این مقاله مسائل مؤثر بر روند تولید مثل مرغهای سنگین وزن را مورد بررسی قرار می دهد
ترجمه از : دكتر محمدرضا عابدینی
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد ورامین وجود رابطه معكوس بین وزن بدن و توانایی تولید مثل عمده ترین مشكلی است كه تولیدكنندگان تخم مرغهای مخصوص جوجه درآوری با آن مواجه هستند. بخوبی مشخص شده است كه اگر مرغهای مادر گوشتی این فرصت را داشته باشند كه به میزان مورد دلخواه خود غذا صرف نمایند میزان تولید تخم مرغ بسیار پایین خواهد بود . پژوهش اخیر در دانشگاه آلبرتا (Alberta  Uni.) نشان داده است تعداد جوجه های سر از تخم درآورده به ازای هر مرغ مادر كه بیش از حد تغذیه شده است، تقریبا" نصف مرغهایی بوده كه در شرایط صنعتی نگه داری شده و جیره أی محدود دریافت می دارند. این تحقیق روند تولید مثل طبیعی مرغهای مادر را به هنگام اضافه شدن وزن مورد بررسی قرار می دهد. تولید تخم مرغ نتیجه فعالیت دستگاه تولید مثل جهت رشد و بلوغ فولیكولهای تخمدان و هماهنگی نهایی آن با یك مركز كنترل (كه احتمالا" در مغز قرار دارد) است . ثابت شده است كه انجام وظیفه بدون نقص این دو سیستم مستقل از یكدیگر موجب تولید تخم مرغ در " زمانهای متوالی" (Sequences)  می شود. ( این حالت در مواردی Clutches  نامیده می شود.) اولین تخم مرغ در شروع یك فاز فعال تخمگذاری یك الی دو ساعت پس از تابیدن نور گذاشته می شود. هر تخم مرغ در یك فاز فعال تخمگذاری ( در روزهای متوالی ) هر روز كمی دیرتر از روز قبل گذاشته می شود تا هنگامی كه این زمان به نقطه ای برسد كه در آن دوره تخم گذاری به پایان رسیده و پرنده یك روز استراحت می نماید ( تخم نمی گذارد) . یك دوره جدید تخم گذاری باید با فاصله كمی پس از یك روز وقفه شروع شود.اختلاف در فازهای فعال تخمگذاری:
مرغهایی كه تعداد زیادی تخم مرغ می گذارند دارای فازهای فعال طولانی هستند. یك مرغ مادر گوشتی از نژادهای برتر (Superior) به هنگام قرار داشتن در حداكثر تولید ، ممكن است 40 روز پی در پی تخمگذاری نماید و نیز یك مرغ لگهورن با مشخصات نژادی خوب می تواند در یك فاز فعال 80 تخم بگذارند. به طور خلاصه ، هنگامی كه مرغها در شرایط خوب تخمگذاری قرار دارند فازهای فعال طولانی بوده و شما می توانید مطمئن باشید كه دستگاه تولید مثل بخوبی كار می نمایند. به طور طبیعی تخمدان مرغ از یك سری فولیكول تشكیل شده است كه در مراحل مختلف رشد و بلوغ قرار دارند . تخمدان سالم یك مرغ در حال تخمگذاری دارای حدود پنج الی هفت فولیكول بزرگ است ( با قطری بیش از 1 سانتیمتر) و نیز تعداد زیادی فولیكولهای كوچك وجود دارند كه به عنوان مخزن فولیكولهای بزرگ آینده عمل می نمایند . هنگامی كه مرغهای مادر بیش از حد تغذیه می شوند توانایی مشخص در ایجاد فولیكولهای اضافی در آنها پدید می آید و بدین ترتیب ممكن است دارای 15 فولیكول بزرگ شوند.  در ابتدا تصور می شود كه این حالت جهت تولید مناسب است، اما چنین نیست. این قبیل مرغها شانس فراوانی برای گذاردن تخمهای دو یا سه زرده داشته و حتی ممكن است این مرغها تعداد زیادی تخم چند زرده بگذارند.اما به واسطه این تخم ها قابل قرار دادن در دستگاه جوجه كشی نیستند، چنین مرغهایی افت تولید قابل ملاحظه أی نسبت به مرغهای تولیدكننده تخم مرغ قابل تفریخ دارند. تغییر زمان تخم گذاری :
همراه با افزایش فعالیت تخمدان امكان به هم خوردن جریان طبیعی تخمگذاری وجود دارد. مرغهای سنگین وزن تخمگذاری خود را محدود به زمان طبیعی (Normal Period)  شرح داده شده نكرده  به راحتی در طول شب تخمگذاری می نمایند. این تغییر زمان تخمگذاری (Erratic Iaying)  احتمالا" یكی از ساده ترین راههای تشخیص عدم كارآیی تخمدان است. هنگامی كه مرغها به طور انفرادی در قفس نگهداری می شوند امكان مشخص نمودن مرغهای سنگین وزن كه در روز بیش از یك تخم می گذارند وجود دارد و این خود دلیلی دیگر برای تغییر زمان تخمگذاری است. در مواقعی كه مرغها به طور نامرتب تخمگذاری نمایند، بیشتر تخم ها دارای پوسته نرم شده و یا به میزان ضعیفی كلسیفیه می شوند. این گونه تصور می شود كه دلیل رخ دادن حالت فوق اختلال در روند طبیعی كلسیفیكاسیون تخم مرغ است ، زیرا در یك زمان بیش از یك تخم مرغ است ، زیرا در یك زمان بیش از یك تخم مرغ در منطقه غدد مترشحه پوسته Sheel Gland) ) قرار می گیرد . هم چنین ، رها شدن فولیكولهای جدید از تخمدان (اوولاسیون) نیز ممكن است در روند گذاردن تخمی كه قبلا" تشكیل شده است اختلال ایجاد نمایند. این مسئله خود سبب بروز مشكل بزرگی می شود ، زیرا تخم مرغهایی با پوسته ضعیف توانایی تفریخ ندارند و دلیل این امر از دست دادن آب ( به واسطه ضعف پوسته ) در طی انكوباسیون است كه سبب مرگ جنین ها می شود.  قطع تولید
 مشكل دیگر مرغهای سنگین وزن قطع تولید آنها در سنین جوانی است . قابل ذكر است كه این مرغها در دوره اول تولید متحمل از دست دادن تعداد زیادی فولیكول شده اند. چنین حالتی هنگام پرریزی نیز مشاهده می شود زیرا به واسطه رژیم مخصوص پرریزی فولیكولهای زیادی از دست می روند. فقدان فولیكول به معنی فقدان تخم مرغ است زیرا در حدود ده روز یا بیشتر طول می كشد تا تولید تخم مرغ از یك مرحله بدون فولیكول شروع شود. تولید جوجه به هنگام اضافه وزن مرغها به غیر از عوامل مربوط به كاهش تعداد تخم مرغ كه در بالا شرح داده شد به دلائل دیگری نیز به شدت كاهش می یابد. در پژوهشی كه اخیرا" در دانشگاه آلبرتا به عمل آمده مشخص گردیده كه باروری مرغهای مادر با تغذیه بیش از حد ، نسبت به مرغهای دارای تغذیه محدود ، به طور قابل ملاحظه أی پایین تر است . اساس این مشاهده دقیقا" شناخته نشده اما ممكن است دلیل افت باروری كاهش توانایی مرغهای فربه در ذخیره سازی اسپرماتوزوئیدها باشد. دلیل دیگر این است كه محل عبور طبیعی اسپرمها تا رسیدن به قسمت بالای اویدوكت ( محل انجام لقاح ) ممكن است به دلیل هم زمان شدن با عبور تخم مرغ تشكیل شده به پایین دستگاه تناسلی ، مسدود شود . در سیستم نگهداری در كف
(Floor-Housed)  مرغهای مادر سنگین وزن به دلیل عدم تحرك كافی در طی مراحل جفت گیری باروری بسیار پایین دارند. نكته قابل توجه این است كه تمامی جفت گیریها به طور كامل انجام نشده و نسبت آمیزشهای ناقص ، با سن گله افزایش می یابد .
 
