تبیان، دستیار زندگی

اگر در ظرفهاي متعددي كه در يك جا دفن شده مالي پيدا كند كه قيمت آنهاروي هم 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا باشد، بايد خمس آن را بدهد ولي چنانچه در چند جا گنج پيدا كند، هر كدام آنها كه قيمتش به اين مقدار برسد، خمس آن واجب است و گنجي كه قيمت آن به اين مقدار نرسيده خمس ندارد.

اگر دو نفر گنجي پيدا كنند كه قيمت سهم هر يك آنان به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا برسد، بايد خمس آن را بدهند.

اگر كسي حيواني را بخرد و در شكم آن مالي پيدا كند چنانچه احتمال دهد كه مال فروشنده است ، بنابر احتياط واجب بايد به او خبر دهد و اگر معلوم شود مال او نيست ، بايد به ترتيب ، صاحبان قبلي آن را خبر كند، و چنانچه معلوم شود كه مال هيچ يك آنان نيست ، اگرچه قيمت آن 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا نباشد، بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد.

اگر مال حلال با مال حرام بطوري مخلوط شود كه انسان نتواند آنها را ازيكديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن ، هيچ كدام معلوم نباشد، بايدخمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس ، بقيه مال حلال مي شود.

اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را بداند ولي صاحب آن را نشناسد، بايد آن مقدار را به نيت صاحبش صدقه بدهد و احتياطواجب آن است كه از حاكم شرع هم اذن بگيرد.

اگر مال حلال با حرام مخلوط شود و انسان مقدار حرام را نداند ولي صاحبش را بشناسد، بايد يكديگر را راضي نمايند و چنانچه صاحب مال راضي نشود، در صورتي كه انسان بداند چيز معيني مال اوست و شك كند كه بيشتر از آن هم مال اوهست يا نه ، بايد چيزي را كه يقين دارد مال اوست به او بدهد، و احتياط مستحب آن است مقدار بيشتري را كه احتمال مي دهد مال اوست به او بدهد.

اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد كه مقدار حرام بيشتر از خمس بوده ، چنانچه مقدار زيادي معلوم باشد، بنابر احتياط واجب مقداري را كه مي داند از خمس بيشتر بوده ، از طرف صاحب آن صدقه بدهد.

اگر خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد، يا مالي كه صاحبش رانمي شناسد به نيت او صدقه بدهد، بعد از آنكه صاحبش پيدا شد بنابر احتياطواجب بايد به مقدار مالش به او بدهد.

اگر مال حلالي با حرام مخلوط شود و مقدار حرام معلوم باشد و انسان بداندكه صاحب آن از چند نفر معين بيرون نيست ولي نتواند بفهمد كيست ، به احتياطواجب بايد از تمام آنان تحصيل رضايت نمايد، و اگر ممكن نگرديد بايد قرعه بيندازد و به نام هر كس افتاد مال را به او بدهند.

اگر به واسطه غواصي يعني فرو رفتن در دريا لؤلؤ و مرجان يا جواهر ديگري كه با فرو رفتن در دريا بيرون مي آيد بيرون آورند، روييدني باشد، يا معدني ،چنانچه بعد از كم كردن مخارجي كه براي بيرون آوردن آن كرده اند، قيمت آن به 18 نخود طلا برسد، بايد خمس آن را بدهند، چه در يك دفعه آن را از دريا بيرون آورده باشند يا در چند دفعه ، آنچه بيرون آمده از يك جنس باشد يا از چندجنس ، ولي اگر چند نفر آن را بيرون آورده باشند هر كدام آنان كه قيمت سهمش به 18 نخود طلا برسد فقط او بايد خمس بدهد.

اگر بدون فرو رفتن در دريا به وسيله اسبابي جواهر بيرون آورد وبعد از كم كردن مخارجي كه براي آن كرده قيمت آن به 18 نخود طلا برسد بنابراحتياط خمس آن واجب است . ولي اگر از روي آب دريا يا از كنار دريا جواهربگيرد، در صورتي بايد خمس آن را بدهد كه اين كار شغلش باشد و از مخارج سالش به تنهايي يا با منفعتهاي ديگر زياد بيايد.

خمس ماهي و حيوانات ديگري كه انسان بدون فرو رفتن در دريا مي گيرددر صورتي واجب است كه براي كسب بگيرد و به تنهايي يا با منفعتهاي ديگركسب او از مخارج سالش زيادتر باشد.