تبیان، دستیار زندگی

پس از آن شعله های جنگ و خشونت با ورود نیروهای ناتو در28 اسفند به عرصه تحولات لیبی شدت گرفت، به گونه ای كه بمباران های دایمی نظامیان غربی، از لیبی چهره ای مخروبه ساخت.
اگرچه تاریخ ثبت شده دقیقی از شروع این بحران وجود ندارد، اما در بسیاری از گزارش های مشابه رسانه ای جرقه آغازین تحولات این كشور آفریقایی، در روز 23 دی 1389 و زمان رسمی شروع منازعات دراین كشور در روز 28 بهمن سال گذشته ثبت شده است.
اكنون پس از گذشت 9 ماه از آغاز این بحران، سقوط سرت و كشته شدن قذافی به همراه تعدادی از اعضای خانواده و عشیره وی، به معنی پایان دوره 42 ساله دیكتاتوری وی درلیبی محسوب می شود.
بحران اخیر لیبی با وجود عمركوتاه 9 ماهه موجب تلفات انسانی و تخریب گسترده زیرساخت ها و منابع این كشور آفریقایی شده است.
"مصطفی عبدالجلیل" رییس شورای ملی انتقالی لیبی، آمار رسمی تلفات انسانی در اثر بروز جنگ در این كشور را تا پایان مرداد ماه 1390 بیش از 20 هزار نفر اعلام كرد.
براساس گزارش های خبری، سه مقطع مهم در تاریخ 9 ماهه تحولات لیبی به روزهای "28 اسفند 1389، اول شهریور و 28 مهر 1390" اختصاص دارد كه سه رویداد حمله هوایی نیروهای ناتو، تصرف طرابلس پایتخت این كشور توسط انقلابیون، سقوط سرت آخرین پایگاه هواداران قذافی و مرگ دیكتاتور را در خود جای داده است.
به منظور مستندسازی این دوره از تاریخ لیبی در جستاری پژوهشی، فراز و نشیب رویدادها و تحولات این كشور با استفاده از گزارش های منابع خبری* مختلف داخلی و خارجی از شروع بحران تا مرگ دیكتاتور در دو مرحله زمانی رصد و ارائه شده است:
1- مهمترین تحولات لیبی در بهمن و اسفند 1389
2- مهمترین تحولات لیبی از فروردین تا 28 مهر 1390
---------------------------------------------------------------------------
** منابع خبری در دفتر پژوهش و بررسی های خبری ایرنا موجود است.

1- ماهشمار رویدادهای مهم لیبی از اول فروردین تا 28 مهر 1390

فروردین:
------------------
*1/1/90
- آلمان اجازه استفاده از پایگاههای این كشور را برای حمله به لیبی داد‏.
- نیروهای غربی محل اقامت قذافی را بمباران كردند.
- مایك مولن، رییس ستاد مشترك ارتش آمریكا اعلام كرد: هدف ما اجرای قعطنامه‏ شورای امنیت سازمان ملل (تحریم هوایی لیبی است ) و نمی خواهیم قذافی را‏ از قدرت به زیر بكشیم.
- اردوغان: عملیات علیه لیبی نباید به اشغالگری تبدیل شود.
- آمریكا 14 شركت تحت كنترل لیبی را تحریم كرد.
- اوباما از كاهش پروازهای آمریكا بر فراز لیبی خبر داد.
- نیروهای ائتلاف حملات خود را به مواضع قذافی از جمله باب العزیزیه ادامه دادند.
*3/1/90
- قذافی: نیروهای خارجی مهاجم علیه لیبی شكست خواهند خورد.
- دولت چین خواستار توقف حمله نظامی غرب به لیبی شد.
- اتحادیه اروپا با تحریم شركت ملی نفت لیبی موافقت كرد.
*4/1/90
- مركل، صدراعظم آلمان خواستار تحریم نفتی لیبی شد.
- ویلیام هیگ، وزیرخارجه انگلیس بر ادامه عملیات نظامی علیه رژیم قذافی تاكید كرد.
*5/1/90
- به گفته دولت آلمان دولت های بزرگ غربی درقبال رژیم قذافی رفتارمنافقانه ای دارند.
- پنتاگون از شلیك تازه موشك تاماهاوك به سوی لیبی خبر داد.
