تبیان، دستیار زندگی

کودکان خود را به مدیران اقتصادی بدل کنید
 
رابرت کیوفسکی نویسندهء کتاب «پدران پولدار، پدران فقیر» می‌گوید که آموزش مسایل اقتصادی به کودکان را باید از سن کم شروع کرد. او می‌گوید که تجربه نشان داده که اگر به کودکان اصول سادهء اقتصاد آموخته شود آن‌ها در بزرگسالی بهتر می‌توانند مسایل مالی خود را مدیریت کنند و کم‌تر پول خود را هدر می‌دهند، این‌ها توصیه‌های دکتر رابرت کیوفسکی برای در میان گذاشتن مسایل اقتصادی با کودکان و چگونگی طرح این مسایل است.

● استفاده از چک‌های شخصی را به کودکان خود یاد بدهید
پول ماهانهء کودکان خود (پول توجیبی) آن‌ها را به صورت یک جا پرداخت نکنید. به آن‌ها بگویید که در طول یک ماه در آن حدی که شما در نظر گرفته‌اید اعتبار دارند. هر زمان که به پولی نیاز داشتند باید با یک کاغذ به شکل چک آن مقدار پول را دریافت کنند. در صورتی که در یک ماه مبلغ مورد نظر آن‌ها از مبلغی که شما در نظر گرفتید بیش‌تر شد به آن‌ها توضیح بدهید که این پول را از حساب ماه بعد آن‌ها کسر خواهید کرد. اگر در این شیوه سخت‌گیری به خرج دهید آن‌ها متوجه معنای واژه‌هایی چون اعتبار داشتن و بدهکار بودن را به خوبی متوجه خواهند شد.
● از کودکان خود بخواهید که پس‌انداز کنند
کودکان و نوجوانان معمولا به راحتی پول خرج می‌کنند و علاقه‌ای به پس‌انداز کردن ندارند اما باید این مساله را به آنان آموخت که پس‌انداز کردن یکی از بهترین مسایل زندگی پیش روی آن‌هاست با هدف قرار دادن یک چیز مهم و دوست داشتنی برای کودکان، مثلا یک دوچرخه یا یک بازی کامپیوتری یا یک عروسک می‌توان پس‌انداز کردن را به آن‌ها آموخت. کافی است به کودک تفهیم شود که برای خرید هر کدام از این موارد باید در هر ماه مبلغ مشخصی از پولش را کنار بگذارد و به آن دست نزند. برای تشویق کودک می‌توان پس از چند ماه باقی ماندهء پول را به عنوان جایزه به او داد.
● آموزش سه شیوهء پس‌انداز
پس از این که به کودکان شیوهء پس‌انداز کردن را آموختید به آن‌ها بگویید که پس‌انداز کردن را می‌توان در سه بخش مجزا تعریف کرد.
بهتر است برای آموزش این سه نوع پس‌انداز به کودکان از سه شیوه استفاده کرد. کیوفسکی این گونه پیشنهاد می‌دهد: «بهتر است که برای کودکان سه فرم را در این گونه تعریف کرد، اول پس‌انداز طولانی مدت که بهتر است در این فرم کودکان پول معینی را در هر سال به شما بسپارند تا برای خرید وسایل مورد نیاز خودشان در آینده از آن استفاده کنند، در فرم کوتاه‌مدت می‌توان قلک یا جعبه‌ای به کودک داد تا پول هفتگی یا ماهانهء خود را در آن نگه دارد و خود مسوول دخل و خرج آن باشد. در مورد سوم که در نظر گرفتن آن کاملا اختیاری است می‌توان از کودک خواست که پول‌های خرد و بسیار کم را که به نظرش ارزشی ندارند برای مصارف خیریه و اعانه دادن پس‌انداز کند، کودک با تمرین پس‌انداز کردن‌های این گونه مفاهیم اقتصادی زیادی را متوجه خواهد شد.»
منبع: ریدزردایجست 
 روزنامه سرمایه 
 

یكی از مشكلات والدین در حین سفر چگونگی مراقبت از نوزاد در سفرهای گوناگون اعم از سفر با هواپیما یا اتومبیل و سایر وسایل نقلیه است. مسافرت با نوزاد چه در مدت زمان كوتاه یا طولانی مدت نیاز به تمهیدات خاصی دارد. آماده بودن برای همه چیز از جمله مقدمات سفر حتی در یک بعد از ظهر روز تعطیل است. شاید در اولین ماههای تولد فرزندتان دوست دارید بیشتر در خانه بمانید. نوزادان آمادگی برای ابتلا به انواع عفونت ها و بیماریهای واگیردار را دارند اما این به این معنی نیست كه باید آنها را قرنطینه كرد. كافی است مراقب مكان هایی كه به آنجا سفر می كنید یا افرادی كه با آنها ملاقات می كنید باشید. اگر قرار است مسافرت و تعطیلات طولانی داشته باشید، آن را با برنامه های نوزاد خود تنظیم كنید. برای مثال در سوئیت های هتل یا مكان های اجاره ای یا اقامتی با امكانات مناسب توقف كنید تا از امكانات ضروری و مورد نیاز بیشتری استفاده ببرید. هر كجا كه بروید، در قدم اول به تعداد مناسبی كهنه و پوشک بچه نیاز دارید. همیشه در هر مسافرتی این احتمال وجود دارد كه با موقعیت های پیش بینی نشده ای مواجه شوید. بنابراین به كیفی نیاز دارید كه حتی الامكان وسایل مورد نیاز برای چنین موقعیت هایی را به همراه داشته باشید. با فراهم كردن این امكانات، مشكلات پیش پا افتاده برایتان تبدیل به مشكل بزرگ نخواهند شد.

