کد سوال : 121
موضوع : شخصيتها
پرسش : درباره زيارت حضرت معصومه(س) و آداب آن توضيح دهيد.
پاسخ : T}9. زيارت حضرت معصومه(س){T
* از آداب تشرف به حرم مطهر معصومانعليهم السلام و امامزادگان، خواندن زيارتنامه آن بزرگواران است. زيارتنامه معصومانعليهم السلام از سوى خود حضرات معصومينعليهم السلام صادر گشته است. يعنى امامان، خود به شيعيان نحوه زيارت را مىآموختهاند. بنابراين الفاظ زيارتنامهها جزو احاديث محسوب مىشود. اما غالباً زيارتنامه امامزادهها، از ناحيه معصوم وارد نشده است بلكه كلماتى است كه علما و بزرگان با استفاده از احاديث، براى زيارت آنها تنظيم كردهاند. به همين جهت قرائت فاتحه براى امامزادگان سفارش شده است.
اما زيارت نامه حضرت معصومهعليها السلام مانند زيارتنامههاى ائمهعليهم السلام از كلمات نورانى معصومانعليهم السلام بوده و جزو احاديث محسوب مىگردد. از امام رضاعليه السلام دو زيارتنامه براى حضرت معصومهعليها السلام روايت شده است. و اين حاكى از مقام والاى آن بانوى بزرگ است. با توجه به اينكه سخنان و كلماتى كه ائمهعليهم السلام بيان مىفرمودند به علت اتصال به منبع لايزال الهى خالى از مبالغه و خلاف است، عظمت حضرت معصومهعليها السلام از عبارات و نكات ذكر شده در اين دو زيارتنامه روشن مىشود.
* در يكى از آن دو زيارتنامه امام رضاعليه السلام حضرت معصومهعليها السلام را به هشت لقب ملقب فرمودهاند در نتيجه ايشان مانند مادر مظلومهشان زهراى اطهرعليها السلام داراى القاب متعددى هستند.
- السلام عليك ايّتها الطاهرة الحميدة البَرّةُ الرشيدةُ التقيَّة النقيّة الرضيته المرضية.V}بحارالانوار: ج 102، ص 266.{V
1- طاهره، كسى كه به مقام طهارت باطن و روح رسيده و از گناهان به دور است.
2- حميده، ستايش گر خداوند
3- البَرَّة، نيكوكار.
4- الرشيده، كسى كه به كمال و رُشد عقلانى و روحى رسيده است.
5- تقيّه، كسى كه به مقام قرب تقوى نائل گشته است.
6- نقيّة، كسى كه نظيف و برگزيده است.
7- الرضيّة، كسى كه به مقام رضاى خدا رسيده و از خداى خويش رضايت كامل دارد.
8- مرضيه، كسى كه خداوند از او راضى است.
* طبق زيارتنامه ذكر شده از امام رضاعليه السلام، زيارت حضرت معصومهعليها السلام زيارت همه انبيا اولوالعزم - آدم، نوح، موسى، عيسى و رسول اللّهصلى الله عليه وآله - و زيارت همه چهارده معصومعليهم السلام است، يعنى در آن همه اين بزرگان زيارت مىشوند. و جالب اين كه چهارده معصوم به صورت مخاطب حاضر در حرم حضرت معصومهعليها السلام زيارت مىشوند «السلام عليك؛ سلام بر تو اى...» گويا كه همگى در اين حرم حضور دارند و حرم حضرت معصومهعليها السلام حرم اهل بيت است.
* امام رضاعليه السلام درباره زيارت حضرت معصومهعليها السلام فرمودهاند:
H}«من زار المعصومةَ بقُم كمَن زارَنى»{H؛V}رياحين الشريعة: ج 5، ص 35.{V كسى كه مرقد حضرت معصومهعليها السلام را در قم زيارت كند مانند كسى است كه مرا زيارت كرده است».
پارهاى از فضائل زيارت حضرت رضاعليه السلام چنين است:
1- پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله فرمود: خداوند بهشت را بر زائر امام رضاعليه السلام واجب و بدنش را بر آتش جهنم حرام مىگرداند.
2- خداوند غمش را زائل مىكند.
3- هر گناهكارى كه او را زيارت كند خداوند گناهانش را مىآمرزد (زيارت حضرت مانند توبه است).
4- زيارت حضرت رضا ثوابى برابر هفتاد هزار حج مقبول دارد.
5- زائر حضرت مانند كسى است كه خدا را در عرش زيارت كرده باشد.
6- زائر حضرت مانند كسى است كه پيامبر را در مدينه زيارت كرده باشد.
7- هر كس امام رضاعليه السلام را زيارت كند حضرت در سه موطن به زيارتش مىآيد، هنگامى كه نامه اعمال را به دست انسان مىدهند، نزد صراط، نزد ترازوى اعمال.
8- زيارت امام رضاعليه السلام افضل از زيارت همه اهل بيتعليهم السلام است.
آرى، امام رضاعليه السلام فرمود: كسى كه حضرت معصومهعليها السلام را در قم زيارت كند مانند كسى است كه مرا زيارت كردهاست.
واقعاً مقام و منزلت آن بانوى بزرگ بر ما مخفى است و در كرامت و عظمت ايشان همين بس كه امام رضاعليه السلام در زيارتنامه خواهر كريمهاش خطاب به آن حضرت فرمود:
H}«فاِنَّ لكِ عنداللّه شَأناً مِنَ الشأن»{H؛ به درستى كه براى تو نزد خداوند بهره بزرگى از مقامات الهى است.
کد سوال : 122
موضوع : پرسش و پاسخ از نهاد رهبری>اخلاق و عرفان
پرسش : درباره سيره بزرگان در زيارت حضرت معصومه(س) چند نمونه بگوييد.
پاسخ : T}4. سيره بزرگان{T
مرحوم آيت الله مرعشى نجفىقدس سره - كه در ابتداى كتاب، حكايت اقامت ايشان در قم گفته شد - در مدت شصت سالى كه در شهر مقدس قم اقامت داشتند سحرها اولين زائر حضرت معصومهعليها السلام بودند. ايشان در طول سال - چه شبهاى سرد زمستان و چه شبهاى كوتاه تابستان - قبل از اذان صبح در پشت در حرم به انتظار مىايستادند تا پس از باز شدن درها اولين زائر حضرت باشند.
مرحوم علامه طباطبايىقدس سره غروبهاى ماه رمضان با پاى پياده با كهولت سن به حرم حضرت معصومهعليها السلام مىآمدند و با بوسه بر ضريح حضرت معصومهعليها السلام روزه خود را افطار مىنمودند، سپس به خانه رفته و غذا مىخوردند.V}مجله پيام انقلاب: شماره 123، ص 273.{V
وقتى در عصر مرجعيت عامه حضرت آية اللّه العظمى بروجردىقدس سره شاه عربستان به ايران آمده بود و توسط سفير عربستان تقاضاى ملاقات با ايشان را نمود، آقا اجازه نفرمودند - اطرافيان گفتند مصلحت است كه شما اجازه ملاقات بدهيد، ايشان فرمودند: او وهابى است اگر به قم بيايد به زيارت حضرت معصومهعليها السلام نمىرود و اين، هر چند غيرمستقيم، توهينى به ساحت ملكوتى حضرت است.V}حضرت معصومه چشمه جوشان كوثر: محمد محمدى اشتهاردى.{V
کد سوال : 123
موضوع : پرسش و پاسخ از نهاد رهبری>اخلاق و عرفان
پرسش : آيا اين كه گفته شده هر كس به زيارت حضرت معصومه(س) برود بهشت بر او واجب ميشود درست است؟
پاسخ : در حديث امام صادقعليه السلام آمده است: هر كس حضرت معصومهعليها السلام را در قم زيارت كند H}«وَجَبَتْ لَهُ الجنّة» {Hبهشت بر او واجب مىشود؛ اين سؤال به ذهن مىرسد كه معنى «بهشت بر او واجب مىشود» چيست؟ در حالي كه ممكن است زائر گنهكار باشد.
عدهاى اين وجوب را به معنى سزاوار بهشتى بودن تلقى كرده و مىگويند: اگر كسى بر اثر گناه و مسائل ديگر مانعى براى خود ايجاد نكند، با زيارت سزاوار بهشت خواهد بود.
اما نظر صحيح آن است كه معنى اين حديث، همانطور كه از ظاهرش نيز برمىآيد آن است كه با زيارت حضرت معصومهعليها السلام بهشت بر شخص واجب مىشود و او قطعاً اهل بهشت خواهد بود. بنابراين فضيلت زيارت به اعتبار خود زيارتشونده است و اين ثواب بزرگ - با توجه به كرامات ذاتى و نفسانى حضرت معصومهعليها السلام و فضايل اكتسابى آن حضرت مانند جهاد و هجرت و دفاع از ولايت و مسائل ديگرى كه بر ما پوشيده است - از طرف خداوند به ايشان عنايت گرديده است.
