه نمی‌توانم در مورد کارهایش به او اعتراض کنم چون کتکم می‌زند و چند روز پیش سربچه‌ها با میله آهنی زد و دستم را شکست. می‌گوید حق نداری با بچه‌ها بدرفتاری کنی. فکر می‌کند من آنها را اذیت می‌کنم در حالی که این‌طور نیست و من بچه‌هایم را دوست دارم.
او وانمود می‌کند که همسرش او را به خاطر بچه‌ها کتک می‌زند اما یکی از زنان حاضر در مرکز بازپروری که از تمام زندگی او آگاه است می‌گوید: مسئله بچه‌ها نیستند، شوهرش به علت مصرف شیشه دچار توهم شده و به او می‌گوید که در جنگل سبز یکی از ائمه را دیده که به او گفته دست نوازش روی سر زنش بکشد و او به جای این کار با میله آهنی او را به باد کتک می‌گیرد طوری که یک‌بار کم مانده بود بمیرد.در حالی که با او راجع به پدر امید صحبت می‌کنم صدای فریاد زنی از بیرون توجه همه را به خود جلب می‌کند.
زنان و دختران حاضر در مرکز بازپروری کنجکاوانه به سمت در می‌دوند و از میان چارچوب در سرک می‌کشند. زنی مسن که با لباس خانه به کوچه آمده، ۵-۴ خانه آن طرف‌تر روبه‌روی مرکز فریاد می‌زند: «آی مردم به دادم برسید اینها می‌خواهند مرا بکشند.» زنان به سمت خانه او می‌روند و او همچنان در حالی که فریاد می‌زند آنها را به داخل راهنمایی می‌کند.
مادر امید هم که دم در مرکز ایستاده آهی از اعماق درون می‌کشد و به داخل DIC برمی‌گردد. می‌گوید شیشه با آدم چه کارها که نمی‌کند، شوهرم هم فکر می‌کند بچه‌ها را دوست ندارم و با آنها بدرفتاری می‌کنم.
در حالی که آنها را بیشتر از جانم دوست‌شان دارم و برای ترک اعتیاد امید، چه سختی‌ها که تحمل نکرده‌ام. یادم می‌آید روزهای اولی که او را ترک می‌دادم پدرش حاضر به همکاری با من نبود و بعضی وقت‌ها سعی می‌کرد او را پای بساط بنشاند، اما هرطور که بود او را ترک دادیم و حالا من و امید متادون مصرف می‌کنیم و هر روز ظهر برای دریافت متادون و غذا به DIC می‌آییم و بعد از یکی، دو ساعت به خانه بازمی‌گردیم.
خانه کوچک‌ترین معتاد کشور، ۳-۲ کوچه پایین‌تر از مرکز بازپروری زنان معتاد است؛ جائی که به گفته کارشناسان نیروی انتظامی آلوده‌ترین نقطه تهران از نظر مصرف موادمخدر به حساب می‌آید. جایی که او هر روز ریه‌هایش را با دود و دم خشخاش پرمی‌کند و سهمش از زندگی به جای بازی و اسباب‌بازی، نشئگی است. امید هر روز برای گرفتن کاسه‌ای عدس و متادون به مرکز بازپروری می‌آید و برای ساعاتی، از خانه‌ای که پدر در آن، روزهایش را به بطالت و کشیدن شیشه می‌گذراند فاصله می‌گیرد. شاید سرنوشت دیگری پیدا کند و در مدرسه مثل DIC او را با دست نشان ندهند که یک کودک معتاد است.

نرگس رضایی

روزنامه همشهری

شنبه 17/11/1388 - 14:17

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد ، ویرانگر و خانمان برانداز

مصرف مواد مخدر منجر به عوارض جسمی ، روانی ، خانوادگی ، اقتصادی و اجتماعی می شود .
● عوارض جسمی اعتیاد :
▪ مصرف مواد مخدر منجر به سوء تغذیه ، مشکلات گوارشی و کبدی ، مشکلات ریوی و ... می‌شود .
▪ مصرف مواد مخدر منجر به تغییرات ظاهری نامطلوب از جمله تیره شدن پوست و زرد شدن دندانها می شود .
▪ ابتلا به بیماری های عفونی دیگر مانند عفونت کبدی ، عفونت پوستی ، آبسه و عفونت قلبی در بین معتادان شایع بوده و ابتلاء به بیماری ها در جمعیت معتادان رو به افزایش است .
▪ روش مصرف تزریقی در ۱۶ درصد معتادان مشاهده می شود و رو به افزایش است .
▪ اکثر معتادان تزریقی ، تزریق غیربهداشتی دارند .
▪ حدود نیمی از معتادان تزریقی سابقه استفاده از سوزن و سرنگ مشترک با دیگران را دارند .
▪ درصد بالایی از معتادان تزریقی ابتلا همزمان به هپاتیت C,B دارند .
▪ در ایران ۶۴ درصد مبتلایان به ایدز را معتادین تزریقی تشکیل می دهند .
▪ در جمعیت معتادان تزریقی در هر ۷۲ نفر یک نفر مبتلا به ویروس ایدز است ، در حالیکه در جمعیت عادی از هر ۱۰۰۰۰ نفر یک نفر آلوده است .
▪ تعداد متوفیان از سوء مصرف مواد هر ساله سیرصعودی داشته و از رقم ۱۰۵ مورد در سال ۷۳ به ۳۱۸۴ در سال ۸۱ رسیده است . در حالیکه تعداد واقعی بیش از این ارقام است ، چون بسیاری از مرگ و میرها نیاز به نظریه پزشکی قانونی ندارند .
▪ بیش مصرف مواد مخدر یکی از علل عمده مرگ ناشی از مصرف مواد غیرقانونی است .
● عوارض روانی اعتیاد
▪ مصرف مواد مخدر می تواند منجر به عوارض روانپزشکی از قبیل افسردگی ، اضطراب ، اختلالانت خواب ، مشکلات جسمی ، اختلالات حافظه و شناخت و جنون شود .
▪ مشکلات روانپزشکی در ۹۰ درصد معتادین به مواد افیونی دیده می شود .
▪ حدود یک سوم تا نیمی از افراد سوء مصرف کننده یا وابسته به مواد افیونی افسردگی اساسی دارند .
▪ احتمال مرگ بر اثر خودکشی در سوء مصرف کنندگان مواد ۲۰ برابر جمعیت عمومی است .
● عوارض خانوادگی اعتیاد
▪مصرف مواد مخدر یکی از علل شایع طلاق است .
▪ مصرف مواد باعث افزایش خشونت می شود .
▪ ۵۰ درصد معتادان روابط جنسی نامشروع داشته اند .
▪ مشکلات روانی کودکان کاملاً به سوء مصرف مواد در والدینشان وابسته است .
▪ مشکلات معیشتی در خانواده معتادن بالاست . بیش از ۲۰ درصد معتادان بیکار هستند و میانگین درآمد معتادان تنها ۵/۱ تا ۲ برابر هزینه مصرف آنها را تشکیل می دهد .
▪ معتادان عمدتاً منابع هزینه مصرف مواد مخدر خود را از خانواده تأمین کرده اند .
● عوارض اقتصادی اعتیاد
▪ مصرف مواد مخدر موجب کاهش نیروی مولد و افزایش نیروی مصرف کننده جامعه می شود .
▪ بیش از ۹۰ درصد معتادان را مردان تشکیل می دهند .
▪ بیش از ۸۰ درصد معتادان ۲۰ تا ۴۵ ساله اند .
▪ بیش از ۲۰ درصد معتادان بیکار هستند .
▪ میانگین مخارج ماهیانه مصرف مواد ۳۵ هزار تومان است .
▪ میانگین درآمد معتادان تنها ۵/۱ تا ۲ برابر هزینه مصرف مواد آنان است .
▪ مصرف مواد مخدر منجر به صرف هزینه برای نیروی انتظامی ، نیروی قضایی ، سازمان زندانها و وزارت بهداشت و درمان می شود .
● عوارض اجتماعی اعتیاد
▪ انواع جرائم مثل سرقت ، فحشا ، خشونت ، تجاوز و قتل در مصرف کنندگان مواد مخدر شایعتر است .
● سایر کشورها
▪ ۳۰/۱۳ درصد از زندانی ها اظهار داشته اند که جرمشان برای کسب پول برای خرید مواد بوده است .
▪ ۵/۴ درصد دیگرکشی ها مرتبط با مواد نارکوتیک بوده است .
▪ ۳۲ درصد تصادفات منجر به مرگ هنگامی که راننده تحت تأثیر ماده بوده است رخ داده است .
● طبق آمار
▪ ۴۵ درصد کل زندانیان به جرم اعتیادو قاچاق مواد مخدر زندانی هستند و ۱۵ درصد بقیه زندانیان هم به نوعی در ارتباط با مواد مخدر مرتکب جرم شده اند .
▪ بیشترین جرائم در مصرف کنندگان مواد ، خرید و فروش مواد ، ضرب و جرح و سرقت است .
▪ در بین سال های ۸۱-۱۳۶۷ حدود ۲ میلیون نفر ورودی زندانیان به دلیل مواد مخدر بوده است .
▪ در رابطه با مبارزه با مواد مخدر بیش از ۳۳۰۰ نفر شهید و ۱۰۰۰۰ نفر جانباز شده اند .

پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت

شنبه 17/11/1388 - 14:17

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد

اعتیاد، استفاده اجباری (غیراختیاری) یک ماده با وجود نتایج و آثار منفی آن است. وابستگی فیزیکی (جسمانی) به یک ماده برای تعریف اعتیاد لازم و کافی نیست، زیرا بسیاری از مواد وجود دارند که به اعتیاد منجر نمی‌شوند اما باعث وابستگی فیزیکی (جسمانی) می‌‌شوند. (مثل بعضی از داروهای فشارخون). بعضی از مواد اعتیادآور وابستگی جسمانی (فیزیکی) خاصی ایجاد نمی‌کنند (مثل ترک کوکایین که با علایمی مثل استفراغ و لرز همراه نیست ولی باعث افسردگی می‌شود).
● علت‌ها و عوامل خطر
علت واقعی و اصلی اعتیاد هنوز ناشناخته است اما ژنتیک، فارماکولوژی مربوط به ماده اعتیادآور، فشار مداوم، پریشانی و فشارهای احساسی، افسردگی، اضطراب و استرس‌های محیطی از عوامل خطر هستند.
● انواع مواد اعتیادآور شایع:
۱) تریاک و انواع مخدرها:
شامل مسکن‌های قوی و آرام‌بخش‌ها هستند. مثل هرویین، تریاک، کدیین، مپریدین (Demerol)، هیدرومورفون (Dilaudid)، اکسی‌کونتین و غیره.
۲) محرک‌های سیستم عصبی مرکزی:
شامل آمفتامین‌ها، کوکایین، دکسترو آمفتامین و متیل فنیدات (Ritalin)‌ رایج‌ترین محرک‌های مورد استفاده این گروه کافیین و نیکوتین هستند.
۳) کندکننده‌های سیستم عصبی مرکزی:
شامل باربیتورات‌ها (amobarbital، pentobarbital، secobarbital)، بنزودیازپین (valium، Ativan، xanax)، هیدرات کلرال و پارآلدهید.
شایع‌ترین ماده مورد استفاده این گروه، الکل است. مواد این گروه آرام‌بخش بوده و باعث کاهش اضطراب می‌شوند.
۴) هالوسینوژن‌ها: شامل LSD، mescaline، psilocybin و phencyclidine ( pcp یا Angel Dust). این مواد وابستگی روانی می‌آورند.
۵) THC یا تتراهیدروکانابینول:
این ماده در کانابیس، ماری جوانا و حشیش یافت می‌شوند. مشتقات THC‌ به پارانویا (بدبینی) و اضطراب منجر می‌شوند.
● چطور الکل و مواد مخدر به بدن ما صدمه می‌زنند؟
توضیحات زیر به طور خلاصه نقاطی از بدن را که تحت تاثیر الکل و مواد مخدر قرار می‌گیرند، بیان می‌کند و همچنین توصیه‌های تغذیه‌ای مختصری را ذکر می‌کند.
▪ پوست و مو: بدن از مواد مغذی برای ظاهر سالم پوست و مو تغذیه می‌شود.
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: خوردن مواد غذایی غنی از ویتامین A، C، پروتیین و روی.
▪ قلب و جریان خون: تحلیل ماهیچه‌ها به علت دریافت فقیر پروتیین رخ می‌دهد. اغلب، التهاب به همراه افزایش رسوب چربی و فشارخون بالا اتفاق می‌افتد.
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: رژیم کم‌چرب، پروتیین کافی و ورزش منظم
▪ کبد: کاهش ذخیره ویتامین‌ها و مواد معدنی، بزرگ‌شدن کبد، جلوگیری از تولید صفرا و کم‌شدن اشتها
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: رژیم پرکالری، غنی از مواد مغذی و پروتیین، چربی متوسط همراه با مکمل ویتامین‌ها و مواد معدنی.
▪ پانکراس: تحریک پانکراس باعث بزرگ‌شدن آن و موجب بلوکه شدن جریان آنزیم‌ها به معده می‌شود و در نهایت مشکلات هضم و دیابت رخ می‌دهد.
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: وعده‌های غذایی کوچک ولی مکرر.
▪ کلیه‌ها: التهاب، عفونت‌های مکرر، افزایش دفع آب در نتیجه کاهش مواد مغذی.
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: مواد غذایی غنی از پتاسیم دریافت شود و محدودیت در دریافت کافیین.
▪ سیستم عصبی مرکزی و هیپوتالاموس: الکل و مواد مخدر بر حافظه، قدرت تفکر و هماهنگی و تعادل اثر می‌گذارند. الکل موجب از بین رفتن سلول‌های عصبی می‌شود که دیگر تولید نمی‌شوند. مرکز کنترل اشتها پیامدهای اشتباهی را درباره گرسنگی و تشنگی می‌فرستد.
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: استراحت، مواد غذایی غنی از تریپتوفان و تیروزین، فعالیت فیزیکی، مکمل مولتی ویتامین و مواد غذایی به‌علاوه B کمپلکس.
▪ غشاهای مخاطی: تحریک غشاهای مخاطی اندام‌هایی مثل مری، معده ورکتوم.
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: مواد غذایی غنی از ویتامین A (مانند سبزی‌های نارنجی بی‌رنگ) و ویتامین C دریافت شود. محدودیت دریافت کافیین.
▪ معده: تحریک معده، افزایش خطر زخم و بیماری‌های معده‌ای
ـ توصیه‌های‌ تغذیه‌ای: وعده‌ها و میان‌وعده‌های کوچک ولی مکرر. محدودیت دریافت کافیین در هنگام بیماری‌های معده‌ای.
▪ روده‌ها: افزایش زمان عبور یا کاهش سرعت عبور مواد، کاهش جذب مواد مغذی و افزایش قطر برخی از سرطان‌ها
ـ توصیه‌های تغذیه‌ای: افزایش دریافت مواد غذایی پرفیبر، آب و ورزش
▪ مقیاس‌ها مربوط به خون: مقدار بسیاری از مواد مغذی موجود در خون تحت تاثیر مواد مخدر و الکل قرار می‌گیرد. میزان کلسترول ممکن است در حد طبیعی باشد اما دقیقا میزان دریافتی آن را نشان نمی‌دهد.
ـ توصیه‌ها: آزمایش‌ها ۶ تا ۱۲ هفته بعد از تعدیل در مصرف مواد (مواد مخدر و الکل) توصیه می‌شود تا اندازه‌های دقیق به دست آیند.
● رژیم در دوران بهبود
مطالعات تغذیه‌ای توصیه می‌کنند که بیماران در دوران بهبود (recovery) تحت کنترل کروز «cruise control» باشند. یعنی از وعده‌های غذایی کم ولی به دفعات برای ثبات میزان انرژی بدن‌شان استفاده کنند.
● پیشنهاد‌های تغذیه‌ای برای تسریع بهبود
۱) از میان‌وعده و از سه وعده اصلی غذایی بهره بگیرید.
برای میان‌وعده‌ها به توصیه‌های زیر توجه کنید:
▪ بیشتر استفاده کنید
ـ میوه‌های تازه
ـ کمپوت میوه همراه با آب آن
ـ سبزی‌های خام همراه با سالسایا
ـ سس‌های کم‌چرب
ـ ذرت بو داده
ـ Pretzels
ـ پنیر و کراکر
ـ پودینگ‌های کم‌چرب
ـ پنیر محلی و میوه
ـ ماست کم‌چرب
ـ انواع کشمش‌ها و خشکبار
ـ انواع آب میوه‌های ۱۰۰ درصد طبیعی
ـ ماست فریزری کم‌چرب
▪ کمتر استفاده کنید
ـ کمپوت میوه همراه با شربت غلیظ
ـ چیپس سیب‌زمینی
ـ چیپس ذرت
ـ بستنی
ـ انواع شیرینی‌ها
ـ Soda pop
ـ کیک، دونات
ـ مرباها
ـ Fruit drinks, punch
ـ Brownies , pastries (نان روغنی)
۲) از قهوه بدون کافیین و چای‌های گیاهی استفاده کنید.
۳) از میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده کنید.
۴) مواد غذایی تهیه شده از غلات کامل (با سبوس) استفاده کنید.
۵) بیشتر از حبوبات و غلات استفاده کنید و مصرف گوشت قرمز را محدود کنید. گوشت‌های قرمز سخت تر هضم می‌شوند.
۶) مواد غذایی محتوی شکر و کافیین را بسیار کم مصرف کنید.
۷) از شکر پنهان موجود در کوکا، چاشنی غذاها و سایر داروها اطلاع پیدا کنید.
۸) از کافیین موجود در مواد غذایی و داروهای تجویز‌شده اطلاع پیدا کنید.
▪ ترکیب مواد مغذی در یک رژیم ۲۰۰ کالری در دوران بهبود
ـ پروتیین ۲۵ درصد
ـ کربوهیدرات ۴۵ درصد
چربی ۳۰ درصد
▪ صبحانه: موفین تهیه شده از بلغور جوی دوسر، پن‌کیک، quiche، املت، ماست
▪ ناهار: انواع ساندویچ‌ها، سالادها و انواع سو‌پ‌ها
▪ شام: انواع سوپ‌ها، chowders، برنج همراه انواع لوبیاها، مرغ همراه انواع سبزی‌، تورتیلا، Lasagna‌ همراه با سبزی‌ها.
▪ دسر: ماست، میوه، فرنی، کلوچه‌های تهیه شده از بلغور جوی دو سر.
● نکته‌ای در مورد ویتامین‌ها و مواد معدنی
به دلیل اینکه الکل و مواد مخدر، بدن را از ویتامین‌ها و مواد معدنی تخلیه می‌کنند، مکمل ویتامین‌ها و مواد معدنی به همراه مکمل‌های ویتامین‌های گروه B می‌تواند مفید باشد.
مکمل‌های رژیمی و ویتامینی باید همراه غذا برای جذب بهینه داده شوند.
● سودمندی‌های ورزش در بهبود
ورزش، باید مثل همه عوامل موثر در بهبود به طور معتدل و ملایم انجام شود. یک برنامه ورزشی موثر باید به طور مکرر و مداوم انجام شود. حداقل چهار بار در هفته، آن هم به مدت یک ساعت در هر بار باید ورزش کرد.
● ورزش
▪ میزان سوخت و ساز را افزایش می‌دهد، بنابراین حتی زمانی که در استراحت به سر می‌برید، کالری به‌طور موثرتری می‌سوزد.
▪ ذخایر چربی را می‌سوزاند و باعث ساخته ‌شدن بافت ماهیچه‌ای و عضلانی بدن می‌شود. سلول‌های ماهیچه‌ای از لحاظ سوخت و ساز (متابولیکی) فعال و سوزاننده کالری هستند در حالی که سلول‌های چربی فعال نیستند.
▪ اسیدهای چرب آزاد را افزایش می‌دهد، این اسیدهای چرب آزاد بدن را قادر می‌سازند که به نحو بهتری از چربی‌هایی رژیمی استفاده کند.
▪ کلسترول تام سرم را کاهش می‌دهد و میزان کلسترول خوب را که موثر در کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی است، افزایش می‌دهد.
▪ فشارخون را کاهش می‌دهد.
▪ میزان برخی از مواد شیمیایی مثل آندورفین‌ها را در خون افزایش می‌دهد. بنابراین شما هم از نظر روحی و هم از نظر جسمانی احساس بهتری خواهید داشت.
از میان ورزش‌های پیشنهادی می‌توان به پیاده‌روی، پیاده‌روی تند، دوچرخه‌سواری، شنا و بدن‌سازی و پرورش اندام اشاره کرد.
● در زیر به توضیح آثار ویژه الکل و مواد مخدر بر تغذیه می‌پردازیم
▪ مخدرها
مخدرها مثل کدیین، هرویین و مورفین بیشتر روی دستگاه گوارشی اثر می‌گذارند. یک علامت خیلی شایع اثر این مخدرها یبوست است. علایم شایع در ترک این مواد شامل اسهال، تهوع و استفراغ است که باعث از دست رفتن و عدم تعادل الکترولیت‌هایی مثل سدیم، پتاسیم و کلر می‌شوند.
خوردن وعده‌های غذایی متعادل می‌تواند از شدت علایم بکاهد، اگرچه به علت تهوع ممکن است دشوار باشد. یک رژیم غذایی پرفیبر به همراه مقدار کافی از کربوهیدارت‌های پیچیده (مثل غلات سبوس‌دار، سبزی‌ها و حبوبات) توصیه می‌شود.
▪ الکل
شایع‌ترین کمبود تغذیه‌ای در میان الکلی‌ها، پیریدوکس (ویتامین‌ ۶B)، ویتامین ۱B و اسیدفولیک است. کمبود این ریزمغذی‌ها باعث کم‌خونی و مشکلات سیستم عصبی می‌شود. سندرم کورساکوف به علت کمبود این مواد مغذی که به دلیل سوء جذب آنها رخ می‌دهد، در الکلی‌ها شایع است.
مصرف بیش از اندازه الکل و یا مسمومیت با الکل به دو عضو مهم بدن که در تغذیه و سوخت و ساز بدن دخالت دارند، صدمه می‌زند: یکی کبد و دیگری لوزالمعده. کبد بدن را از مواد مضر و خطرناک سم‌زدایی می‌کند و لوزالمعده قند خون و جذب چربی‌ها را تنظیم می‌کند. صدمه به این اعضا می‌تواند به عدم تعادل مایعات، الکترولیت‌ها و کالری منجر شود.
سایر مشکلاتی که در ارتباط با آسیب کبدی (یا سیروز کبدی) رخ می‌دهند، دیابت و سوءتغذیه شدید است. اگر بیماری کبدی علاوه بر مشکلات مربوط به مصرف الکل وجود داشته باشد، قسمت‌های آزمایشگاهی مربوط به تعیین پروتیین، آهن و الکترولیت‌ها مورد نیاز است. زنان یائسه الکلی در معرض خطر بالای پوکی استخوان هستند و به مکمل کلسیم و ویتامین D نیاز دارند.
▪ مواد محرک
محرک‌هایی مثل کراک، کوکایین و متامفتامین به کاهش قابل توجه اشتها، کاهش وزن و در نهایت سوء‌تغذیه منجر می‌شوند. معتادان به این مواد از دهیدراتاسیون (کم‌آبی) و عدم تعادل الکترولیت‌ها در طولانی‌مدت رنج خواهند برد. اگر کاهش وزن بسیار زیاد باشد، ممکن است برگشت به یک رژیم غذایی نرمال مشکل باشد.
▪ ماری جوانا
ماری جوانا باعث افزایش اشتها می‌شود، بنابراین استفاده طولانی‌مدت از آن سبب اضافه وزن می‌شود و ممکن است نیاز به کنترل چربی، شکر و کل کالری دریافتی باشد.
● راهنمایی‌های کلی
پیروی از وعده‌های غذایی منظم در هر روز توصیه می‌شود. این برنامه غذایی شامل یک رژیم غذایی کم‌چربی، افزایش پروتیین دریافتی، کربوهیدرات‌های پیچیده و فیبر است. دریافت مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی در طول دوره بهبود کمک‌کننده و موثر است، زیرا کمبود این ریزمغذی‌ها به دلیل عادات غذایی نادرست و نامنظم در مدت اعتیاد به الکل و مواد مخدر ممکن است پدید آید.
از ضروری‌ترین این مکمل‌ها می‌توان به B کمپلکس، روی و ویتامین‌های A و C اشاره کرد. احتمال برگشت به مواد مخدر زمانی بیشتر می‌شود که میزان قند خون به دلیل دریافت نامنظم غذا بالا و پایین می‌رود. بنابراین وعده‌های غذایی منظم بسیار اهمیت دارد. معتادان به الکل و مواد مخدر اغلب احساس گرسنگی را با اشتیاق مصرف مواد اشتباه می‌گیرند. بنابراین باید آگاه شوند زمانی که اشتیاق مصرف مواد یا الکل در آنها زیاد می‌شود ممکن است در آن زمان واقعا گرسنه باشند.
در طول دوره بهبود، دهیدراتاسیون (کم‌آبی) شایع است و باید بر دریافت کافی مایعات در میان وعده‌های غذایی تاکید کرد. در طول این دوره تا آنجایی که امکان دارد باید از مصرف غذاهای پرکالری باارزش تغذیه‌ای پایین اجتناب کرد و استعمال سیگار را نیز به حداقل رساند.