افزایش تلفات جنینی :
مشاهده شده است كه مرگ و میر جنینها هنگام تغذیه بیش زا حد مرغهای مادر افزایش می یابد. احتمالا" مرگ اولین تخم مرغ یك فاز فعال تخمگذاری در طی انكوباسین از سایر تخمهای دوره بیشتر است. زیرا این تخمك قبل از باروری مدت طولانی تر را در بدن مرغ مادر گذرانده است . به خاطر بیاورید كه یك تخم مرغ تازه در حدود 24-26 ساعت در بدن مرغ مورد انكوباسیون قرار گرفته است. از این رو اضافه شدن زمان باقی ماندن تخم در اویدوكت ( بیش از مدت طبیعی یعنی 24-26 ساعت) ممكن است یكی از عوامل مرگ جنین ها باشد. مرغهایی كه در زمان  نا مرتب تخمگذاری كوتاه نشان مر دهند. تمامی موارد ذكر شده از مشكلات وزن اضافی پرندگان بر این نكته دلالت دارند كه كنترل وزن مرغهای مادر شدیدا" ضرورت دارد . این مسئله بسیار مهم است كه در نظر داشته باشیم یك گله پرنده می توانند اختلاف وزن قابل ملاحظه أی با یكدیگر داشته باشند. اگر چه ممكن است متوسط وزن گله در نظر گرفته شود ، اما این مورد به تنهایی كافی نیست. زیرا این سوال بسیار مهم مطرح است كه چه درصدی از پرندگان دارای وزن متوسط گله هستند؟ یكنواختی گله یكی از مهمترین عوامل در مدیریت پرورش مرغ مادر است .

