بنام خالق نیکی ها

بوستان ملت تهران

عصر پنج شنبه 29/2/90 برابر با 25 دیمای تقویم تبری

مردم همیشه سبز مازندران از راههای دور و نزدیک برای گذران لحظات خوش اندک اندک می رسیدند.

ناگهان صدای سرنا و دهل برادران لهراسبی طنین انداز شد . آری موسیقی ما را به سرزمینهای دور می برد تصویر خاطرات کودکیمان یکی پس از دیگری از جلد چشمانمان ورق می خورد ، دل به وجود آمده بود کوچک و بزرگ رقصان رقصان راه می رفتند لباس محلی زنان و مردان چشم نواز بود

همراه با دامادها به خانه عروس رفتند تا عروسها را از خانه هایشان و از پدر آنان تحویل بگیرند تا به خانه داماد و در محل برگزاری مراسم بیایند

پیر و جوان و کودک همه و همه ، طبقه ای در کار نبود وقتی همراه عروس  تعداد از دختران دم بخت مجمه ای از شیرینی ها و تخم مرغ رنگ شده به همراه کله قندی ونقل و نبات و کلام الله مجید را با تورهای رنگارنگ برسر داشتند و چه کارناوال زیبایی را به همراه عروس تشکیل دادند . و با ولوله و شادمانی وکل زدن های فراوان عروسها را به محل برگزاری آوردند

وقتی عروس و داماد کلام الله مجید را می بوسیدند و به تبریک از زیر آن رد می شدند جمعیت ولوله ای بر پا کرده بودند

در فضایی سبز که در قسمت غربی آن تپه های حیات وحشی و از شرق و شمال همه دریاچه و ساختمانهایی با بام سفالین همه و همه یادآور مازندران بود نه مازندران, که پارک ملت تهران بود.

موج جمعیت از راه رسید . همچون عروسی قدیم شور و حالی ایجاد شده بود دامادها با لباس محلی در کنار یکدیگر ایستاده بودند

نه زمین که آسمان هم شاد بود و چه شادمانه و باورانه سماع می کردند با چوبدستی که نمادی از قدرت و دفاع بود در دست می رقصیدند

شادمانی شکوفه زده بود ، بوی خوش شادمانی همه جا را فرا گرفته بود . در هنگام عزیمت عروس برای غنچه های گل و اسکناس های با مهر جشن تتی توسط دختران کوچک برسر عروس و داماد و مردم می بارید

عجب اینکه کودکان و نونهالان شهر نشین مدرن همچون کودکان دیروز به پایکوبی برخاسته بودند .

در هنگام ورود میهمانان برآنان شاخه گلی اهدا می شد

پس از آن مجری برنامه آقای رضایی نژاد با جمعی از جوانان به بازیهای محلی پرداختند و شور و نشاط بیشتری به جمع داده اند

پهلوانان دیار مازندران به صف شدند کشتی لوچو را به نمایش گذاشتند . لهراسبی آهنگ کشتی را در مایه سه گاه می نواخت و چه زیبا این ملودی, نقش مبارزه را با لطافت بیان می نمود درآن هنگام که پهلوانی پشت پهلوان دیگر را بر خاک می مالید با بوسیدن روی رقیب و بلند کرده دستان زمین خورد به عنوان پهلوان برتر چه معرفتی را منتقل می کرد آری اینان پیروان مردان راستین رستم پهلوان و امام علی (ع) و عباس دلاورند مردم از شور و شوق هر کسی به فرا خور حال خود به نوازندگان سرنا و پهلوانان انعام می دادند چه زیباست این سنت های کهن که همه زوایای پنهانی موضوع درآن دیده می شود

یک آقا و خانم با یک تلم دستگاه کره گیری چوبی و یک دوشن ( کوزه ای سفالین ، با دو دسته که توسط بانوان در منزل کره می گیرند ) نقش زیبایی می آفریدند ، کار و تلاش نمادی از زندگی آیینی زنان  و مردان مازندران است .آری حضور زنان در عرصه های اجتماعی از قرن ها پیش در مازندران ساری و جاری بود

