تبیان، دستیار زندگی

نور آفتاب برای سنتز ویتامین دی (D) در بدن انسان ضروری است. كودكان به لحاظ نیاز بیشتربه ویتامین دی برای رشد استخوانها و دندانها در اثر كمبود آفتاب بیشتر مشكل پیدا می‌كنند. پس ضرورت دارد كه بطور متناوب در طول هفته در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرند ولی این نور آفتاب به دلیل لطافت و ظرافت زیاد پوست كودك ممكن است حساسیت شدید ایجاد كند قسمت عمده اشعه خورشید برای پوست مضر است بنابراین به لحاظ حساسیت بیشتر پوست اطفال در برابر نور آفتاب ممكن است محافظت پوست نیز انجام شود. از طرفی كودكان نسبت به بزرگسالان مدت طولانی‌تری را در هوای آزاد سپری می‌كنند و بطور معمول در طی یكسال 3 برابر بالغین اشعه ماوراء بنفش خورشید را دریافت می‌كنند. مقدار تابش پرتوهای خورشید دارای اثرات تجمعی هستند و درصورت تماس زیاد ممكن است در سنین بسیار پایین خصوصیات ژنتیكی فرد آسیب پذیر شوند. و زمینه ایجاد سرطان پوست را فراهم نماید.

بعضی از كودكان رنگدانه طبیعی پوست را بطور ارثی یا كم دارند یا اصلاً ندارند این كودكان حساسیت فوق العاده شدیدی به اشعه ماوراء بنفش خورشیدی دارند و باید از همان دوران كودكی محافظت در مقابل اشعه خورشید برای جلوگیری از ایجاد سرطان پوست را اعمال كرد. پیری زودرس پوست و سرطان پوست دو عارضه مهم تماس طولانی با نور آفتاب در سنین كودكی است.در ده سال اول عمر به جهت رشد و حساسیت پوست اقدامات اولیه باید انجام شود.

لباس كـــــودك در آفتــــــاب

پوشش لباس كـــودك خصوصاً در فصل تابستان كه روزها طولانی تر و اشعه خورشیدی عمودی‌تر است باید مناسب باشد لباس‌هائی با پوشش كامل بطوریكه دستها و پاها و گردن و سینه كودك بطور كامل پوشانیده شود ضمناً رنگ روشن لباس نیز در كاهش جذب اشعه خــــورشیدی و كاهش عوارض مؤثر است لباسهای تابستانه كه معمولاً بدون آستین و پوشش كامل دست و پا می‌باشد لباسهای مناسبی برای تابستان كودكان نیست. ساعاتــــی از روز (10 صبح تا 5 بعدازظهر) كه هوا گرمتر است و اشعه خورشیدی عمـــودی‌تر است، كــــودكان باید در منـــزل بازی و فعالیت و استراحت داشته باشند تا از گـــرما زدگی و آفتاب سوختگی و عـــوارض آن مصون باشند.

استفاد از كــــــلاه در كـــــــودك
كلاه خصوصاً كلاههای نقاب‌دار كه پشت گردن، گوشها و پیشانی و صورت را بپوشاند مناسب‌ترین وسیله محافظت در برابر نور خورشید است.

استفـــاده از عینـــك آفتابــــی در كــــــودك
استفاده از عینك آفتابی طبی با نظر چشم پزشك برای محافظت چشم‌ها و همچنین گونه‌ها از آفتاب سوختگی مناسب است. استفاده از عینكهای معمولی غیر استاندارد با شیشه‌های تیره كه اغلب كودكان به عنوان اسباب بازی از آن استفاده می‌كنند به هیچ وجه مناسب نیست و بعضاً ممكن است به لحاظ ایجاد اتساها مردمك بعلت تیرگی رنگ آن و نفوذ اشعه مضر خورشید به شبكیه چشم ضرر جدی داشته باشند. كودكانی كه رنگدانه پوست آنها كم است و یا عیب انكساری چشم دارند حتماً باید با نظر چشم پزشك از عینك مناسب در مدت زمان مناسب استفاده نمایند. عینك‌هائی كه فلزی هستند احتمال سوختگی و آسیب به پوست صورت بیشتر است حتماً باید با محافظ مناسب استفاده شوند.

كــــرمهای ضد آفتــــاب در كــــودكان
برای جلوگیری از سوختگی پوست مانند سیاه شدن رنگ پوست، سرطان پوست، پیری زودرس پوست باید ضدآفتاب‌‌های موضعی با عیار محافظتی بالا بطور مرتب به قمستهای در معرض آفتاب مالید و از تماس پوست با نور آفتاب در ساعاتی كه بیشترین خطر را برای پوست دارد جلوگیری كرد. كرمهای ضد آفتاب كودكان مخصوص است و باید مناسب سن آنها و فصل سال استفاده شود. این كرمها باید تركیباتی داشته باشد كه ساختمانهای سلولی نارس را محكم كند و شدیداً نسبت به شستشو مقاوم باشد. چرا كه كودك در ضمن فعالیت در معرض نور خورشید چنانچه پوست خود را با آب بشوید كرم اثر خود را داشته باشد.

نــــوع پـــوست كــــودك در آفتــــاب
كودكانی كه پوست روشن‌تر و سفید‌تر دارند تماس تدریجی با نور آفتاب شدیداً به پوست آنها آسیب می‌رساند. كودكان كه پوست تیره‌تری دارند شدت آسیب كمتر است ولی بدون آسیب نیست. كرمهای ضد آفتاب هر 2 ساعت در صورت تماس با نور آفتاب باید تكرار شود.

استفاده از لباس كم هزینه‌ترین و ساده‌ترین روش جلوگیری از آسیب پوست توسط نور خورشید است. پوشیدن لباس مناسب خصوصاً در ساعات حساس روز مثل قبل از ظهر تا بعد از از ظهر در تابستان بهترین روش پیشگیری مضرات نور خورشید است.