-انقلابیون لیبی وارد شهر مصراته شدند.
*6/1/90
- ارتش فرانسه نخستین ماموریت هوایی قطر بر فراز لیبی را انجام داد.
- نتیجه چهار روز بمباران شهرهای مختلف‏ لیبی از سوی نیروهای ائتلاف، 114 كشته و 445مجروح بود.
- آلن ژوپه وزیرخارجه فرانسه: هدف جنگ در لیبی، نفت نیست.
- دمیتری راگوزین نماینده روسیه در ناتو اعلام كرد، روسیه از تهاجم زمینی ناتو به لیبی حمایت نمی كند.
- سرگئی لاوروف ‏ وزیر امور خارجه روسیه از عملیات نظامی غرب در لیبی انتقاد كرد.
- نیروهای تابع قذافی در شهر اجدابیه توسط انقلابیون محاصره شدند.
*7/1/90
- روسیه اعلام كرد در صورتی با ناتو همكاری می كند كه ناتو اقدام به آتش بس كند .
*9/1/90
- مصطفی عبدالجلیل رهبر انقلابیون لیبی: قذافی پس از پیروزی محاكمه خواهد شد.
- دولت روسیه از ناتو خواست به قطعنامه سازمان ملل درباره لیبی پایبند باشد.
*10/1/90
- رییس جمهور چین خواستار توقف جنگ لیبی شد.
* 11/1/90
- ناتو رسما فرماندهی عملیات هوایی درلیبی را برعهده گرفت‏.
*13/1/90
- رژیم قذافی با پیشنهاد آتش بس انقلابیون لیبی مخالفت كرد.
*16/1/90
- ناتو از نابودی 30 درصد توان نظامی لیبی در حملات هوایی خبر داد.
*18/1/90
- دولت قذافی انگلیس را به بمباران بزرگترین میدان نفتی لیبی متهم كرد‏.
*20/1/90
- آندرس فوگ راسموسن: قدرت نظامی به‏ تنهایی قادر به برقراری صلح در لیبی نیست.
*21/1/90
- دولت فرانسه: قذافی می تواند در قدرت بماند.
*24/1/90
- آلن ژوپه وزیر امور خارجه فرانسه نقش ناتو در لیبی را كمرنگ ارزیابی كرد و خواستار ایفای نقش بیشتری از سوی این سازمان‏ در تحولات لیبی شد.
*25/1/90
- بان كی مون دبیر كل سازمان ملل متحد درقاهره، خواستار‏ اعلام آتش بس فوری به عنوان نخستین شرط لازم برای حل بحران لیبی شد.
*26/1/90
- آندرس فوك راسموسن دبیركل سازمان پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو)‏: نیروهای زمینی ناتو وارد لیبی نخواهند شد.
*29/1/90
- به گفته یكی از مقامات ناتو عملیات نظامی علیه حكومت لیبی افزایش می یابد‏.
*31/1/90
- اینیاتسیو لاروسا وزیر دفاع ایتالیا: نظریه حمله زمینی به لیبی فعلا امكان پذیر نیست.

اردیبهشت:
-------------------
*1/2/90
- رابرت گیتس وزیر دفاع آمریكا از تصمیم این كشور برای استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در حملات نظامی به لیبی خبر داد.
*2/2/90
- هیلاری كلینتون، وزیر امور خارجه آمریكا خواستار برخورد صبورانه با عملیات ناتو در لیبی شد.
- دبیر كل سازمان ملل: هر روز بر وخامت اوضاع در لیبی افزوده می شود.
- اوباما اجازه استفاده از بمب افكن های بدون سرنشین در لیبی را صادر كرد‏.
*4/2/90
- لیبی خواستار مشاركت روسیه برای پایان درگیری ها شد.
- بیانیه ناتو: حملات هوایی علیه لیبی ادامه خواهد یافت‏.
*5/2/90
- روسیه خواستار پایان حمله ناتو به اهداف غیرنظامی در لیبی شد‏ و اعلام كرد در جنگ علیه لیبی شركت نمی كند.
*6/2/90
-‏ایتالیا آمادگی خود را برای حمله هوایی به اهداف نظامی درلیبی اعلام كرد‏.
- آلمان بار دیگر شركت در اقدامات نظامی علیه لیبی را رد كرد.