در کنار برکه بازار کوچک از غذاهای محلی و آثار و تولیدات فرهنگی هنری وجود داشت

پس از آن گروه موسیقی پارپیرار به اجرای برنامه موسیقی مازندرانی بویژه رج خوانی ( گلی به گلی ) پرداختند . در لابه لای برنامه طشت زدند پایکوبی کردند و چه شادی های فراوانی خلق کردند . شاهنامه خوانی از دیگر برنامه های زیبای آن شب بود؛  شاهنامه ای که جای جای آن ذکر نام مازندران و مازندرانی است. امید است این سنت دگر بار ساری و جاری گردد!

و سرانجام پس از جشن و پایکوبی فراوان هنگامه راز ونیاز فرا رسید . صدای دلنشین ملکوتی اذان مرحوم موذن زاده که خود میراثی گرانبهاست . طنین انداز شد . دامادها به شکرانه این همه نعمات خداوندی وشادمانه آماده شکرگزاری رو به قبله نماز شکرانه بجا آوردند . مردم درین ایام پس از نماز به گپ زدن پرداختند و یا اینکه همه دوستان و همولایتی های خود را می دیدند که این خود دستاورد بسیار زیبایی است

و در پایان که برنامه ما با زیبایی فراوان تمام شده بود. طوفانی مختصر از راه رسید تا به همه آنانیکه بر پلیدیها دامن می زنند بگوید باران در راه است بدیها را خواهد شست . آری باز باران با ترانه ، با گوهرهای فراوان ، می چکد بر بام خانه و همه جا را شست و طراوتی دیگر داد . و چه بهار زیبا و پر خاطره ای برای همگان به جای گذاشت .

در این برنامه تعداد زیادی از مردم مازندران حضور داشتند از استانداری مازندران نیز دونفر از کارشناسان حضور رسمی داشتند اصحاب مختلف رسانه از شبکه های مختلف صدا و سیما ، عرصه بین المللی مطبوعات ملی و محلی ، سایت ها ، هنرمندان تصویر برداران ، عکاسان ، صدابرداران ، و جای همه آنانیکه حضور نداشتند سبز . از جمله صدا وسیمای مازندران همواره در برنامه های این مرکز کمرنگ می باشند .

و در پایان جا دارد از همه عزیزانیکه که در برگزاری هرچه با شکوهتر این مراسم ما را یاری نموده اند سپاس و قدردانی نمایم .

امیدوارم این برنامه ها و سایر برنامه هایی که در پیش رو داریم بتوانیم با همت شما عزیزان در جای جای مازندران برگزار نماییم و همه مازندرانیهای مقیم مرکز بتوانند برای دیدن این جشنها به ولایات خود بروند که آن تاثیری دو چندان خواهد بود .

جشنواره‌ی «تِتی» در پارک ملت برگزار شد

● ژاپنی‌ها تنها کسانی نیستند که جشنواره‌ی شکوفه‌ها دارند

خبرنگار امرداد - میترا دهموبد :