شــــرایط جدی و اثـــــرات نــــور خــــورشید
فراموش نكنید در ارتفاعات بالای تپه و بالای كوه اشعه خورشید خطرناكتر و عوارض پوستی بیشتر است و هوای ابری مانع از اثرات مضر خورشید روی پوست نیست. در هوای ابری حتی اگر آفتاب نباشد اقدامات محافظتی چشم و پوست حتماً باید انجام شود زمین خود نیز منعكس كننده اشعه خورشیدی است زمانی برف روی سطح زمین است و یا كودكان كنار رودخانه با آب بازی می‌كنند و یا اینكه روی شن بازی می‌كنند، شدت انعكاس اشعه خورشیدی بیشتر است و باعث آسیب بیشتر به پوست می‌شود.
وزیده باد خنك اثر نفوذی اشعه خورشید به پوست را بیشتر می‌كنند بنابراین باید در این شرایط دقت بیشتری برای محافظت پوست انجام داد.

دارو‌ها و پــــــوست
بسیاری از فرآورده‌های دارویی كه به شكل خوراکی یا تزریقی استفاده می‌شود حساسیت پوست را به نور خورشید بیشتر می‌كند. داروهای موضعی نیز می‌تواند حساسیت به نور آفتاب را بیشتر كند. بعضی از داروهای اعصاب و آنتی‌ هسیتامینها می‌تواند حساسیت پوست را به آفتاب بیشتر و عوارض آن را بیشتر كنند عطر و ادكلن حساسیت پوست را به نور آفتاب بیشتر می‌كند. كلاً از مصرف عطر و ادكلن در كودكان باید خوداری كرد خصوصاً روی پوست آنها و بالا‌خص وقتی كه در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند.

در عوض بسیاری از داروها هستند كه باعث ایجاد لایه محافظ روی پوست می‌شود. با مشورت با پزشك داروی مناسب برای محافظت پوست باید استفاده كرد. اشعه خورشیدی 3 نوع اشعه مضر برای پوست داده، بنابراین تركیباتی مناسب‌تر هستند در مقابل هر 3 نوع اشعه خورشیدی بتوانند پوست را محافظت كنند. این داروها باید تركیبات پایداری روی سطح پوست ایجاد كنند كه زمان طولانی‌تری پوست را در مقابل نور خورشید محافظت كنند. در ضمن در كودكانی كه خصوصاً در فصل تابستان از استخر یا جكوزی استفاده می‌كنند كرم ضد آفتاب باید نسبت به شستشو آب مقاوم باشد و زمان طولانی‌تری روی سطح پوست باقی بماند. چربی‌های سطح پوست بدن و رنگدانه موجود در سلولهای سطح پوست آنرا در مقابل تركیب اشعه خورشیدی محافظت می‌كند بنابراین پوستهائی كه چربی كمتری دارد و كودكانی كه پوست خشك یا پوست بیمار دارند یا رنگدانه كمتری دارند حساسیت به نور آفتاب نیز بیشتر دارند.

رسانیک

البته عبارت صحیح درباره این مطلب این است که کودک در بازی عروسکی ، انرژی روانی و جسمی خود را بارور می‌کند و شکل مناسبی به آن می‌دهد. 

کودک می‌تواند در بازی عروسکی، انگیزه‌اش را متعادل نماید و انرژی‌های اضافی روانی خود را تخلیه کند. البته عبارت صحیح درباره این مطلب این است که کودک در بازی عروسکی ، انرژی روانی و جسمی خود را بارور می‌کند و شکل مناسبی به آن می‌دهد.

از دیدگاه بهداشت روان، عروسک درمانی شیوه دلپذیر مداوا در قلمرو روان درمانی است. عروسک ، واسطه‌ای پذیرفته شده از سوی بزرگسالان و کودکان در جهت ارتباط و تبادل احساس ، عاطفه و اندیشه بین این دو نسل می‌باشد که در برخی از کشورها به جایگاه این ابزار تربیتی، اهمیت خاص داده شده است . می‌توان از این طریق، به کودک آموزش داد و اوقات فراغت او را به صورت مفید و مطلوبی پربار کرد و نکات منفی و ناسالم عاطفی، احساسی ، رفتاری و شناختی او را بهبود بخشید. در حیطه‌ی روان پزشکی و روان‌شناسی بالینی کودک ، متخصص بالینی ، قادر است با استفاده از عروسک‌ها به اطلاعات مفید بالینی جهت تشخیص مسائل روانی کودک دست یابد و بعد از تشخیص بالینی ، درمانگر طرح مناسبی را به منظور درمان از طریق بازی تهیه و در جلسات درمانی ، اجرا نماید.
نقش عروسک بازی ، در رشد و تکامل کلامی کودک کاملاً درخور توجه است.

کودک در ارتباط با عروسک ، دوست دارد موقعیت خود را بیان نماید و دنیای اطراف خود را تعریف کند. تعریف او از دنیا، تصویرهایی می‌باشد که از پدر، مادر، برادر و خواهر،  خانه و کوچه‌های اطراف خانه خود دارد. اگر پدر و مادر، در برخورد با او بی‌میلی کنند و یا برعکس – رفتار مناسبی داشته باشند ، کودک این رفتارها را برای عروسکش بازگو می‌نماید و همین تعریف کردن اساس آرامش و تخلیه روانی کودک می‌گردد و در نهایت باعث تجلی و بروز برخی از بیانات و گفته‌های ناب و ارزشمند در ذهن کودک می‌شود. بنابراینرفتار کودک با عروسک ، درپیشرفت و تکامل کلامی کودک مؤثر می‌افتد. به شرط آنکه، ما رفتار و گفتار کودک را به هنگام گفتگو با عروسک ، جدی بگیریم .
 
