تبیان، دستیار زندگی

برای ستاره ای که تمام هیدروژن موجود در هسته اش را مصرف کرده است چه اتفاقی می افتد؟ پاسخ این پرسش به جرم آن ستاره بستگی دارد. چیزی که باقی مانده است، یک هسته ی پر از اتمهای هلیوم است که دیگر انرژی تولید نمی کند تا بتواند جلوی فشار لایه های بالایی ستاره را بگیرد. آن تعادلی که بین انرژی هسته ای و نیروی گرانش وجود داشت دیگر به هم خورده است. در برابر نیروی خستگی ناپذیر گرانش، ستاره شروع به منقبض شدن می کند تا جایی که دمای مرکزی آن بالا و بالاتر می رود تا اینکه دما برای همجوشی هلیوم آماده می شود. همجوشی هلیوم می تواند در طی ساختن عناصر سنگین تر، دوباره انرژی تولید کند. این دما که برابر 100 میلیون درجه سانتی گراد است، می تواند بر نیروی دافعه ی بین هسته های هلیوم غلبه کند. چرا که هسته ی هلیوم 2 بار مثبت دارد پس نیروی بین دو هسته هلیوم 4 برابر نیروی دافعه ی بین پروتونها است. بر اثر این واکنشها، درون پوسته ای بدور هسته، دوباره واکنشهای هسته ای هیدروژنی آغاز می شود، چرا که دما در آنجا برای همجوشی هیدروژنی مناسب شده است. افزایش تولید انرژی خروجی از ستاره باعث می شود که لایه های خارجی ستاره به سمت بیرون منبسط شوند. این انبساط باعث افزایش حجم ستاره می شود. ستاره در چنین حالتی غول سرخ خوانده می شود. لایه های خارجی ستاره سردتر و در نتیجه قرمزتر شده اند، به همین دلیل رنگ خروجی ستاره قرمز خواهد بود.

سه اتم هلیوم می توانند همجوشی کرده و کربن تولید کنند، و باز می توانند با اتمهای هلیوم همجوشی کرده و اکسیژن، نئون و منیزیم بسازند. اگر ستاره به اندازه ی کافی پرجرم باشد، ممکن است هسته اش به دماهای بالاتری نیز برسد و این همجوشی را تا عناصر سنگین تر نیز ادامه دهد و همجوشی کربن و اکسیژن، به تولید سیلیکون، نیکل و آهن منجر شود. تمام این واکنشهای همجوشی باعث طولانی تر شدن عمر ستاره نمی شود، چرا که بسیار سریع اتفاق می افتند، برعکسِ واکنش همجوشی هیدروژن که بسیار آرام بود.
در این دماهای بسیار بسیار بالا، واکنشهای بسیار متفاوتی به طور همزمان در حال انجام هستند، هسته های مختلف با پروتونها و نوترونهای پرسرعت برخورد می کنند و می شکنند یا همجوشی انجام می دهند:
یک ستاره، یک دیگ غول پیکر است که عناصر جدول تناوبی در آن
«پخته می شوند»!


در بعضی موارد، یک ستاره ی پرجرم ممکن است دارای چندین پوسته ی هم مرکز، بدور هسته اش باشد، که در هر کدام واکنشهای همجوشی خاصی در جریان است. داغ ترین پوسته در مرکز ستاره، شامل آهن است. ستاره اندازه اش دائما در حال افزایش است، مقادیر خروج انرژی بسیار بالا است، ولی دمای سطحی ستاره کاهش می یابد و به همین دلیل قرمز به نظر می رسد.
ستاره ی «ابط الجوزا» دومین ستاره ی پرنور در صورت فلکی جبار، یک ابرغول سرخ می باشد که دمای سطحی اش فقط نصف دمای سطح خورشید است، ولی حدود 50000 برابر خورشید درخشنده تر است.
ابط الجوزا به قدری بزرگ است که اگر بجای خورشید در منظومه ی شمسی قرار بگیرد، سطح این ستاره به مدار سیاره ی مشتری خواهد رسید!!
اگر با چشم غیرمسلح هم به این ستاره نگاه بیاندازید، رنگ قرمز آن را تشخیص خواهید داد. صورت فلکی جبار و ستاره ی ابط الجوزا در فصل زمستان بعد از غروب خورشید در افق شرقی به راحتی قابل دیدن است. سه ستاره ی همخط، مشخصه ی این صورت فلکی است.