دومین جشنواره‌ی آیینی ـ سنتی مازندران، دیروز، ٣٠ اردیبهشت‌ماه در پارک ملت تهران برگزار شد. در این جشنواره که جشنواره‌ی «تتی» یا جشن شکوفه‌ها نام داشت، بیش از هر چیز، پوشش مازندرانی‌ها بود که به چشم می‌آمد، پوششی به زیبایی و رنگارنگی شکوفه‌های بهاری. و البته آن‌چه در میان آن‌همه هیاهو، بیش از همه، گوش می‌نواخت، لهجه و گویش مازندرانی‌هایی بود که یا برگزارکننده بودند یا تماشاچی. جشن «تِتی» جشنی است که از دیرباز در مازندران و در شهرهای شمالی ایران به شادباش باز شدن شکوفه‌‌ها، برپا می‌شده‌است. بنا به باوری کهن، مردمان مازندران بازشدن شکوفه‌ها را نیکو برمی‌شمرده و این جشن را به سپاسداری از چنین رخداد نیکی برگزار می‌‌کرده‌اند. البته مردمان جهان و مردمان سرزمین خودمان، ایران، کمتر با این جشن و جشنواره آشنایی دارند اما تا دلتان بخواهد از برگزاری جشنواره‌ی شکوفه‌های گیلاس که ژاپنی‌ها برگزار می‌کنند، شنیده و دیده‌اند. رادیو و تلوزیون کشورمان و دیگر کشورها بارها این جشن ژاپنی‌‌ها را به تصویر کشیده‌اند اما دریغ از بها دادن به جشنی که بیخ گوش خودمان برگزار می‌شود. امسال برای دومین‌بار به یاری مازندرانی‌های مقیم تهران و  مرکز فرهنگی هنری پارپیرار، انجمن‌های فرهنگی هنری و مردم مازندران و شهرداری منطقه‌ی 3 تهران، این جشنواره در بوستان ملت برگزار شد. در این جشنواره، آیین‌های زیبای مازندرانی‌ها از عروسی مازندرانی‌‌ گرفته تا کشتی محلی، شاهنامه‌خوانی، موسیقی محلی و... برگزار شد. عروس به خانه بردن به شیوه‌ی مازندرانی‌ها ساز و دهل به راه بود و صدای خنده همه جا را پر کرده بود این جشن امسال با این شعار، برگزار شد: «آری آری شاد بودن به همین آسانی است» به راستی شاد بودن به همین آسانی است؛ به آسانی کنار هم بودن. کشتی محلی بخشی از برنامه بود رقص محلی رقص محلی فرتورها از خسرو پرخیده است.

گزارش:

آیین جشن تتی(شکوفه) ساختن آیین نو یا باز سازی

جشن تتی در روز پنج شبنه 27 اردیبهشت 1390 در پارک ملت  تهران برگزار شد.

جشن تتی به مناسبت فصل بهار و شکوفایی گلها و احیای سنتهای گذشته مازندران ه همت مرکز فرهنگی هنری پارپیرار و شهرداری تهران و مازندرانی های مقیم تهران برگزار شد.برپایی این جشن که با استقبال بسیار مردم  برگزار شد سوالهایی را مطرح می کند که گزارش زیر سعی در پاسخ گویی بدان را ندارد و تنها  به طرح سوال و به تامل وا داشتن مخاطبین محترم اکتفا می کند.

چرا جامعه هنوز به آیینهای کهن نیاز دارد؟

آیینهای گذشته تا چه حد در زندگی روزمره نقش دارند؟

بر پایی جشنهای مربوط به مناطق خاص در پایتخت چه نقشی در زندگی پایتخت نشینها دارد؟

آیا آیینهای کهن را میتوان بازسازی کرد؟

تشکلهای استانی چه نقشی در زندگی پایتخت نشینها با قومیت های مختلف دارند؟

جشن تتی در دومین سال برگزاری خود با بر پایی عروسی نمادین سعی در احیای آیینهای کهن و بوجود آوردن فضای شاد در میان مازندرانیها ی مقیم پایتخت دارد.جشن از ساعت پنج عصر تا ده شب ادامه دارد و با مراسم نوروز خوانی و نواختن موسیقی و رقص و عروس کشان نمادین ادامه می یابد و با مراسم کشتی محلی, طناب کشی, انار انداختن داماد, پرسش از سنتهای قدیم و شعر خوانی وشاهنامه خوانی به پایان می رسد.

در پایان مازندرانی ها با هجوم باد و باران و با سرور وشادی به منزلهایشان در پایتخت باز می گردند!