- انگلیس اعلام كرد: برای حضور بلندمدت در لیبی آماده می شود.
*7/2/90
- ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه: ذخایر غنی نفت لیبی هدف اصلی جنگ ناتو علیه این كشور است.
*8/2/90
- اتحادیه آفریقا خواهان اجتناب از هدف قرار دادن مقامات ارشد لیبی شد‏.
*10/2/90
- قذافی: هرگز از لیبی خارج نمی شوم.
- كاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، خواستار‏ آتش بس فوری در لیبی شد.
- نیروهای نظامی ناتو اطراف ساختمان تلویزیون لیبی را بمباران كردند.
- ناتو هرگونه مذاكره با قذافی را رد كرد.
*11/2/90
-‏ سازمان ملل درخصوص احتمال قحطی در لیبی هشدار داد.
- قذافی ایتالیا را به جنگ تهدید كرد.
- رییس جمهوری ونزوئلا حمله اخیر ناتو به لیبی را محكوم كرد.
*12/2/90
- برخی اعضای شورای امنیت ناتو را به نقض مصوبه 1973 علیه لیبی متهم كردند.
- چین خواستار آتش بس در لیبی شد.
*13/2/90
- اردوغان نخست وزیر تركیه خواستار كناره گیری فوری قذافی از قدرت شد.
*14/2/90
- لئون پانتا رییس سازمان سیا: قذافی هنوز زنده است.
*16/2/90
- سوییس دارایی های قذافی را به مخالفان دولت لیبی نمی دهد.
- فرانكو فراتینی وزیر امور خارجه ایتالیا: جنگ در لیبی سه تا چهار هفته دیگر پایان می یابد.
*17/2/90
- ارتش لیبی تانكرهای سوخت شهر مصراته را بمباران كرد.
*19/2/90
- دارایی های لیبی در اردن بلوكه شد.
- نیروهای قذافی خود را برای حمله گسترده به زاویه آماده می كنند‏.
- از زمان شروع مبارزات انقلابیون علیه رژیم لیبی تاكنون‏ دست كم 400 كشته و 2 هزار زخمی برجای مانده است.
*20/2/90
- رزمناوهای ناتو شامگاه دوشنبه اهداف نظامی و غیر نظامی در مصراته، شهر‏ تحت كنترل مخالفان در غرب لیبی و همچنین در زلیطن، شهر مجاور آن را‏ بمباران كردند.

خرداد:
----------------
*2/3/90
- اتحادیه اروپا فشارها علیه رژیم قذافی را افزایش داد.
*3/3/90
- 3 انفجار در نزدیكی باب العزیزیه مجتمع مسكونی معمر قذافی دیكتاتور‏ لیبی،به وقع پیوست.
- طرابلس و مقر قذافی هدف 20 موشك قرار گرفت.
*4/3/90
- دمیتری راگوزین نماینده روسیه در سازمان پیمان آتلانتیك شمالی ناتو‏ روسیه ناتو را به نقض قطعنامه های شورای امنیت درباره لیبی متهم كرد.
*5/3/90
- كشته شدن پسركوچك قذافی در بمباران ماه گذشته تكذیب شد.
- رهبران اتحادیه آفریقا خواستار پایان حملات ناتو به لیبی شدند‏.
*6/3/90
- دولت لیبی خواستار زمان مشخص برای آتش بس شد.
- آمریكا انگلیس و فرانسه خواستار میانجی گری روسیه دربحران لیبی شدند.
- عملیات‏ نظامی ناتو علیه لیبی مرحله جدیدی وارد می شود.
*7/3/90
- دولت لیبی درخواست گروه هشت را رد كرد.
*9/3/90
- ‏ 8 نظامی عالی رتبه ارتش لیبی به مخالفان قذافی پیوستند.
*11/3/90
- دولت‏ لیبی از كشته شدن بیش از 700 نفر در حملات نیروهای غرب خبر داد‏.
- فرانسه قذافی را به كشتار 10 هزار تن متهم كرد.
*12/3/90
- سازمان ملل: از زمان درگیریها در لیبی‏ تاكنون، حدود 10 تا 15 هزار نفر از مردم این كشور كشته شده اند.
*14/3/90
- سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه:‏ ناتو خود را برای حمله زمینی به لیبی آماده می كند.
