تبیان، دستیار زندگی

اگر از منفعت كسب آذوقه اي كه براي مصرف سالش خريده ، در آخر سال زيادبيايد، بايد خمس آن را بدهد. و چنانچه بخواهد قيمت آن را بدهد، در صورتي كه قيمتش از وقتي كه خريده زياد شده باشد، بايد قيمت آخر سال را حساب كند.

اگر از منفعت كسب پيش از دادن خمس اثاثيه اي براي منزل بخرد، چنانچه در بين سال احتياجش از آن برطرف شود، واجب است كه خمس آن رابدهد. و همچنين است زيورآلات زنانه ، اگر در بين سال ، وقت زينت كردن زنها به آنها بگذرد.

اگر در يك سال منفعتي نبرد، نمي تواند مخارج آن سال را از منفعتي كه در سال بعد مي برد كسر نمايد.

اگر در اول سال منفعتي نبرد و از سرمايه خرج كند و پيش از تمام شدن سال منفعتي به دستش آيد، مي تواند مقداري را كه از سرمايه برداشته از منافع كسركند.

اگر مقداري از سرمايه از بين برود و از باقي مانده آن منافعي ببرد كه از خرج سالش زياد بيايد، مي تواند مقداري را كه از سرمايه كم شده بردارد.

اگر غير از سرمايه چيز ديگري از مالهاي او از بين برود، نمي تواند ازمنفعتي كه به دستش مي آيد آن چيز را تهيه كند، ولي اگر در همان سال به آن چيزاحتياج داشته باشد، مي تواند در بين سال از منافع كسب آن را تهيه كند.

اگر در اول سال براي مخارج خود قرض كند و پيش از تمام شدن سال منفعتي ببرد، مي تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت كسر نمايد.

اگر در تمام سال منفعتي نبرد و براي مخارج خود قرض كند، مي تواند از منافع سالهاي بعد قرض خود را ادا نمايد.

اگر براي زياد كردن مال يا خريدن ملكي كه به آن احتياج ندارد قرض كند،نمي تواند از منافع كسب ، آن قرض را بدهد، ولي اگر مالي را كه قرض كرده و چيزي را كه از قرض خريده از بين برود و ناچار شود كه قرض خود را بدهد، مي تواند از منافع كسب قرض را ادا نمايد.

بنابر احتياط واجب بايد خمس مال حلال مخلوط به حرام را از عين همان مال بدهد. ولي خمسهاي ديگر را مي تواند از همان چيز بدهد يا به مقدار قيمت خمس كه بدهكار است پول بدهد.

تا خمس مال را ندهد نمي تواند در آن مال تصرف كند، اگر چه قصددادن خمس را داشته باشد.

كسي كه خمس بدهكار است ، نمي تواند آن را به ذمه بگيرد، يعني خود رابدهكار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف كند، و چنانچه تصرف كند و آن مال تلف شود، بايد خمس آن را بدهد.