تعداد زیادی پوشک و كهنه بچه، دستمال، پماد، حوله های كاغذی و دستمال نخی، یك تشک برای عوض كردن بچه، یك پتو، پستانك و لباس به تعداد لازم را در كیف بگذارید. داروهای مورد نیاز را فراموش نكنید: آسپیرین بچه، دندان گیر و دیگر وسایلی كه ممكن است كودک در زمان سینه خیز و چهار دست و پا رفتن به آنها نیاز داشته باشد.

خوراكی هایی برای میان وعده های غذایی و كرم ضد آفتاب از وسایل ضروری برای نوزاد است و می تواند برای مادران نیز مورد استفاده قرار گیرد. فهرستی از وسایل ضروری برای مواقع نیاز را به همراه داشته باشید. هر چیز را جداگانه در كیسه های پلاستیكی بسته بندی كنید تا هم وسایل شما مرتب باشد و هم بتوانید از آنها برای قرار دادن پوشک های كثیف و لباس های خیس شده استفاده كنید.

اگر مسافرت شما هوایی است با پزشک كودك خود مشورت كنید تا مطمئن شوید پرواز برای او مضر نیست. بیشتر كودكان سالم مشكلی برای مسافرت های هوایی ندارند. پروازهای بین المللی اغلب تخفیف زیادی برای بلیط های كودكان تخصیص می دهند، اما پروازهای داخلی این امكان را برای كودک و یا نوزاد فراهم كرده اند كه درآغوش شما به رایگان پرواز كنند (یا از تخفیف تا حد یك دهم هزینه استفاده كنید)

در وسایل نقلیه زمینی زمان تهیه بلیط و رزرو صندلی این نكات را بخاطر داشته باشید:

- صندلی های جلو را رزرو کنید برای این كه جای بیشتری برای دراز كردن پای خود داشته باشید.

- در زمان هایی سفر كنید كه مسافر كمتر است و در نتیجه شما شانس بیشتری دارید تا از صندلی های خالی مجاور برای گذاشتن وسایل و ساک بچه خود بهره بگیرید و تا حد امكان از پروازهای مستقیم استفاده نكنید. از آنجا كه محیط ها و وسایل ناآشنا ممكن است الگوی خواب كودک شما را به هم بزند، پتوی مورد علاقه یا اسباب بازی كه به او آرامش می دهد را به همراه داشته باشید.

برای جلوگیری از گوش دردهای كودک كه در نتیجه تغییرات فشار هوا ایجاد می شود، نوزادان باید در زمان نشست و برخاست هواپیما در حال مكیدن باشند. بنابراین سعی كنید برنامه تغذیه او را بر اساس زمان بندی خاصی طراحی كنید یا در هنگام برخاستن و یا فرود آمدن هواپیما به او پستانک یا خوراكی های دیگر بدهید.

اگر نیاز است تخت بچه را به همراه بیاورید. نخ ها و طناب های خطرناک و وسایل شكستنی را دور از دسترس او بگذارید. وسایل نظافت را در قفسه های بالائی كمدها قرار دهید و مواظب پریزهای برق باشید. صندلی نوزاد به خصوص اتومبیل به حمل و نقل راحت نوزاد و كودک در سفر بسیار كمک می كند.

كرم ضد آفتاب، عینک ضد آفتاب، اسباب بازی و خوراكی كافی همراه داشته باشید.

چراغ قوه، بطری آب، پتو و پوشاک مورد نیاز و اضافی در صندوق عقب داشته باشید.

هر چند ساعت یكبار توقف و كمی استراحت كنید. كودك از این كه در صندلی بنشیند و فقط یك منظره ببیند خسته خواهد شد و نیاز به تنوع را در او در نظر بگیرید.

چه كنیم كه فرزندانمان یكدیگر را دوست داشته باشند؟

همه والدین امیدوارند كه فرزندانشان به یكدیگر عشق ورزیده و احترام بگذارند، یا حداقل از آنها انتظار دارند كه همبازی خوبی برای یكدیگر باشند و رفاقت و سازگاری داشته باشند. با وجود این، سروصداها و برخوردهای بین فرزندان تنشهای زیادی در خانه ایجاد می كند و پدرو مادر را درمانده می سازد. اما چه كنیم تا فرزندانمان یكدیگر را دوست بدارند، همان قدر كه ما دوستشان داریم ؟ و چگونه می توان كمی صلح و آرامش به فضای خانه هدیه كرد ؟

 نكات مهمی درباره روابط بین خواهرها و برادرها وجود دارد، ازجمله :

۱- هریك از فرزندان به طور طبیعی به خواهر یا برادر خود عشق می ورزند. آنها می خواهند كه دوست بدارند و دوست داشته شوند.