ندا سلک

پایگاه اطلاع رسانی تغذیه و سلامت

شنبه 17/11/1388 - 14:17

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد

در محله های محروم شهرها مردمی را می بینیم که در اثر اعتیاد به مواد مخدر قوای فکری و جسمی شان را از دست داده و در بدترین وضعیت اجتماعی به سر می برند. این ها اکثرا قربانی آزمندی های امپریالیسم جهانی شده اند. اعتیاد در محله های اعیان نشین شهر نیز به گونه ای دیگر وجود دارد. ثروتمندان چون همراه مصرف این مواد مقوی ترین غذاها را نیز می خورند، قوای جسمی شان دیرتر از معتادان تهیدست تحلیل می رود.
رادیو، تلویزیون و مطبوعات در مورد اعتیاد و اثرات مخرب آن بسیار سخن گفته اند اما از علت اصلی اعتیاد که یک بیماری اجتماعی است، ذکری به میان نیاورده اند. مثلا نمی گویند در مساله اعتیاد همه چیز بر مدار سود اندوزی است و این بیماری اجتماعی در عصر امپریالیسم به اوج خود می رسد. در عصر امپریالیسم انحصارات بزرگ صنعتی و مالی در رشته تولید مواد مخدر سرمایه گذاری می کنند و با به وجود آوردن شبکه های بین المللی تولید، توزیع و قاچاق مواد مخدر، دامنه سود اندوزی خود را گسترش می دهند.
امپریالیست ها و سرمایه داران که در تولید مواد مخدر سرمایه گذاری های کلانی می کنند، برای جلب بازار مصرف، تبلیغات مسمومی را شروع می نمایند و خیل بیکاران را به دایره تولید، توزیع و مصرف کالای خود می کشند و به این ترتیب نیروی عظیمی از اردوی کار را از دایره تولید صنعتی و سازندگی اجتماعی خارج کرده و در شبکه های پیچیده قاچاق و مصرف مواد مخدر، انسان های از هستی تهی شده ای را به وجود می آورند که تجسم زنده ای از انحطاط هستند.
علاوه بر این زمینه مادی که عامل اصلی اعتیاد است، عامل ذهنی و فرهنگی نیز در کشیده شدن نیروهای اجتماعی به سمت این بیماری اجتماعی موثر است. تاکنون بلندگوهای تبلیغاتی امپریالیسم اینگونه تبلیغ کرده اند که اعتیاد یک میل باطنی و یک خواست و اقدام شخصی است و نه اجتماعی. بسیار مشخص است که شرایط اجتماعی حاکم بر جامعه است که شخصیت افراد آن جامعه را شکل می دهد. اعتیاد اکتسابی است. اگر در دنیا مواد مخدر وجود نداشته باشد و کسانی نباشند که آن را بسازند و بفروشند، اعتیاد رقم نمی خورد.
فشارهای عصبی و روانی ای که در اجتماع بر افراد وارد می آید، زمینه را برای اعتیاد فراهم می کنند. انسان ها می خواهند بار سنگین مشکلات روزانه را دمی به فراموشی بسپارند و از این رو به دام اعتیاد می افتند. از طرف دیگر بخشی که دائم در معرض خطر بیکاری و عدم امکان تامین معاش اولیه خود قرار دارند، برای گذران زندگی به ناگزیر به قاچاق مواد مخدر روی می آورند. آموزش های فرهنگ سرمایه داری نیز افراد جامعه را در جهت فساد سوق می دهد و با اشاعه فرهنگ مسموم کننده، خلاقیت نیروهای اجتماعی را در جهت های انحرافی به کار می گیرد. به این ترتیب تمام امکانات تباهی نیروها و استعدادها آماده می شود.
کمبود امکانات بهداشتی و درمانی نیز زمینه ای است برای اعتیاد. نمونه های زیادی از معتادین وجود دارند که در اثر گرفتاری به دردهای مزمن و علاج ناپذیر و در اثر کمبود دارو و امکانات پزشکی، جهت تسکین، به مواد مخدر روی آورده و به تدریج درجه اعتیادشان بالا می رود.
در عصر امپریالیسم تمام آن چه که انسان ها را به تباهی می کشاند در وجود مناسبات تولیدی سرمایه داری خلاصه می شود و راه حل اساسی اعتیاد و سایر اشکال انحطاط، جایگزینی سیستمی است که در آن اثری از بهره کشی و سوداندوزی نباشد. در چنین شرایطی همه چیز در جهت رشد توانایی ها و استعدادهای انسانی به کار گرفته خواهد شد.
در شرایط کنونی باید راه هایی برای پیشگیری از گسترش اعتیاد و تولید مواد مخدر به کار بست. بیکاری حادی که اینک وجود دارد عامل بسیار مهمی است در رواج بازار قاچاق و مصرف مواد مخدر و علاوه بر این ها اقدامات در زمینه ترک اعتیاد نیز به دلیل عدم رسیدگی به وضع معتادین، عملا عقیم مانده است. ناپیگیری و عدم توانایی در مبارزه اصولی با تولید، توزیع و مصرف مواد مخدر نه تنها دامنه اعتیاد را محدود نکرده بلکه شاهد گسترش روز افزون ابعاد آن بین نیروهای جوان هستیم.
در شرایط کنونی این اقدامات را برای محدود کردن دامنه اعتیاد می توان انجام داد: ایجاد کار و جذب نیروها به مراکز صنعتی و کشاورزی، ایجاد مراکز بازآموزی و اشاعه فرهنگ سالم و توضیح علل و ریشه های این بیماری اجتماعی، ایجاد مراکز تفریحات سالم، پرورش هنر و ادبیات، ایجاد مراکز درمانی رایگان برای ترک اعتیاد تحت مراقبت پزشکان، ایجاد تامین برای آینده معتادینی که معالجه می شوند جهت بازگشت آن ها به کار در موسسات تولیدی و اداری.