مکان برگزای جشن پارک ملت  ساعت 4 بعد ازظهر هنوز مراسم شروع نشده و گروه مشغول کارند. (ایجاد روحیه ی همکاری)

فروش آش دوغ(که آش دوغ مازنی ها با آش دوغ های مناطق دیگر تفاوتهایی دارد).

آش گزنه که نوعی آش است  که با ترشی و سبزی های محلی پخته می شود(بر پایی بازارهای محلی در کنار جشن های کهن مرسوم بوده است).

فروش دوغ محلی

البته این بازار مثل بازارهای محلی جدید در روستاها محصولات مدرن هم دارد

هدیه دادن گل سرخ (البته گل سرخ محصول مازندران نیست)و پاشیدن عطر بهار نارنج

مجمه های آماده برای مراسم مجمه  بردن (رسمی که در آن  کله قند, نقل , میوه , شیرینی و تخم مرغ رنگی و .. را آماده کرده و با آن از خانه داماد به دنبال عروس رفته و عروس را با رقص و شادی به خانه داماد می آورند).

گروه های  موسیقی محلی (با سازهای محلی سرنا,دتار,لل وا,دسر کوتن,کمانچه,تشت لاک و ...)

یکی از وسایلی که در عروسی قدیم کاربرد داشت  و هنوز هم در رستاها از آن استقبال می شود ساز زدن با لگن مسی بود و رقصی که آنرا  چکه سما می نامیدند.

البته تنها لگن موجود مسی بود!

لباس های مازندرانی با طراحی روز (لباسهای زنان چارقد وشلیته و نیم تنه و ... که از پارچه های روز بود و با طرحهایی که چندان مازنی نبود! و لباس مردان کلاه پشمی وکمر شال و پاتاوه و جلیقه و ... البته شلوار جین)!

شادمانی کودکانه

رقص های محلی (رقص عنصر اصلی هر آیینی)

کشتی محلی که لوچو نامیده می شود (با قواعدخاص خود که نماد قدرت و پهلوانی است.چنانکه برنده بازی,بازنده را بر دوش گرفت).

طناب کشی (از بازی های محلی  که در سابق در عروسی ها بند بازی نیز انجام می شد).

بازی محلی (همراه با موسیقی و شعر و شادی که کلاه بازیگران می چرخد و سر هر کس بی کلاه بماند در میان حلقه قرار می گیرد و همراه شعری که برایش می خوانند کتک می خورد).

نوروز خوانی (از آیینهای کهن مازندرانی که با مدح خدا و پیامبر و امامان همراه است).

موسیقی عنصر غالب جشن

عنصر مشترک همه عکسها, حضور مردم و دوربینها

و تنها باز مانده ها از گذشته (تلم و کوزه برای درست کردن کره,وسایل منزل)

معصومه ضامنی کارشناسی ارشد ایرانشناسی

Masome_zameni@yahoo.com

بازجستن روزگار وصل

عادل جهان‌‌‌آرای

چند سال است که مازندرانی‌های مقیم تهران به مناسبت‌های مختلف، گاه به بهانه‌هایی مانند جشن «تیرماسیزه‌شو» یا «لال‌شو»، جشن خرمن، جشن تتی یا نوروزخوانی(پیشواز بهار)  مراسم متنوعی را با حضور هنرمندان مازندرانی در پایتخت برگزار می‌کنند که اغلب با استقبال خوب مازندرانی‌های مقیم تهران روبه‌رو می‌شود.

آنچه از برگزاری این نوع جشن‌ها مستفاد می‌شود، گرایش مردم به اصالت و فرهنگ بومی است. اغلب کسانی که در این گونه مراسم حضور می‌یابند، معمولاً خاطرات دوری از آیین‌های سنتی مازندران را در حافظه تاریخی خود دارند و همین عامل آنان را به سوی این مراسم سوق می‌دهد. اما به همراه آنان فرزندان‌شان نیز به این جشن‌ها می‌آیند تا تصویری از فرهنگ پدران خود را تماشا کنند. بی‌تردید اگر نسل کنونی بتواند با آیین‌‌ها و باورهای پدران خود- حتی به صورت گذرا- مأنوس شود، نقش مهمی در  حفظ فرهنگ‌های بومی خواهد داشت.