مقدمه

بز پستانداری است که به زیر راسته نشخوارکنندگان و جنس Capra تعلق دارد که حدود ٩٠٠٠ سال قبل اهلی شده است . بیشتر محققان احتمال می‌دهند که بز را برای اولین بار در فلات ایران اهلی کرده‌اند. چند گونه بز وحشی نیز وجود دارند که شبیه بز اهلی هستند و بیشتر در کوهستانهای آسیا و اروپا زندگی می‌کنند. بز کوهی ٬ که بز وحشی ایرانی نیز نامیده می‌شود بیشتر در منطقه‌های کوهستانی ایران و همچنین در قفقاز دیده می‌شود.

نشخوارکنندگانی هستند با اندازه متوسط. نرها در زیر چانه دارای یک دسته موی بلند ریش مانند هستند. دم کوتاه است ولی طول آن با موهای انتهایی از طول گوش بیشتر است. شاخ در نرهای بالغ خیلی بلند و به شکل خنجری یا مارپیچ است. ماده‌ها دارای شاخ هستند ولی شاخ در آنها خیلی از نرها کوچکتر است.

شکل ظاهری

بز شبیه گوسفند است اما معمولا اندکی کوچکتر از آن است. نر و ماده بیشتر نژادهای بز شاخ دارند. شاخ بزها ٬ بویژه در نرها ٬ خنجری یا شمشیری شکل و راست و مارپیچی است. بز در زیر چانه معمولا ریش کم و بیش بلندی دارد. دم بز کوتاه است و اغلب به سمت بالا ٬ راست می‌ایستد. زیر دم بزهای نر غده‌ای وجود دارد که در دوران زاد آوری ٬ ماده بدبویی از آن ترشح می‌شود. بز برخلاف گوسفند که دارای پشم است مو و کرک دارد و همچنین برخلاف گوسفند که معمولا حیوان آرامی است٬ چالاک ٬ پر جست و خیز و بازیگوش است.

شکل و اندازه گوش نژادهای بز اهلی گوناگون است. بیشتر بزهای آفریقایی و هندی گوشهای بزرگ ٬ دراز و آویخته دارند٬ اما بزهای اروپایی از جمله نژادهای سانن و توگن بورگ دارای گوشهای کوچک و کوتاه ایستاده هستند. اندازه بدن و وزن بز بستگی به نژاد آن دارد. مثلا بلندی بعضی از بزهای خیلی کوچک پاکستانی حدود 47.5 سانتیمتر از زمین تا شانه است و ٩ کیلوگرم نیز وزن دارند. وزن بعضی از بزهای نر نژاد سفید آلمانی تا ١١٠ کیلوگرم و بلندی قامت نژاد جمناپاری هند تا ١٢٢ سانتیمتر می‌رسد.