۲- همه فرزندان نیازمند توجه و آغوش گرم والدین خود هستند. توجه مستقیم و اندیشیدن به نیازها و خواسته های آنان و در دسترس بودن والدین از مهمترین نیازهای كودكان به شمارمی آیند. 

۳- زمانیكه والدین به نیازهای مهم كودكان توجه نكنند، آنها به آسیب دیدگی روحی دچار می شوند كه به صورت ناامیدی و بی اعتنایی بروز می كند. 

۴- در بیشتر موارد، فرزندان، احساسات خود را پنهان می كنند ؛ زیرا كسی در اطراف و نزدیكی آنان وجود ندارد تا شنونده گفته های آنان باشد و از احساسات نهفته آنها با خبر شود.

۵- زمانی كه والدین به فرزند دیگر توجه می كنند یا اینكه با دوست خود به گفتگو مشغولند، احساسات كودك آسیب دیده تحریك می شود. او بیش از پیش نسبت به توجه والدین احساس نیاز می كند، نیازی فوری و اضطراری كه باید به آن پاسخ داد. 

۶- كودكی كه نسبت به توجه والدین خود احساس نیاز می كند، به طور طبیعی ولی در شرایطی دور از انتظار والدین احساس درونی و نهفته خود را آشكار می سازد. احساساتی كه به شكل گریه كردن ، خندیدن ، بدخلقی ، عرق كردن ، لرزیدن ، دعوا كردن بروز می كند و به منظور جلب توجه و رضایت پدرومادر آشكار می شود. این رفتارها ادامه می یابد تا عملكرد والدین متوقف شود و توجه آنها به سوی فرزندشان معطوف گردد.

۷- شنیدن حرفهای فرزندان بدون قضاوت كردن راه مناسبی است كه به فرزندان كمك می كند تا بتوانند فشار روانی موجود را بر طرف سازند.

۸- پس از یك گریه طولانی ، كودك می داند كه جایگاه مطمئنی برای عشق ورزیدن درانتظار اوست وهمه اطرافیان از اضطراب و نگرانی حاصل از فشار روانی ای كه او را آزار می دهد، باخبر شده اند.

۹- مداخله كردن در درگیریهای كودكان ممكن است آسیب دیدگی را بیشتر كند. در این هنگام به فرصت كافی نیاز داریم تا گفته های آنان را بشنویم و درفرصتی مناسب احساسات خود را بیان كنیم .

توجه به این مطالب به والدین كمك می كند تا هنگام در گیری فرزندان برخورد مناسبی داشته باشند. بیشتر كودكان نسبت به فرزند دیگر احساس حسادت و خشم دارند. اما هرگز احساسات كودك به این دو محدود نمی شود، اگر چه از نظر پدر ومادر، شاخص ترین احساسات كودك به حساب می آیند. فرزندان ما زمان زیادی را برای بازی كردن و همكاری با یكدیگر صرف می كنند، در حالی كه درهمین زمان كه آنها رفتاری دوستانه با یكدیگر دارند، ما مشغول شستن ، پختن ، نظافت كردن و پرداختن به كارهای روزانه هستیم.

بهتــــــــرین توصیه ها هنگام درگیــــری خواهـــران و بـــــرادران :

اگر برای هر یك از فرزندان زمانی مناسب صرف كنیم و شنونده اظهارات و احساسات آنها باشیم ، احساس آنها درباره توجه ما به آنها بدون خدشه می ماند و مطمئن هستند كه برای والدین خود اهمیت دارند. با دقت وهوشیاری مداخله كنید یا حداقل پس از 5 دقیقه ی اول درصحنه حاضر شوید. حضور به موقع شما درصحنه درگیری ، كمك می كند تا بتوانید به مسئله پی ببرید و مانع عصبانیت فرزندان و صدمه زدن یا اهانت كردن آنها به هم بشوید. پیش از شروع و ادامه یافتن درگیری ، راحت تر می توان اضطراب و ناراحتی موجود را برطرف ساخت. اگر نتوانستید به موقع حاضر شوید از فرزندانتان عذرخواهی كنید : " متأسفم از این كه نتوانستم به موقع حاضر شوم و از بروز حوادث ناراحت كننده جلوگیری كنم . به من بگویید چه اتفاقی افتاده است ؟"