*18/3/90
- وزیر امور خارجه روسیه: مسكو نقش میانجی را در مناقشه لیبی به عهده ندارد.
- دیكتاتور لیبی: در هر شرایطی در لیبی باقی می ماند.
- ناتو بر تشدید حملات در لیبی تاكید كرد.
*21/3/90
- در گلوله باران شهر مصراته توسط نیروهای قذافی ، 20 نفر كشته و بالغ بر 80 نفر زخمی شدند.
*22/3/90
-‏ قذافی برای حفظ جان خود از حملات‏ ناتو، در تونل های زیرزمینی و در عمق 182 متری زمین پناه گرفته است.
*24/3/90
- نیروهای ناتومنطقه باب العزیزیه محل اقامت معمر قذافی دیكتاتور لیبی در طرابلس را هدف‏ قرار دادند.
*26/3/90
- هواپیماهای ناتو باردیگر پایتخت لیبی را بمباران كردند.
*27/3/90
- قذافی: ناتو شكست خواهد كرد.
*31/3/90
- حزب متحد برلوسكونی برای پایان جنگ با لیبی ضرب الاجل تعیین كرد‏.

تیر:
------------
*1/4/90
- شورای ملی انتقالی لیبی: كناره گیری قذافی از قدرت شرط آغاز‏ مذاكرات است.
- آندرس فوگ راسموسن دبیر كل سازمان ناتو: حملات هوایی علیه لیبی ادامه می یابد.
*2/4/90
- به گزارش وزارت دفاع انگلیس هزینه های جنگ لیبی‏ برای مالیات دهندگان انگلیسی تاكنون بالغ بر 260 میلیون پوند بوده است.
*3/4/90
-‏ قذافی: جنگ علیه غرب تا روز قیامت ادامه خواهد داشت.
*4/4/90
- گروه دیگری از سربازان در لیبی به قذافی پشت كردند.
*5/4/90
- مایك ترنر فرمانده ارشد نیروی دریایی آمریكا: هدف ناتو از حمله به لیبی كشتن معمر قذافی است.
- قذافی :در مذاكرات مربوط به لیبی دخالت نمی كنم.
*6/4/90
- دادگاه كیفری بین المللی حكم دستگیری قذافی را صادر كرد.
- انقلابیون تا 50 مایلی طرابلس پیشروی كردند.
- اتحادیه اروپا با ماندن قذافی مخالفت كرد.
*7/4/90
- رژیم لیبی حكم دستگیری قذافی را پوششی برای عملیات نظامی ناتو خواند.
*8/4/90
- انبوهی از سلاح های رژیم قذافی به دست مخالفان افتاد.
- آندرس فوگ راسموسن دبیركل ناتو: عملیات‏ نظامی ناتو تا تحقق پایان‏ حملات نیروهای نظامی قذافی علیه مردم غیرنظامی،‏ خروج كامل نیروهای قذافی در لیبی ادامه خواهد یافت.
*11/4/90
- اتحادیه آفریقا حكم دستگیری قذافی را اجرا نمی كند.
- ناتو از تشدید حملاتش در غرب لیبی خبر داد.
- قذافی: درصورت تداوم حملات ناتو به اروپا حمله می كند.
*12/4/90
- مخالفان قذافی برای حمله به جنوب طرابلس آماده می شوند.
*13/4/90
- ناتو نیروهای قذافی در البریقه را گلوله باران كرد.
*14/4/90
- گلوله باران مصراته از سوی نیروهای قذافی 11 كشته برجا گذاشت.
*17/4/90
- بان كی مون خواستار پایان جنگ در لیبی شد.
*18/4/90
- قذافی از ناتو خواست از حمله به‏ نیروهایش دست بردارد.
*19/4/90
- منابع فرانسوی: جنگ لیبی تاكنون 160 میلیارد یورو به مردم فرانسه تحمیل كرده است.
*20/4/90
- فرزند قذافی: لیبی با فرانسه گفت و گو كرده است.
- برنار والرو سخنگوی وزارت امورخارجه فرانسه: پاریس مذاكره ای با رژیم لیبی‏ نداشته است.
*21/4/90
- آلن ژوپه وزیر امور خارجه فرانسه: قذافی زمامدار‏ لیبی آماده كناره گیری از قدرت است.