البته بديهي است مكافات عمل در دنيا، هنگام مرگ، برزخ و مواقف قيامت دامنگير خطاكاران ميشود، امّا بالاخره حضرت فاطمه(س) بهشتي ميشود.
پس بنابر اين زيارت حضرت معصومه(س) در حالي كه زائر عارف به حق حضرت باشد به منزله توبه از گناه يا مستلزم شفاعت قطعي ايشان است و شناخت حق و منزلت ايشان نيز مطالبي است كه در شأن و عظمت ذاتي و اكتسابي حضرت در اين نوشتار ذكر نموديم.V}در نتيجه زائر حضرت حتماً وارد بهشت خواهد شد حتي اگر با تحمّل برخي سختيها در مواقف دنيا، برزخ و قيامت جهت پاك شدن كامل باشد.{V
کد سوال : 124
موضوع : اطلاعات عمومي
پرسش : كرامتي از حضرت معصومه(س) برايم بگوييد؟
پاسخ : «... در جوانى روزى بر اثر مشكلات فراوانى كه داشتم - از جمله مىخواستم دخترم را شوهر دهم و دستم خالى بود و نمىتوانستم جهيزيه تهيه كنم به حرم حضرت معصومهعليها السلام رفتم با حالتى ناراحت درحالى كه اشك مىريختم گفتم: «اى سيّده و مولاى من! چرا نسبت به زندگى من اهميت نمىدهى؟ چگونه با دست خالى جهيزيّه دخترم را فراهم نمايم؟»
سپس با دلى شكسته به خانه برگشتم. در همان وقت حالت مكاشفهاى مرا فراگرفت. صداى كوبه درِ خانه را شنيدم. درب را باز كردم. ديدم شخصى ايستاده و گفت: خانم تو را مىطلبد، با شتاب به حرم رفتم. وقتى كه وارد صحن كهنه شدم ديدم چند كنيز ايوان طلا را تميز مىكنند. علت را پرسيدم. گفتند اكنون خانم مىآيد. پس از مدت كمى حضرت فاطمه معصومهعليها السلام آمد در حالى كه شكل و شمايل جدّهام فاطمه زهراعليها السلام كه قبلاً سه بار ايشان را در عالم خواب ديده بودم را داشت. نزد عمهام حضرت معصومهعليها السلام رفتم و دست او را بوسيدم، به من فرمودند: اى شهاب! كى ما در فكر تو نبودهايم كه از دست ما شاكى هستى؟ تو از همان عصر كه به قم آمدى مورد نظر ما بودهاى».
همان لحظه كه از آن حالت خارج شدم براى عذرخواهى به حرم رفتم. پس از آن حاجتم برآورده شد و مشكل تأمين زندگيم برطرف گرديد».V}بر ستيغ نور: ص 79، به نقل از حضرت معصومه چشمه جوشان كوثر، محمد محمدى اشتهاردى.{V
کد سوال : 125
موضوع : اطلاعات عمومي
پرسش : درباره تاريخچه مسجد جمكران، نماز مسجد و اهميت آن توضيح دهيد.
پاسخ : T}1. تاريخچه مسجد{T
«شيخ عفيف صالح حسن بن مثله جمكرانى مىگويد:
شب سه شنبه، هفدهم ماه مبارك رمضان 393هجرى، در سراى خود خفته بودم كه جماعتى به در سراى من آمدند. نيمى از شب گذشته بود، مرا بيدار كردند و گفتند: «برخيز و امر امام محمد مهدى صاحب الزمان، را اجابت كن كه تو را مىخواند».
حسن بن مثله مىگويد: «من، برخاستم و آماده شدم». چون به در سرا رسيدم، جماعتى از بزرگان را ديدم، سلام كردم. جواب دادند و خوشامد گفتند و مرا به آن جايگاه - كه اكنون مسجد (جمكران) است - آوردند.
حضرت امامعليه السلام مرا به نام خود خواند و فرمود: «برو به حسن بن مسلم بگو: تو، چند سال است كه اين زمين را عمارت مىكنى و ما خراب مىكنيم. پنج سال زراعت كردى و امسال ديگرباره شروع كردى، عمارت مىكنى. رخصت نيست كه تو ديگر در اين زمين زراعت كنى، بايد هر چه از اين زمين منفعت بردهاى، برگردانى تا در اين موضع مسجد بنا كنند.»
به حسن بن مسلم بگو: «اينجا، زمين شريفى است و حق تعالى اين زمين را از زمينهاى ديگر برگزيده و شريف كرده است».
حسن بن مثله مىگويد عرض كردم: «سيد و مولاى من! مرا در اين باره، نشانى لازم است؛ زيرا مردم سخن مرا بدون نشانه و دليل نمىپذيرند».
امامعليه السلام فرمود: «تو برو رسالت خود را انجام ده.
ما در اينجا، علامتى مىگذاريم كه گواه گفتار تو باشد».
T}2. كيفيت نماز تحيّت مسجد{T
«مردم را بگو تا به اين موضع رغبت كنند و عزيز بدارند و چهار ركعت نماز در اين جا بگذارند: دو ركعت تحيت مسجد، در هر ركعتى، يك بار سوره حمد و هفت بار سوره قل هو الله احد [خوانند ]و تسبيح ركوع و سجود را هفت بار بگويند».
T}3. كيفيت نماز امام زمان (عج){T
«و دو ركعت نماز صاحب الزمان بگذارند، بر اين نسق كه در [هنگام خواندن سوره] حمد چون به A}«اياك نعبد و اياك نستعين» {Aبرسند، آن را صد بار بگويند و بعد از آن، فاتحه را تا آخر بخوانند. ركعت دوم را نيز به همين طريق انجام دهند. تسبيح ركوع و سجود را نيز هفت بار بگويند. هنگامى كه نماز تمام شد، تهليل (لا اله الاالله) و تسبيح فاطمه زهراعليها السلام را بگويند. آن گاه سر بر سجده نهاده، صد بار صلوات بر پيغمبر و آل او فرستند».
اين نقل، از لفظ مبارك امامعليه السلام است كه فرمود:
H}«فمن صلّا هما، فكانما صلى فى البيت العتيق»{H؛ «هر كس، اين دو ركعت (يا اين دو نماز) را بخواند، گويى در خانه كعبه نماز خوانده است...»
T}4. ساخت مسجد{T
حسن بن مثله مىگويد: در دل خود گفتم تو اينجا را يك زمين عادى خيال مىكنى، اينجا مسجد حضرت صاحب الزمانعليه السلام است.
پس آن حضرت به من اشاره كردند كه برو!
چون مقدارى راه پيمودم، بار ديگر مرا صدا كرده، فرمودند: «در گله جعفر كاشانى (چوپان) بزى است، بايد آن بز را بخرى. اگر مردم پولش را دادند، با پول آنان خريدارى كن، وگرنه پول آن را خودت پرداخت كن. فردا شب (شب چهارشنبه) آن بز را بياور و در اين موضع ذبح كن. آن گاه روز چهارشنبه هجدهم ماه مبارك رمضان، گوشت آن بز را بر بيماران و كسانى كه مرض صعب العلاج دارند، انفاق كن كه حق تعالى همه را شفا دهد. آن بز، ابلق است. موهاى بسيار دارد. هفت نشان سفيد و سياه، هر يكى به اندازه يك درهم، در دو طرف آن است كه سه نشان در يك طرف و چهار نشان در طرف ديگر آن است».
آن گاه به راه افتادم. يك بار ديگر مرا فرا خواندند و فرمودند: «هفت روز يا هفتاد روز در اين محل اقامت كن».
حسن بن مثله مىگويد: «من، به خانه رفتم و همه شب را درانديشه بودم تا صبح طلوع كرد. نماز صبح خواندم و به نزد على منذر رفتم و آن داستان را با او در ميان نهادم. همراه على منذر، به جايگاه ديشب رفتيم. پس او گفت: «به خدا سوگند كه نشان و علامتى كه امامعليه السلام فرموده بود، اينجا نهاده است و آن، اينكه حدود مسجد، با ميخها و زنجيرها مشخص شده است».
T}ديدگاه آية الله حاج شيخ مرتضى حائرى{T؛ V}فرزند آيةالله حاج شيخ عبدالكريم حائرى مؤسس حوزه علميه قم.{V
«مسجد جمكران، يكى از آيات باهرات آن حضرت است. توضيح اين مطلب، در ضمن چند جهت - كه شايد خيلىها از آن غافل باشند - بيان مىگردد:
1. داستان مسجد جمكران - كه در بيدارى واقع شده - در كتاب تاريخ قم از صدوق، نقل شده است.
مرحوم آقاى بروجردى كه مرد دقيق و ملاّيى بود، مىفرمود: «اين داستان، در زمان صدوق واقع شده و اينكه او نقل كرده است، دلالت بر كمال صحت آن دارد».
2. داستان، مشتمل بر جريانى است كه مربوط به يك نفر نيست؛ زيرا وقتى صبح مردم بيدار مىشوند، مىبينند با زنجير، علامت گذاشته شده است كه مردم باور كنند و اين زنجير، مدتى در منزل سيد محترمى (ظاهراً به نام سيد ابوالحسن الرضا) بوده است و مردم به آن استشفا مىكردهاند و بعداً، بدون هيچ جهت طبيعى، مفقود مىشود.