 یکی از نیازهای اساسی که باعث گرایش کودک به عروسک می‌شود، میل به داشتن هم صحبت است. عروسک برای کودک یک شخص محسوب می‌گردد و با او رابطه اجتماعی برقرار می‌کند. ضمن این که کودک با توجه به این که مسئول عروسک شناخته می‌شود ، در مسیر رشد مسئولیت‌پذیری و خلاقیت اجتماعی ، قرار می‌گیرد.

در مورد برخی از کارکردهای روانی عروسک بازی و عروسک درمانی باید گفت : بازی‌های عروسکی ( بازی‌های عروسک‌ها)   در بازی درمانی به عنوان یکی از مؤثرترین انواع بازی درمانی‌ها مطرح گشته و اهمیت دارد .
 
ضمناً بعضی از کارکردهایی که در بازی‌های عروسکی وجود دارند و نقش مستقیمی در بهداشت روانی کودک ایفا می‌کنند ، عبارت اند از :
- احساس داشتن به عروسک و تعلق یافتن به او.
- حس سرپرستی و مسئولیت مراقبت از عروسک.
- ایجاد ارتباط احساسی و عاطفی با عروسک.
- فعالیت‌های روانی – عقلی و باروری ذهنی کودک در ارتباط با عروسک.
- خوشحال شدن و لذت‌بخش شدن اوقات فراغت کودک.
- همانند نمودن عروسک با خویشتن .
- افزایش اعتماد‌به‌نفس کودک به علت سرپرستی و مراقبت از عروسک.
- رشد عواطف و گرایش های عاطفی کودک.
- افزایش قدرت تصمیم‌گیری و هدایت فکری.
و...

در برخی ازموارد ، در ارتباط با موضوع ، سفارش‌هایی شده از جمله :
در هنگام بازی کودک با عروسک جهت‌دهی و تصمیم بزرگسالانه نداشته باشید. بلکه عروسک را همان‌گونه ببینید که کودکان می‌بیند و احساس می‌کنند. یعنی همانند کودک حس کرده و در نظر بگیرید.
توجه کنید که کودکان با عروسک‌های خود راحت صحبت می‌کنند، سعی کنید از آنها نخواهید که به صورت کلیشه‌ای و بسته، با عروسک‌ها حرف بزنند بلکه آن ها را تشویق کنید آن‌گونه که دوست دارند، با عروسک‌ها صحبت کنند و ...
در دیدگاه بعضی خانواده‌ها ، عروسک به عنوان یک دوست کودک می‌باشد نه وسیله‌ای در جهت سرگرمی کودک. به همین دلیل ، کودک کار کردی تحت عنوان راز و نیاز عروسک را برای خود مطرح می‌نماید و از آن به خوبی استفاده می‌کند. در سایه این نگرش ، خانواده بهتر می‌تواند احساس تنهایی  و خلاء روانی کودک را جبران کند.
در چنین ارتباطی، کودک برای عروسک دلتنگی می‌کند، نگرانش می‌شود و سعی در مراقبت بیشتر و دقیق تر از او می‌کند.
 
عروسک می‌تواند واسطه تربیتی ما با کودک و یا کودک با محیط پیرامون او باشد و در این نقش، می‌تواند پیام تربیتی را از ما گرفته و به کودک منتقل نماید. علاوه بر این که احساس عاطفی و فکری کودک را متقابلا ً به ما انتقال می‌دهد.
در مورد ارتباط کودک با عروسک باید گفت که ما می‌توانیم از طریق ثبت و یادداشت نوع ارتباط کودک با عروسک‌هایش در هنگام بازی ، با دنیای کودک بیشتر آشنا شویم و در برنامه‌ریزی و هدایت تربیتی او مفاهیم و اصول و اهداف واقعی‌تری را انتخاب نماییم .
نهایت این که عروسک‌درمانی و اجرای نمایش عروسکی و آشناسازی کودک با عروسک ، هم به منظور پر کردن اوقات فراغت و هم بهینه سازی شرایط روانی – زیستی کودک ، از نظر بهداشت روان ارزش فراوان دارد.
از طرف دیگر بازی درمانی روشی است روان‌پزشکی و روان‌شناسی که از طریق آن، کودک در بازی و از طریق‌بازی هیجان سرکوب شده خود را برون فکنی می‌کند و برخی از مشکلات‌روانی کودک ، درمان می‌گردد.
 تهیه شده توسط ماهنامه کودک -مهرزاد پتگر-دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی
سیمرغ

اینکه پدر و مادرها ، گاهی اوقات باهم مخالفت و گاهی هم بحث می‌کنند، یک مساله عادی است. آنها ممکن است راجع به پول ، کارهای خانه یا اینکه وقتشان را چطور باهم بگذرانند، مخالفت کنند. گاهی درباره مسائل مهم که مربوط به خانواده است و البته خیلی وقتها هم بخاطر مسائل کم اهمیت مثل اینکه شام چی باشد یا کی به خرید برود، ممکن است مخالفتی پیش بیاید. کسانی که مدت زیادی باهم زندگی می‌کنند بطور طبیعی ، گاهی باهم مخالفت یا بحث می‌کنند.

 بعضی وقتها اولیا باهم مخالفت می‌کنند ولی با آرامش باهم حرف می‌زنند و هر دو به هم شانس شنیدن و گفتن را می‌دهند. گاهی هم مخالفت شان را با دعوی و داد زدن به هم نشان می‌دهند. بیشتر بچه‌ها از این دعواها خیلی نگران می‌شوند. صداهای بلند و کلمات نامهربان اولیا باعث می‌شود که آنها احساس ترس یا غمگینی پیدا کنند. حتی وقتی که اولیا باهم قهر می‌کنند و اصلا حرف نمی‌زنند هم ، می‌تواند برای بچه‌ها آزار دهنده باشد. گاهی بچه‌ها فکر می‌کنند که در دعوی اولیا مقصر هستند، مثلا وقتهایی که بخاطر موضوعی که به بچه‌ها مربوط می‌شود. در این موقع احساس گناه و تقصیر در بچه‌ها ایجاد می‌شود. اما این مهم است که بچه‌ها بدانند که در رفتارهای اولیاءشان هیچ وقت مقصر نیستند.