سیّد محمّد صدرالغروی

فرهنگ توسعه

شنبه 17/11/1388 - 14:16

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد

اعتیاد یک بیماری روانی، اجتماعی و اقتصادی [۱] است که از مصرف غیرطبیعی و غیرمجاز برخی مواد مانند الکل، تریاک و حشیش ناشی می‌شود و باعث وابستگی روانی یا فیزیولوژیک فرد مبتلا (معتاد) به این مواد می‌شود و در عملکرد جسمی، روانی و اجتماعی وی تاثیرات نامطلوب بر جای می‌گذارد. [۲] بررسی پدیده اعتیاد در قالب علوم پزشکی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی صورت می‌گیرد. از سال ۱۹۶۴ میلادی، سازمان بهداشت جهانی استفاده از عبارت وابستگی دارویی یا وابستگی به دارو را به جای اصطلاح اعتیاد توصیه نموده‌است، اما استفاده از اصطلاح اعتیاد هنوز رایج است. [۳]
● تعریف اعتیاد
اعتیاد حالتی است که ناشی از استعمال مداوم بعضی از داروها (موسوم به مواد مخدر) می‌باشد، به‌طوری که قطع استفاده از این مواد باعث بروز اختلال در عملکرد بدن انسان می‌شود. [۴] این وابستگی از طرفی باعث تسکین و آرامش موقت و گاهی تحریک و نشاط گذرا برای فرد می‏گردد و از طرف دیگر بعد از اتمام این اثرات سبب جستجوی فرد برای یافتن مجدد ماده و وابستگی مداوم به آن می‏شود. [۲] در این حالت فرد هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روانی به ماده مخدر وابستگی پیدا می‌کند و مجبور است به تدریج مقدار ماده مصرفی را افزایش دهد. [۵]
● انواع اعتیاد
اعتیاد را می‌توان به دو گروه مجاز و غیرمجاز تقسیم‌بندی نمود.
۱) اعتیاد مجاز
اعتیاد مجاز، شامل مصرف مداوم موادی است که به‌عنوان دارو شناخته می‌شوند. این مواد دارویی ممکن است طبیعی یا مصنوعی باشند و با تجویز پزشک و یا به‌صورت خودسرانه مصرف شوند. اعتیاد به موادی مانند تنباکو و سیگار نیز که از نظر روانی وابستگی ایجاد می‌کند و باعث تداوم مصرف می‌شود، در ردیف اعتیاد مجاز طبقه‌بندی می‌شود. [۶]
۲) اعتیاد غیرمجاز
وابستگی فرد به مصرف همیشگی مواد مخدر و به‌گونه‌ای که قوانین کشور یا بین‌المللی آن را غیرقانونی بشناسد، اعتیاد غیر مجاز نامیده می‌شود.[۶]
● مواد اعتیادآور
سازمان بهداشت جهانی مواد اعتیادآور را از جهت تاثیر آنها بر انسان به ۸ دسته کلی تقسیم می‌کند ،که عبارتند از:
۱)توهم‌زاها
۲)کانابیس یا شیره گیاه شاهدانه
۳)مواد مخدر
۴)سستی‌زاها (مسکن‌ها–خواب آورها)
۵)آرام‌بخش‌ها
۶)چسب و مواد فرار (مواد استنشاقی)
۷)محرک‌ها
۸)الکل ، توتون و قهوه[۷]
● مراحل اعتیاد
▪ آشنایی:
در این مرحله فرد از راه‌های مختلف (مثلا از طریق دوستان خود) با مواد مخدر و نحوه استعمال آن آشنا می‌شود.
▪ شک و تردید:
در این مرحله، فرد سعی می‌کند با میل خود مبارزه کند.
▪ اعتیاد واقعی:
در این مرحله فرد دچار اعتیاد می‌شود و برای رسیدن به حالت نشئگی، هر بار بر میزان مصرف خود می‌افزاید. [۸]
● زیان‌های جانبی
اعتیاد به مواد مخدر افزون بر زیان‌هایی که به طور مستقیم برای مصرف‌کنندهٔ آن دارد و هیچ فایده و سودی برای استفادهٔ آن تأیید نشده‌است،[۹] یکی از عوامل اصلی گسترش بیماری‌هایی چون ایدز و هپاتیت می‌باشد و همچنین زیان‌های اجتماعی و اقتصادی درخوری برای جامعه دارد که از آن میان می‌توان به از بین بردن بخشی از نیرو و مغز فعال جامعه اشاره کرد.[۱۰]
به تازگی، برخی با مدلسازی اعتیاد با به کارگیری دانش اقتصاد نشان داده‌اند که درآمد و مصرف امروز مواد مخدر به چه میزان بر تقاضای مواد مخدر در آینده تأثیر خواهد گذاشت.[۱۱]
● آزمایش اعتیاد
یکی از آزمایش‌های سنتی اعتیاد آزمایش ادرار است که روشی حتمی و دقیق نبوده و فرد می‌تواند با استفاده از مصرف مواد شیمیایی ویژه‌ای نتیجهٔ آزمایش را تغییر دهد هرچند که روش‌های دیگری برای آزمایش اعتیاد وجود دارد که با اطمینان بسیار بالا می‌توان از آن‌ها بهره گرفت.[۱۲]

پانویس ۱) تعاریف اعتیاد (دکتر ربابه شیخ‌الاسلام). ستاد مبارزه با مواد مخدر جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۸۶. ۲) ۲٫۰ ۲٫۱ اعتیاد (روان‌شناسی). پایگاه اینترنتی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۸۶. ۳) زنجانی، تهمینه. اعتیاد در نوجوانان. پایگاه اینترنتی انجمن درمانگران ایران. بازدید در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۸۶. ۴) بررسی علل خانوادگی اعتیاد جوانان منطقه مراوه تپه. پایگاه اطلاع‌رسانی دانشجویان و دانش‌آموختگان ترکمن ایران. بازدید در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۸۶. ۵) روز جهانی مبارزه با مواد مخدر. پایگاه اینترنتی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۸۶. ۶) ۶٫۰ ۶٫۱ بلای هستی‌سوز. موسسه فرهنگی تبیان (در تاریخ ۲۵ دی ۱۳۸۳). بازدید در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۸۶. ۷) طبق‌بندی مواد اعتیادآور. ستاد مبارزه با مواد مخدر جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۸۶. ۸) اعتیاد چیست؟. پایگاه اطلاع‌رسانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۸۶. ۹) باورهای شایع و اشتباه در مورد اعتیاد به مواد مخدر. باشگاه خبرگزاران دانشجویی ایران (در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۸۶). بازدید در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۸۶. ۱۰) اعتیاد چیست؟. پایگاه اطلاع‌رسانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۸۶. ۱۱) Economic Models of Addiction and Applications to Cigarette Smoking and Other Substance Abuse. دانشگاه ایلنویز در شیکاگو (در تاریخ ۱ سپتامبر ۲۰۰۶). بازدید در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۸۶.| ۱۲) آزمایش اعتیاد قبل از ازدواج قابل اطمینان نیست. خبرگزاری مهر (در تاریخ ۱۴ بهمن ۱۳۸۴). بازدید در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۸۶. ‎ منابع پایگاه اینترنتی شبکه سوم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پایگاه اینترنتی انجمن درمانگران ایران پایگاه اطلاع‌رسانی دانشجویان و دانش‌آموختگان ترکمن ایران پایگاه اینترنتی موسسه فرهنگی تبیان پایگاه اطلاع‌رسانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران [http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=۲۸۵۶۱۶ خبرگزاری مهر، مقالهٔ «آزمایش اعتیاد قبل از ازدواج قابل اطمینان نیست» خبرگزاری ایسکا، مقالهٔ «باورهای شایع و اشتباه در مورد اعتیاد به مواد مخدر» Chaloupka, Frank; Taurus, J; Grossman, M.. Economic Models of Addiction and Applications to Cigarette Smoking and Other Substance Abuse. University of Illinois at Chicago. (دسترسی در ۲۰ مرداد ۱۳۸۶). برگرفته از «http://fa.wikipedia.org/wiki/%D۸%A۷%D۸%B۹%D۸%AA%DB%۸C%D۸%A۷%D۸%AF»