3. متن دستور [نمازهاى مسجد]، موافق با ادله ديگر است؛ براى اينكه هم نماز تحيت مسجد وارد شده است و هم نماز امام زمان(عج) با صد بار A}«اياك نعبد و اياك نستعين»{A و هم تهليل و تسبيح فاطمه زهراعليها السلام.V}كريمه اهل بيت: ص484؛ سر دلبران: ص248-250. {V
T}پيشگويى امير المؤمنينعليه السلام{T
از اميرمؤمنانعليه السلام روايت شده كه خطاب به حذيفه فرمود: «اى پسر يمانى! در اول ظهور، خروج نمايد قائم آل محمد(عج) از شهرى كه آن را قم گويندV}ترديدى نيست كه قيام نخستين حضرت بقية الله، أرواحنا له الفداء از مكه معظمه و كنار خانه خدا است. اين حديث و احاديث مشابه، به حركتهاى بعدى آن كعبه مقصود، نظر دارد يا اينكه منشا ظهور حضرت و فراهم شدن شرايط ظهور از شهرقم و مسجد جمكران است.{V و مردم را دعوت به حق مىكند، همه خلايق از شرق و غرب، به آن شهر روى آورند و اسلام، تازه شود... اى پسر يمانى! اين زمين، مقدس است، از همه لوثها، پاك است... عمارت آن، هفت فرسنگ در هشت فرسنگ باشد. رايت وى بر كوهى سفيد بزنند، به نزد دهى كهن، كه در جنب مسجد است، و قصرى كهن - كه قصر مجوس است - و آن را «جمكران» خوانند. از زير يك مناره آن مسجد بيرون آيد، نزديك آنجا كه آتش خانه گبران بوده...».V}انوار المشعشعين: ج1، ص453. به نقل از مونس الحزين (از تصنيفات شيخ صدوق).{V
از اين حديث شريف، استفاده مىشود همان گونه كه مسجد سهله در دوران ظهور حضرت بقية الله، پايگاه آن حضرت خواهد بود، مسجد مقدس جمكران نيز در عصر ظهور، جايگاه خاصى دارد و پايگاه ديگرى براى آن حضرت است.
T}ختم زيارت عاشورا{T
در عصر زعامت مرحوم آية الله حاج سيد محمد حجت، قحطى و گرانى سختى پديد آمد؛ به طورى كه نان سنگك دانهاى يك تومان شد، در حالى كه شهريه طلاب در ماه فقط ده تومان بود.
مرحوم آيتالله حجت، به چهل تن از طلاب مهذّب و متدين دستور داد كه به مسجد مقدس جمكران مشرف شوند و در پشت بام مسجد، به صورت دسته جمعى، زيارت عاشورا را با صد لعن و صد سلام و دعاى صفوان بخوانند و به حضرت موسى بن جعفرعليه السلام و حضرت ابوالفضلعليه السلام و حضرت على اصغرعليه السلام متوسل شوند و رفع گرانى و نزول باران را از خداوند متعال بخواهند.
چهل طلبه مهذب و متدين، طبق فرمان مرجعيت اعلاى شيعه، به ميعادگاه عاشقان شرف ياب شدند. بعد از اداى نماز تحيت و نماز حضرت بقية الله - أرواحنا له الفدا - و توسّل به ذيل عنايت فرمانرواى جهان هستى، به پشت بام مسجد رفتند، ختم زيارت عاشورا را، طبق دستور آن مرجع وارسته، انجام دادند و حوائج خود را با شفيع قرار دادن سه تن باب الحوائج، به درگاه حضرت احديت، عرضه داشتند و مسجد را به قصد قم ترك كردند.
راه قديمى مسجد جمكران، از طرف روستاى جمكران بود. گروه چهل نفرى طلاب، هنوز به ده جمكران نرسيده بودند كه درياى رحمت گشوده شد و باران رحمت، سيل آسا فرو ريخت.
T}دعا در جمكران{T
در اينجا ياد آورى اين نكته لازم است كه در مسجد مقدس جمكران، از دعاهاى مربوط به حضرت بقيةالله - أرواحنا له الفدا - دعاى ندبه، دعاى سلام الله الكامل، زيارت آل ياسين و دعاى عهد... به ويژه از دعاى اللهم عظم البلاء... - كه بعد از نماز حضرت صاحب الزمان(عج) به آن امر شده است - غفلت نشود.V}فصلنامه انتظار: ش 5.{V
T}نكتهاى مهم{T
از تاريخ مسجد قبا كه ثواب يك نماز در آن برابر انجام يك عمره است و اولين مسجد مهمى است كه پيامبرصلى الله عليه وآله بنا فرمود، نكته مهمى استفاده مىشود كه براى مسجد مقدس جمكران نيز مفيد است و آن اينكه مسجد قبا با وجودى كه افتخارات زيادى دارد از قبيل اينكه پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله دستور ساخت آن را دادند، و خود آن حضرت در ساخت آن مشاركت نمودند، با دستهاى خود كارگرى و بنّايى كردند و در آن نماز خواندند و هر هفته نيز دوشنبهها براى اقامه نماز به آنجا مىرفتند؛ ولى با وجود اين همه فضيلت، وقتى خداوند در قرآن از مسجد قبا تعريف و تمجيد مىكند، به دو نكته اشاره مىنمايد كه هر دو نكته درباره مسجد جمكران نيز صدق مىكند.
1. اساس آن از روز اول بر تقوا نهاده شده است: A}«لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِيهِ فِيهِ»{A؛V} سوره توبه (9): آيه 108.{V
2. در آن كسانى هستند كه دوست دارند پاك گردند: A}«فِيهِ رِجالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا»{A. بنابراين اين دو ملاك در هر جا موجود باشد ديگر نيازى به جست و جوى ادله ديگر و سند و شجرهنامه آن مكان نداريم.
مسجد جمكران مكانى است كه بيش از هزار سال، مؤمنان در آن به نماز و توبه و تضرّع مشغولاند و نداى «يا صاحبالزمان» دل شكستگان در آن مكان مقدس همه را به ياد قطب عالم امكان بقية اللَّه الاعظم انداخته و ياد حضرت را هميشه در دلها زنده نگه مىدارد.
کد سوال : 126
موضوع : اطلاعات عمومي
پرسش : قضيه و تاريخچه چاهى كه در مسجد مقدس جمكران است چيست؟
پاسخ : در پاسخ بايد گفت نه تنها در جمكران؛ بلكه در بعضى از شهرها معمولاً محلى به نام چاه صاحب الزمان موجود است كه برخى گمان مىكنند حضرت دستور حفر آن را داده يا ايشان در آنجا ديده شدهاند و يا از آب آن چاه نوشيدهاند؛ ولى هيچ يك از اين نكات صحيح به نظر نمىرسد.
قضيه چاه امام زمانعليه السلام در مسجد مقدس جمكران و شهرهاى ديگر، از اين قرار است كه مرحوم حاج شيخ عباس قمىقدس سره در مفاتيح الجنان از تحفة الزائر از امام صادقعليه السلام روايتى نقل مىكند كه: «هر گاه تو را حاجتى به سوى خداى تعالى، باشد يا از امرى خائف و ترسان باشى. در كاغذى بنويس و در آب جارى يا چاه بينداز...». اين يك نوع ارتباط و سخن گفتن با خدا است.
مرحوم علامه مجلسى در روايتى مىفرمايد: «اگر حاجت و گرفتارى داشتى با حضرت حجت (عج) چنين مكاتبه كن و حاجت خود را بنويس و در چاه يا نهر بينداز».V}بحارالانوار، ج 102، ص 234.{V
البته معناى عريضهنويسى اين نيست كه حضرت حجت آن نوشته را باز مىكند يا مىخواند؛ بلكه خدا و رسول او و اهل بيت عصمت و طهارتعليهم السلام از نيتهاى ما و آنچه در ذهن و دل ما مىگذرد، آگاهند؛ چه رسد به نوشتههاى ما، آن هم در صورت گرفتارى و توسّل به آن عزيزان. در واقع خواستهاند به ما ياد دهند كه با محبوب و صاحب خود ارتباط برقرار كنيم و همانطور كه براى محبوبهاى دنيوى ابراز علاقه و محبت مىنماييم، بتوانيم با مولاى خود هم نامهنگارى كنيم.
حال از آنجا كه چاه و آب روان در دسترس همه نيست، مؤمنان در بعضى از شهرها و در مسجد جمكران، چاهى حفر نمودهاند كه مردم عريضههاى خود را درون آن بيندازند.
کد سوال : 127
موضوع : پرسش و پاسخ از نهاد رهبری>اخلاق و عرفان
پرسش : چه كنيم تا بتوانيم با امام زمان(عج) ملاقات كنيم؟
پاسخ : ملاقات با امام زمان(عج) و ديگر اولياى الهى، نياز به سنخيت با آنان دارد. به دست آوردن سنخيت با اولياى الهى، نياز به تحقق دو بعد (معرفت و عمل) دارد. اگر كسى خود را به اولياى الهى شبيه نمود، به لقاى آنان نيز واصل خواهد شد.