معنی دعوی اولیا چیست؟
بیشتر وقتها ، بچه‌ها به این فکر می‌کنند که منظور پدر و مادر شان از دعوی چیست؟ ممکن است با خودشان فکر کنند که اولیای آنها همدیگر را دوست ندارند و حتی ممکن است که فکر کنند که معنی دعوی آنها این است که می‌خواهند همدیگر را طلاق بدهند. اما دعوی پدر و مادرها معمولا این معانی را ندارد. این مهم است که بچه‌ها بدانند که بزرگترها هم گاهی درست مثل خود بچه‌ها ، باهم دعوی می‌کنند و در موقع دعوی ممکن است که حرفهایی زده شود که واقعا" منظور آنها نباشد. بعضی روزها بزرگترها خسته و کم حوصله می‌شوند و شاید از دست کسی عصبانی باشند، این وقتها ممکن است در خانه بحث و دلخوری و یا شاید دعوی پیش بیاید.

 
احساس بچه‌ها در موقع دعوی پدر و مادرها چیست؟
شنیدن صدای بلند یا کلمات نامهربان از اولیا ، معمولا بچه‌ها را غمگین می‌کند. دیدن ناراحتی و غمگینی اولیا و اینکه نمی‌توانند عصبانیت خودشان را کنترل کنند، باعث می‌شود بچه‌ها بترسند یا احساس تنهایی کنند. موقع دعوی ، بچه‌ها ممکن است بیشتر نگران یکی از اولیا باشند که بیشتر غمگین شده یا حتی بیشتر سرش فریاد کشیده شده است. یا ممکن است یکی از اولیا ،آنقدر خشمگین شده باشد که احساس خطر پیش بیاید.

گاهی هم اولیای عصبانی با فرزندشان هم ، عصبانی می‌شوند. بعضی اوقات ، بچه‌ها از دعوی بزرگترها دل درد می‌گیرند یا گریه می‌کنند. یا خوابشان نمی‌برد یا مدرسه رفتن برایشان سخت می‌شود. یکی از کارهای مهم این است که این احساس را با خود اولیا در میان بگذارند تا آنها به کمک بچه‌ها بیایند. شاید بزرگترها اصلا حواسشان نباشد که بچه‌ها ترسیده‌اند و یا به آنها علت بحث را توضیح بدهند و احساس منفی بچه‌ها را بر طرف کنند.

 
وقتی دعوی بزرگترها زیاد طول بکشد یا زیاد تکرار بشود، چه کار باید کرد؟
هر چند که گاهی پدر و مادرها ممکن است باهم مخالفت کنند ولی اینکه سر هم داد و فریاد کنند یا حرفهای خیلی نامهربان بگویند و خلاصه به همدیگر بی‌احترامی کنند، اصلا کار درستی نیست. گاهی اوقات ، دعوی بزرگترها ممکن است با خشونت و هل دادن یا شکستن چیزهای مختلف یا خدای ناکرده ، زدن همدیگر همراه بشود، که این کارها هم ، هرگز و به هیچ وجه کارهای درستی نیست. در این وقتها ، اولیا احتیاج دارند که کسی به آنها بیاموزد که چطور عصبانیت شان را کنترل کنند!

شاید بچه‌ها با یکی از بزرگترهایی که به او اعتماد دارند مثل عمو ، پدر بزرگ یا معلم ، راجع به اینکه در خانه دعوی های زیاد یا خطرناک ، اتفاق می‌افتد و اینکه ممکن است کسی آسیب ببیند، صحبت کنند و از او بخواهند به خانواده آنها کمک کند. کسانی هم مثل دکترها می‌توانند به خانواده‌ها کمک کنند تا راههای بهتر زندگی کردن و مخالفت بدون خشونت و توهین را اولیا بیاموزند. هرچند که این کار نیاز به زمان و تمرین دارد، ولی اعضای خانواده را به زندگی آرامتری نزدیک می‌کند.

 
اینکه اولیا گاهی باهم مخالفت کنند، اشکالی ندارد؟
مخالفت ، به شرط آنکه آبرومندانه باشد، به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را به هم بگویند و جلوی پر شدن و منفجر شدن را می‌گیرد. مهم است که اعضای خانواده بتوانند باهم درباره احساس خود گفتگو نمایند، حتی موقع مخالفت. کار خوبی که مخالفت برای آدمها می‌کند این است که معمولا باعث می‌شود که یکدیگر را بهتر درک کنند و احساس نزدیکی بیشتری پیدا کنند.

اولیا هم درست مثل بچه‌ها مخالفت می‌کنند و بعد باهم آشتی می‌کنند و سرانجام همه دوباره احساس خوبی خواهند داشت. هیچ خانواده‌ای بدون اشکال نیست و بالاخره یک نقصی پیش می‌آید. حتی در خوشحالترین خانه‌ها هم ، مساله وجود دارد و بزرگترها گاهی باهم بحث می‌کنند. معمولا ، همه اعضای خانواده کمک می‌کنند تا زندگی برای بقیه ، شیرین‌تر بشود. پس ، مخالفت ، قسمتی از یک زندگی است و با کمک محبت و فهمیدن همدیگر ، خانواده می‌تواند بیشتر مشکلات را بر طرف کند.