فرزندان ما پس از درگیری می توانند به راحتی رفتاری دوستانه با یكدیگر داشته باشند، البته درصورتیكه مورد سرزنش قرا رنگیرند. اگر والدین بتوانند درخانواده به طور منصفانه رفتار كنند و مسئولیتها را برعهده بگیرند، فرزندان میتوانند احساسات درونی خود را بهتر ابراز كنند و از آسیب دیدگی های روحی در امان بمانند. به آرامی و نرمی با آنها گفت و گو كنید. به نوبت از هر یك از آنها بپرسید كه چه اتفاقی افتاده و به سخنان هردو با دقت گوش دهید. بیان كردن احساسات درونی مهمترین بخش درگیری است. به آنها فرصت كافی بدهید؛ زیرا برقراری پیوند دوباره نیاز به زمان كافی دارد. در برخی موارد، یكی از كودكان به دیگری ضربه وارد كرده و فرار میكند. در اینگونه موارد، واكنشهای خود را تغییر دهید؛ بطور مثال بار اول وقت بیشتری با كودك آسیب دیده یا مجروح صرف كنید و سپس به سوی فرد دیگر بروید. بار دوم فقط به كودك آسیب دیده توجه كنید. هر دو كودك به كمك شما نیازمندند. كودكی كه ضربه را وارد كرده احساس پشیمانی میكند، او فرد بی مسئولیتی نیست بلكه نتوانسته احساس خود را بیان كند و كنترل خود را ازدست داده است.

اغلب كودكان یكدیگر را دوست دارند و به طور طبیعی به سوی هم كشیده می شوند. اگر والدین به موضوع هایی كه دوستی فرزندانشان را پایدار و مستحكم تر می كند توجه داشته باشند، روابط دوستانه بین فرزندان تداوم خواهد یافت. بچه ها همیشه به دنبال بهانه می گردند تا بتوانند احساسات درونی خود را بیرون بریزند،  به طور مثال هنگامیكه بستنی می خورند اگر فرزند دیگر یك قاشق بیشتر بستنی بخورد،  درگیری شروع می شود و از این طریق احساس حسادت، نیاز، درماندگی و عدم پذیرش از سوی آنها ابراز می گردد. زمانی كه والدین گریه ، بدخلقی و خشم فرزند خود را تحمل كنند و با حوصله به حرف های او گوش كنند، به اشتباه خود پی می برد.

 " گوش دادن به سخنان كودكان آسیب دیدگی روحی آنها را ترمیم می كند و روابط موجود را محكمتر می سازد. "

 ارومیـــــه

توضیح مرگ به كودكان یكی از سخت ترین كارها برای اولیاست، بخصوص هنگامی كه خود آنها با غم مرگ عزیزی دست به گریبان هستند. اما مرگ یك بخش غیرقابل انكار از زندگی است و چه بخواهیم و چه نخواهیم، از خردسالی، كودكان نسبت به آن كنجكاو می شوند و به فهمیدن و پرسیدن درباره روشهایی كه احساس غم مربوط به آن را به طور طبیعی نشان بدهد، علاقه مند هستند. شاید باعث تعجب باشد كه بدانید حتی كودكان كم سن و سال هم از مرگ آگاه هستند. كودكان در قصه هایشان یا برنامه های تلویزیون از مرگ می شنوند، یا در اطراف خود حیوانات خانگی یا خیابانی مرده را می بینند. علی رغم این موارد، هیچ كدام از كودكان مفهوم مرگ را نمی دانند. آنها نمی توانند مفهوم همیشگی بودن مرگ را درك كنند و در عوض، آن را به عنوان یك اتفاق موقت و قابل برگشت در نظر می گیرند. آنها تصور می كنند كه اجساد هنوز می خورند و می خوابند و كارهای همیشگی خود را انجام می دهند، فقط با این فرق كه این كارها را یا در آسمانها و یا در زیر خاك انجام می دهند. حتی وقتی یكی از اولیا یا خواهران و برادران كودك در گذشته است او نمی تواند این اتفاق را برای آنها در نظر بگیرد.

 
واكنش كودكان نسبت به مـــرگ
اصلاً تعجب نكنید اگر كودك در آموزش مهارت توالت رفتن پسرفت كند یا نخواهد به مهد كودك همیشگی اش برود، چرا كه كودك در جست وجوی علت پریشانی و غمگینی بزرگترها است و می خواهد بداند چرا برنامه روزمره اش تغییر كرده است. او با خودش فكر می كند چرا به ناگهان جهان اطرافش این همه نگران كننده شده است. از سوی دیگر، ممكن است كودكی هم باشد كه اصلاً واكنشی به مرگ نشان ندهد یا گاه گاهی در بین شادی و خوشحالی های كودكانه اش به یاد آن بیفتد كه این هم كاملاً طبیعی است و دلیل سنگدلی كودك نیست. اصولاً كودكان این مفهوم را كم كم و به آهستگی درك می كنند و نباید انتظار داشت كه همه موضوع را در یك لحظه یا یك روز بفهمند و حتی بسیاری از آنها تا وقتی كه كاملاً احساس امنیت نكنند، به احساس غم خود اجازه ظهور نمی دهند، یعنی فرایندی كه ممكن است ماهها تا سالها به طول بینجامد، بخصوص اگر مرگ عزیزی را شاهد بوده باشند. بعضی از كودكان رفتارهایی انجام می دهند كه به نظر عجیب می رسد؛ مثل بازیهای تشییع جنازه یا ادای مردن كسی را درآوردن. این هم امری طبیعی است، حتی اگر به نظر بزرگترها غیر معقول باشد. بنابراین این روش ابراز احساسات در مورد مرگ را نباید از كودك گرفت.