P}نوريان مرنوريان را طالبند{E}ناريان مرناريان را جاذبند{P
ناگفته نماند كه ما مكلف به ارتباط به معناى ملاقات و رؤيت امام زمان(عج) نيستيم. آنچه وظيفه ما است، تشبّه به آن بزرگواران و پيمودن راه آنان است. ما بايد در همه حال سرباز آماده آن حضرت بوده و همواره در خدمت ايشان باشيم. اين مسأله را آيه 200 سوره آل عمران بيان فرموده: A}«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»{A؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد! صبر كنيد و يكديگر را به صبر واداريد و مرابطه نماييد وتقوا و خداترسى را پيشه سازيد، باشد كه رستگار شويد».
امام باقرعليه السلام در تفسير اين آيه شريفه مىفرمايد: «صبر كنيد بر اداى فرايض (در انجام تكاليف الهى استقامت داشته باشيد) و در برابر دشمنان پايدارى كنيد و با امامتان (كه انتظارش را مىكشيد) مرابطه نماييد».V}كتاب الغيبة، شيخ مفيد، ص 105.{V
مرابطه با امام زمان(عج)؛ يعنى، خود را به رشته ولايت او بستن و بر خدمت و پيروى و يارى او گردن نهادن. اين يكى از اركان ايمان است كه آدمى خود را به امام خويش مربوط سازد و از او جدا نشود. همچنين بايد كارهايى انجام داد كه آن حضرت و اصحاب شان انجام مىدهند.
قرآن درباره حضرت مهدى و اصحاب ايشان مىفرمايد: A}«الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ»{A؛V}سوره حج: آيه 41. {Vكسانى كه اگر در زمين به آنان توانايى دهيم نماز را به پا داشته و زكات (به مستحق) بخشيده و به معروف امر نموده و از منكر نهى كنند.
امام باقرعليه السلام در تفسير اين آيه مىفرمايد: «اين آيه براى آل محمد است؛ يعنى، مهدى(عج) و اصحاب او».V}تفسير قمى: ج 2، ص 87.{V در نتيجه اگر ما هم مىخواهيم از اصحاب و ياران آن حضرت باشيم، بايد به امور مذكور اهتمام ورزيم.
T}وظيفه منتظران{T
خوب است بدانيم كه امام زمان(عج) شديداً به شيعيان خود عشق مىورزد؛ بلكه علاقه آن حضرت به شيعيان و دوستانشان خيلى بيشتر از علاقهاى است كه ما نسبت به آن حضرت داريم. ايشان همواره براى شيعيان خود دعا مىكنند. از آن حضرت نقل شده است: H}«اِنّا غَيْرُ مُهَمِلينَ لِمُراعاتِكُمْ وَلاناسينَ لِذِكْرِكُمْ»{H؛V}بحارالانوار: ج 53، ص 174.{V ما هرگز در رعايت احوال شما كوتاهى نمىكنيم و شما را از ياد نمىبريم».
آنچه بر ما بايسته است، جلب رضايت آن بزرگوار است. پيوستگى با او، يعنى، مطيع او بودن. آنچه در روايات زياد سفارش شده، انتظار فرج است. ما بايد ارتباط معنوى خود را با امام زمان(عج) با عمل به دستورات آن حضرت و انتظار فرج به معناى واقعى ثابت و مستدام نگه داريم. از اينرو بسيار به جا است كه خصوصيات منتظر واقعى حضرت مهدى(عج) را بدانيم و سپس آن را در خود عملى كنيم.
رسول خداصلى الله عليه وآله فرمود: H}«اَفْضَلُ العِبادَةِ اِنْتِظارُ الفَرَجِ»{H؛V}فرائد السمطين، ج 2، ص 334، چاپ جديد.{V برترين عبادات، انتظار ظهور و فرج است.
وظيفه منتظر امام زمانعليه السلام اين است كه مانند يك منتظر واقعى زندگى كند. وقتى انسان حقيقتا منتظر كسى باشد، تمام رفتار و سكناتش نشان از منتظر بودن او دارد. به عنوان مثال اگر منتظر ميهمان باشد، حتما خانه را تميز و مرتب و وسايل پذيرايى را آماده مىنمايد و با لباس مرتب و چهرهاى شاداب در انتظار مىماند. چنين كسى مىتواند ادعا كند كه منتظر ميهمان است. اما كسى كه نه خانه را مرتب كرده و نه وسايل پذيرايى را آماده نموده و نه لباس مرتب و تميزى پوشيده و نه اصلاً به فكر ميهمان است؛ اگر ادعا كند كه در انتظار ميهمان بوده، همه او را ريشخند خواهند كرد و بر گزافهگويى او خواهند خنديد!
P}لاف عشق و گله از يار زهى لاف دروغ{E}عشق بازان چنين مستحق هجرانند{P
بنابراين، انتظار قبل از آنكه از ادعاى انسان فهميده شود، از رفتار و كردار او فهميده مىشود. نمىتوان هر كسى را كه ادعاى دوستى و ولايت امام زمان را دارد، در شمار دوستان و منتظران او قلمداد نمود! آرى «مشك آن است كه خود ببويد نه آنكه عطاربگويد».
با چنين توضيحى، روشن است كه منتظر واقعى امام زمان(عج) بايد رفتارش به گونهاى باشد كه هر لحظه منتظر ظهور امام زمانعليه السلام باشد، يعنى، در هر لحظه كه اين خبر را به او بدهند، خوشحال شود و آماده يارى آن حضرت باشد و با مال و جان خويش جهاد كند و خود را در راه آن حضرت فدا نمايد. منتظر واقعى، اهل گناه و دلبستگى به دنيا نيست؛ چرا كه چنين كسى نمىتواند از وابستگىها، دلبستگىها و آلودگىها دست بردارد و آماده به خدمت در جهت اهداف مقدس امام زمانعليه السلام باشد.
با توجه به نكات ذكر شده مىتوان بعضى از وظايف منتظران امام زمانعليه السلام را چنين ذكر كرد:
T}1. معرفت:{T
اولين شرط انتظار معرفت است؛ تا انسان ميهمان خود را نشناسد و از خصوصيات خوب او مطلع نباشد، منتظر او نخواهد شد. تنها هنگامى انسان در انتظار كسى مىنشيند كه او را خوب بشناسد، اما اگر انسان كسى را نشناسد و بداند كه آن شخص خواهد آمد، برايش اهميتى نخواهد داشت و منتظر او نخواهد ماند. در مورد انتظار امام زمان(عج) هم چنين است. كسانى كه آن حضرت را نمىشناسند (مانند كفار و يا اهل اديان ديگر)، هرگز انتظار او را نمىكشند؛ اما كسانى كه او را مىشناسند و ارزش و مقام او را مىدانند، منتظر او مىمانند.
كسانى كه امام زمان را نمىشناسند - اگر چه به ظاهر مسلمان باشند - چنانچه در اين حال بميرند در حال جاهليت از دنيا رفتهاند؛ چنانكه پيامبر اكرمصلى الله عليه وآلهفرمود: H}«مَنْ ماتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ اِمامَ زَمانِهِ ماتَ ميتَةَ الْجاهِلِيَّةِ»{H؛V}بحارالانوار: ج 32، ص 331.{V «هر كس بميرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهليت از دنيا رفته است».
بنابراين اولين شرط انتظار، ايجاد معرفت در مورد امام زمان(عج) است و طبيعى است كه هر مقدار معرفت انسان نسبت به آن حضرت بيشتر باشد، ارزش او را بيشتر درك كرده و به عظمت او بيش از پيش پى خواهد برد و بيشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد. در حالى كه افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت، هرگز احساس تشنگى و عطش نسبت به وجود مقدس ايشان نخواهند داشت و بدين جهت از زمره منتظران بيرون هستند!
P}وصل خورشيد به شب پره اعمى نرسد{E}كه در اين آينه صاحبنظران حيرانند{P
شناخت امام زمانعليه السلام دو گونه است:
1. شناخت تاريخى وجود آن حضرت؛ مانند اينكه او امام دوازدهم است و تاريخ ولادتش در چه سالى است و مانند آن.
2. شناخت مقام نورانيت آن حضرت؛ كه اين شناخت كار هر كسى نيست و ظرفيت و لياقت زيادى مىخواهد. در حقيقت، اصحاب خاص امام زمانعليه السلام كسانىاند كه آن حضرت را به مقام نورانيت شناختهاند.
براى آگاهى از مقام عظيم امامت خواندن زيارت جامعه كبيره و تأمل در معانى عميق آن توصيه مىشود.
همچنين خواندن كتب معتبرى كه در مورد امام زمانعليه السلام نوشته شده است مىتواند انسان را تا حدى به مقام و عظمت آن حضرت آشنا سازد.