*24/4/90
- قذافی: ساركوزی جنایتكار جنگی است.
- قذافی خطاب به هوادارانش: بنغازی را كه تحت كنترل مخالفان است، باز پس گیرید.
- دبیر كل ناتو كشته و زخمی شدن‏ صدها غیر نظامی در بمباران نیروهای ناتو درلیبی را رد كرد.
- بیانیه شورای ملی انتقال قدرت در لیبی: نیروهای‏ ائتلافی غربی - عربی در ماه مبارك رمضان از انجام عملیات علیه‏ مواضع معمر قذافی در لیبی خودداری كنند.
*26/4/90
- نیروهای ناتو به مناطق " عین زاره " و تاجورا در حومه شرقی طرابلس‏ پایتخت لیبی حمله كردند.
*27/4/90
- دمیتری راگوزین نماینده روسیه در ناتو: كشورش برنامه ای‏ برای تامین تجهیزات نظامی مورد نیاز معمر قذافی، دیكتاتور لیبی ندارد.
- منابع خبری: دستكم 23 تن از‏ نیروهای انقلابی در درگیری با نیروهای وفادار به قذافی در نزدیكی شهر‏ مصراته زخمی شدند.
- سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه: روسیه به معمر قذافی پناهندگی نمی دهد.
*28/4/90
- بمباران های ناتو در لیبی خطر بمب های خوشه ای را افزایش داده است.
*29/4/90
- قذافی: هرگز مقابل شورشیان سر خم نمی كنم.
- فرانسه:معمر قذافی در صورت كناره گیری از سیاست می تواند در‏ لیبی ماندگار شود.
*31/4/90
- قذافی: مذاكره با مخالفان مردود است.

مرداد:
------------
*2/5/90
- قذافی از انقلاب های مردمی در مصر و تونس انتقاد كرد.
- ‏ ناتو: اهداف غیرنظامی در لیبی بمباران می شود.
* 5/5/90
- ناتو: تا زمانی كه لازم‏ باشد به بمباران نیروهای نظامی رژیم لیبی ادامه خواهد داد.
*6/5/90
- ‏قذافی: از ناتو شكایت می كنم.
- انقلابیون لیبی حمله به شهر مرزی غزایا را آغاز كردند.
*7/5/90
- ‏ 3 انفجار شدید پایتخت لیبی را لرزاند.
- سیلویو برلوسكونی نخست وزیرایتالیا: رم درپی فشار واشنگتن مجبوربه‏ مداخله نظامی در لیبی شده است.
*8/5/90
- بمباران مركز یك شبكه تلویزیونی لیبی سه كشته بر جای گذاشت.
*11/5/90
- سیف الاسلام قذافی: جنگ علیه ناتو حتی در صورت توقف حملات هوایی ادامه خواهد داشت.
- رائول كاسترو، رییس جمهوری كوبا عملیات نظامی ناتو به لیبی را محكوم‏ كرد.
*16/5/90
- نیروهای قذافی شهر بیر الغنم را باز پس گرفتند.
*18/5/90
- به گزارش رژیم لیبی بیش از 80 تن طی یك حمله ناتو در نزدیكی زلیتن كشته شدند‏.
- ناتو در حمله به لیبی از موشكهای حاوی اورانیوم استفاده می كند.
*21/5/90
- بان كی مون دبیر كل سازمان ملل حملات ناتو به غیر نظامیان لیبی را محكوم كرد‏.
*22/5/90
- دیمیتری مدودیف رییس‏ جمهور روسیه فرمان تحریم لیبی را امضا كرد.
*25/5/90
- نیروهای معمر قذافی روز‏ یكشنبه یك فروند موشك زمین به زمین اسكاد را از سرت علیه نیروهای مخالف‏ شلیك كردند.
- هیلاری كلینتون: جنگ لیبی مصداق قدرت هوشمند است.
*29/5/90
- نخست وزیر سابق لیبی با فرار از طرابلس به صفوف انقلابیون پیوست‏.
*29/5/90
- انقلابیون لیبی كنترل كامل شهر بریقه را در دست گرفتند.
*30/5/90
- ناتو حملات خود علیه طرابلس را تشدید كرد.
- بیانیه نیكلا ساركوزی: قذافی و نیروهایش سلاح خود را به‏ زمین گذارند.