چگونه احساسات کودکان را درک کنیم

یک روز بعدازظهر من برای کاری بیرون رفتم و دختر یازده ساله‌ام را در خانه تنها گذاشتم. بیست دقیقه بعد برگشتم و دخترم را روی تخت در حالی که به شدت هق‌هق و گریه می‌کرد دیدم. مهربانانه پرسیدم: «چه اتفاقی افتاده؟ موضوع چیه؟» اما او نمی‌توانست جواب بدهد و فقط هق‌هق می‌کرد. وحشت‌زده شده بودم، پرسیدم: «کسی اذیتت کرده؟» و او دستش را به علامت «نه» تکان داد. «خودت به خودت صدمه‌ای زدی؟» باز هم جواب «نه» بود. «برایانا! چه اتفاقی افتاده؟»

 در میان هق‌هق گریه، شنیدم که گفت:«هم-هم-همستر». همستری در همسایگی ما بود که بچه‌ها بازی کردن با او را خیلی را دوست داشتند. من هراسان به اتاق بغلی دویدم. یواشکی نگاهی به قفس انداختم، کمی شیر روی زمین ریخته بود، اما همسترزنده بود و نفس می‌کشید! فریاد زدم: «همستر زنده است»، برایانا در حالی که همچنان اشک می‌ریخت وارد اتاق شد، او نمی‌توانست باور کند که همستر هنوز زنده است چون وقتی همستر را دیده بود پاهایش از قفس آویزان بوده و او مطمئن شده که گربه مرده است. برایانا گفت:« من دیوونه شده بودم، همستر رو برداشتم و پرتش کردم بیرون» ( چنین کاری برای دختر مهربان و نازک‌دل من واقعا کار خشنی محسوب می‌شود.) او هنوز آشفته به‌نظر ‌می‌رسید. گفتم:« آیا احساس گناه می‌کردی اگه همستر مرده بود و فکر می‌کردی در مرگ او تو مقصری؟». به هدف زده بودم! موضوع همین بود. او به علامت تایید سر تکان داد و دوباره شروع به گریه کرد، این بار من او را درآغوش گرفتم و اجازه دادم گریه کند. همچنان که او در حال آرام شدن بود ما ‌توانستیم درباره‌ی آن‌چه رخ‌داده بود و درباره‌ی واکنش او از ابتدای ماجرا تا به حال صحبت کنیم. حالا او تسلی خاطر پیدا کرده بود و از من نیز ممنون بود و ضمنا درس مهمی درباره‌ی پذیرفتن مسؤولیت بستن در اتاق موقع حضور همستر در آن‌جا ‌یادگرفته بود.

 احساسِ گناهِ کودک فرصتی است برای آموختن مسؤولیت‌پذیری و دانستن پیامدهای رفتارش. واکنش والدین نسبت به خطای کودک می‌تواند تاثیر عظیمی بر تقویت ( یا تضعیف) وجدان کودک، قابلیت یادگیری درست و نادرست، و سطح علاقه به اجتماع و مسؤولیت‌پذیری او دارد. کودکانی که اجازه می‌یابند احساسات خود را درک و احساس کنند و والدین‌شان به آن‌ها کمک می‌کنند که احساسات‌شان را بشناسند و از آن‌ها درس بگیرند؛ در حال آموختن مهارت برخورد به روش مسؤولانه با مسائل زندگی هستند. در صورتی که احساسات بچه‌ها سرکوب ‌شود آن‌ها با سوءرفتار در اشکال گوناگون احساس خود را بیان می‌کنند.

 بعضی راه‌ها که ما والدین ناآگاهانه احساسات بچه‌ها را از آن طریق سرکوب می‌کنیم عبارت اند از:
1. محافظت: «من به تو اطمینان می‌دم که گربه الان بیرون از خانه است. تو اصلا نگران این موضوع نباش»
2. تنبیه کردن:  «برای یک ماه از بازی با گربه محروم هستی»
3. حل مسأله: «چرا خوشحال نیستی؟ ما داریم می‌ریم بیرون که بستنی بخوریم و تو نباید در باره‌ اون ماجرا بیشتر از این فکر کنی»
4. نتیجه‌ اخلاقی گرفتن: «چه طور می‌تونی این‌قدر بی‌مسؤولیت باشی! من وقتی بچه بودم خیلی دختر مسؤولیت‌پذیری بودم و هرگز نمی‌ذاشتم چنین اتفاقی بیفته.»
5. انکار: «تو نباید احساس گناه کنی، تقصیر تونبود!»
6. تحقیر: «من نمی‌تونم باور کنم که تو گذاشتی چنین اتفاقی بیفته، چه طور این کار رو کردی، تو مایه‌ی خجالت هستی. من به دوستات می‌گم که تو چه‌کار کردی تا دیگه هرگز نذاری چنین اتفاقاتی بیفته.»
7. ترحم: «آه، عزیزم، اون گربه ی بد نباید می‌پرید و تو رو می‌ترسوند»
8. سخنرانی: «از حالا به بعد تو باید بیشتر دقت کنی خانوم کوچولو، من از تو می‌خوام که همیشه قبل از انجام کاری چک کنی که... »

 

و این تنها بخش کوچکی از لیست بلند سرکوب‌کننده های احساسات است. وقتی منظور ما این است که به فرزندمان به روش‌های بالا درسی بیاموزیم، اغلب نتیجه بسیار متفاوت از خواست ما از آب درمی‌آید. کودک به جای این که از اشتباهش درس بگیرد بیشتر به این توجه می‌کند که چه‌قدر ما بی‌انصاف هستیم یا چه‌قدر «آن‌ها» بد هستند. اگر ما می‌خوهیم فرزندان‌مان چیزی از خطای‌شان بیاموزند، یابد اول از احساسات صحبت کنیم و بعد در برخورد با موقعیت پیش‌آمده از احساسات مذکور استفاده کنیم.