ویکی پدیا

شنبه 17/11/1388 - 14:16

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد

● مقدمه
افزایش سرسام آور مصرف مواد مخدر در جهان و قاچاق روز افزون این مواد پیامدهای وحشتناکی خواهد داشت که مستقیما نسل جوان و بشریت را تهدید می‌کند. گسترش شبکه قاچاق بین‌المللی و دام اعتیاد ، میلیون‌ها نفر جوان را به فساد و کام مرگ می‌کشاند و سوداگران مرگ را به ثروت و قدرت می‌رساند. اعتیاد یک مسئله بزرگ بهداشتی و بلایی اجتماعی و دارای جنبه‌های متعدد اقتصادی، سیاسی ، فرهنگی ، روانی ، اخلاقی و حقوقی است. از اینرو آگاهی خانواده‌ها درباره سرانجام نکبت‌بار اعتیاد در پیشگیری و مهار آن کمکی موثر به ‌شمار می‌آید.
● شروع اعتیاد
اعتیاد با وابستگی جسمانی و روانی همراه است. بعضی از داروها نیز ممکن است با ایجاد وابستگی روانی در بیمار موجب افزایش مصرف شوند و اعتیاد بدهند. فرد معتاد با دریافت مواد اعتیادآور سرخوش و راضی می‌شود و با توقف مصرف دارو دجار خماری و اختلال شدید جسمانی می‌گردد. مواد اعتیادآور سبب پیدایش پدیده تحمل نیز می‌شوند.
به ‌موجب این پدیده فرد معتاد برای دسترسی به اثر اولیه این مواد که در ابتدا با مقدار کم حاصل می‌شود مصرف خود را افزایش می‌دهد. شدت و نوع وابستگی نسبت به مواد اعتیادآور برحسب نوع و اثر آن متفاوت است. برخی از این مواد مانند تریاک و مشتقات آن وابستگی شدید ایجاد می‌کنند و برخی دیگر با وجود تاثیری که بر روان و ذهن فرد می‌گذارند اعتیاد دهنده به ‌شمار نمی‌آیند.
● آسیب پذیری جوانان در دوران بلوغ
دوران بلوغ دوره‌ایست که فرد با تضادها و کشمکشهای متعدد درونی مواجه می‌گردد. در این زمان او بخوبی احساس می‌کند که به مرحله‌ای جدید از زندگی می‌بایستی وارد شود و مسولیتی در قبال خود و جامعه‌اش اتخاذ نماید. مرحله‌ای که او را با نگرانی ، اضطراب و مشکل تصمیم گیری روبرو می‌سازد و او سعی می‌کند بگونه‌ای بر مشکلات خویش فائق آید. عدم توجه به اعضای خانوداه توقعات بیجا و بی‌مورد اطرافیان ، بدون در نظر گرفتن حساسیت این دوره و توقعات و ارزشهای متضاد اجتماعی اختلالات تطابقی در خانواده و زمینه‌های نامطلوب شخصیتی فرد بسهولت وی را در این دوره در مقابل انحرافات مختلف آسیب پذیر می‌سازد
● مبنای اعتیاد
جوانان سالم ۱۵ تا ۲۰ ساله‌ای که برای کسب تجربه و یا در اثر معاشرت با دوستان نامناسب و یا معتادان به استفاده از ماده مخدر پرداخته‌اند. این گروه از راه کنجکاوی و به علت نداشتن پشتوانه خانوادگی و تربیت صحیح در اثر معاشرت با کسانی که آنها را به استفاده از داروی مخدر تشویق می‌کنند و برای اولین ‌بار مواد مخدر را تجربه می‌کنند و دچار اعتیاد می‌شوند. البته بسیاری از این جوانان به علت احساس درماندگی ، ناکامی ، عدم کفایت و برای رهایی از تنهایی و فشار روانی معتاد می‌شوند و متاسفانه رهایی از این اعتیاد به‌سادگی میسر نمی‌شود.
● نقش تکنولوژی و تمدن
اگرچه پیشرفتهای تکنولوژی در قرن بیستم سبب تحولات دایمی و نیز پیشرفت همه جانبه معیارهای زندگی از جمله بهداشت عمومی گردیده و در بهبود زندگی مردم موثر واقع شده است، اما در عین حال عوارضی چون ترس از تامین آینده و تشویش و اضطراب نیز با خود به ارمغان آورده است که در بسیاری از مردم منجر به پیدایش کشمکش‌های روانی شده است. کشمکش‌ها ، حتی بیش از محرومیت‌ها ، سبب درهم ریختن مکانیسم‌های دفاعی افراد می‌شود و از اینرو بیماریهای روانی ناشی از کشمکش‌ها و اضطرابها بیش از بیماریهای جسمی بشر را آزار می‌دهند.
● انواع اعتیاد
۱) اعتیادات مجاز
اعتیادات مجاز عبارتند از: وابستگی و تداوم در مصرف موادی که به عنوان دارو شناخته شده بطور طبیعی یا صناعی بدست می‌آید. و شامل بسیاری از مواد دارویی بویژه آرام بخشها و خواب آورها می‌شوند که این مواد با تجویز پزشک و یا اغلب خود سرانه مصرف می‌شوند. اعتیادات مجاز خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. اعتیاد به مواد مخدر طبیعی و صناعی به عنوان دارو شناخته می‌شوند.
و اعتیاد به موادی که تنها از دیدگاه روانی عادت‌زا هستند و تداوم مصرف را ایجاب می‌کنند همانند تنباکو و مشابهین آنها. اعتیادات به این مواد از ساده ترین تا خطرناکترین عوارض را در معتاد و بطور غیر مستقیم در خانواده و جامعه موجب می‌گردد. مثل عوارض قلب و عروق ، سرطان در دستگاه تنفس.
۲) اعتیادات غیر مجاز
اعتیادات غیر مجاز عبارتند از: وابستگی افراد به مصرف همیشگی مواد و بهره گیری از عواملی که بنابر قوانین کشوری یا بین‌المللی غیر مجاز شناخته می‌شوند این امر در نتیجه ناپسند بودن مظاهر اعتیاد از دیدگاه پزشکی ، بهداشتی ، روانی و اجتماعی می‌باشد. علل مختلف اعتیاد عبارتند از: ارضاء هوسها ، زیاده طلبی ، گرفتن انگیزه‌های احساسی ، احساس یکنواختی ، بیکارگی و وقت گذرانی- فقر ، عدم عدالت اجتماعی و ناهنجاریهای مالی و اقتصادی و بسیار رفاه و عوامل درونی مثل نوسانات فیزیولوژیک و پاتوفیزیولوژیک یعنی بیماریهای جسمی و روانی بویژه در اشکال مزمن و رنجور کننده و نارسایی اصول پزشکی در مورد تامین بهداشت جامعه و عدم توان درمان کلیه بیماریهای موجود ، یکی از دلایل اصلی اعتیاد می‌باشد.
● ویژگیهای افراد معتاد
فرد معتاد کسی است که اساسا یا از خود و یا از محیط خود و یا هر دو احساس ناخشنودی ، نارضایتی و ناراحتی دارد و در چنین حالت نامطلوبی ناگزیر از مصاحبت و موانست با افرادی که برخلاف او دنیا را محل مناسبی برای زیستن یافته‌اند و علی رغم مسائل و مشکلات آن بگونه‌ای خود را با شرایط زندگی وفق داده‌اند آن را عقل می‌کنند.
معتاددان در توهمات خود یک دنیای صنایی نسبتا رضایت‌بخش برای خویش متصورند که نه تنها بر هیچگونه تغییری یا در خود و یا در محیط مبتنی نیست بلکه دنیای خیالی آنان تنها بر اساس حضور مواد در بدنشان و نیاز به آن و رفع آن نیاز استوار است و غالبا آنان از احساس ناامنی ، احساس بی کفایتی ، احساس تنهایی ، نفرت ، نوسانهای افسردگی ، اضطراب شدید و بویژه کششها و تعارضات درون فردی بگونه‌ای رنج می‌برند. به هر حال اعتیاد و یک پدیده مخرب اجتماعی است زیرا اثرات نامطلوب و عواقب وخیم آنها تنها دامنگیر شخص معتاد نمی‌شود بلکه همه افراد را که بگونه‌ای با آنان وابستگی و ارتباط نزدیک دارند فرا می‌گیرد مخصوصا که فرد معتاد مسئول اداره یک خانواده و در نقش هم پایه نیز باشد.
● اثرات دارویی مواد مخدر
مصرف مواد مخدر و دیگر ترکیبات اعتیادآور بعلت اثرات دارویی ویژه خود تغییراتی در سطح فیزیولوژی و بیولوژی شخص بوجود می‌آورد که قسمت مهم این تغییرات بر روی سلسله اعصاب مرکزی و محیطی انجام می‌گیرد و نتیجتا بر روی حالات جسمانی- روانی فرد اثر می‌گذارد وشخص مواجه باتجاربی درتداوم از اهمیتی خاص برخوردار خواهد بود.
و مهمترین این تغییرات عبارتند از:
تسکین موقت آلام روحی مانند اضطراب ، افسردگی و بی‌قراری و تسکین موقت دردهای جسمانی و احساس رضایت و آرامش درونی موقت و تشدید موقت و میزان هوشیاری بگونه‌های غیر قطبی و چون اغلب معتادین قبل از اینکه به اعتیاد روی آورند با مشکلاتی متعدد مانند اضطراب ، افسردگی ، بی قراری و تضادهای گوناگون مواجه بوده‌اند لذا مصارف اولیه مواد مخدر ممکن است در کوتاه مدت سبب تسکین ناراحتیهای فوق گردد و ترک ناگهانی و یا کاهش مصرف مواد مخدر پس از ایجاد وابستگی بدنی نسبت به دارو سبب اختلالاتی می‌گردد مانند بی‌قراری ، اضطراب ، خستگی مفرط ، گیجی ، حالات تهوع ، استفراغ و اسهال عدم تمرکز شدید و پاشیدگی افکار. در چنین مرحله‌ای فرد معتاد با چنین حالاتی روبرو می‌گردد و بنابراین تنها راه فرار از آن را استفاده مجدد دارو بداند. وابستگی فرد معتاد نسبت به ماده مخدر صرفا بدنی نیست وجنبه‌های وابستگی روانی آن به دارودررابطه بامشکلات شخصیتی فرد درجریان تداوم اعتیاد از اهمیت اولیه برخوردار است.
● اختلالات روانی و اعتیاد
اختلال شخصیتی بیش از همه چیز فرد را در برابر اعتیاد آسیب‌پذیر می‌سازد. سپس اعتیاد ، خود اختلالهای موجود را تشدید می‌کند و دایره معیوب ادامه می‌یابد. شخص معتاد برای بدست آوردن ماده مخدر دست به اعمال خلاف قانون و اخلاق می‌زند و با آزاد شدن از قید و بندهای اخلاقی مرتکب جنایت نیز می‌شود. در کل شخصیتهای روان‌نژند و نیز روان‌پریش را می‌توان در برابر اعتیاد بسیار آسیب‌پذیر دانست.
شخصیتهای روان‌نژند، یعنی کسانی که دارای بیماریهای روانی خفیف هستند که با ضعف روانی ، اضطراب ، وسواس ، ترس و بی‌تصمیمی مشخص می‌شوند؛ شخصیتهای روان‌پریش ، یعنی کسانی که به علت عدم رشد خلقی ، در سازش اجتماعی دچار اشکال هستند و دارای خلق و خوی متغیر و قضاوت ناپایدار می‌باشند. مبتلایان به این بیماریها آسانتر به مواد مخدر گرایش می‌یابند و در زمره معتادان درمی‌آیند. بدیهی است بسیاری از همین شخصیتها نیز غیر معتاد باقی می‌مانند.
روان‌پریشها دارای رفتارهای ضد اجتماعی و اختلال خلقی هستند و توانایی کافی برای پیروی از قوانین و مقررات را ندارند و روابط آنها با دیگران سطحی است. با آنکه این افراد کم‌هوش نیستند، ولی قادر به تحمل فعالیتهای منظم جسمی و ذهنی نیستند و جا و مکان و کار ثابتی را پذیرا نمی‌شوند. سابقه این افراد نشان می‌دهد که در دوران کودکی ، نا‌آرام و مشکل‌ساز بوده و در مدرسه قدرت سازش نداشته و در محیطهای دیگر نیز فاقد سازش اجتماعی بوده‌اند. روان‌پریشهای مهاجم که دارای اختلال رفتاری شدید هستند و به انجام اعمال تهاجمی و جنایت و حتی آدم‌کشی دست می‌زنند از جمله کسانی به ‌شمار می‌آیند که بیش از همه به ‌طرف اعتیاد گرایش می‌یابند. در عین ‌حال روان‌پریشهای نالایق و غیرفعال نیز که معمولا به دروغ‌گویی ، دزدی ، تقلب و آزار دیگران می‌پردازند، مواد مخدر را وسیله خوشی و آسایش خود به ‌شمار می‌آورند.
● ریشه‌های روانی اعتیاد
از نقطه نظر روانشناسی عقیده بر این است که اعتیاد به مواد مخدر بگونه‌ای غیر مستقیم واکنش و پاسخی است مخرب در مقابل کنش‌های غیر قابل تحمل بیرونی و درونی که بدان وسیله فرد سعی می‌کند آلام و مشکلات درونی خود ، مانند اضطراب، افسردگی و محرومیتها را کاهش داده و یا تسکین بخشد که در واقع انتخاب شیوه‌ایست ناسالم به منظور فرار از واقعیتهای موجود.
در واقع معتاد همانند دیگر افراد ، انسانی است که نیاز دارد عشق بورزد و مورد عشق قرار گیرد (عشق سازنده و حقیقی) او می‌خواهد به دیگران محبت کند و مورد مهر و محبت قرار گیرد وجودش برای دیگران موثر و با ارزش باشد و متقابلا وجود دیگران برای وی مفید و با اهمیت باشد، سرانجام ندای درونش از او می‌خواهد که او بایستی تغییر کند تغییری که او را از تمامی این مصائب و مشکلات برهاند و در تبادل خود و جامعه‌اش قبول مسولیت نماید متاسفانه بر اثر نارساییها و انحرافات خانوادگی و اجتماعی و همچنین عدم یک نظام تربیتی صحیح فرد به تدریج از مسیر حقیق دور می‌شود و با انتخاب شیوه و معیارهای مخرب از خود و جامعه‌اش بیگانه می‌گردد و این گریز از خویشتن خویش و بیگانگی وی را به انزوا و فرار هرچه بیشتر از واقعیتها می‌کشاند.
● افسردگی با اعتیاد درمان پذیر نیست!
افسردگی روانی یکی از بیماریهای شایع عصر ماست که بر روی خلق و خوی و رفتار و احساس فرد اثر می‌گذارد. در نوعی افسردگی فعالیت و اراده و قابلیت حیاتی و جسمانی و اعتماد به نفس کاهش می‌یابد و نشانه‌هایی چون خستگی ، بی‌میلی ، بی‌علاقگی ، کم‌خوابی و ناامیدی بروز می‌کنند. در این موارد نشاط و علاقه و همکاری جای خود را به نگرانی ، ناخشنودی و انزواجویی می‌دهد و بیمار با از دست دادن علایق شغلی و اجتماعی و گاه فردی ممکن است به طرف مواد مخدر نیز گرایش یابد تا شاید آرامش و آسایش بیشتری احساس کند. افرادی که برای برای گریز از تشویش و اضطراب و فشارهای روانی مواد مخدر را انتخاب می‌کنند کسانی هستند که از رو به رو شدن با واقعیات عاجزند و به علت احساس عدم کفایت ، زندگی خود را از واقعیت جدا کرده و آن را بر اوهام و رویا بنا می‌کنند.
● پیشگیری به عنوان بهترین شیوه مقابله با اعتیاد
اساس پیشگیری تعلیم و تربیت ، راهنمایی ، مشورت و ارشاد خانواده‌هاست این آموزش باید در یک طیف گسترده اعم از رسمی و غیر رسمی صورت پذیرد و بویژه از رسانه‌های گروهی در جهت آموزشی و نتیجتا پیشگیری از اعتیاد نخست با تحلیل کلیه عوامل احتمالی اعم از فرهنگی ، اجتماعی ، خانوادگی ، تحصیلی و غیره که افراد سالم را بسوی این انحراف عظیم مذهبی ، اخلاقی ، اجتماعی و خانوادگی سوق دهد، کمال استفاده بعمل آید. آنگاه مسئولان تعلیم و تربیت علما و روحانیون ، روانشناسان و سایر صاحب نظران شیوه‌های مقابله را در چارچوب نظام حکومتی و متناسب با ارزشهای حاکم بر جامعه ارائه دهد.
● نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد فرزندان
خانواده تاثیر عمیقی در کودک می‌گذارد و شخصیت او را پی‌ریزی می‌کند. اگر محیط خانواده سالم باشد کودک دارای اعتماد به‌ نفس ، مهر و محبت و احساس مسئولیت می‌شود. بررسیهای متعدد نشان داده است که اگر کودک مورد توجه خانواده واقع نشود و یا از خانواده طرد شود و یا برعکس اگر بیش از حد مورد توجه و حمایت واقع شود آماده کجروی ، ناسازگاری و تجاوز به حقوق دیگران خواهد شد. کودکانی که در محیط خانه پذیرفته نشده‌اند و با محرومیت عاطفی و فقدان مهر مادری روبرو بوده‌اند، محبت و عواطف دیگران را احساس نمی‌کنند و با ترک خانه و مدرسه و ناسازگاری رفتار خصمانه بروز می‌دهند. این افراد فاقد قدرت سازش می‌شوند.
حمایت بیش از اندازه و اغماض بی‌نهایت پدر و مادر نیز سبب می‌شود که کودک بسیار پرتوقع و به اصطلاح لوس و نازپرورده بار آید و در نتیجه به ‌تدریج در سازش با دیگران دچار اشکال شود. چنین فردی به‌عنوان یک موجود ضد اجتماعی طعمه خوبی برای قاچاقچیان مواد مخدر و جنایتکاران به ‌شمار می‌آید. برقراری رابطه صحیح پدر و مادر با کودک سبب می‌شود که رشد شخصیت بچه سیر طبیعی داشته باشد و از انحراف و کجروی مصون بماند.
عواقب خطرناک اعتیاد ایجاب می‌کند که والدین از لحظه تولد ، بچه را موجودی بدانند که یاد می‌گیرد و رشد شخصیت او منوط به برقراری رابطه صحیح بین همه اعضا خانواده است. مواظبت مادر از کودک و ایجاد رابطه عاطفی با فرزند و رفتار خردمندانه توام با مهربانی پدر نه تنها به رشد شخصیت و متعادل شدن کودک کمک می‌کند، بلکه در صورت اعتیاد اتفاقی در دوره بلوغ نیز درمان را آسان می‌سازد.