احساسات خود را در مورد مــــرگ توضیح بدهید
سوگواری یك واكنش بسیار مهم برای التیام غم مرگ عزیزان است و این هم در مورد بزرگسالان و هم در مورد خردسالان صادق است كودك را نباید با سوگواری شدید، وحشت زده كرد ولی از طرفی هم نباید مسأله را بی اهمیت جلوه داد. به كودك باید توضیح داد كه بزرگترها هم نیاز به گریه كردن دارند و اینكه ما به خاطر از دست دادن كسی ناراحت هستیم. در غیر این صورت كودك كنجكاوانه تغییرات خلقی شما را درك می كند و بخصوص وقتی حس كند مسأله ای وجود دارد ولی شما سعی در مخفی كردن آن دارید، نگران تر می شود.

به سؤالات كـــودك پاسخ دهید
كنجكاوی كودكان درباره مرگ یك امر عادی است و نباید از سؤالات آنها فرار كرد بلكه بهتر است از فرصت پیش آمده استفاده كرد و به كودك كمك كنیم تا بتواند با مسأله از دست دادن دیگران روبرو بشود.

جوابهای آسان و كوتاه بدهید. كودكان قدرت درك اطلاعات پیچیده و سنگین را ندارند.
بنابراین سعی كنید برای توضیح مرگ وارد جزئیات و بحثهای پیچیده آن نشوید. آنچه برای كودكان درك بهتری دارد، توضیح مرگ به عنوان توقف تمام كارهای جسمانی است. مثلاً به او گفته شود مردن این گربه یعنی اینكه او دیگر راه نمی رود یا غذا نمی خورد و چیزی را نمی بیند و هیچ دردی را احساس نمی كند و جسم آن دیگر كار نمی كند. كودكان نیاز دارند در مورد خودشان اطلاعاتی داشته باشند. ممكن است بپرسند كه من كی می میرم؟ كه در جواب بهتر است گفته شود هیچ كس نمی داند كه چه وقت می میرد، ولی بیشتر ما زمان خیلی خیلی زیادی زندگی می كنیم. من مطمئنم كه تو تا وقتی كه خیلی پیر بشوی، زندگی می كنی. یا ممكن است كودك بپرسد: مامان، تو كی می میری؟ این سؤال معمولاً برای اولیا خیلی تكان دهنده است. عملاً منظور كودك از این نوع سؤال این است كه آیا تو از من مراقبت می كنی و یا چه كسی بعد از این از من مراقبت می كند، بنابراین بهتر است به كودك گفته شود مامان قوی و سالم است و وقت زیادی پیش تو خواهد ماند. حتی به كودكان زیر 10 سال توصیه می شود اولیا بگویند: مامان نمی میرد، بابا نمی میرد . بنابراین اگر اینگونه جواب بدهیم كه فرزند عزیزم همه ما یك روزی می میریم، برای كودك مانند این است كه بگوییم ما همین امروز می میریم.

واژه های مسأله ساز
در بخش نخست، به چگونگی نگاه كودكان به مقوله مرگ و اینكه آنها نمی توانند مفهوم همیشگی بودن مرگ را درك كنند و در عوض آن را به عنوان یك اتفاق موقت و قابل برگشت در نظر می گیرند، اشاره شد و همچنین نكته هایی برای ایجاد ارتباط مناسب با كودكان مطرح شد. در بخش پایانی، سایر نكات مهم در این زمینه مورد بررسی قرار می گیرد. از عبارت هایی كه به یك امر خوب اشاره می كند، پرهیز كنید. عبارت های معمول بزرگترها در مورد مرگ مثل: در آرامش استراحت كردن یا خواب ابدی یا رفتن به یك جای دور برای خردسالان بسیار گیج كننده است. پس نگویید كه پدر بزرگ خوابیده است یا به یك جای دور رفته است . كودك ممكن است با این توضیحات از رفتن به تختخواب نگران شود و فكر كند كه او هم ممكن است بخوابد و دیگر برنگردد یا اگر شما به خرید و كار بروید، فكر كند كه شما هم برنمی گردید. مرگ را هر چه قابل لمس تر برای او توضیح بدهید. مثلاً بگویید: پدر بزرگ خیلی خیلی پیر شده بود و بدنش قادر به كار كردن نبود. اگر پدر بزرگ قبل از مرگ مریض بوده است اطمینان حاصل كنید كه كودك بفهمد مریض شدن مثل سرما خوردن معنی مردن نمی دهد. به او توضیح بدهید كه این مریضی ها نمی تواند كسی را بكشد. در مورد كاربرد واژه های خداوند و بهشت با احتیاط كامل رفتار كنید. زیرا این مفاهیم را برای یك كودك 10 ساله یا حتی كوچكتر به كار می برید و هدف شما این است كه او را آرام كنید پس مراقب باشید او را بیشتر، گیج و مضطرب نكنید.