 

بعضی روش‌ها برای حمایت از احساسات عبارت اند از:
1. همدردی: «من احساس تو رو درک می‌کنم، من هم همین احساس رو قبلا داشتم، احساس آزاردهنده‌ایه، نه؟»
2. اعتبار بخشیدن به احساسات: «این حق توئه که چنین احساسی داشته باشی، اگه این اتفاق برای من هم افتاده بود احتمالا همین احساس رو داشتم»
3. شناسایی احساسات: «مثل اینه که حس می‌کنی ....» یا «آیا احساس ناراحتی می‌کنی؟»
4. مصمم گوش کردن: «مستقیم در چشم هایش نگاه کنید و به آن‌چه بر او می‌گذرد گوش کنید. طوری گوش کنید که انگار صمیمی‌ترین دوست‌تان با شما صحبت می‌کند. «من سراپا گوشم، من مشتاقم بدونم چی داری می‌گی»
5. کنجکاوی: «جالبه، من می‌خوام درباره‌ی احساس تو در مورد اون ماجرا بیشتر بدونم»
6. تصدیق احساسات: « تو واقعا ناراحت به‌نظر می‌رسی.» یا « من دارم ببینم که چه‌قدر عصبانی هستی»
7. دعوت به بیان احساسات: «به من بیشتر بگو. من می‌خوام بدونم چه حالی داری.»

وقتی احساسات کودک را تصدیق می‌کنید، احساس آسایش خاطر را در وجود او خواهید دید و احساس خوهید کرد که رابطه‌ی خیلی نزدیکی با هم دارید. این موقعیت فرصتِ شگفت‌انگیزی برای ارتباط با فرزندتان در اختیار شما می‌گذارد و زمانی برای نزدیک شدن احساس‌های شما به یکدیگر نیز هست. و درست در همین زمان است که شما احساس خواهید کرد واقعا به حرف یکدیگر گوش می‌کنید و حرف یکدیگر را می‌شنوید. اگر از این طریق رابطه‌ی نزدیکی با فرزندتان برقرار کنید درخواهید یافت که به این ترتیب تاثیر و نفوذ بیشتری بر افکار و تصمیمات فرزندتان خواهید داشت، حتی آن‌ها نظر شما را در مورد موضوعات مختلف خواهند پرسید!

 وبلاگ نشاط

" الینور روزولت " می گوید:

"حقوق جهانی بشر از مكانهای كوچك نزدیك به خانه شروع می شود."

 

برای پرورش روحیه استقامت در كودكان، اولیا می بایستی حس خوشبختی، احترام گذاشتن و مسئولیت پذیری نسبت به خود و دیگران را با تشخیص این موضوع كه هر فردی در روی كره زمین یك نعمت است، در بچه ها تقویت كنند. والدین می توانند با به كار بستن راهكارهای ذیل روحیه استقامت در برابر حوادث را در میان كودكان خود بالا ببرند:

 
۱- در مورد استقامت صحبت كنید.
تعلیم استقامت یك مرحله در حال اجراست و این كاری نیست كه در یك لحظه بتوان به آن دست یافت. به صحبت كردن در مورد تفاوتها و درك و فهم آنها هر روز علاقه نشان دهید. یك راه تسلی بخشیدن به كودكان صحبت كردن در مورد مسائل اجتماعی است. بگذارید كودكان بدانند كه هیچ موضوعی غیر قابل گفتگو نیست.

۲- نداشتن استقامت را در كودكان تشخیص دهید.
مسائل كلیشه ای و ناآگاهیهای فرهنگی را كه در فیلمها، برنامه های تلویزیونی، بازیهای كامپیوتری و بقیه موارد دیده می شود متذكر شوید. در مورد تعصبات و پیش داوری هایی که گاها بین افراد خانواده پیش می آید، بحث كنید. هیچ لحظه ای را از دست ندهید. با مطالب مناسب شروع كنید و اجازه دهید كودكان بیشتر صحبت كنند و همینطور شما شنونده خوبی برای آنها باشید.

۳- وقتی از جانب كودكتان بی استقامتی می بینید، درباره آن بحث كنید.
هنگامی كه كودك حرفی می زند یا كاری می كند كه منعكس كننده تعصبات و گرایش ها و یا رفتاری كلیشه ای است، به او تسلی خاطر دهید. موضوع بحث را به سمت موضوعاتی از قبیل خوشبختی، احترام و ... سوق دهید.

۴- به هنگام نابردباری و بی استقامتی كودكان خود، از آنها حمایت كنید.
با دانستن و تشخیص مسائل و مشكلاتی كه كودكان با آنها رو به رو هستند، به آنها احترام بگذارید. این تجربه را كوچك نپندارید و از نظر عاطفی كودكان را حمایت كنید.

۵- در كودكان خود درك درست داشتن از هویتهای گروهی و همسالان آنها را تشویق كنید.
به آنها یادآور شوید كه داشتن غرور در گروه همسالان آنها نباید باعث بی احترامی و بی توجهی به گروههای دیگر شود و در آخر باید از تحقیر و پایین آوردن گروههای دیگر به منظور بالا بردن گروه خود اجتناب شود.

۶- استقامت و بردباری در فرهنگ های مختلف را به كودكان خود نشان دهید.
با تهیه و خواندن كتاب هایی در مورد استقامت و بردباری در فرهنگ های مختلف، دیدن سایت های اینترنتی مفید در این مورد، گوش دادن به موسیقی ملل و مطالعه ادبیات كشورها و فرهنگ های مختلف بسیار مفید است.