شهر سلطانیه یکی از شهرهای استان زنجان است. گنبد سلطانیه، مقبرهٔ اولجایتو، در این شهر قرار دارد.سلطانیه در 43 کیلومتری شهر زنجان واقع است که شروع آن بدستور ارغون خان از ایلخانان مغول بوده ولیکن عمر بانی پیش از انکه بنا انجام یابد به آخر رسید و وقتیکه قازان بن ارغون بر اریکه ایلخانی تکیه زد ابتدا مصمم شد بنای نیمه تمام را باتمام رساند اما به عللی منصرف شد وچون سلطان محمد خدابنده(الجایتو) ایلخان مقتدر مغول به تخت سلطنت نشست و مذهب شیعه اختیار کرد، خواست که به آرزوی پدر خود جامهٔ عمل بپوشاند. دستور داد که شهریکه دور باروی آن ۳۰۰۰ گام باشد بنا کند و در آن میان قلعه‌ای که ۲۰۰۰ گام دورش بوده از سنگ تراشیده بنا نمایند.

دیوار این قلعه طوری بود که بر سر آن چهار سوار پهلوی یکدیگر می‌توانستند راه بروند، اصل قلعه بشکل مربع بوده‌است و طول هر ضلع آن ۵۰۰ گز بود و یک دروازه با شانزده برج داشت.

ناگفته نماند سلطان مدت ۱۰ سال یعنی از سال ۷۰۳ تا ۷۱۳ به ایجاد این شهر تاریخی پرداخت و سلطانیه نامید و پایتخت ایلخانان بعدی ساخت.این بنا در هجوم تیمور لنگ خسارات فراوان خورد و از باقی مانده آن فقط گنبد سلطانیه باقی ماند.

از دیگر آثار تاریخی این شهر می‌توان به مقبره ملا حسن کاشی و خانقاه حسام‌الدین حسن چلبی (معروف به چلبی اوغلی) اشاره کرد.

از روستاهای بخش سلطانیه استان زنجان می‌توان به قره بلاغ، کاکااباد و قشلاق و وناون و چمه و چم رود اشاره کرد.

سُجاس شهری است در استان زنجان ایران. شهر سجاس در بخش سجاس‌رود شهرستان خدابنده واقع شده و ۵۶۸۲ نفر جمعیت دارد.

از دیدنی‌های این شهر مسجد سجاس است که متعلق به دوره سلجوقیان و اواخر قرن پنجم هجری است. این مسجد کتیبه‌هایی به خط کوفی، نسخ و ثلث و آیاتی از سوره ملک و گچبری‌های و طرح‌های اسلیمی دوره‌های سلجوقی و ایلخانی دارد.

گورستان تاریخی سجاس که به قبرستان شهدا معروف گردیده در منتهی‌الیه شهرک سجاس قرار گرفته‌است.


تاریخچه

حمدالله مستوفی در نزهت القلوب می‌نویسد: سجاس‌رود و سهرورد در اول دو شهر بوده‌است و در فترت مغول خراب شد. و اکنون (تاریخ تالیف کتاب) از هر یک به قدر دهی باقی مانده و چند دهی دیگر نواحی آن دارد.