- وزیر دارایی و رییس دستگاه اطلاعاتی قذافی از طرابلس گریختند.
*31/5/90
- انقلابیون لیبی تا نزدیك محل سكونت‏ قذافی پیش رفتند.
- محمود شام مسوول اطلاع رسانی شورای ملی انتقالی لیبی: قذافی در مرزهای الجزایر به سر می برد.
- انفجار مهیبی حومه طرابلس پایتخت لیبی را لرزاند.
- ‏انقلابیون لیبی به سمت قلب طرابلس در حال پیشروی هستند.
- ‏فراتینی وزیر خارجه ایتالیا در خط مقدم سرمایه گذاری در لیبی قرار دارد.
- برخی منابع خبری:معمر قذافی طرابلس را به سمت مرز الجزایر ترك كرد‏.
- قذافی : طرابلس را ترك نكرده ام.

شهریور:
-------------------
*1/6/90
- طرابلس بطور كامل بدست انقلابیون لیبی افتاد
- بان كی مون دبیر كل سازمان ملل: نیروهای قذافی هر‏ چه سریعتر دست از حمایت وی بردارند و راه را برای انتقال آرام قدرت در‏ لیبی هموار سازند.
- استیفن هارپر‏ نخست وزیر كانادا رهایی لیبی از قذافی را تبریك گفت‏.
- یك منبع انقلابیون لیبی فرار پسر قذافی را تایید كرد.
- خبر دستگیری سیف الاسلام قذافی رد شد.
- سیف الاسلام قذافی: هنوز كنترل پایتخت در دست قذافی است.
- یكی از اعضای شورای ملی انتقال لیبی: این كشور به ناتو اجازه ایجاد پایگاه نظامی در این كشور را نمی دهد.
- حزب الله لبنان، جنبش‏ امل و خانواده امام موسی صدر با صدور بیانیه هایی خواهان تعیین سرنوشت امام موسی صدر و همراهانش‏ شدند.
- دادگاه لاهه: دستگیری سیف الاسلام قذافی تایید نشد.
- ناتو: نیروهای قذافی با موشك اسكاد به مصراته حمله كردند.
- ‏درگیری های شدیدی خارج از مقر قذافی در طرابلس جریان دارد‏.
- قذافی: زنده و سالم‏ در طرابلس هستم.
- نیروهای انقلابی لیبی وارد باب العزیزیه و قصر مسكونی قذافی شدند.
*10/6/90
- مخالفان قذافی: ضرب‌الاجل حمله به شهر سرت، زادگاه معمر قذافی یك هفته دیگر تمدید شد.
-اهالی سرت دو دسته شدند. عده‌ای با تسلیم‌شدن موافقند و گروهی دیگر بر ادامه مقاومت تأكید دارند.
*11/6/90
- نمایندگان 60 كشور و سازمان بین‌المللی در پاریس: آماده كمك برای خروج لیبی از بحران كنونی هستیم.
*12/6/90
- نیروهای شورای ملی انتقالی لیبی بیرون از شهرهای سرت و بنی ولید - كه تحت كنترل نیروهای قذافی هستند- موضع گرفتند.
*13/6/90
- شورای انتقالی كمیته‌ای امنیتی تشكیل داد كه وظیفه آن حفظ امنیت طرابلس است.
- شهر بنی‌ولید در محاصره كامل نظامیان وفادار به دولت موقت لیبی قرار گرفت.
- عملیات نظامی نیروهای دولت موقت علیه حامیان قذافی شدت یافت.
- رهبران شورای انتقالی در لیبی از غیر نظامیان در مناطق تحت كنترل نیروهای معمر قذافی خواستند تا به نیروهای این شورا بپیوندند.
- اسناد به دست آمده در دفتر اداره اطلاعات لیبی نشان‌دهنده جزئیات تازه روابط سی‌آی‌ای و سرویس‌های اطلاعاتی لیبی است.
*15/6/90
-شورای انتقالی لیبی: 10 كامیون انباشته از پول و طلا از مرز لیبی به نیجر منتقل شد.
- منابع امنیتی لیبی: قذافی و فرزندش سیف الاسلام قصد دارند پس از این كاروان از مرز لیبی به نیجر و سپس به بوركینافاسو منتقل شوند.