نسلی که امروز در شهرهای بزرگ زندگی می‌کند، آشنایی چندانی با فرهنگ اصیل پدری خود ندارد، و بالتبع این ناآشنایی باعث فراموشی آن آیین‌ها می‌شود و برای آیندگان چیزی از گذشته باقی نمی‌ماند.

تکثر آداب و رسوم شهری- که گاه هیچ سنخیتی با شهروندان آن ندارد- خودبه‌خود قبای اصالت را از روی دوش شهروندان اصیل آن بر می‌دارد و چیزی که از شهروند آن می‌ماند، تصویر گم‌شده از فرهنگ خودی است. در حقیقت اینجا فرهنگی غالب می‌شود که خود صاحب هویت نیست، ولی همه هویت‌ها را تهدید می‌کند. برای آنکه هر ملتی بتواند خود را از زیر سلطه فرهنگ غالب رها سازد- اگر بخواهد- تنها راه آن تکرار آیین‌، فرهنگ، رسوم، باور، داستان‌، قصه‌ها، مثل‌ها و  اساطیر خودی است.

واقعیت این است که مهاجرت موضوعی انکارناپذیر است و مردم برای رفاه بیشتر مجبور هستند زادبوم خود را ترک و به شهرهای بزرگ کوچ کنند. کوچ به شهر بزرگ گاه باعث ترک اصالت و هویت یا فراموشی آن به صورت ناخواسته می‌شود. مطمئناً کسی دوست ندارد که فرهنگ پدری خود را یک باره فراموش کند، اما دوری از منطقه، ممارست نداشتن با آیین‌ها و مراسم بومی باعث می‌شود که این اتفاق رخ دهد.

جشن «تتی» یا دیگر جشن‌های مازندرانی می‌تواند جلوی فراموشی و ناشناخته بودن فرهنگ بومی مازندران را بگیرد. وقتی در جشن «تتی» بازی‌ای اجرا می‌شود که شاید به یکی دونسل گذشته تعلق دارد، اما نسل کنونی با آن آشنا می‌شود، در حقیقت راه تکرار و آشنایی آن باز می‌شود.

مهم‌ترین ویژگی مراسم آیینی مردم مازندران، تأکید بر حفظ حیات همه موجودات – از انسان تا نبات – است. این جشن‌ها در ذات خود زندگی و شادی را نوید می‌دهند و بیش از آنکه یک جشن صرف یا تکرار هر ساله باشد، فلسفه هستی و شادی در آن غالب است.

مهم‌ترین عاملی که گردانندگان جشن‌ها را ترغیب می‌کند تا این‌گونه مراسم را برگزار کنند، اقبال گسترده مردم از آن است. این اقبال هم اتفاقی نیست، از خواست و میل درونی مردم نشأت می‌گیرد، خواستی که آنان را به زادبوم و فرهنگ پدری‌شان وصل می‌کند. آنان به دلیل دورافتادگی از اصل خود با علاقه به سوی این نوع مراسم کشیده می‌شوند. این جشن‌ها مردم را تشویق می‌کند که به اصل خویش برگردند. «تتی» بازگشت به اصالت و اصل خود است.

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش        باز جوید روزگار وصل خویش

جشن «تتی»، کلید آشنایی تهرانی‌ها با فرهنگ مازندران

مازیار سوادکوهی: دومین جشنواره سنتی-آیینی «تتی» هفته گذشته در تهران برگزار شد. این مراسم که در فضای باز اطراف استخر پارک ملت انجام شد، با استقبال خوب  مازندرانی‌های مقیم تهران و هموطنان ساکن پایتخت که برای تفریح روز پنج‌شنبه به پارک ملت آمده بودند، روبه‌رو شد. با وجودی که به دلیل برخی مشکلات، اطلاع‌رسانی خیلی دیر انجام شد، اما حضور مازندرانی‌هایی که از شهرهای اطراف تهران مانند کرج، ورامین، اسلامشهر، شهر ری و حتی برخی از شهرهای استان مازندران به این مراسم آمده بودند، چشمگیر بود. این حضور بیش از همه نشان‌دهنده علاقه مردم به داشته‌های زیبای گذشته مازندران است.