در مُعجَم‌البُلدان سجاس بکسر اولش و فتح آخرش آمده‌است: ابوجعفر محمدبن علی پسر عبدالله بن سعید سجاسی ادیب منسوب به آن‌جاست و سروده‌ها و تک بیتی‌های ادبی از او بجا مانده‌است. سجاس شهری است بزرگ با دشتهای خوشبو دارای غلات فراوان و درختان زیاد و همچنین آبی گوارا در جنوب شرقی زنجان و بین این شهر و زنجان فرسنگ‌ها فاصله‌است و معروف است بر سر زبان‌ها و سال‌هاست که باقیست.

فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۲ در مورد سجاس نوشته‌است: قصبه‌ای است جزء دهستان سجاس‌رود بخش قیدار شهرستان زنجان واقع در ۱۲ هزارگزی شمال باختری قیدار و ۶ هزارگزی راه مالرو عمومی. هوای آنجا سرد و دارای ۱۸۶۷ تن سکنه‌است. آب آنجا از رودخانه سجاس رود تامین می‌شود. محصولات آن غلات، میوه، سیب زمینی و شغل اهالی زراعت و مکاری، قالیچه، گلیم و جاجیم‌بافی. راه آن مالرو است و از طریق مجیدآباد و مزیدآباد اتومبیل می‌توان برد. ۲ باب دکان دارد.

شیوه‌های مواظبت ازجارو برقی

روزهایی نه‌چندان دور، مادربزرگ برای رفت و روب خانه، به مزرعه می‌رفت و گیاهی با ساقه‌های خشن و برگ‌های ظریف می‌چید، آنها را دسته می‌كرد و با پارچه‌ای محكم می‌بست. بعد انتهای آن را قیچی می‌كرد و از آن برای نظافت خانه‌اش استفاده می‌كرد. حالا دیگر از آن جاروهای محلی در خانه‌ها خبری نیست و حتی جارودستی‌ها هم پلاستیكی شده‌اند، اما نكته مهم این‌كه دیگر هیچ خانه‌ای را نمی‌توان یافت كه در آن وسیله‌ای به نام جاروبرقی وجود نداشته باشد.


حالا وقتی خانه كثیف می‌شود، خانم یا آقای خانه بسرعت آن را جارو می‌كشد و از كمردردهای ناشی از جاروكردن با جارودستی هم خبری نیست.

جاروبرقی هم مثل هر وسیله دیگر خانه كثیف می‌شود و اتفاقا بیشتر گرد و غبار می‌گیرد. بنابراین لازم است هر چند وقت یك بار گرد و خاك موتور جاروبرقی‌تان را بگیرید و لوله‌های آن را تمیز كنید. در غیر این صورت، فشار زیادی به موتور وارد می‌شود و ممكن است بسوزد.

جاروبرقی‌های مختلف كیسه‌های متفاوتی دارند. اگر كیسه جاروبرقی‌تان ثابت و غیرقابل تعویض است، هرچند وقت یك بار آن را جدا كنید و بشویید. اگر كیسه جاروبرقی‌ شما مقوایی و قابل تعویض است، قبل از پر شدن آن را عوض كنید.

مهم‌ترین بخش جاروبرقی برای نظافت، فیلتر آن است. اگر فیلتر جاروبرقی شما گرد و خاك گرفته باشد، قدرت مكندگی زباله‌ها را از دست می‌دهد.

میانگین استفاده از جاروبرقی نیم‌ساعت است. اگر خانه بزرگی دارید كه برای جارو كردن به دقت بیشتری نیاز دارد، حتما چند بار جارو را خاموش كنید، چون كار مداوم با جاروبرقی به موتور آن آسیب می‌رساند.

آشغال‌های بزرگ را با جاروبرقی جمع نكنید. این كار موجب گیر كردن زباله‌ها در داخل لوله جاروبرقی می‌شود.

جاروبرقی را یكدفعه به این طرف و آن طرف نكشید. بگذارید حركت آن روی فرش، موكت و سنگفرش آرام و كند باشد.