T}2. محبت به امام زمانعليه السلام{T
وظيفه ديگرى كه منتظران آن حضرت دارند اين است كه بايد دوستى و محبت امام عصر (عج) را در خود ايجاد كنند و آن را افزايش دهند. بديهى است تا انسان از ميهمان خويش خوشش نيايد و نسبت به او محبت نداشته باشد - هر چند هم كه او رابشناسد - نمىتواند واقعاً منتظر آمدن او باشد؛ اگر انسان از ميهمان خود بدش بيايد، چگونه مىتواند منتظر قدم او باشد و خود را براى پذيرايى از او آماده كند. پس تا محبت به امام زمان(عج) در وجود كسى شكل نگرفته و شعلهور نشده باشد، او نمىتواند به وظايف منتظران واقعى عمل نمايد. محبت به امام زمان(عج) وظيفهاى است كه پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله نيز به دستور خدا از ما خواسته است؛ آنجا كه در قرآن كريم مىفرمايد: A}«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى»{A؛V} سوره شورى: آيه 23.{V
T}3. ايجاد سنخيت با امام زمانعليه السلام{T
منتظران واقعى وضعيت روحى و فكرى و عملى خود را به گونهاى سامان مىدهند كه سنخيت كاملى با امام زمانعليه السلام داشته باشند. آيا مىتوان منتظر قدوم كسى بود؛ ولى با او مشابهت و سنخيت نداشت؟ آيا مىتوان محبت كسى را داشت، اما با او هيچ سنخيت و مشابهتى نداشت؟ ايجاد سنخيت با امام زمان از طريق تقويت ايمان و تقوا و فضايل اخلاقى و درجات معنوى حاصل مىشود. تنها در اين صورت است كه مىتوان ادعاى محبت به آن حضرت را داشت. در صورتى كه انسان رفتارش مطابق ميل امام زمان(عج) باشد، شعله محبت او در دلش زبانه خواهد كشيد و عشق آن حضرت او را به فرياد خواهد آورد و دورىاش را بر او سخت و ناگوار خواهد ساخت.
طبيعى است كه هر چقدر سنخيت با ولى عصر(عج) بيشتر باشد، محبت آن حضرت به انسان بيشتر خواهد شد و محبت انسان نيز به آن حضرت افزونتر خواهد گشت. پس منتظر واقعى بايد سعى كند تمام وظايف دينى و احكام الهى را انجام دهد.
T}4. ارتباط با منتظران ديگر{T
منتظر امام زمان(عج) مىداند كه برنامه آن حضرت يك برنامه جهانى است و بايد ياوران زيادى داشته باشد تا حركتش پيروز شود. بنابراين به فكر گسترش ياران و منتظران آن حضرت بوده و با ارتباط با آنها، به تقويت روحيات ايمانى خود و ديگران خواهد پرداخت تا بر اساس دستور قرآنى A}«تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى»{A؛ V}سوره مائده{V به كمك مؤمنان منتظر، خود را آماده ظهور حضرت نمايد.
T}5. دعا براى تسريع در ظهور امام زمانعليه السلام{T
منتظر واقعى هر لحظه انتظار محبوب را مىكشد و از خدا مىخواهد كه هر چه زودتر او را برساند. بنابراين دعاى فراوان براى فرج آن حضرت از وظايف هميشگى منتظران حضرتش مىباشد. دعا براى تسريع در فرج امام زمان(عج)، به وسيله آن حضرت نيز توصيه شده است.
T}6. ياد فراوان حضرت{T
ياد كردن از محبوب، عادت ديرينه منتظران عاشقى است كه چندى منتظر محبوب خويش هستند؛ اما نتوانستهاند پس از مدتها انتظار او را ببينند و حال خود را دست كم با ياد او و نام او آرام مىكنند. به ياد آوردن امام عصر(عج) و عنايت او به شيعيان با ذكر احاديث، كرامات، مقام و عنايت امام به شيعيان، وظيفه ديگرى است كه منتظران واقعى احساس مىكنند و بدين طريق همواره نام و ياد آن حضرت را زنده نگه مىدارند.
T}7. دادن صدقه{T
براى سلامتى آن عزيز و يا هديه نمودن ثوابهايى به حضرت مهدى(عج)، كه خود، موجب قبولى هر چه بيشتر اعمال است.
T}8. اميدوارى{T
بر قيام و انقلاب آن يوسف زهراعليها السلام و اميد دادن به ديگران.
T}9. ايجاد آمادگى دائم رزمى براى ظهور حضرت{T
چنانكه در روايت آمده است: H}«ليعدن احدكم لخروج القائم و لو سهما»{H؛V}بحارالانوار، ج 52، ص 366، ح 146.{V هر يك از شما براى قيام قائم(عج) بايد آماده گردد هر چند با تهيه يك تير باشد.
از اين رو شركت در بسيج يكى از وظايف منتظران است.
T}10. محزون بودن{T به علت محروم بودن از زيارت آن وجود مبارك؛ «عزيز على ان ارى الخلق و لاترى و لا اسمع لك حسيسا و لا نجوى...»؛V}دعاى ندبه.{V بر من گران است كه خلق را ببينم و تو ديده نشوى و سخن آشكار و پنهان تو را نشنوم.
T}11. اصلاح جامعه{T
فرج يعنى، نصرت، پيروزى، گشايش و مقصود، پيروزى حكومت عدل علوى بر حكومتهاى كفر و شرك و بيداد است؛ بنابراين انتظار فرج، يعنى انتظار تحققيافتن اين آرمان بزرگ و جهانى و منتظر حقيقى كسى است كه در حقيقت خواهان تشكيل چنين حكومتى باشد و اين خواسته آن گاه جدى و راست است كه شخص منتظر، عامل به عدل و گريزان از ستم و تباهى باشد؛ و گرنه انتظار فرج در حد يك ادعا و شعار بى محتوا باقى خواهد بود. ازاينرو در روايات آمده است كه انتظار فرج خود فرج است؛ زيرا كسى كه حقيقتاً منتظر فرج و ظهور حجت خدا و تأسيس حكومت عدل گستر او است، زندگى خود را بر پايه عدل و داد استوار مىسازد و او انسانى است كه حضور و غيبت امام در نحوه رفتار و سير و سلوكش تفاوتى ندارد و قبل از تشكيل حكومت عدل او، چنين حكومتى را در زندگى خود پايدار ساخته است. بنابراين انتظار فرج حقيقى، ريشه در معرفت به حق و عدل و ايمان و عشق به آن دارد و آثار آن نيز در عمل نمايان مىگردد و چنين حقيقت اصيل و عميقى، با لفظ و شعار به دست نمىآيد و با بى تفاوتى و بى اعتنايى نسبت به مقدسات دينى و رسالتهاى انسانى در تعارض و تناقض است.
T}انتظار فرج{T يعنى:
الف. معرفت امام معصوم و عادل و پيشواىفضيلت؛
ب. ايمان به امامت و قيادت رهبرى الهى و عدالت پيشه؛
ج. عشق به عدالت وارزشهاى انسانى؛
ه. اميد به آيندهاى روشن و نويد بخش؛
ك. تلاش براى برقرارى حكومتى عدل پيشه و عدل گستر؛
ح. رعايت موازين و قوانين دينى و اخلاقى؛
خ. داشتن روحيه تعهد و مسؤوليتپذيرى.
اين انتظار فرج است كه بهترين اعمال و بهترين عبادت است و چنين منتظرى، مقامى عالى دارد و هر گاه در زمان غيبت از دنيا برود، به منزله كسانى است كه پس از ظهور حضرت حجت(عج) زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد مىكنند.V}بحارالانوار: ج52 ص 125؛ رهتوشه راهيان نور، دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم چاپ اول تيرماه 1374 ص190-193 با تصرف.{V
T}يادآورى مهم:{T
درست است كه وظيفه ما تلاش براى ملاقات با امام زمان(عج) نيست و حتى بنا بر نظر بعضى از بزرگان، تحقق اين مسأله خيلى بعيد و نادر است و اگر هم ممكن باشد، براى امثال مقدس اردبيلى و علامه حلّى قابل تصور است؛ نه انسان هاى عادى هر چند مؤمن و خوب. ولي بحث ملاقات، نبايد با بحث ارتباط اشتباه شود؛ زيرا وظيفه ما ايجاد ارتباط با امام عصر(عج) است. منتظر امام زمان(عج) وقتى موفق به زيارت آن حضرت نمىشود، از طريق خواندن دعاى ندبه، زيارت آل ياسين، دعاى عهد، نماز امام زمان و نيز از طريق رفتن به مسجد جمكران، ارتباط خود را با آن حضرت حفظ مىنمايد و براى گره گشايى مادى و معنوى از ايشان به عنوان واسطه فيض الهى درخواست مىكند و خود را در محضر ايشان مىبيند.