مازندرانی‌هایی که سال‌ها مقیم تهران بودند با تماشای آیین‌های مازندرانی مانند نوروزخوانی، چکه‌سما، مجمع‌سری و بازی‌ها محلی به وجد آمده بودند و از دست‌اندرکاران جشنواره ‌خواستند که این‌ آیین‌ها را دوباره برگزار کنند. علاوه بر این  در این مراسم تهرانی‌ها  با آیین و فرهنگ مازندران نیز آشنا شدند. در این باره با «سیدحسن موسوی چلک»، دبیر دومین جشنواره تتی گفت‌وگویی انجام شد. وی معتقد است،‌ حفظ فرهنگ، اصالت و  شادی و شادی‌بودن مهم‌ترین اصل این‌گونه جشن‌هاست.

موسوی چلک می‌گوید: یکی از رویکردهای مؤثر در ارتقای سلامت روانی، اجتماعی هر جامعه‌ای تقویت هویت فرهنگی مردم آن  جامعه است. پاس‌داشت فرهنگ قومی، ملی و مذهبی در این زمینه بسیار تأثیرگذار است. افزایش وفاق اجتماعی، تعامل، مشارکت، سلامت، نشاط، همبستگی، پویایی و ارتباط اجتماعی حداقل تأثیرات تقویت هویت فرهنگی است.

او می‌افزاید: برگزاری جشن‌ها و آیین‌ها که هریک ریشه در باورهای مردم دارند، علاوه بر حفظ و احیای فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی، اوقات خوشی را برای شرکت‌کنندگان فراهم می‌کند.

به اعتقاد او دومین مراسم آیینی- سنتی«تتی» که همان شکوفه است، با همین هدف از سوی مؤسسه فرهنگی، هنری پارپیرار با همکاری انجمن‌های مازندرانی و علاقه‌مندان فرهنگ

مازندران در پارک ملت تهران برگزار شد.

استقبال بسیار خوب مردم و رسانه‌ها از اولین مراسم آیینی سنتی که در سال 1389 برگزار شد، انگیزه را برای برگزاری دومین مراسم بیشتر کرد.

جشن تتی،‌ جشن شکرگزاری از خداوند به خاطر نعمت‌هایی است که به ما  داده است. فصل بهار  به دلیل نوع مشاغل مردم و آغاز کار کشاورزی، باغداری و... جایگاه ویژه‌ای در باور و فرهنگ مازندران دارد.

موسوی چلک خاطرنشان می‌کند: ضرورت برگزاری جشن‌ها ایجاب می‌کند که در هر فصل حداقل یک جشن برگزار شود. چون در شرایط زندگی کنونی که فشارها و استرس‌های زیادی بر انسان وارد می‌شود، جشن‌ها فرصت مناسبی هستند تا احساس آرامش و نشاط و سر زندگی در انسان افزایش پیدا کند.

برگزاری جشن‌هایی از این دست نباید محدود به یک استان شود. همه استان‌ها این فرصت را دارند و این کار مستلزم تلاش علاقه‌مندان و دست‌اندرکاران عرصه فرهنگ و هنر است تا از این طریق شادی را به آسان‌ترین و کوتاه‌ترین راه به خود و دیگران هدیه کنیم. امیدواریم که در سال‌های آینده علاوه بر تهران در سایر استان‌ها و  از سوی اقوام ایرانی شاهد چنین جشن‌هایی باشیم. خوب است که این برنامه‌ها در جای جای استان مازندران و از سوی مردم به ساده‌ترین روش انجام ‌شود.