بدن بز از موهای صاف و گاهی مجعد ٬ به رنگهای مختلف سیاه ٬ قهوه‌ای ٬ خاکستری ٬ سرخ ٬ سفید و یا ترکیبی از این رنگها پوشیده شده است. بلندی و جنس مو و کرکی که در لابه لای موها می‌روید در نژادهای مختلف فرق می‌کند. در بعضی نژادها مثل آنقره موها بلند ٬ نرم ٬ لطیف و ابریشم مانند و در بعضی نژادها کوتاه ٬ زبر و خشن هستند.

دستگاه گوارش

در دهان بز در قسمت جلویی فک پایین ٨ دندان پیشین دیده می‌شود اما درفک بالا از دندانهای پیشین اثری نیست و در جای آنها یک لایه سفت و سخت وجود دارد. بز هنگام چریدن ٬ علف را بین این لایه و دندانهای پیشین فک پایین می‌گیرد و قطع می‌کند٬ سپس به داخل دهان می‌برد. بز در هر فک ١٢ دندان آسیا دارد که با ٨ دندان پیشین فک پایین ٬ در جمع دارای ٣٢ دندان است. بز حیوانی نشخوار کننده است با معده‌ای که ازچهار بخش تشکیل شده است. بز نخست علف را کمی با دندانهای آسیای خود می‌جود و فرو می‌دهد.

غذا از راه مری به شکمبه می‌رود و در آنجا ذخیره و انباشته می‌شود. سپس به نگاری می‌رود و در آن به شکل گلوله‌های کروی توپ مانند درمی‌آید. در زمان استراحت هر بار ٬ یک گلوله غذا از نگاری به دهان برمی‌گردد و به خوبی جویده می‌شود. این بار غذا مستقیما به هزارلا می‌رود. در هزارلا ٬ غذای جویده شده کاملا نرم می‌شود و قوام می‌یابد، سپس وارد شیردان می‌شود با شیره آن درهم می‌آمیزد و تا حدودی هضم می‌شود . سپس برای هضم کامل و جذب به روده می‌رود. درازای روده بز از ٢٢ تا ٤٣ متر است.

تولید مثل

فصل و سن زادآوری بز به آب و هوا ٬ نوع و میزان غذا و نژاد بستگی دارد. در مناطق گرمسیری استوایی بز در تمام طول سال می‌تواند زاد آوری کند. اما در مناطق معتدل و سرد فصل زاد آوری اواخر تابستان تا اواخر زمستان است. آغاز سن زادآوری بز معمولا از ٧ ماهگی تا ١٩ ماهگی است٬ اما اغلب بزها تقریبا در یک سالگی قادر به تولید مثل هستند.

عمر بز معمولا میان ٨ تا ١٢ سال و بطور متوسط ١٠ سال است. فصل تولید مثل بز در ایران معمولا اواخر تابستان و اوایل پاییز است. دوره آبستنی تقریبا پنج ماه است و بزغاله‌ها معمولا در اسفند ٬ فروردین و اردیبهشت متولد می‌شوند. بز یک تا دو و گاهی سه بزغاله می‌زاید. بزغاله بسیار چالاک و بازیگوش است و چند ساعت پس از تولد می‌تواند به همراه مادرش حرکت کند.

نژادهای بز

بز اهلی نژادهای گوناگون دارد که در سراسر جهان پراکنده‌اند و به احتمال زیاد منشاء آنها پازن یا بز وحشی ایرانی بوده است. امروزه بیش از ٣٠٠ نژاد بز اهلی ٬ با ویژگیهای مختلف ٬ در سراسر جهان دیده می‌شوند ٬ که شماری از آنها از نظر اقتصادی و زندگی انسان اهمیت فراوان دارد. مثلا نژادهای آنقره و کشمیر را برای تولید کرک و موی آنها و نژادهای سانن ٬ توگن بورگ و چند نژاد اصلی دیگر را برای تولید شیر فراوان و بعضی نژادها را برای تولید گوشت پرورش می‌دهند.