همیشه مراقب صدای جاروبرقی خود باشید. به محض تغییر صدای موتور، آن را خاموش و علت را بررسی كنید. البته از دستكاری و تعمیر جاروبرقی بپرهیزید و در صورت بروز اشكال آن را به تعمیركار متخصص بسپارید.

منبع:jamejamonline.ir

آشپزخانه به مثابه قلب خانه است و خانم های خانه دار اکثر اوقات روزشان را در این مکان سپری می کنند. پس علاوه بر این که آشپزخانه باید جای کافی برای قرار دادن وسایل مختلف داشته باشد و از حداکثر فضای آن برای چینش وسایل استفاده شود، باید مکانی امن برای آشپزی و حتی برای بچه ها باشد.

نزدیک به ۵۰ سال پیش و دقیقا در سال ۱۹۵۹، پیتر کارلسون، بیوشیمیست آلمانی به همراه مارتین لوتچر، حشره‌شناس سوئیسی پایه‌گذار کلمه‌ای به نام «فرمون» شدند که به معنی هورمون‌های جابه‌جا شونده است. آنها این کلمه را چنین معرفی کردند: «فرمون ترکیبی شامل مولکول‌های پیچیده است که از برخی موجودات زنده ترشح می‌شود و دیگر موجودات همان‌گونه قادر به دریافت آن هستند. این مولکول‌ها سبب بروز عکس‌العمل‌های خاص، تغییرات رفتاری یا اصلاحات بیولوژیکی در خود موجود یا اطرافیان آن می‌شود.» ...
در همان سال آدلف بوتو ناندت، بیوشیمیست آلمانی و برنده جایزه نوبل شیمی در سال ۱۹۳۹ به دلیل فعالیت روی هورمون‌های جنسی، برای اولین بار موفق به نگهداری و تحلیل و تجزیه شیمیایی فرمون حیوانی شد. این فرمون که بومبیکول نام داشت، توسط کرم ابریشم ماده برای جذب جنس نر به خود ترشح می‌شد. محقق نامبرده از ۵۰۰ هزار کرم ابریشم ماده استفاده کرد تا نهایتا توانست ۱۲ میلی‌گرم فرمون تهیه و روی آن تحقیق کند.

گرچه فتوگرافی شیمیایی فرمون به ۵۰ سال پیش بازمی‌گردد اما ایده زبان ترشحی که شامل ترکیبات شیمیایی نامریی است که برای رد و بدل کردن اطلاعات و ارتباط با هم در یک گونه حیوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، سابقه‌ای طولانی‌تر دارد.
ژان هنری فابر، حشره‌شناس فرانسوی در سال ۱۸۷۰ پس از مطالعه روی پروانه‌ها اعلام کرد پروانه‌ها بیش از آنکه ببینند، بو می‌کنند. او این موضوع را زمانی دریافت که بسیاری از پروانه‌های نر پروانه‌های ماده قابل مشاهده را نادیده می‌گرفتند و به سوی پروانه‌های پنهان شده در گل‌ها می‌رفتند.
داروین نیز در کتاب «روابط فرزندی انسان و انتخاب از روی جنس» به این موضوع اشاره می‌کند که ورای نشانه‌های دیدنی و شنیدنی، علایم شیمیایی بویایی می‌تواند به نرها و ماده‌ها این امکان را بدهد که به هم نزدیک یا از هم دور شوند.
امروز محققان موفق به شناسایی فرمون‌های بسیاری شده‌اند. باکتری‌ها، حیوانات، ماهی‌ها، پستانداران و حشرات همگی از خود فرمون‌هایی ترشح می‌کنند که این فرمون‌ها در برخی جانوران یکسان است. مثلا فرمون جنسی فیل آسیایی که مولکولی کوچک است، توسط ۱۴۰ گونه از پروانه‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی جالب است بدانید برخی از درختان که از سوی حیوانات مورد هجوم قرار می‌گیرند با ارسال سیگنال‌های شیمیایی به درختان اطراف از آنان می‌خواهند با ترشح مولکول‌های ناخوشایند حیوانات را دور کنند. همان‌طور که می‌بینید فرمون‌ها تنها آوازهای عاشقانه نیستند. آنها می‌توانند هشداری برای فرار (در بین بیشه‌ها)، بی‌تحرک شدن (در خوک‌های ماده)، مکیدن شیر (در بچه خرگوش‌ها)، ساختن خانه (موریانه‌ها) و علایم راهنما گذاشتن (در مورچه‌ها) باشند.
فرمون‌ها می‌توانند از سوی موجودات هم‌گون از طریق پوست یا بینی حس شوند اما اکثرا فرارند. حشرات با شاخک‌هایشان و پستانداران با بینی و به وسیله ارگانی خاص موسوم به «ومرونزل» حس می‌شوند. محققان گمان می‌کنند این ارگان‌ در بدن انسان غیرفعال است و پیامی به مغز ارسال نمی‌کند.
نکته مهم آن است که نباید فرمون‌ها را با بوی بدن اشتباه گرفت. بوی بدن در هر فردی متفاوت بوده و از ترکیبات گوناگونی ساخته شده است، در حالی که فرمون‌ها در گونه‌های یکسان مشابه است. محققان هم اکنون در حال پژوهش روی فرمون‌های انسانی‌اند. تاکنون هیچ نوع فرمونی در انسان شناسایی نشده است، گرچه برخی نشانه‌ها حاکی از وجود آنها هستند.
منبع :
فیگارو