برای مثال اگر بگویید: مادر بزرگ الان خیلی خوشحال است چون توی بهشت است كودك فكر می كند چطور وقتی مادر بزرگ واقعاً خوشحال است، همه كسانی كه دور و بر من هستند، این قدر ناراحتند؟ یا مثلاً اگر بگویید كه عمو آنقدر خوب بود كه خداوند او را پیش خودش برد. كودك فكر می كند اگر خدا عمو را پیش خودش برده چون خوب بوده، پس ممكن است مامان، من یا هر كس خوب دیگری را نیز پیش خودش ببرد!! یا اگر من هم خیلی خوب باشم می توانم بروم پیش خداوند و بابا بزرگ را ببینم یا اینكه سعی كنم بچه بدی باشم تا بتوانم بیشتر پیش بابا و مامان بمانم! بنابراین عبارتی به كار ببرید كه او را نگران تر نكند. مثلاً بگویید: ما خیلی ناراحتیم كه بابا بزرگ دیگر پیش ما نیست و ما خیلی دلتنگ او می شویم ولی خوب است كه بدانی او الان پیش خداوند است.

منتظر واكنش های مختلفی از سوی كودك باشید.

كودكان علاوه براحساس غم درباره مرگ، احساس گناه یا خشم نیز پیدا می كنند. بخصوص اگر متوفی یك فرد نزدیك خانواده باشد. مثلاً كودك ممكن است فكر كند خواهرش به خاطر حسادت های او مرده است یا چون او خواهرش را كتك می زده و اذیت می كرده، مرده است و از این احساس به احساس گناه برسد. گاهی ممكن است كودك نسبت به متوفی خشمگین بشود كه چرا او را ترك كرده و رفته، یا حتی نسبت به شما، پزشكان و پرستاران احساس خشم كند.

از سوی دیگر كودك ممكن است با بروز رفتاری كاملاً بی تفاوت شما را متعجب كند. مثلاً بگوید حالا كه بابا پیش ما نیست، من راحت تر می توانم بازی كنم! از اینگونه عبارات تعجب نكنید و آنها را به حساب ناتوانی كودك از درك مفهوم پیچیده مرگ بگذارید. كودكان نمی توانند آنطور كه بزرگترها معنی و اثر مرگ را درك می كنند، این موضوع را درك كنند، بنابراین چنین كودكانی سنگدل و بی احساس نیستند. انتظار تكرار سؤالات كودك را داشته باشید، سؤالات تكراری در مورد مرگ و توضیح علائم غم و ناراحتی برای كودك، ممكن است مدت ها به طول بینجامد. حتی با بزرگتر شدن وی و رشد مهارت های شناختی او، سؤالات تازه تری مطرح می شود. نگران نباشید كه توضیحات شما ناقص بوده، چرا كه سؤالات تكراری كودكان یك امر طبیعی است. تنها كاری كه باید بكنید این است كه با صبر هر چه تمامتر به آنها پاسخ دهید.

به كودك كمك كنید خاطرات خوب فرد فوت شده را به یاد بیاورد. صحبت از شیرینی با او بودن و اجازه تعریف از گذشته دادن به كودك خیلی آرامش می دهد. كودكان به روش های قابل لمس برای سوگواری نیازمند هستند، بنابراین به جای شركت در مراسم تدفین، كودك زیر 10 سال می تواند در خانه شمع روشن كند یا یك آواز برای فرد در گذشته بخواند، تصویر او را بكشد یا در مراسم دیگر سوگواری شركت داده شود. دادن یك وسیله از فرد فوت شده به كودك، برای ایجاد احساس آرامش در او بسیار مؤثر است؛ مثلاً می توان یك گردنبند از مادر بزرگ را در اتاقش گذاشت.

گاهی اوقات مادر به علت سقط جنین دچار سوگ می شود. در این موارد كودك نیز نگران مادر می شود حتی بدون اینكه بداند حاملگی و تولد چه معنی می دهد. او ممكن است احساس گناه كند و یا به سوگ از دست رفتن نقش خواهر یا برادر خودش بنشیند كه شما از قبل به او وعده داده بودید. در این مواقع كودك احتیاج دارد مطمئن شود اینگونه مرگ و میر خیلی نادر است، بخصوص اگر شما قصد بارداری دیگری دارید. به كودك باید توضیح داد: بچه فوت شده به اندازه كافی بزرگ نشده بود كه بتواند به دنیا بیاید و بیرون از شكم مامان زندگی كند . به كودك خود اجازه بدهید با كشیدن یك نقاشی یا درست كردن یك كاردستی در این باره سوگواری خود را نشان بدهد.