نوعی نژاد بسیار کوچک بز را در افریقا ٬ برای گوشت آن و در آمریکای شمالی به عنوان حیوان دست‌آموز خانگی پرورش می‌دهند و دانشمندان برای تحقیقات آزمایشگاهی از آن استفاده می‌کنند. در بخشهایی از آسیا و آفریقا طبق سنتهای رایج ٬ نگهداری گله‌های بزرگ بز را نشانه برکت و ثروت می‌دانند. بز تقریبا هر نوع گیاه ٬ حتی گیاهان تلخ مزه و خارهای بیابان را می‌خورد. از این‌رو گله‌داران بزرگ از بز برای پاکسازی مراتع خود از این گونه گیاهان بهره می‌گیرند.

اهمیت بز

بز حیوان پر طاقتی است که هم در منطقه‌های کوهستانی کم‌علف و هم در دشتهای پست ٬ بیابانها و منطقه‌هایی که دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک هستند به خوبی پرورش می‌یابد. بز هر گیاهی را می‌خورد و حتی از خوردن کاغذ و زباله رویگردان نیست. بز از شاخه و برگ درختان با ایستادن روی دو پای عقب خود نیز تغذیه می‌کند و در مراتع انواع علف را از سطح خاک قطع می‌کند. همین ویژگیها باعث شده است که بز را حیوانی زیان آور بدانند که باعث فقیر شدن و حتی از میان رفتن مراتع و جنگلها ٬ نابود شدن پوشش گیاهی ٬ افزایش فرسایش خاک و در نتیجه تخریب محیط زیست می‌شود.

اما در مراتع بز هنگامی زیان آور است که به روشهای سنتی و عشایری در مراتع می‌چرد. امروزه درکشورهای پیشرفته برای نگهداری و تغذیه بز محلهای مخصوصی تدارک دیده‌اند و به این ترتیب محیط زیست را از گزندهای احتمالی این جانور محافظت می‌کنند. بز را می‌توان با کمترین علوفه و خوراک به آسانی نگهداری کرد. پرورش و نگهداری آن در سراسر ایران رواج دارد. در ایران روستاهای بدون گاو ٬ اسب و حتی گوسفند دیده می‌شوند٬ اما روستای بدون بز وجود ندارد.