۷- فرصتهایی را برای كودكان ایجاد كنید تا به تفاوتهای میان خود و دیگران پی ببرند.
خوب نگاه كنید ببینید كودك چگونه واژه " عادی " (normal) را تعریف می كند، تعریف آن را پر و بال دهید. به نشانه ها و علائق دینی كه در انواع اماكن مذهبی وجود دارد، توجه كنید. از زمینهای بازی كه در آن كودكان متفاوتی دیده می شود، دیدن كنید ... در این اماكن مردم از اخلاق و نژاد متفاوت، پیش زمینه های اقتصادی – اجتماعی – ساختار خانوادگی و غیره وجود دارند. كودك را تشویق كنید كه وقتش را با بزرگترها مثل پدر بزرگ و مادر بزرگها بگذراند.

۸- كودكان را تشویق كنید كه در اجتماع حضور بیشتری داشته باشند و به همنوعان خود كمك كنند.

۹- در مقابل تفاوتها صادق باشید.
به بچه ها نگویید كه ما همه مثل هم هستیم. همه ما دنیا را از جهات مختلف تجربه می كنیم و این تجارب ما هستند كه اهمیت دارند.

۱۰ نمونه رفتاری شوید كه انتظار دارد همان رفتار را از آنها ببینید.
به عنوان یك ولی و به عنوان اولین مدل برای كودكتان در رفتارتان با دیگران ثابت باشید. مثلاً: شما چطور در موارد عاطفی با دختر و پسرتان رفتار می كنید؟ آیا پسرتان را از گریه كردن منع می كنید و به دخترتان كه گریه می كند قوت قلب می دهید؟ آیا تن صدای شما در صحبت كردن با یك گروه خاصی از افراد فرق می كند؟ به یاد بیاورید كه ممكن است بگویید: هر كاری را كه می گویم انجام بده و آن كاری را كه می كنم انجام نده، اما در واقع، اعمال و رفتار شما بیشتر از سخنان شما تاثیرگذار خواهد بود. داشتن تحمل و بردباری نه تنها یك مزیت بلكه یك ضرورت است.

 

" با شناخت کودک خود و با دانستن و تشخیص مسائل و مشكلاتی كه كودكان با آنها رو به رو هستند به آنها احترام بگذارید و بدین ترتیب آنها را بردبار و مقاوم بار بیاورید."

 ماهنامـــــه کـــودک

بعضی از والدین آخرین راه چاره را در تربیت فرزندان، تنبیه بدنی می دانند؛ اما همواره به جای تنبیه و اعمال خشونت راه بهتری هم می توان پیدا كرد. چون تنبیه بدنی عوارض متعددی در رفتار و روحیه فرزند شما به جای خواهد گذاشت.حتی اگر بسیار به ندرت كودك خود را تنبیه می كنید، حتماً این مطلب را مطالعه كنید ...

بسیاری از والدین عمداً دست به تنبیه بدنی نمی زنند. معمولاً هنگامی این رفتار از بزرگترها سر می زند كه كنترل خود را از دست بدهند یا احساس ناامیدی كنند. ممكن است بابا به خاطر این كه سه بار از كودك خواسته تلویزیون را خاموش كند و او توجهی نكرده عصبانی شود و كتكش بزند. یا وقتی پسر كوچولوی چهار ساله به وسط خیابان می دود شاید مامان او را بزند تا حواسش بیشتر جمع باشد.

همه پدر و مادرها می دانند كه گوش نكردن كودك به حرف آنها چقدر ناراحت كننده است؛ نگرانی و دلهره از به خطر افتادن سلامت بچه هم به همین صورت. مادری كه گفتیم، از این كه پسرش دوباره به وسط خیابان بدود و مثل این دفعه شانس نیاورد! خیلی نگران است.


اكثر والدین حداقل یك بار فرزندشان را تنبیه بدنی كرده اند یا احساس كرده اند او یك كتك مفصل لازم دارد. اما به راستی چرا این تعداد از پدر و مادرها از تنبیه بدنی استفاده می كنند؟ شاید بگویید: چون مؤثر است. ولی واقعیت این است كه اگر تنبیه بدنی مؤثر باشد فقط و فقط در كوتاه مدت تأثیرگذار است.


مــادر سمیـــرا كوچولو گهگاه او را تنبیه بدنی می كند، ولی آن سوی ماجرا این است که ، مربی او در مهدكودك مرتب باید مراقبش باشد تا بچه های دیگر را آزار ندهد!


در سال 2002 یك تحقیق وسیع در مورد آثار و عوارض تنبیه به عمل آمد. خانم « الیــــزابت تامســـون » از مركز ملی كـــودكان فقیر در دانشگاه كلمبیا، اطلاعات گردآوری شده طی 62 سال را مورد بــــررسی قرار داد و دریافت كه:


" هر قدر كـــودک بیشتــر تنبیه شود احتمال بروز رفتار پرخاشگرانه در او بیشتر می شود. ضمناً چنین كــــودكی بیشتر رفتارهای نادرستی مثل دروغگویـــی، حقه بازی و آزار و اذیت دیگـــران را از خود نشان خواهد داد. "


كودكانی كه با تنبیه بزرگ شده اند كمتر درست و نادرست را از هم تشخیص می دهند، و در غیاب والدین خود بیشتر از سایر بچه ها رفتارهای نادرست و بی ادبانه انجام می دهند.


یكی از مادران كه معمولاً فرزندش را تنبیه بدنی می كند می گوید: "بچه من موقعی رفتارش درست است كه او را تنبیه می كنم. اما راستش، نمی دانم رفتار درست او به خاطر ترس است یا این كه واقعاً خوب و بد را از هم تشخیص داده است."


پس چه باید كــــــرد؟

آیا جایگزین مناسبی به جای تنبیه بدنی وجود دارد؟ رفتارهایی كه در ذیل آورده شده با این اعتقاد فهرست شده كه یك كودك سزاوار احترام است، حتی وقتی رفتارش آنگونه كه باید نیست.


سعـــی كنید در رفتـــارتان ملایــم و مهـــربان باشید.

وقتی تن (TONE) صدایتان عادی و طبیعی باشد كودك بهتر حرفتان را می شنود.