بر گرفته شده از وب سایت دانش ما

انضباط یعنی حذف رفتار غلط از طریق آموزش. به این ترتیب انضباط صرفا تنبیه نیست و هدف غائی آن آموزش خویشتنداری به كودك است. تنبیه طاقت فرسای كودك به منظور كنترل رفتار او فرایند یادگیری را مختل كرده و در قبال تكیه بركنترل خارجی بهای گزافی رامی پردازد كه همانا تكوین نیافتن خویشتنداری است. روشهای شایع و موثر در كنترل رفتار نامطلوب كودكان عبارتند ازسرزنش؛ تنبیه بدنی وتهدید كردن ؛كه آثار جانبی زیانبار بالقوه ای براحساس امنیت و اعتمادبه نفس كودكان دارند. هر چه از سرزنش بیشتر استفاده شود اثربخشی آن بیشتر تقلیل می یابد. نبایداجازه داد كه دامنه سرزنش از ابراز ناخشنودی درباره یك میل خاص كودك تجاوز كرده وبه عبارات تحقیرآمیزی برسد كه كودك ممكنست آنرابه منزله فقدان علاقه به خودتلقی كند. سرزنش ممكنست تا سطح بدرفتاری روانی افزایش یابد.



تاثیر تنبیه بدنی خفیف وت كراری نیزبتدریج كم شده و والدین را وسوسه می كند تا تنبیه جسمی را شدیدتر كنند و به این ترتیب خطربدرفتاری باكودك را افزایش می دهد. شاید قویترین و از نظر روانشناسی ؛زیانبارترین راه كنترل كودك آن است كه والدین تهدید كنندكه كودك را رها یا از او صرف نظر می كنند.كودكان در هرسنی ممكنست تا مدتها پس ازتهدید در ترس و اضطراب باشند كه مبادا والدین را ازدست بدهند. یكی از روشهای رایج دیگر عبارتست از تقویت مثبت رفتار پسندیده كه وسیله ای كارآمد برای شكل دادن به رفتاركودك است؛ بویژه اگرتقویت مثبت بلافاصله پس از رفتار پسندیده صورت گیرد. این روش؛ خویشتنداری و اعتماد به نفس را تقویت می كند.