 مقدمه: ما شین آلات کشاورزی در دنیای امروز دارای  اهمیت دو چندانی شده اند. دلایل زیادی دارد که شاید مهمترین آن دستیابی به محصولات بهتر و مرغوبتر برای جمعیت چند برابر عصر حاضر است. پس ما باید با نحوه استفاده از آنها تا حدودی آشنا باشیم . ماشین آلات همواره کار ما را برای رسیدن به هدف کاری ما آسان می کنند مثل ادوات خاکبرداری که هم در زمان کاشت و هم در زمان برداشت مورد استفاده قرار می گیرند. در نگاه اول یک شخص نا وارد ( اعضای گروه) به ادوات کشاورزی به خصوص آنهایی که در خاکبرداری مورد استفاده قرار می گیرند شاید وسایل  ساده ای باشند ولی با دیدن نحوه کار و قدرت انجام کار و میزان کارایی آنها حتما نگاه ما عوض خواهد شد                 شناخت ماشینهای تهیه زمین و تنظیم ادوات خاکبرداری ما انواعی از ماشینهای کشاورزی داریم که در کارهای مختلف کشاورزی می توانیم ازآنها استفاده کنیم. ماشین آلاتی که در کاشت و داشت و برداشت مورد استفاده می گیرند. در مورد کاشت ما با انواعی از ماشین آلات مواجه هستیم : 1- آنهایی که باعث اصلاح خاک از نظر شیمیایی می شوند مثل کوددادن 2- آنهایی که باعث اصلاح خاک از نظر فیزیکی می شوند مثل انواع گاوآهنها ما برای تهیه بستر زمین از ادوات مختلفی می توانیم استفاده کنیم: الف) خیش یا گاو آهن: وسیله ای برای شخم زدن و آماده کردن زمین گاو آهنها خود چند نوع هستند: 1- گاو آهنهای برگردان دار: خصوصیت اصلی این نوع گاو آهنها سوک دار بودن آنها است و سوک آن به تراکتور متصل می شود. 2- گاو آهنهای بشقابی: مورد استفاده این نوع گاو آهن در زمینهای باتلاقی و چمنزارها می باشد. 3- گاو آهنهای سنتی: درست است که عمل شخم را انجام می دهند ولی سرعت عمل پایین آنها و صرف کردن وقت زیاد در آنها کاربرد آنها را در سطح وسیع بی ارزش کرده است.   4- گاو آهن های اسکنه ای:  این دسته خود سه نوع دارند: الف) گاو آهنهای زیر شکن ب ) گاوآهنهای قلمی    ج)  گاوآهنهای پنجه غازی  - زیر شکنها بیشتر به منظور شخم زدن خاکهایی که بسیار سفت شده اند و با گاوآهنهای معمولی نمی توان آنها را شخم زد مورد استفاده قرار می گیرند. - گاوآهنهای قلمی بیشتر در مورد دیم زارها مورد استفاده قرار می گیرند.  ب) دیسک: یکی از ادوات پر کاربرد در کشاورزی است. کار اصلی دیسک خرد کردن خاک می باشد. یک دیسک معمولی از محور و یک سری بشقاب ساخته  شده است که این دیسک خود دو نوع دارد: 1- تک محوری   2- دو محوری انواع دیگر دیسک ها    دیسک قیچی نام دارد. شکل فضایی یک دیسک دارای قطعات دایره ایی شکل است که دارای گودی می باشد و گودی در آنها بر عکس هم قرار گرفته است. در هنگام استفاده از دیسک معمولا خاک را دو بار عمود بر هم می زنند تا خاک کاملا نرم شود. ج) دستگاه دندانه هرس د) اتیماتور: در حقیقت یک دستگاه چند کاره در امر کشاورزی است. این دستگاه در مراحل مختلف کاشت کاربردهای فراوانی را دارد و همچنین به منظور سله شکنی و از بین بردن علف های هرز مورد استفاده قرار می گیرد. و این دستگاه دارای شاسی باتیغه های فنری می باشد. ر) رتیباتور: در حقیقت همان اتیماتور است ولی به شکل دوار ز) غلتک:  برای صاف کردن  بذرها به کار می رود و جنس های مختلفی دارد ولی اغلب به صورت پلاستیک فشرده است. س) لولر: دستگاهی مهم و تاثیر گذار در امر کشاورزی است و کار آن یکنواخت  کردن و  صاف کردن  و  تصحیح کردن خاک است. ش) دستگاه شیار ساز یا فارو: این دستگاه جوی ایجاد می کند و واضح است که بینابین جوی ها پشته ایجاد شود. این دستگاه بیشتر در کاشت های ردیفی مورد استفاده قرار می گیرد. ص) دستگاه بذر کار: این دستگاه عمل فارو و شخم را همزمان انجام میدهد. ض)  مرزبند:  کار اصلی آن تنظیم کردن عرض پشته ها می باشد و دو نوع  دارد: 1- تیغه ایی  2- بشقابی ط) نهر کن: با ایجاد شیاری کار هدایت آب از چاه را بر عهده دارد. ظ) مته گود برداری: این دستگاه برای گود کردن زمین به منظور کاشت نهال به کار می رود.