در مواقعی كه از تلویزیون یك حادثه را مشاهده می كنید، كودك شما اضطراب و نگرانی شما را درك می كند. بنابراین به او بگویید: از اینكه مردم ناراحت شده اند و با سختی روبه رو هستند من هم ناراحت هستم. ولی در كنار تو خواهم بود و از تو مراقبت خواهم كرد. سعی كنید كه كودك هر چه زودتر به زندگی همیشگی و روزمره اش برگردد، فعالیت ها و برنامه های همیشگی به كودك كمك می كند كه زودتر احساس امنیت و آرامش كند. در شرایط دشواری كه خود شما از یك غم بزرگ در رنج هستید، انتظار رفتار كامل و بدون اشكال از خود نداشته باشید. در این مواقع ممكن است شما جلوی كودك گریه كنید یا جواب سؤالات او را در وهله اول نداشته باشید كه اینها همه طبیعی است، بنابراین از دوستان و اقوام كمك بخواهید و به یاد داشته باشید هرچه شما به خودتان بیشتر كمك كنید تا با مسأله سوگ كنار بیایید، به كودكتان نیز بیشتر می توانید یاری برسانیـد.

 کــــودکــــان

تعریف افسردگی کودکان

افسردگی در كودك و بزرگسال معنای مشابهی ندارد و نشانه های هر كدام متفاوت است. به طور كلی، افسردگی عبارت است از احساس درماندگی و به بن بست رسیدن؛ گاهی این اختلال علائم جسمانی دارد و گاهی علائم روانی؛ در بسیاری از موارد نیز علائم جسمانی و روانی همزمان دیده می شود. پژوهش ها نشان داده است كه افسردگی می تواند از آغاز زندگی یعنی دوران نوزادی هم پدید آید. برای مثال ، زمانی كه نوزاد به مرحله ای از رشد می رسد كه مادر خود را می شناسد ( شش تا هشت ماهگی ) جدا شدن از مادر موجب بروز حالات افسردگی در طفل می شود.

 نشـــانه هـــا
كودك افسرده فاقد انرژی لازم است و احساس خستگی می كند . از لحاظ ظاهر نیز رنگی پریده دارد. تمركز حواس او پایین می آید؛ چنانچه قادر به توجه كردن و تمركز داشتن نیست و خود را فردی بی ارزش و بی كفایت احساس می كند. افكار مربوط به مرگ هم در او بروز می كند. فكر خودكشی ( البته بدون طرح و نقشه معین ) نیز در بعضی كودكان افسرده دیده می شود. كودكان افسرده به لحاظ پایین بودن سطح توجه تمركز، اغلب قادر به درس خواندن نیستند. یادگیری آنها كُند می شود و علاقه ای به درس و مدرسه نشان نمی دهند. افت تحصیلی برای آنها پیش می آید و حتی برخی از آنان ، پس از چند روز تعطیلی و به مدرسه رفتن ، ابراز بی علاقگی می كنند. به تدریج این فقدان تمایل ، به ترس از مدرسه تبدیل می شود. در این شرایط والدین معمولاً علت را در مدرسه جست و جو می كنند؛ در حالی كه اغلب ، علت این نوع ترس افسردگی كودك است و از آن جا كه كودكان افسرده بسیار به مادر وابسته می شوند نگران از دست دادن مادر یا بیمار شدن او هستند و به این ترتیب از مدرسه دوری می كنند. سردرد، دل درد ، سرگیجه و حالت تهوع از دیگر نشانه های جسمانی افسردگی است. از علائم رفتاری نیز می توان به این موارد اشاره كرد: كودكان افسرده معمولاً دروغ می گویند ، گاهی دزدی می كنند و بعضاً تمایل به كار خلاف دارند.

علتـــــــها

افسردگی یك بیماری است كه علت های آن می تواند ژنتیكی ، روانشناختی ، زیستی یا محیطی باشد ؛ هر یك از عوامل ذكر شده می تواند ، هم برای كودكان و هم برای بزرگسالان به بروز افسردگی بینجامد. در صورتی كه علت ، ژنتیكی باشد بایستی به اختلاف سطح هورمون ها و مواد بیوشیمیایی بدن توجه كرد و در عوامل روانشناختی به رابطه ی والدین و كودك و همین طور به حالات روحی و روانی پدر و مادر. افسردگی به معنای فقدان یا از دست دادن است. كودكان افسرده فرد ، محیط یا چیزی دوست داشتنی را از دست داده اند و یا آن را هرگز به دست نیاورده اند. حتی بعضی از روانكاوان افسردگی را معادل عزاداری دانسته اند و عنوان كرده اند كه كودك افسرده برای از دست دادن شخص یا چیزی عزیز و دوست داشتنی ، گویی عزاداری می كند. شاید در پاره ای موارد به نظر برسد كه كودك چیزی را از دست نداده ، اما مسلماً در بین چیزهایی كه دارد. فقدان چیزی را احساس می كند؛ برای مثال ، كودك مادر دارد ولی مادر دلخواهش نیست ؛ یا پدر دارد ، اما پدر دلخواه را ندارد. این گونه مضامین هم به عنوان فقدان سمبلیك مطرح هستند و موجب افسردگی می شوند . گاهی رفتار والدین از نوع آزاردهنده ، تحقیر كننده و مقایسه كننده است كه حالات افسردگی را در كودك به وجود می آورد. در پاره ای از موارد هم ، مادر خود افسرده است و كودك در اثر مجاورت با او ناخواسته تمامی حالات وی را دریافت می كند. به طور كلی چنانچه محیط زندگی كودك ، مطلوب نباشد ( از نظر محبت ، توجه و .... ) و نیازهایش ارضا نشود؛ خطر افسردگی برای او وجود دارد.