تربیت فرزند شامل برقراری توازنی پویا بین محدود كردن ازیك سو و دادن آزادی ابراز وجود و امكان كاوشگری و تشویق آنها ازسوی دیگراست. كودكانی كه رفتار غیر قابل كنترل دارند هنگامی كه برای رفتارهایشان محدودیتهای روشنی تعیین وبرآنها تاكید می شوداصلاح شوند.به طور كلی با اعمال محدودیتهای روشن ؛كودك احساس راحتی وامنیت بیشتری می كند. به هرحال والدین باید درمورد زمان ومكان اعمال محدودیت با یكدیگر توافق داشته وسپس باتوجه به قدرت شناخت كودك؛محدودیت وپیامد شكستن آن را بوضوح به وی نشان دهند.تاكید بر اجرای محدودیت بایدثابت ومحكم باشد. یادگیری تعداد زیادی ازحدومرزهای رفتاری برای كودك دشواربوده و ممكنست مانع رشد طبیعی خودمختاری دركودك شود لذاحد و مرزهاباید منطقی وباتوجه به سن و مزاج كودك و سطح رشد و نمو تعیین شوند.


خاموش شدن نیزروشی منظم برای حذف یك رفتار آزاردهنده ونسبتا بی ضرر بانادیده گرفتن آن است.برای انجام این شیوه ابتدا باید دفعات عادی بروز رفتارثبت شود تادرك واقع گرایانه ای ازابعاد مشكل وارزیابی میزان پیشرفت درحذف آن بدست آید .بایدبه جای رفتارنادرست ؛رفتارمثبت وپسندیده ای كه والدین بتوانند آنرا تقویت كنند به كودك یاد داد. والدین باید بدانندكه رفتار ناپسند قبلی ؛ پیش ازآنكه كاهش یابد؛ممكنست تاهفته ها دفعات وشدت آن افزایش داشته باشد. روش محروم كردن نیز یكی ازروشهای بسیار مفید دیگر برای تغییر رفتارهای نامناسبی كه نمی توان آنها را نادیده گرفت می باشد. این روش شامل یك دوره كوتاه انزواست كه سبب قطع رفتار می شود. انجام این روش در ابتدا مستلزم تلاش قابل توجهی از سوی والدین است. روشهای ساده انزوا از قبیل ایستانیدن كودك در گوشه اتاق یا فرستادن او به اتاق خودش ممكن است مؤثر باشند.


اگراین روشها مؤثر نباشند؛ روش سیستماتیك تری را باید به كارگرفت .مثلا یكی از برنامه های درمانی بسیارمؤثر در روش محروم كردن آن است كه هنگام وقوع رفتارمورد نظربازی كودك راقطع واوراواداركنیم كه درمحل منزوی ملالت باری برای مدت كوتاهی بنشیند.این پیامد اجتناب ناپذیروناخوشایند رفتار نامطلوب موجب می شود كه كودك یاد بگیرد ازاین رفتار اجتناب كند. اگر شیوه محروم كردن باتوجه به حقیقت امروبدون ابرازخشم توسط والد انجام شود؛ وسیله آموزشی پرقدرتی است كه احتمال آثار جانبی آن كمتر از سایر روشهای انضباطی است.

samiraeslamieh.blogfa.com

تحقیقات نشان می ‌دهد آن هایی که در دوران کودکی‌ شان آسیب‌ های متوسط مغزی داشته ‌اند، در آینده با مشکلاتی روبه ‌رو می‌ شوند. البته با گذشت زمان، میزان این آسیب‌ ها به‌ طور قابل توجهی کاهش یافته است...

محققان در این بررسی‌ ها متوجه شده اند افرادی که در کودکی خود، جراحات متوسطی در سر خود داشته ‌اند، در کوتاه‌ مدت دچار مشکلات اندکی در حافظه، قابلیت‌ های تکلمی و توانایی ‌های تمرکز شده ‌اند. البته شواهدی وجود دارد که نشان می ‌دهد بچه‌ های کوچکی که در هنگام آسیب‌ دیدگی بین 2 تا 7 سال سن داشتند، مشکلات ماندگار‌تری در قدرت تکلمی خود داشته ‌اند.