موضوع این جلسه هرس رز و مو بود. هدف از هرس کردن:  حذف ساقه هایی که ارزش ندارند. تعریف هرس : یکی از گرایشهای باغبانی است که باعث ازدیاد گیاه می شود و عمر  گیاه را طولانی تر می کند و مخصوص  گیاهان زینتی است. هرس بیشتر مربوط به قسمتهای هوایی گیاه می باشد.  انواع هرس: 1- هرس فرم     2-   هرس باروری    3-  هرس تنک  4-  هرس احیا 1- هرس فرم : برای قشنگ شدن گیاهانی مثل انواع رزها به کار می رود. 2- هرس تنک : در آوردن چیزهای اضافی مثل حذف کردن شکوفه های زیادی  3- هرس احیا : این هرس بیشتر برای جوان کردن درختها به کار میرود. 4- هرس باروری : بیشتر در مورد تاکستانها مورد استفاده قرار می گیرد. در مورد هرس فرم یا باردهی به دو منظور صورت می گیرد: الف) به منظور وارد شدن شوک به گیاه    ب) برای التیام زخمها  بهترین زمان جهت هرس کردن زمانی است که  گیاه در خواب است.  در مورد شهرکرد بهترین زمان برای هرس کردن اسفند ماه است. چرا در زمستان هرس می کنیم؟ زیرا گیاه در خواب است و حساسیت کمتری خواهد داشت. البته ما هرس تابستانی هم داریم که بیشتر در طول دوران رشد یک گیاه است. اگر در موقع هرس کردن طوقه ی گیاه را در نظر بگیریم  نباید بیشتر از 25 درصد  طوقه ی گیاه کم شود و ساقه گیاه نباید بیش ازدوسوم کوتاه شود. چگونه هرس کنیم؟  هرس بسته به نوع گیاه متفاوت خواهد بود.                   انواع لوازم مورد نیاز در امر هرس کردن:1- قیچی2- اره (برای ساقه های کلفتر)3- چاقو4- دستکش محافظ خصوصیات یک رز خوب سال 1- خوش رنگ بودن   2- متناسب بودن و دارای اندازه ی مناسب  3- در طول  قادر به گل دادن باشد. هرس رز به این منظور صورت می گیرد: 1- تحریک رشد 2- رسیدن به زیبایی  مطلوب 3- از بین بردن انواع آفات و حشرات  4- برای بهبود کیفیت رز     برای بهتر و قوی تر شدن رز باید آن قسمت از رز که گلبرگهایش ریخت را بچینیم تا  باعث ضعیف شدن رز نشود. هرس در رز می تواند به سه شکل صورت بگیرد: 1- هرس ضعیف : فقط چند شاخه ضعیف را برمی داریم. 2- هرس متوسط : یک دوم  تا  دوسوم  کل بوته را برمی داریم. 3- هرس سخت : فقط 3 تا 4 شاخه را گذاشته و بقیه را حذف می کنیم. اکثر رزها به دو طریق زیاد می شوند:    1- پیوندی   2- قلمی (قلمه ای گرفته می  شود و روی رز دیگر پیوند می زنیم)  انواع نمونه های رز  1- رز بوته ای   2- رزهایی که گل های آنها به صورت دسته ای بالا می   آیند.  3- رزهای مینیاتوری 4- رز رونده  5- رز مجنون - رز نباید در سال اول هرس شود. در مورد هرس رز سعی شود 2 تا 3 شاخه را بگذاریم و بقیه را حذف کنیم .  در موقع هرس کردن باید توجه شود که هرس کردن با زاویه 45 درجه انجام شود     و نباید شاخه ها به صورت صاف بریده شود.      - برش رز باید حدود نیم سانتی متر بالای جوانه باشد تا رز ناخنک نزند و و حداکثر یک سانتی متر بالای جوانه باید جدا شود. - در مورد شاخه های کج رز باید عمل حذف صورت بگیرد تا مانع زیبایی گل نشود. - قسمتهای خشک رز حتما باید جدا شوند تا آنجا که به مغز ساقه سالم برسیم.  هرس مو در مورد مو نیز هرس صورت می گیرد در مورد مو نیز در هرسی که ما انجام دادیم  قسمتهای خشکیده را کامل با قیچی و اره جدا نمودیم و قسمتهای اصلی را نیز که خشک نبودند تا جایی که چوب خشک داشت جدا کردیم 1 تا 3 شاخه اصلی را گذاشتیم باشد. - در مورد مو بهتر است سال اول هرس شکل صورت بگیرد و در سالهای بعدی از هرس باروری استفاده شود. -  مو در نواحی سردسیری چون شهرکرد باید در اواخر زمستان و نهایتا در اوایل بهار صورت بپذیرد زیرا در غیر این صورت با تاخیر افتادن این امر ما فرایندی را در آن می بینیم به نام  اشک مو  مو در سالهای بعد با توجه به رشد مناسب خود  هرساله باید مورد هرس باردهی قرار بگیرد.            پرورش مو به طریق استفاده از داربست