سازمان آموزش و پرورش استان خراسان

شنبه 17/11/1388 - 14:15

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد

اعتیاد یكی از مهمترین مشكلات و آسیب های روانی قرن حاضر در كشورهای جهان است. با آن كه در مورد این بیماری یا آسیب روانی مطالب و دانسته های زیادی وجود دارد و بسیاری از جنبه های مختلف آن به صورت دقیق شناخته شده است، ولی هنوز عده ای از مردم همچنان باورهای اشتباهی در مورد اعتیاد، مواد و همچنین نحوه درمان آن دارند.
گاهی اوقات به غلط این گونه صحبت می شود كه مصرف مواد، درمان كننده یا پیشگیری كننده از بعضی بیماری هاست. در بعضی موارد به غلط گفته می شود كه فلان پزشك مصرف مواد بویژه تریاك را برای درمان بیماری خاصی تجویز كرده است. بخصوص عده ای از مردم به غلط فكر می كنند مصرف تریاك برای قلب خوب است و یا بیماری های قلبی را درمان می كند. تمام این باورها اشتباه است در بسیاری از موارد فردی كه در حال مصرف تریاك است سكته قلبی كرده ولی به علت از كار افتادن گیرنده های درد اصلاً متوجه نشده تا زمانی كه پزشك دستور آزمایش های جانبی را داده است. به این ترتیب علی رغم مصرف تریاك نه تنها از بیماری او كاسته نشده و قلبش سالم تر نشده بلكه دچار سكته نیز شده و خطرناك است كه فرد اصلاً متوجه سكته نشده تا بتواند اقدامات درمانی مناسب را انجام دهد. حداقل در صدساله اخیر كه مطالعات وسیعی در مورد مواد مختلف و اثرات آنها در جهان انجام شده، هیچ مطالعه ای نشان نداده كه مصرف مواد و بخصوص تریاك جنبه درمانی داشته است. هر آن چه جنبه درمانی و دارویی دارد به صورت قرص یا شربت یا سایر داروها درآمده است. توصیه مصرف مواد از سوی پزشك یا كاركنان بهداشتی امری كاملاً غلط و غیرمسؤولانه است.
در بعضی از مواقع گفته می شود كه مواد می تواند به رشد تفكراتشان كمك كند و با مصرف آن فرد می تواند از نیروی تفكر بهتر استفاده كند. این باور بخصوص در میان مصرف كننده سیگار نیز بسیار شایع است كه هنگام روبرو شدن با یك مسأله ابتدا به خود فرصت می دهند یك سیگار می كشند و سپس به سراغ آن مسأله می روند و معتقدند مصرف سیگار تفكر آنها را بهتر می كند. این باور به صورت های مختلف در مورد سایر مواد نیز وجود دارد و مثلاً یك نویسنده معتقد است با مصرف تریاك بهتر می تواند بنویسد و مواردی از این قبیل. حقیقت آن است كه این باور نیز كاملاً اشتباه است. زمانی كه صرف تهیه، جست وجو و آماده سازی مواد می شود و همچنین زمانی كه صرف عوارض جسمانی و روانی مواد و گرفتاری های ناشی از مصرف مواد می شود اگر صرف تفكر شود به مراتب اثربخشی بالاتری دارد. از سوی دیگر، در هیچ مؤسسه تعلیم و تربیتی توصیه نشده كه برای تفكر، مواد مصرف شود در حالی كه توصیه می شود فرد خوب بخوابد، تغذیه خوبی داشته باشد و استراتژی های مختلفی به او آموخته می شود. این حقایق كاملاً متضاد با این باور رایج است كه مصرف مواد می تواند فكر انسان را باز كند. امروز جهان به ذهن های سالم و قوی برای پیشبرد علم و دانش نیاز دارد نه ذهنی كه در اثر مصرف مواد دچار بیماری و مشكلات شدید شده باشد و روز به روز فرد را به طرف ناتوانی، نیازمندی و بیماری پیش برد. تجربه نشان داده حتی قوی ترین و موفق ترین افرادی كه به مصرف مواد پرداخته اند، به تدریج ناتوان و ناتوان تر شده و در استفاده از توانایی های خود با مشكلات سنگینی روبرو و نهایتاً به حاشیه جامعه رانده شده اند. كما اینكه در این ماجرا، همسری كه در زمانی تلاش می كرد تا شوهر معتاد خود را نجات دهد، امروز خود نیز با مصرف مواد به دنبال راهكاری برای رهایی است.
اصولاً یكی از شیوه های معتادین جهت فرار از سرزنش دیگران یا تلاش اطرافیان برای ترك دادن آنها، همسو كردن اطرافیان با خود یا به عبارتی معتاد نمودن آنان است زیرا بدین وسیله همدردی پیدا می كند كه دیگر او را مورد سرزنش قرار نمی دهد و خود اسیر جریانی شده است كه دیگر به غیر از تأمین نیازهای فردی خود به هیچ كس و هیچ چیز فكر نمی كند. در این ماجرا خانم كه مصرف مواد را تجربه كرده دیگر توجهی به ترك اعتیاد شوهر خود ندارد و در حال حاضر بیشتر درگیر مشكلات خود و فرزندان خود است و مرد از محوریت توجه خارج شده و به راحتی و بدون دردسر فرآیند اعتیاد را به شكل غامض تر ادامه می دهد. خانم هایی كه دارای همسران معتاد هستند بشدت در معرض انواع آسیب های روانی و اجتماعی از جمله اعتیاد، بیماری های خونی مانند هپاتیت، ایدز و... بیماری های مقاربتی و بیماری های روحی و... هستند.
اعتیاد پدیده پیچیده ای است كه علل و عوامل مختلفی دارد. عوامل فرهنگی و تاریخی نیز یكی از عوامل مؤثر بر این پدیده هستند كه بر نگرش و افكار مردم در مورد تریاك هنوز هم تأثیرگذارند. در گذشته برای درمان بیماری های مختلف از تریاك استفاده فراوانی می شده است و همیشه در منازل قدیم مقداری تریاك نگهداری می شد تا در مواقع ضروری از آن استفاده شود. با توجه به این سابقه تاریخی هنوز هم عده ای از مردم باور دارند كه تریاك قدرت درمانی و شفابخشی زیادی دارد و نوشدارویی است كه هر بیماری را درمان می كند. هنوز هم در میان مردم شنیده می شود كه اثرات درمانی عجیبی را به تریاك نسبت می دهند. حقیقت این است كه به دنبال تحقیقات و پژوهش های بالینی و آزمایشگاهی، اثبات گردیده كه مصرف تریاك به شكلی كه در میان معتادان دیده می شود نه تنها مشكل اولیه را حل نمی كند، بلكه مشكلی به مشكلات قبلی فرد می افزاید. مشكلاتی كه به مراتب از مشكل اولیه سخت تر و سنگین تر هستند.
كانون اصلی تأثیرات مخرب اعتیاد، خانواده است. خانواده را می توان پایه و اساس ساخت اجتماعی به حساب آورد، به گونه ای كه سلامت جامعه همواره در گرو سلامت خانواده است. در واقع ریشه و اساس بسیاری از كج رفتاری ها و انحرافات اجتماعی در درون این نظام كوچك اجتماعی جای دارد.
از نظر ایفای نقش و كاركردهای خانواده، با وجودی كه بعضی از وظایف و نقش ها به مؤسسات دیگر اجتماعی سپرده شده است، اما هنوز خانواده های زن و شوهر ایرانی در مقایسه با خانواده های غربی، بسیاری از وظایف كهن خویش را حفظ كرده اند. در جوامع غربی در بهترین شرایط، خانواده كانون محبت و زندگی زناشویی است، پرورش و رشد كودكان را برعهده دارد، و بالاخره فرهنگ را به نسل آینده منتقل می سازد و آنان را به سمت زندگی اجتماعی رهبری می كند؛ اما در خانواده های ایرانی هنوز پدر نقش حمایتی و نان آوری خویش را حفظ كرده و بر امور منزل نظارت دارد و به گونه ای مظهر قدرت و كنترل فرزندان است و مادر مظهر عطوفت، همدلی و حمایت روانی و اجتماعی است. در چنین فضایی از پدر و مادر انتظار می رود كه تلاش و اندیشه خود را صرف انجام وظایف و ایفای نقش هایی كند كه جامعه برایشان ترسیم كرده است. مسلماً پدر و مادر معتاد قادر به ایفای نقش اصلی خود در خانواده نیستند. اعتیاد پدر آثاری برجای می گذارد كه نتایج آن را براساس حوادث و اتفاقات روزمره جامعه می توان به خوبی لمس كرد و در این شرایط اعتیاد مادر به عنوان نقطه اتكای عاطفی و روانی فرزندان، ابعاد مشكلات را بسیار وسیع تر كرده و صدماتی كه بر فرزندان این خانواده وارد می گردد به مراتب عمیق تر و وسیع تر از زمانی است كه پدر به تنهایی معتاد باشد.
مشاهده دقیق وضعیت اخلاقی و كنش های متقابل معتادان حاكی از این واقعیت است كه فردی كه قبل از اعتیاد دارای عزت نفس و ارزش های اجتماعی بوده، پس از اعتیاد چنان تغییر می كند كه به بی ارزش ترین كارها تن می دهد. اهمیت مسأله در این است كه اعتیاد در بسیاری از شرایط عاملی برای كج رفتاری های اجتماعی است.
فرزندان این قبیل خانواده ها از نظر دریافت مهر و عطوفت و كنترل و نظارت و بالاخره حمایت پدر و مادر در شرایط گیج كننده و سردرگم به سر می برند، زیرا پدر یا مادر معتاد هنگام مصرف و نشئگی بسیار خوش خلق و باعطوفت می شود و نقش نوازشگری بیش از حد او آنچنان است كه فرزندان را به خود وابسته می سازد و هنگام خماری چنان لبریز از خشم و درنده خویی می شود كه كمترین احساس و واكنشی به نیازهای اساسی فرزندان خود نشان نمی دهد.
در نتیجه كودكانی كه در چنین شرایط و ساختار آسیب زایی قرار دارند، در تفكر كودكانه خویش به تجربه درمی یابند بین مهرورزی و عطوفت و همچنین مصرف مواد مخدر نوعی رابطه لازم و ملزوم وجود دارد و ماده مخدر را روزنه ای به سوی محبت و صفات خوب انسانی می پندارند و احتمالاً چنین است كه احساس خوشبینی نسبت به مصرف مواد مخدر در این قبیل كودكان شكوفا می شود.
لذا شما خانم محترم كه این چنین نسبت به وضعیت فرزندان خود نگران هستید، هیچ راهی به جز رهایی از اعتیاد ندارید. باید بدانید كه ترك فیزیكی یكی از گام های اولیه ترك است، اما آنچه كه بیش از ترك فیزیكی در اعتیاد مهم است، ترك روانی است. امروزه ترك فیزیكی با شیوه های مختلف و به راحتی انجام می شود، اما چگونه است كه در ۹۰ درصد از این افراد احتمال عود مجدد وجود دارد؟ پاسخ این سؤال عدم توجه به ترك روانی است. سعی بفرمایید كه بعد از ترك فیزیكی با كمك فرزندان خود از طریق گسترش فعالیت های اجتماعی، ورزش، كسب و اجرای مهارت های ضروری زندگی همانند جرأتمندی، خودآگاهی به نقاط ضعف و قوت، كنترل خشم و استرس و... ترك روانی را نیز دنبال كنید و بگذارید فرزندانتان بدانند شما از وضعیتی كه وجود دارد رضایت ندارید و خود نیز تلاش می كنید این شرایط در جهت مثبت و تحكیم روابط خانوادگی، تغییر یابد.