كمــــی تأمـــل كنید.

یك مكث كوتاه در عكس العمل و اندكی صبر هنگام هیجان، می تواند گره گشا باشد. چه اشكالی دارد كه بگوییم: الآن برای مواجهه و حل این مسئله خیلی ناراحت هستم و موقعیت مناسب نیست. بعداً در موردش صحبت می كنیم.


به او بیــــامــــــــوزید.

به جای مجازات او به خاطر كار نادرستش، كار درست را به او یاد بدهید. مثلاً بگویید: وقتی اسباب بازی هایت را در اتاق پذیرایی رها می كنی من این كارت را نمی پسندم. دوست دارم دفعه بعد آنها را در كمد بگذاری.


مثبت باشیـــد.

به جای آنكه بگویید :چند مرتبه باید به تو بگویم كه دندانهایت را مسواك بزنی؟! می توانید بگویید :دندان های قشنگت را مسواك بزن كه همین طور قشنگ بماند. بعد منو خبر كن كه بعد از تو مسواك بزنم.


« تـــــــوضیح » به جای « تهــــــدید ».

می توانید با یك توضیح مختصر، علت زشتی رفتار او را روشن كنید تا در ذهنش دلیلی برای تغییر رفتار داشته باشد.


از عصبــــانیت دوری كنید.

به جای تمركز روی اشتباه یا رفتار نادرست كودك، كه شما را برای هیجان و عكس العمل احساسی آماده می كند، از هر یك از موارد خطای فرزندتان به عنوان موقعیت خوبی جهت راهنمایی او و فراگیری استفاده كنید.


انگیــــــزه بدهید.

به او با جملات خاصی انگیزه بدهید و صحبت های تشویق كننده داشته باشید.


انعطاف پــــذیـــــر باشید.

وقتی كودك می پرسد: «می تونم این برنامه تلویزیون رو تا آخر ببینم، بعد بریم بیرون؟» منطقی باشید.اگر فرصت دارید، به درخواستش جواب مثبت بدهید.بدین ترتیب كودك رفته رفته با هنر گفتگو و مذاكره آشنا میشود.


از لجبــــازی و زورآزمایــــی بپـــرهیزید.

هیچ كاری مخربتر و بی فایده تر از زور آزمایی با فرزند نیست. او را به همكاری كردن تشویق كنید. مثلاً می توان گفت : من مشكلی دارم. من دوست دارم تو پیراهن تمیزی بپوشی ولی می بینم كه تو باز هم همون قبلی رو می پوشی. به نظرت چطور می شه این مسئله رو رفع كرد؟ وقتی مشكل را با كودك در میان بگذارید احتمالاً بیشتر علاقه مند می شود كه در حل آن كمك كند و با شما همكاری كند.


زیــــــــرک باشید.

اگر عملكرد فعلی شما اثر ندارد با زیركی راه دیگری پیدا كنید. تغییر خط مشی شما آسان تر است تا این كه همیشه بخواهید اول او تغییر كند. از خودتان بپرسید: چه كار دیگری می توانم بكنم تا او را به عكس العمل بهتری ترغیب كند؟


نكتــــــه:

در رابطه با مجازات كــــودك این سه قاعـــده را به یاد داشته باشید:

هنگــام عصبانیت از مجازات بپـــرهیزید.
بـــرای تلافـــی كــــردن یا انتقـــام گرفتن، مجازات نكنید.
همیشه مجازات شدیدتـــر، مجازات بهتـــر نیست.


samiraeslamieh.blogfa.com

برای داشتن مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خوب،‌ حتما لازم نیست که کودکان خواهر و برادر داشته باشند،‌ بلکه کافی است با همسالان خود در ارتباط باشند 

 برای داشتن مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خوب،‌ حتما لازم نیست که کودکان خواهر و برادر داشته باشند،‌ بلکه کافی است با همسالان خود در ارتباط باشند و زمان کافی برای یادگیری این مهارت‌ها به آن‌ها داده شود

برای بسیاری از والدین،‌ خصوصا در زندگی امروز با مشکلات،‌گرفتاری‌ها و نیازهای متفاوتی که دارد،‌ اهمیت داشتن خواهر و برادر در زندگی فرزندشان به صورت یک علامت سوال در آمده است. بسیاری از والدین جوان نگرانند که در صورتی که فرزندشان تک ‌فرزند باقی بماند و هیچ خواهر و یا برادری نداشته باشد،‌ از چیزی در زندگی محروم شده باشد. یکی از این نگرانی‌ها به مهارت‌های اجتماعی برمی‌گردد.

در حقیقت وقتی در سال 2004/  1383 مطالعه‌ای بر روی کودکان حدود 5 ساله انجام شد و اعلام شد کودکانی که خواهر یا برادر ندارند، در مقایسه با کودکان هم سن و سال خود که تک‌فرزند نیستند، مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی ضعیف‌تری دارند،‌ این نگرانی بالا  گرفت.

اما گزارشی که نیوساینتیست منتشر کرده، به مطالعه جدیدی اشاره دارد که نشان داده این تفاوت با بزرگ‌تر شدن کودکان برطرف می‌شود. یعنی وقتی کودکان در سنین بالاتر با هم مقایسه شدند،‌ دیگر از نظر مهارت‌های اجتماعی تفاوتی بین تک‌فرزندها و کودکانی که خواهر و برادر داشتند دیده نشد. در حقیقت محققین این پدیده را چنین توجیح می‌کنند که آموختن مهارت‌های اجتماعی مانند مسیری است که داشتن خواهر و برادر تنها حرکت در این مسیر را سریع‌تر می‌سازد.

 

البته برای ادامه مسیر،‌ ارتباط با همسالان برای کودکان بسیار ضروری است تا بتوانند مهارت‌های اجتماعی لازم را بیاموزند.
منبع:khabaronline.ir