پیشگیـــــــری و درمــــــان

خانواده و فضای روانی آن در پیشگیری از افسردگی و درمان این اختلال تأثیر بسیار دارد. البته در صورتی كه افسردگی ، حاصل عوامل درونی باشد ، درمان آن قدری متفاوت است و بایستی كودك نزد روانپزشك متخصص برده شود و سپس روان درمانی صورت گیرد. اما برای درمان افسردگی های محیطی ( كه بیشترین نوع افسردگی كودكان را شامل می شود ) ساختن فضایی دوستانه و صمیمانه ، فضایی كه كودك در آن احساس كند همه دوستش دارند و نیازهایش را به موقع و به جا برآورده می كنند ، از مهمترین عوامل است.
پدر و مادر افرادی هستند كه كودك به آنها علاقه بسیار دارد و وجودشان به ویژه در دوران كودكی لازم است. به علاوه ، ارتباطات منفی و عاری از عشق و پذیرش ، می توانند افسرده ساز باشند ؛ بنابراین وجود محیطی سرشار از عشق و محبت و روابطی سالم و صمیمی برای كودكان ضروری است و نبایستی آنان را از این نعمت محروم كنیم. همچنین باید بكوشیم روابط بچه ها با دوستان و بستگان به طریقی مثبت و مؤثر پیوسته برقرار باشد. آرزوها ، خواسته ها و تمایلات منطقی و طبیعی پاسخ داده شوند و سعی كنیم جلوی فقدان آنچه را كه ضروری و لازم است بگیریم.

از دیگر عواملی كه به بروز افسردگی كمك می كنند و برای پیشگیری ، باید به آنها توجه كرد. عبارت اند از:

- جدا شدن از خانواده و منابع حمایت كننده عاطفــی

- تعویض مدرسه و از دست دادن دوستــان

 - مهاجـــــرت

 - عوض كــــــردن منــــزل

- تبعیض بین فرزندان و مقایسه كردن آنها با یكدیگر

- به رخ كشیدن نكات منفی كودك و ابراز نكردن صفات مثبت او

- از دست دادن عزیزان ، ( از آن جا كه مرگ در اختیار بشر نیست. منظور از توجه در این زمینه آن است كه خود و فرزندانمان در این شرایط برخورد مناسبی داشته باشیم)

- شكایت والدین از ناراحتیهای جسمانی كه كودكان را نگران از دست دادن آنها می كند

- مطرح كردن مسائل و مشكلات اقتصادی در حضور فرزندان

- عنوان كردن حوادث و اتفاقات ناگوار اجتماعی

در درمان كودكان افسرده توجه به علت افسردگی اهمیت فراوان دارد؛ برای مثال چنانچه منبع حمایتی ای را كه كودك از دست داده بشناسیم، می توانیم جایگزین خوبی برای او در نظر بگیریم. همان طور كه قبلاً گفته شد. افسردگی در اثر فقدان به وجود می آید؛ بنابراین در درمان باید به فكر به دست آوردن چیزهای مطلوب و دوست داشتنی برای كودك باشیم. اجازه دهیم كودك افسرده صحبت كند و احساس خود را بیان نماید. به احساس او احترام بگذاریم و سعی كنیم با تغییر رفتار خودمان تفسیر كودك از وقایع پیرامونش را عوض كنیم. گاهی نیز لازم است محیط كودك را قدری تغییر دهیم. كودكان، خود بهترین منابع اطلاع رسانی به بزرگسالان هستند. یعنی از خود كودك می توانیم اطلاعاتی در مورد این كه چرا غمگین است به دست آوریم. در بسیاری موارد، افسردگی كودك به نوع رابطه او با عزیزانش به خصوص مادر مربوط می شود. گاهی نیز رفتار خشونت بار پدر و عدم ابراز عشق و محبت توسط او ، به بروز حالات غمزدگی و افسردگی در كودك می انجامد. در این صورت، آموزش والدین برای این كه چگونه با فرزندشان رفتار كنند می تواند بسیار كمك كننده باشد. سختگیری های افراطی پدر و مادر هم می تواند تولید افسردگی و بی پناهی كند. بنابراین روان درمانی حمایتی، آموزش والدین، تغییر محیط و به دست آوردن چیزهای مطلوب، از نكات مهمی است كه در درمان افسردگی كودك بایستی به آنها توجه كرد.

samiraeslamieh.blogfa