سؤال. چرا براى سلامتى امام زمان(عج) دعا كنيم؟ در حالى كه خداوند اراده نموده ايشان زنده و سلامت بمانند. آيا اصلاً امكان دارد آن وجود مبارك دچار كسالت شوند؟
P}آن سفر كرده كه صد قافله دل همره اوست{E}هر كجا هست خدايا به سلامت دارش{P؛ V}ديوان حافظ، ص 223.{V
دعا براى سلامتى امام زمان(عج) آثار و بركات فراوانى دارد از جمله:
1. نشانگر علاقه و محبت مسلمانان به ايشان است. اگر چه دوستى تمام ائمه معصومينعليهم السلام بخشى از ايمان و شرط قبولى اعمال است، در عين حال دعا كردن در حق امام زمان(عج) موجب ازدياد محبت آن حضرت در دل و در نتيجه موجب تقويت ايمان مىگردد.
2. اظهار تجديد عهد و پيمان با آن حضرت است و محتواى پيمان با آن حضرت را دين دارى و شريعت محورى و تصميم قلبى بر اطاعت امر امامعليه السلام و يارى رساندن او با نثار جان و مال تشكيل مىدهد.
تجديد بيعت با آن حضرتعليه السلام كارى است كه بعد از هر نماز از فرايض پنجگانه، يا در هر روز و يا در هر جمعه مستحب است.
دعاى عهدV}مفاتيح الجنان، ص 891 و 892.{V شاهدى براى اين سخن است.
3. سبب زنده نگه داشتن ياد امام غايب در دل منتظران مى گردد. ياد امام زمان(عج) توجه به ارزشهاى دين و اصول اخلاقى را در دلها جوانه مى زند و برعكس غفلت از ياد و خاطره امام يكى از دلايل عمده پژمردگىو سستى ارزش هاى الهى وانسانى در جامعه اسلامى است.
4. كسى كه سلامتى امام زمان برايش مهم است، به طور مسلّم آزردن آن حضرت برايش سخت است، در نتيجه دعا براى سلامتى آن حضرت، انسان را بر انجام كارهايى وادار مىكند كه موجب خشنودى آن حضرت و در نتيجه سبب رسيدن به مقام رضوان الهى مى گردد.
5. دعا بسيار مؤثر است و موجب فرج آن حضرت و نيز فرج و گشايش در زندگى مؤمنان مى شود.
6. دعا موجب قرب الهى است. امام مهدى(عج) در خصوص زيارت آل يس مى فرمايند: «هرگاه خواستيد به وسيله ما به خداوند و به ما توجه كنيد اين زيارت را كه از جانب خداوند انشا شده است بخوانيد»V}مفاتيح الجنان، ص 863.{V
اين زيارت كه از جهات مختلف، محتوايى عميق دارد بسيار مورد تأكيد و سفارش قرار گرفته است. از جمله سلام هايى كه در اين زيارت ادا مى شود، از ابتدا تا انتها، دعا براى سلامتى و تندرستى و بهروزى امام زمان(عج) است. «السلام عليك يا خليفه الله و ناصر حقه... السلام عليك حين تصبح و تمسى، السلام عليك فى اليل اذا يغشى و النهار اذا تجلى ... السلام عليك بجوامع السلام...»؛ سلام بر تو اى جانشين خدا و يارى كننده حق... درود و سلام بر تو هنگامى كه بامداد و شام كنى، درود و تهيت الهى بر تو در شب كه همه جا را فراگيرد و در روز، در وقتى كه نور دهد (يعنى سلام بر تو در هر صبح و شام)...، درود بر تو درودى همه جانبه... .
در دعاى بعد از اين زيارت نيز معانى بلندى نهفته است. از جمله عرض مى كنيم: خدايا! او (امام زمان) را از شر هر متجاوز و سركشى و از شر همه خلق خود پناه ده و او را از حوادث روزانه، از پيش رو، و از پشت سر و از طرف چپ، حفظ و نگهدارى كن و از اين كه آسيب و گزندى به او برسد جلوگيرى كن و در خصوص او، رسولت و خاندان رسولت را حفظ نما و به دست مباركش عدل و داد را پديدار نما! «اللهم اعذه من شر كل باغ و طاغ و من شر جميع خلقك و احفظه من بين يديه و من خلقه و عن يمينه و عن شماله و احرسه و امنعه من ان يوصل اليه بسوء واحفظ فيه رسولك و آل رسولك واظهر به العدل...».
در پايان سخن لازم است يادآور شويم كه دعا كردن براى سلامتى و فرج آن حضرت، اطاعت از امر خداوند و نيز اهل بيت پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله است.
A}«وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَخْشَ اللَّهَ وَ يَتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ»{A؛ «و هر كه خدا و رسولش را اطاعت كند و خداترس و پرهيزكار باشد چنين كسى به فوز و سعادت خواهد رسيد».V}سوره نور: آيه 52.{V
کد سوال : 128
موضوع : شخصيتها
پرسش : در باره زندگي و شخصيت آية اللّه قطبالدين راوندى قدس سره الشريف توضيح دهيد؟
پاسخ : T}1. قطبالدين راوندى قدس سره الشريف{T
در صحن بزرگ حرم مطهر حضرت معصومه سلام اللّه عليها مقابل حوض بزرگ به سمت قبله فقط يك قبر به چشم مىخورد كه حدود يك متر از كف صحن بلندتر مىباشد، با توجه به اينكه در زمان سابق تمام اطراف مضجع منوّر حضرت معصومه قبرستان بوده و جهت توسعه حرم و ساختن صحن چارهاى جز مسطح نمودن آن نبوده به هنگام عمليات صحن سازى ناگاه چشم مردم به پيكرى پاك و نورانى مىافتد كه بعد از گذشت هشت قرن هنوز سالم و با طراوت باقى مانده و آن پيكر عالم ربّانى قطب الدين راوندى است، او از علماى قرن ششم هجرى قمرى است كه در تاريخ 573 ق وفات يافته، و از شاگردان برجسته امين الدين طبرسى صاحب تفسير ارزشمند مجمع البيان است و به يك واسطه از شيخ طوسى روايات را نقل مىكند و در واقع استادان او شاگردان شيخ طوسى بودهاند مردان خدا الگوهاى روشنى هستند كه به رغم مشكلات و كمبودهاى عصر خويش همه تلاش و همتشان خدمت به اسلام عزيز و احياى مجد و عظمت آن بوده است، آنان با عشق به قرآن مجيد و اهل بيتعليهم السلام به نشر و پخش آثار ايشان پرداخته، همواره از سرچشمه زلال ابديت سيراب مىشوند.
قطب الدين راوندى در زمره مردان بزرگى است كه با دانش فراوان خود پس از بهره مندى از علوم مختلف و تبحر در آنها حلقه زرّينى در سلسله حافظان و راويان معارف اسلامى گرديد و در بيشتر رشتههاى علوم اسلامى تبحر و تخصّص خود را به نمايش گذاشت از جملة
تفسير:
كتابهاى 1. «ام القرآن» 2. «تفسير القرآن» در دو جلد 3. خلاصة التفاسير در ده جلد 4. شرح آيات المشكلة فى التنزيه 5. اللباب فى فضل آية الكرسى 6. الناسخ و المنسوخ من القرآن
شرح نهج البلاغه: كتاب منهاج البراعة فى شرح نهج البلاغة در دو جلد را به رشته تحرير در آورند
كلام و اعتقادات:
1. الخرايج و الجرايح 2. امّ المعجزات 3. الاختلافات 4. تهافت الفلاسفة 5. جواهر الكلام فى شرح مقدمة الكلام
فقه:
1. آيات الاحكام 2.احكام الاحكام 3. الانجاز 4. حل المعقود فى الجمل و العقود 5. الخمس 6. رسالة الفقهاء 7. مشكلات النهاية 8. المنتهى فى شرح النهاية 9. الرائع فى الشرايع 10 فقه القرآن و بسيارى كتب فقهى ديگر
حديث:
1.تحفة العليل 2. رسالة فى صحة احاديث اصحابنا 3. ضياء الشهاب 4. لباب الاخبار 5. مزار 6. المجالس فى الحديث 7. دعوات
تاريخ:
1. جنى الجنتتين 2.قصص الأنبياء
شعر و ادب:
1. التغريب فى التعريب 2. الاغراب فى الاعراب 3. شرح العوامل المأة 4. غريب النهاية 5. نفثة المصدور (ديوان شعر)
اصول فقه:
1. المستقصى، و تأليفات و كتب مختلف ديگرى كه ذكر آن در اين مختصر نمىگنجد، تا جايى كه علماى اهل سنت نيز در مقابل او سر تعظيم فرود آوردند، ابن حجر عسقلانى درباره راوندى نوشته است: «او در جميع علوم فاضل است و در هر نوعى از علوم صاحب تصنيفات بى شمار بوده است (لسان الميزان - ابن حجر - ج 3 - ص 48) و دانشمند بزرگ شيعه علامه امينرحمه الله درباره راوندى مىگويد: «راوندى يكى از پيشوايان علماى شيعه، برگزيده اين طايفه و از اساتيد بى نظير فقه و حديث و از نوابغ علم و ادب است، هيچ گونه عيبى در آثار فراوانش و تيرگى در فضايل و تلاشها و خدمات دينى و اعمال نيكو و كتب ارزندهاش وجود ندارد» (الغدير - ج 5 - ص 380) حضرت آية اللّه مرعشى نجفىرحمه الله به پاس خدمات او سنگ قبرى بلند و به ياد ماندنى را بر فرازش به يادگار نهاد تا زائران حضرت فاطمه معصومه در ابتداى ورود و خروج از صحن مباركش چمشانشان به قبر اين فرزانه بزرگ روشن شود.