اما خبر خوب این است که طبق مطالعات انجام‌ شده، بچه‌ هایی که بر اثر این جراحات، قدرت تکلم و هوشیاری ‌شان دچار مشکل شده؛ به مرور زمان مشکلات‌ شان برطرف خواهد شد. در همین رابطه، دکتر سعید قزوینیان، متخصص مغز و اعصاب به سوالات زیر پاسخ می دهند:

آقای دکتر! آیا ضربه به سر همیشه باعث آسیب‌ های مغزی می ‌شود؟

خب، ضربه به سر، درجات مختلفی دارد؛ از یک ضربه خفیف تا متوسط و شدید. بر اساس شدت ضربه‌ ای که به سر وارد می ‌شود، صدمه به مغز، متفاوت است. نکته مهم این است که برخلاف آن چه عامه مردم فکر می ‌کنند، بچه‌ های زیر 5 سال به دلیل باز بودن ملاج ‌شان و این که هنوز جمجمه‌ شان شکل نگرفته، نسبت به بزرگ ‌ترها در برابر ضربه به سر مقاوم ‌تر هستند.

بسته به نوع و شدت ضربه، چه علایمی ممکن است ظاهر شود؟

معمولا آن چه در ضربه‌ به سر می‌ بینم یک اختلال هوشیاری گذرا است. اگر ضربه، خفیف یا متوسط باشد؛ کودک ممکن است یک بی‌ هوشی گذرا پیدا کند و بعدش هم بهبود یابد. گاهی ممکن است این اختلال هوشیاری با تاخیر اتفاق بیفتد که این علامت در بزرگسالان هم وجود دارد. در این حالت، کودک یک اختلال هوشیاری پیدا می‌ کند و بهبود می‌ یابد و بعدش دوباره پس از نیم تا یک ساعت (تا زیر 24 ساعت) مجددا ممکن است دچار اختلال هوشیاری ‌شود. بنابراین اگر فردی به سرش ضربه متوسط تا شدیدی وارد شد باید تا 24 ساعت تحت مراقبت باشد چون ممکن است در اثر ضربه دچار اغما یا اختلال در هوشیاری شود. علامت دیگر در بچه‌ ها فراموشی است. کودک ممکن است پس از ضربه حوادث قبل از ضربه و حین ضربه را به یاد نیاورد که مدت زمان فراموشی پس از ضربه می ‌تواند معیاری برای ارزیابی شدت ضربه باشد. بنابراین والدین باید از کودک خود سوال کنند که آیا به یاد دارد بعد از این که به سرش ضربه خورد چه اتفاقی افتاده است. البته این در صورتی است که کودک قادر به حرف زدن باشد.

علامت دیگر، سردرد است. کودک ممکن است پس از ضربه، سردرد داشته باشد. اگر ضربه متوسط باشد ممکن است یک ورم مغز گذرا همراه با یک خواب‌ آلودگی ایجاد کند. خواب ‌آلودگی علامت مهمی است و حتما باید به آن توجه کرد.
متاسفانه بعضی از والدین پس از این که کودک دچار ضربه سر شد به او آب قند می ‌دهند؛ در حالی که حتما باید به این کودکان سرم نمکی خوراند، زیرا سرم قندی موجب افزایش ورم مغز و افزایش خوا‌ب ‌آلودگی در این کودکان می ‌شود.