مریم رامشت - روانشناس

روزنامه ایران

شنبه 17/11/1388 - 14:14

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد

پدیده اعتیاد سوء مصرف مواد بعنوان یكی از مهمترین آسیب‌های اجتماعی خاصه در میان نسل جوان توجه بسیاری از متخصصان و مسئولین، سیاسی فرهنگی، تربیتی و آموزشی بسیاری از كشورها را به خود معطوف ساخته است.
در كشور ایران به دلیل وجود بافت جوان جمعیتی این موضوع پیچیدگی خاص خود را یافته است. لذا شناسایی و تبیین درست آن برای یافتن ‌راه‌حلهای مناسب ضروری به نظر می‌رسد.
بر طبق آمار رسمی ۱.۵۰۰.۰۰۰ فرد (بیمار) وابسته به مواد وجود دارد كه حدود ۵% افراد بالغ جامعه را تشكیل می‌دهند (مكری، ۱۳۸۰ به نقل از رحیمی و همكاران ۱۳۷۸).
بررسیها و آمارهای موجود در زمینه سوء مصرف مواد در میان جمعیت جوان دانشگاهی اطلاعات متفاوتی را بدست می‌دهد، بعنوان مثال گزارش سالانه زمینه‌یابی دانشجویان آمریكایی كه تحت عنوان نگاهی به آینده چاپ شد (دی جونگ و همكاران ۱۹۹۸) آشكار ساخته است كه مصرف مواد غیر قانونی در میان دانشجویان در دهه ۹۰ مدام رو به افزایش بوده است. در همین زمینه‌یابی مشخص شده كه اكثر دانشجویان، مصرف مواد مخدر را خطر جدی تلقی نمی‌كنند.
گزارشهای غیر رسمی و شواهد بالینی در دانشگاههای ایران نیز درجاتی از مشكل را در میان دانشجویان نشان می‌دهند.بر اساس نتایج آخرین بررسی‌های انجام شده در زمینه شیوع اعتیاد در میان دانشجویان (مكری و همكاران ۱۳۸۲)، نسبت آمار دانشجویان معتاد به مصرف مواد با توجه به جمعیت معتاد كشور فراوانی بالایی ندارد.
اما از آنجایی این گروه نقش‌های متعدد و تعیین‌كننده‌ای در جامعه بعهده دارند، آسیب آنان حتی در میزان پایین لطمه‌های جبران ناپذیری فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره را بدنبال خواهد داشت؛ لذا اتخاذ برنامه‌های پیشگیرانه در مورد آنان از الویت بسیار برخوردار است.
از آنجایی كه آموزش یكی از عمده‌ترین استراتژیهای پیشگیرانه در زمینه سوء مصرف و وابستگی به مواد محسوب می‌شود؛ طرح آموزش معاونین، مسئولین و كارشناسان امور دانشجویی دانشگاه به عنوان اولین گروههایی كه در تماس مستقیم با دانشجویان می‌باشند حساسیت و اهمیت بیشتری دارد. امید است از این طریق بتوان ضمن ارتقاء اطلاعات این گروه نسبت به موضوع اعتیاد و سوء مصرف مواد در میان دانشجویان، حساس سازی ذهنی مناسبی در راستای اتخاذ برنامه ها ‌و استراتژیهای حمایتی در دانشگاه به وقوع بپیوندد و سطح مشاركت مسئولین و اولیائ امور دانشجویان را در این زمینه افزایش دهد
● سازمان بهداشت جهانی مادهٔ مخدر را این‌گونه تعریف می‌كند:
هر ماده‌ای كه پس از وارد شدن به درون بدن بتواند بر یك یا چند عملكرد مغز تأثیر بگذارد،‌ مادهٔ مخدر است. این تعریف مخدرهایی نظیر توتون و مشروبات الكلی و مخدرهای غیر قانونی مانند هروئین و L..S.D را نیز در بر می گیرد.
ضمن اینكه در این تعریف مصرف‌كنندگان مواد مخدر نیز بیمار تلقی می‌شوند.
عادت كردن، خو گرفتن و خود را وقف عادتی نكوهیده كردن، اعتیاد تلقی می‌شود. به عبارت دیگر، ابتلای اسارت آمیز به مادهٔ مخدر كه از نظر جسمی یا اجتماعی زیان‌آور شمرده شود،‌ اعتیاد نام دارد. اصطلاح اعتیاد به سهولت قابل تعریف نیست،‌ و عواقب آن به صور مختلف نظیر تحمل و وابستگی بدنی هویدا می‌شود.
در طب جدید به جای كلمهٔ اعتیاد، وابستگی به مواد به كار می‌رود كه همان مفهوم را دارد ولی دقیق‌تر و صحیح‌‌تر است. مفهوم این كلمه آن است كه انسان با استعمال نوعی ماده شیمیایی از نظر جسمی و روانی به آن وابستگی پیدا می‌كند. به طوری كه بر اثر دستیابی و مصرف دارو احساس آرامش و لذت به او دست می‌دهد، اما با نرسیدن دارو، خماری، دردهای جسمانی و احساس ناراحتی را تجربه می‌كند.
● در سال ۱۹۵۰: سازمان ملل متحد در مورد اعتیاد به مواد مخدر تعریف زیر را ارائه كرد:
اعتیاد به مواد مخدر عبارت است از مسمومیت تدریجی یا حادی كه به علت مصرف مداوم یك دارو، اعم از طبیعی یا تركیبی، ‌ایجاد می‌شود و به حال شخص و اجتماع زیان‌آور می‌باشد.به عبارت ساده‌تر، اعتیاد عبارت‌ است از وابستگی به موادی كه مصرف مكرر آن با كمیت مشخص و در زمانهای معین، از نظر مصرف كننده، ضروری و دارای ویژگی‌های زیر است:
▪ وابستگی جسمی ایجاد می‌كند.
▪ وابستگی روانی ایجاد می‌‌كند.
▪ پدیدهٔ تحمل در بدن نسبت به مواد مصرفی ایجاد می‌شود.
▪ مادهٔ مورد نیاز به هر شكل و از هر طریق باید به دست بیاید.
▪ ماده مصرفی بر مصرف كننده، خانواده و جامعه تأثیر مخرب دارد.
وابستگی جسمی حالتی است كه پس از مصرف مكرر ماده‌ای خاص در شخص ایجاد می‌شود و در صورت عدم مصرف یا از بین رفتن اثر آن، شخص دچار اختلالات شدید جسمی نظیر پا درد، آبریزش بینی، دردهای شدید استخوانی، بی قراری ، دل پیچه و ... می شود.
وابستگی روانی، میل به تكرار تجربه احساس رضایت ناشی از سوء‌مصرف مواد است. به بیان دیگر،‌فرد با مصرف مادهٔ مخدر، احساس رضایت را تجربه می‌نماید. این احساس رضایت و خشنودی،‌ میل به تجربه مجدد آن ماده را در ذهن برمی‌انگیزد كه خود باعث تكرار مصرف می‌شود. در واقع این حالت میل، گونه‌ای از شرطی شدن است؛ به طوری كه فرد عملاً با مصرف آن ماده در موقع ناراحتی، آن را تجربه می‌كند. در این نوع وابستگی، مصرف كننده علاوه بر مادهٔ مصرفی، ‌به شرایطی محیطی و آدابی كه ویژهٔ افراد مزبور است نیز وابسته می‌شود.
پدیدهٔ تحمل،‌ سازگاری انسان با مادهٔ مصرفی است و نشانهٔ آن تخفیف و كاهش واكنشهای جسمی، نسبت به مصرف مداوم مقدار معینی از یك ماده است. در نتیجه اگر مصرف كننده بخواهد همان حالات را تجربه كند، باید مقدار بیشتری از آن ماده را مصرف كند.
● مثال:
▪ اگر فرد روزی یك نخود تریاك مصرف می‌كرده است، به تدریج مجبور می‌شود روزی دو نخود مصرف كند.
▪ اگر فرد روزی دو بار حشیش می‌كشیده است، به تدریج مجبور می‌شود روزی پنج بار حشیش بكشد.
▪ منظور از سوء مصرف مواد مخدر، مصرف هر نوع ماده مخدری است كه زیانهای جسمی، روانی، عاطفی و اجتماعی به شخص مصرف كننده یا دیگران وارد می‌كند. به این ترتیب مصرف هرگونه ماده ممنوع یا تحت كنترل، بدون هدف درمانی، سوء مصرف شمرده می‌شود.
● مثال:
▪ مصرف تریاك در كشور ما غیر قانونی است. پس حتی یكبار كشیدن آن سوء مصرف است.
▪ مصرف مشروبات الكلی، گاهی باعث بروز عصبانیت و پرخاشگری می‌شود پس نوشیدن آن سوء مصرف است.
▪ منظور از ترك،‌بازگشت معتاد به دوره بهبودی با كاهش یا قطع ماده مصرفی است. از علایم ترك اعتیاد مثلاً تریاك، بروز درد در دستها و پاها و ترك حشیش ایجاد حالت تهوع می‌باشد.
● مثال:
▪ ترك تریاك باعث ایجاد درد در دست و پاها می‌شود.
▪ ترك حشیش گاهی باعث ایجاد حالت تهوع می‌شود.
معتاد كسی است كه بر اثر مصرف مكرر و مداوم مواد مخدر یا دارو به آن متكی شده باشد. به عبارت دیگر، قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر، معتاد شناخته می‌شود. از نظر جامعه شناسی، معتاد كسی است كه به مواد ایجاد‌كننده تغییرات غیر قابل قبول اجتماعی و فردی وابستگی دارد و در صورتی كه دارو به بدن وی نرسد، اختلالات روانی و فیزیكی موسوم به سندرم محرومیت در او ایجاد می‌شود.معتاد، فردی است كه بدون مصرف ماده مخدر یا داروی خاصی دچار علایم محرومیت شود.

دفتر مرکزی مشاوره وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری

شنبه 17/11/1388 - 14:13

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

اعتیاد

● مفهوم اعتیاد
اعتیاد وابستگی فرد به مواد اعتیادآور است كه با گذشت زمان تمایل فرد به مصرف افزایش یافته و با وجود عواقب نامطلوب نمی‌تواند مصرف آن را قطع كند.
● مراحل اعتیاد
▪ اعتیاد شامل سه مرحله فرضی است:
۱) مرحله آشنایی: مرحله‌ای كه اكثراً با تشویق دوستان و همسالان بعضاً ناباب همراه است و در حد تعارف و كنجكاوی اولیه شروع می‌شود.در این مرحله فرد خود را جدا از دیگران می‌داند و اطمینان دارد كه دچار اعتیاد نمی‌گردد و بیشتر این عمل را نوعی تفریح گذرا می‌داند. مسلماً هدف اكثریت افرادی كه روزی مصرف مواد اعتیادآور را آغاز می‌كنند تنها ارضای حس كنجكاوی و همرنگی با همسالان و دوستان یا فرار از تنهایی و اضطراب، ماجراجویی و تفنن بوده است.
۲) مرحله شك و مقاومت: در این مرحله شخص پس از مدتی كه به مصرف نامرتب مواد پرداخته برای ادامه مصرف دچار ترس و دلهره می‌گردد. او برای رهایی از فكر مصرف مواد اعتیادآور به مقاومت و مبارزه با خود می‌پردازد.
۳) مرحله اعتیاد: اكثر افراد در مرحله دوم ناموفق هستند و همچنان مصرف مخدر را ادامه می‌دهند، ابتدا روزی یكبار و گاهی چند بار مصرف می‌كنند و سپس این فرآیند رو به افزایش می‌رود و آنان را گرفتار و دچار ذلت می‌كند.
● نشانه‌های عمومی اعتیاد
روزهای اول كه یك فرد از روی كنجكاوی در رفت‌وآمد با دوستان ناباب به مواد اعتیادآور روی می‌آورد،‌ وضع بدنی و روحی او كم‌كم تغییر می‌كند. ابتدا احساس قدرت و نشاط كاذبی دارد اما با گذشت زمان كم‌كم میزان ماده مصرفی افزایش یافته، رنگ صورت و لب‌ها تغییر می‌كند و در صورت عدم مصرف،‌ علائم جسمی و روانی خاص در فرد ظاهر می‌شود.فرد حرف‌های بیجا و نامربوط می‌زند، گاهی ساكت و گاهی پرحرف است، بی‌موقع حتی در وسط روز چرت می‌زند و خواب‌آلود است، به نظافت بدن و لباس خود اهمیت نمی‌دهد، ساعت‌ها در گوشه‌ای می‌نشیند بدون اینكه فعالیتی انجام دهد، گاهی به شدت افسرده است و دچار رعشه می‌شود و از كند ذهنی رنج می‌برد و رفته‌رفته اراده خود را در كلیه فعالیت‌ها از دست می‌دهد.

روزنامه تهران امروز

شنبه 17/11/1388 - 14:13

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]