کد سوال : 129
موضوع : شخصيتها
پرسش : در باره زندگي و شخصيت آية اللّه شيخ فضل اللّه نوري قدس سره الشريف توضيح دهيد؟
پاسخ : شيخ فضل اللّه در سال 1259 قمرى در يكى از روستاهاى شهرستان نور مازندران ديده به جهان گشود - تحصيلات ابتدايى را در مركز منطقه نور آغاز كرد سپس به تهران مهاجرت و تحصيلات خويش را تا پايان دوره سطح در آنجا ادامه داد - سپس براى تكميل دانش خويش به نجف اشرف هجرت نمود و از شاگردان برجسته ميرزا حبيب اللّه رشتى و ميرزاى شيرازى بزرگ گشت به حقيقت بايد او را وارث علم ميرزاى رشتى و سياست و مديريت ميرزاى شيرازى دانست.
او در سال 1303 ق كه دوران سلطنت قاجار بود براى هدايت و پيشوايى جامعه ايران روانه تهران شد - و كرسى درس خويش را در فقه و اصول و ساير علوم اسلامى برپا ساخت علماء و مجتهدان بسيارى در حوزه درس او حاضر مىشدند و اغلب علماى تهران از افادات علمى او بهره مىبردند و از جمله شاگردان برجسته او حاج شيخ عبدالكريم حائرى مؤسس حوزه علميه قم و آية اللّه سيد محمود مرعشى (پدر آية اللّه سيد شهاب الدين مرعشى) و شيخ حسن تهرانى بودند - مقام علمى شيخ فضل اللّه مورد توافق دوست و دشمن بود و به مقتضيات زمان و مسائل جامعه آگاه بود حتى احمد كسروى مىنويسد: حاجى شيخ فضل اللّه نورى از مجتهدان بنام و با شكوه تهران شمرده مىشد و يپرم خان ارمنى كه خود مجرى حكم اعدام شيخ شد در يادداشتهاى خصوصى خود نوشته است «شيخ فضل اللّه نورى روحانى عاليقدرى بود و گفته او براى توده خلق وحى مُنزل محسوب مىشد.
بيش از دوازده تاليف و اثر ارزشمند از شيخ به جا مانده، او در نهضت تنباكو كه نخستين قيام فراگير به رهبرى روحانيت بود نقش فعّالى داشت و به عنوان نماينده ميرزاى شيرازى در تهران مورد توجّه مردم و روحانيان بود
T}در آستانه مشروطيت: {T
بعد از قتل ناصرالدين شاه و در زمان سلطنت مظفرالدين شاه آيت اللّه طباطبايى و آية اللّه بهبهانى رهبرى نهضت عدالتطلبى را به عهده گرفتند و با توجه به قدرت و نفوذ شيخ فضل اللّه از او درخواست همكارى نمودند - شيخ نيز براى همراهى و حمايت از نهضت عدالت خانه به مبارزان پيوست
نهضت عدالتخانه كه ريشه مكتبى و اسلامى داشت بعد از تحصن برخى از مبارزان در سفارت خانه انگليس رنگ غربى به خود گرفت و كم كم زمزمه حكومت مشروطه بر سر زبانها افتاد و با نفوذ فراماسونهاى وابسته به غرب ماهيت نهضت تغيير كرد و نام آن نيز به نهضت مشروطيت تغيير يافت و با وجودى كه فرمان مشروطيت و دستور تشكيل مجلس شوراى اسلامى به وسيله مظفرالدين شاه صادر شده بود امّا متحصنين در سفارت خواهان تغيير مجلس شوراى اسلامى به مجلس شوراى ملّى شدند و يكى از كارهاى مجلس تدوين قانون اساسى بود شيخ فضل اللّه در مورد قانون اساسى پيشنهادهايى به مجلس داد - ذكر مذهب جعفرى به عنوان مذهب رسمى كشور و اصل نظارت فقهاء بر قوانين مجلس شوراى ملّى از جمله اين پيشنهادها بود
T}مخالفت با مشروطه:{T
شيخ فضل اللّهرحمه الله با حكومت مشروطه و محدود بودن سلطنت مخالفتى نداشت، بحث او در كيفيت اين نوع از حكومت در جامعه اسلامى ايران بود كه قانون اساسى و ديگر قوانين حقوقى و جزايى بايد مطابق قوانين اسلام باشد و به همين دليل پيشنهاد كرد تا عنوان حكومت، مشروطه مشروعه باشد
ولى تبليغات مشروطه طلبان چنان قوى و گمراه كننده بود كه جو سياسى و اجتماعى به طور كامل موافق مشروطه خواهان بود و همين موجب شد تا جمعى خواهان تبعيد شيخ شوند و گروهى حمله به منزل او را طرح ريزى كنند، از اين رو با جعل تلگرامهايى از طرف علماى نجف شيخ را مخلّ آسايش و مفسد معرفى كردند و توطئه قتل شيخ طرح ريزى شد و شيخ فضل اللّه مورد حمله مسلحانه قرار گرفت و مجروح شد، بعد از مرگ مظفرالدين شاه، محمد على شاه به سلطنت رسيد و اوضاع كشور به شدت رو به وخامت گذاشت، سعدالدولة براى شيخ پيام فرستاد كه با وزير مختار روسى و انگليسى گفتگو كردم و براى شما جاى مناسبى در سفارتخانه تهيه كردهام تا از خطر محفوظ باشيد - يا اجازه بدهيد پرچم هلند را كه كشور بى طرفى است بر بام خانه نصب كنيم تا در امان باشيد، شيخ با تبسمى استهزاء گونه فرمودند: بايد پرچم ما را روى سفارتخانه بيگانه نصب كنند چطور ممكن است كه صاحب شريعت به من كه از مبلغين احكام هستم اجازه فرمايد پناهنده به خارج از شريعت شوم، آيا روا است كه من پس از هفتاد سال كه محاسنم را براى اسلام سفيد كردهام حالا بيايم و زير پرچم بيگانه بروم؟! اين در حالى بود كه شخص محمد على شاه براى حفظ جان خود به سفارت روس پناهنده شده بود، سرانجام مشروطه طلبان براى انتقام از شيخ فضل اللّه به منزل وى حمله كردند و شيخ را به شهربانى برده و براى محاكمه او را به عمارت گلستان بردند، «مدير نظام نوابى» مأمور شيخ در محاكمه مىگويد: من در آن وقت از آقا قدرت و شجاعتى ديدم كه در تمام عمر نديده بودم،
بالاخره، بساط دار و مقدمات اعدام در ميدان توپخانه فراهم شد ميدان توپخانه از جمعيت موج مىزد نيروهاى دولتى مردم را كنار مىزدند آقا را روى چهار پايه قرار دادند وى خطاب به جمعيت تماشاچى فرمود: خدايا تو خودت شاهد باش كه در اين دم آخر باز هم به اين مردم مىگويم كه مؤسسان اين اساس بى دين هستند و مردم را فريب دادهاند، اين اساس مخالف اسلام است... او در پاى دار چنان شجاع بود كه گويى دار از هيبت و عظمت او مىلرزيد،
قبل از اينكه ريسمان دار به گردن وى بيندازند يكى از مشروطه خواهان براى او پيغام آورد كه شما مشروطه را امضا كنيد و خود ار از كشتن رها سازيد! شيخ فضل اللّه گفت: من ديشب پيامبر را در خواب ديدم و به من فرمود كه فردا شب ميهمان من هستى و من چنين امضايى نخواهم كرد.