علامت دیگر در بچه‌ ها ممکن است تشنج باشد که والدین را بسیار نگران می ‌کند. برخلاف آن چه اغلب فکر می ‌کنند، تشنج‌ های فوری پس از ضربه حتی تا یک هفته پس از ضربه‌ نیز بدخیم نیستند و مشکلی ایجاد نمی ‌کنند اما اگر کودک پس از یک تا سه ماه که از ضربه به سرش گذشت، دچار تشنج ‌شد، ممکن است این تشنج او به صرع تبدیل شود؛ در حالی که تشنج فوری و تشنج یک هفته اول نگرانی ندارد و معمولا تکرار هم نمی‌ شود.
کبودی زیر چشم کودک

دو علامت دیگر در بچه‌ ها اوتوره و رینوره است؛ یعنی مایع آبی زرد رنگ که همان مایع مغزی نخاعی است از گوش یا بینی بچه خارج می ‌شود که نشانه شکستگی قاعده جمجمه و خطرناک است. کودکانی که شکستگی قاعده جمجمه دارند، دو علامت مهم دارند؛ یکی این که دور چشم‌ های‌ شان مثل راکون، کبود می ‌شود. دیگر این که یک خون‌ مردگی در پشت گوش‌ شان ظاهر می ‌شود. این دو علامت، نشان ‌دهنده شکستگی قاعده جمجمه است که بسیار مهم‌ هستند اما جاری شدن خون از بینی که اتفاقا مادرها خیلی از آن می ‌ترسند، علامت بدی نیست. پس از سردرد، تهوع و استفراغ، گاهی اوقات ممکن است چنانچه ضربه به‌ طور خفیف به پشت سر خورده باشد یک کوری گذرا و اگر ضربه به جلوی سر خورده باشد چهار اندام به‌ طور گذرا دچار فلج شود.

علامت مهم دیگر فرورفتگی جمجمه است که مادر می‌ تواند آن را با دست لمس کند. این فرورفتگی می ‌تواند نشانه شکستگی جمجمه و فشار روی قشر مغز باشد که خود می ‌تواند مشکلاتی را برای کودک ایجاد کند.
بعضی‌ وقت‌ ها کودکان بلافاصله پس از ضربه بلند می ‌شوند و به بازی ادامه می‌ دهند. در این‌ صورت والدین چه کار باید بکنند؟

اگر هیچ یک از علایم فوق را نداشته باشند، نیاز به پیگیری ندارند؛ اما گاهی ممکن است به علل نامشخص، کودکان پس از ضربه دچار سیاهی رفتن چشم‌ ها شده و بیفتند. برای همین، بهتر است پس از ضربه، کودکان کمی استراحت کنند تا این حالت پیش نیاید؛ زیرا همین افتادن ناگهانی ممکن است به سر آسیب زده و به ضربه شدید مغزی منجر شود. توصیه می ‌کنم کودکی که به سرش ضربه خورده تا 24 ساعت ورزش سنگینی انجام ندهد و استراحت داشته باشد.
در خبرها آمده بود که تحقیقات نشان داده است ضربه به سر می‌ تواند عملکرد ذهنی کودکان را تا چند سال پس از ضربه کاهش دهد. آیا این خبر، صحت دارد؟

ببینید؛ گاهی اوقات، ضربات مغزی می ‌تواند فیزیولوژی مغز را دچار اختلال کند. چیزی که ما در عکس رادیوگرافی، ام ‌آر‌آی و سی ‌تی ‌اسکن از جمجمه نمی ‌بینیم. گاهی اوقات یک تکان مغزی سبب می ‌شود یک‌ سری از سلول‌ های مغز صدمه ببینند که ممکن است با ابزارهای تشخیصی هم قابل تشخیص نباشند بنابراین ضربه به سر می ‌تواند تا سال‌ های بعد کودک را دچار اختلالات رفتاری و عملکردی کند. این کودکان معمولاً در رقابت‌ های ذهنی مانند سرعت پردازش مغز، قدرت حافظه و حل مشکلات از هم سن و سال‌ های خود اندکی عقب می ‌افتند.
مصاحبه کننده: مریم منصوری