بعد از چند لحظه طناب دار را به گردن او انداختند و چهار پايه را زير پاى وى عقب راندند و طناب را بالا كشيدند و در حالى كه پيكر شيخ آرام آرام بالا مىرفت گريه و ضجه مردم و كف زدن و صداى هوراى ميرزا مهدى فرزند ارشدش او را بدرقه مىكرد - گردش طناب روى شيخ را به طرف قبله چرخانيد و با مختصر حركت قبض روح شد
T}پس از شهادت{T
پس از اعدام جسد شيخ شهيد را به حيات شهربانى منتقل كردند و در وسط حيات بر روى يك نيمكت قرار دادند، مشروطه طلبان و ديگر افرادى كه نسبت به دين كينه و عداوت داشتند به جسد حمله كردند
نيروهاى مسلح با قنداق تفنگ، ديگران با لگد و... به طورى كه خونابه از جسد سرازير شد، و يپرم خان ارمنى رئيس نظميه قصد سوزاندن آن را داشت ولى خانواده شيخ شهيد با تلاش بسيار جنازه پاك او را تحويل گرفتند مشروط به اينكه شبانه دفن كنند و هيچ گونه صدا و عزادارى نباشد، خانواده ايشان مراسم غسل و كفن را در خانه انجام دادند و در قبرستان صورت قبرى براى او درست كردند ولى نعش شيخ شهيد را در خانه در يك اتاق كوچك دفن كردند - مردم كم كم فهميدند كه جنازه شيخ شهيد در خانه او است لذا از صبح تا شب فوج فوج مىآمدند پشت ديوار خانه فاتحه مىخواندند و مىرفتند و اين جريان كه به گوش بدخواهان و مأمورين رسيد سر و صدا بلند شد كه اين چه وضعى است؟ امامزاده درست كردهاند؟
از اين جهت تصميم گرفتند كه نعش شيخ شهيد را به قم انتقال بدهند پس از دو ماه كه قبر را شكافتند با اينكه در اطاق در بسته و هواى گرم تابستان مدفون بود تازه تازه بود و هيچ تغييرى نيافته و بوى ناراحت كنندهاى نيز در آن بوجود نيامده بود،
شيخ شهيد پيش از شهادت در مقبرهاى از صحن حضرت معصومهعليها السلام براى خود قبرى تهيه كرده بود و گفته بود: اين زمين ناشناس روزى معروف خواهد شد، و سپس آن نعش مطهر را در آنجا بخاك سپردند و اكنون در صحن حضرت معصومهعليها السلام معروفترين مقبرهها - مقبره شيخ فضل اللّه نورى است.
سلام عليه يوم وُلِد و يوم قُتِل و يوم يُبعَث حيّاً
کد سوال : 130
موضوع : شخصيتها
پرسش : در باره زندگي و شخصيت آية اللّه حاج شيخ محمدتقى بافقى يزدى رحمه الله توضيح دهيد؟
پاسخ : T}7. حاج شيخ محمدتقى بافقى يزدىرحمه الله {T
ايشان يكى از علماى تراز اول زمان مؤسس حوزه علميه قم حاج شيخ عبدالكريم حائرى بودند كه در دوران اختناق رضا خان در اوضاع بحرانى كشف حجاب و فشار بر مردم جهت تعطيلى مجالس روضه خوانى و برداشتن عمامه از سر روحانيون زندگى مىكردند
اما در هر يك از اين برنامههاى ضد اسلامى با آنكه نهايت اختناق و فساد بر سراسر مملكت ايران حاكم بود مقاومتهاى شورانگيز و سرشار از حماسه و مبارزه نيز صورت مىگرفت كه آنها هر يك سند افتخار اين ملّت و نمايانگر روح اسلامى است كه يكى از آنها برخورد عالم ربّانى و مجاهد شجاع حاج شيخ محمدتقى بافقى با رضا خان است
ايشان 17 سال دوران تحصيل خود را در نجف اشرف سپرى نمود و در اين مدت هر صبح پنجشنبه پياده فاصله 16 فرسخى نجف تا كربلا را طى مىكرد و شب جمعه را در حرم مطهر سيّد الشهداء احياء مىداشت و تا به صبح به عبادت مىپرداخت و صبح روز جمعه دوباره بى آنكه هيچ خوابيده باشد پياده راه مىافتاد و غروب به نجف مىرسيد، علاوه بر اينكه دو بار نيز از نجف به مدينه و مكّه مسافرت نمود و هفت سفر نيز پياده از نجف به مشهد مقدس مشرّف شد،
اَمّا خروش او در جريان كشف حجاب رضاخان از اين قرار است،
روز جمعه 27 رمضان 1346 ق مطابق 1306 ش ساعاتى پس از تحويل سال 1307ش زوّار بسيارى از نقاط مختلف به شهر قم روى آورده بودند تا هنگام تحويل سال در كنار مرقد مطّهر كريمه اهل بيت حضرت معصومه باشند اعضاى خانواده رضا خان از جمله همسرش (مادر محمدرضا) به قم آمده و در غرفه بالاى ايوان آئينه بدون حجاب نشسته بودند و اين موضوع به طوى جلب نظر مىكرد كه صداى اعتراض مردم از هر سو بلند شد و بسيارى مىگفتند: اگر از مردم شرم نمىكنند دست كم از حضرت معصومه شرم كنند و بالاخره صداى اعتراض مردم كم كم اوج گرفت و عدهاى خود را به سيّد ناظم واعظ كه از شاگردان حاج شيخ محمدتقى بافقى بود و براى اداى مراسم تحويل سال در بالاى منبر نشسته و دقايقى قبل از تحويل سال مشغول دعا بود رساندند، او بالاى منبر چنين گفت:... در خانه دختر پيامبرصلى الله عليه وآله در خانه خواهر امام رضاعليه السلام در خانه پاره جگر موسى بن جعفر در خانه فاطمه معصومهعليها السلام يك مشت عياش بى دين و از خدا بى خبر با سر و صورت بزك كرده و روى باز نشستهاند در اين آستانه كه محلّ رفت و آمد فرشتگان الهى است شاه و گدا در يك رديف اند بلكه گداى باتقوا هزار بار بر شاه بىتقوا شرف دارد....
عدهاى نيز نزد حاج شيخ محمدتقى بافقى شتافتند او در مسجد بالاسر حضرت معصومهعليها السلام مشغول خواندن دعاى ندبه بود، يك نفر جلو رفت و گفت: جناب آقاى حاج شيخ، زن شاه آمده و با يك عدّه زنهاى همراهش توى رواق بالاى ايوان آيينه حرم نشسته و حجاب ندارند ما از حضرت معصومهعليها السلام خجالت مىكشيم چه امر مىفرمائيد؟ تكليف ما چيست؟ حاج شيخ ابتدا سيّد ناظم را براى امر به معروف و نهى از منكر فرستاد ولى از آنجا كه آنان اعتنايى نكردند شيخ خود به سوى ايوان آيينه راه افتاد و با تمام قدرت فرياد كشيد: آهاى خانمها حجاب ضرورى اسلام است، رفع حجاب در اسلام حرام است مخصوصاً در حرم دختر پيغمبرصلى الله عليه وآله، اگر مسلمانيد حجاب را رعايت كنيد و اگر هم مسلمان نيستيد به احترام حضرت معصومهعليها السلام اين كار را بكنيد!
مردم خشمگين نيز با فريادهاى كوبنده صلوات و مشتهاى گره كرده فرمايشات شيخ را تأييد مىكردند.
زن شاه وقتى اين خروش را ديد برخاست و همراه نديمههايش از غرفه بيرون رفت و از انظار ناپديد شد، ولى به رضا خان تلفن زدند و گفتند كه به ملكه توهين شده - تقريباً سه ساعت از تلفن زن شاه مىگذشت كه افراد دولتى رئيس شهربانى، افسران، توليت و پليس مسلح تا حدود يكصد مترى صحن نو به صف ايستادند و اتومبيلهاى شاه و همراهانش در صحن آستانه ايستاد، شاه مثل بُرج زهرمار از ماشين بيرون آمد و رئيس شهربانى را خواست و گفت آن سيّد و آن شيخ كجا هستند؟
رئيس شهربانى گفتند قربان! شيخ را دستگير كردهايم ولى سيّد متاسفانه فرار كرده شاه با چوب تعليمى كه در دست داشت محكم به دهان رئيس شهربانى كوبيد به طورى كه دندانهاى او شكست و خون از دهانش راه افتاد سپس به يكى از افسران عالى رتبه فرمان داد: درجه اين توله سگ بى عُرضه را بكن بفرستش تهران، بعد حاج شيخ را آوردند، او با قدمهايى محكم و دلى سرشار از اطمينان و اخلاص به طرف آن جلّاد رفت و بدون هيچ تشويش و هراس روبروى شاه ايستاد - اين صحنه ياد آورد ايستادن ميثم تمّار در برابر ابن زياد بود -
شاه گفت چرا به ملكه ايران توهين كردى؟ شيخ فرمود توهين نبود امر به معروف بود من گفتم بىحجابى در اسلام حرام است خاصه در حرم مطهر دختر پيغمبرصلى الله عليه وآله هنوز هم همين را مىگويم» رضاخان با چوب تعليمى و لگد به جان او افتاد و بعد با اشاره او شيخ محمدتقى را دَمَر خوابانيدند و شاه با عصاى ضخيم خود بر پشت او مىزد و شيخ تنها مىگفت ياامام زمان ياامام زمان
سپس او را به تهران بردند و مدت 6 ماه تحت سختترين شكنجههاى جسمى و روحى در زندان نگهداشتند سپس شاه از بازگشت وى به قم جلوگيرى نموده و او را به شهر رى تبعيد كرد و او با ساده زيستى و زهد تا پايان عمر در شهر رى به تبليغ معارف دينى اشتغال داشت. آرى اسلام و احكام نورانى آن و حوزههاى علميه با تحمّل اين سختىها امروز به دست ما رسيده است.
بعد از رحلت نيز پيكر نورانى وى را به مسجد بالاسر حضرت معصومهعليها السلام آورده و دفن نمودند كه امروزه در نزديكى قبور آيات عظام گلپايگانى و حاج شيخ عبدالكريم به سمت درب ورودى به مسجد اعظم واقع شده است.