- "موسی الرای"، وزیر خارجه نیجر اعلام كرد قذافی در جایی به سر می برد كه هیچ كدام از افراد نمی توانند به وی برسند و سیف الاسلام فرزند قذافی نیز همچنان در لیبی به سر می برد و از جایی به جای دیگر منتقل می شود.
- موسی ابراهیم سخنگوی رژیم قذافی: رهبر لیبی در سلامت كامل به سر می برد و در حال تلاش برای دفاع از لیبی است.
- كاخ سفید: معمر قذافی هنوز در خاك لیبی است.
- به گفته مسئولان كنترل مرزی نیجر، كاروان نیروهای حامی معمر قذافی راهی صحرایی در نزدیكی مرز لیبی و نیجر شده كه محل اسكان شماری از قبایل حامی معمر قذافی است.
- بازوم محمد وزیر خارجه معمر قذافی: سرهنگ قذافی خاك لیبی را ترك نكرده است.
*16/6/90
- دولت بوركینافاسو: به قذافی پناهندگی اعطا نخواهد كرد.
- هشام بوحجر‌ هماهنگ‌كننده عملیات تعقیب قذافی: دیكتاتور تا سه روز پیش در جنوب لیبی بود.
*17/6/90
- چهارده مقام نزدیك به معمر قذافی از جمله ژنرال علی خانا، فرمانده نیروهای جنوب، از مرز نیجر گذشته و وارد شهر اگادیس در این كشور شدند.
-معمر قذافی: اخبار مبنی بر فرارم از لیبی كذب است. این اخبار دروغ ‌و جنگ روانی است.
* 18/6/90
- اینترپل دستور دستگیری حاكم بركنار شده لیبی، معمر قذافی را به اتهام ارتكاب جنایات ضد بشری صادر كرد و از كشورهای جهان خواست سیف الاسلام، فرزند قذافی و رییس اطلاعات پیشین لیبی، عبدالله سنوسی را توقیف كنند و آنها را به دیوان عالی قضایی لاهه تحویل دهند.
- فرماندهان نظامی جدید لیبی یك گروه ویژه تشكیل دادند تا قذافی را دستگیر كند.
- با حمله نیروهای وفادار به معمر قذافی علیه نیروهای مخالف،جنگ در شهر بنی ولید شدت گرفت.
- نیروهای شورای ملی انتقالی لیبی وارد شهر بنی ولید شدند. حمله همزمان به شهر سرت نیز آغازشد.
*19/6/90
- قاسم عزوز رئیس بانك مركزی لیبی: رژیم قذافی، در آخرین روزهای پیش از فروپاشی، 20 درصد ذخایر طلای این كشور - معادل 29 تن - را فروخت.
- مهلت ضرب‌الاجلی كه مخالفان معمر قذافی برای تسلیم نیروهای هوادار قذافی در شهرهای سرت و بنی‌ولید مقرر كرده‌بودند، به پایان رسید.
- در شهرهای سرت و بنی ولید، نیروهای هوادار قذافی به مقاومت شدیدی دست زدند.
- نیروهای مخالف پس از نخستین پیشروی‌ها به سوی بنی‌ولید، عقب نشینی كردند.
- كارلوس گومژ جونیور" نخست وزیر كشور آفریقایی گینه بیسائو: درصورت تمایل معمر قذافی برای اقامت در این كشور از وی به گرمی استقبال خواهد شد.
*20/6/90
- مصطفی عبدالجلیل، رئیس شورای انتقالی لیبی، برای نخستین بار پس از سقوط دولت قذافی و تصرف شهر طرابلس توسط مخالفان، وارد این شهر شد.
- نیروهای دولت انتقالی لیبی به نزدیكی دروازه های شهر بنی ولید رسیدند كه از آخرین پایگاه های معمر قذافی است.
- قوای كمكی حامی مخالفان قذافی خود را به حومه بنی ولید رساندند.
- مارو آمادو، وزیر دادگستری نیجر: ساعدی فرزند معمر قذافی، امروز از مرز عبور كرده و در اختیار ماموران نیجر است.
*21/6/90
- مصطفی عبدالجلیل رییس شورای ملی انتقالی لیبی از حامیان خود خواست از دولتی مدنی و دموكراتیك حمایت كنند.
*23/6/90
- سومایلو پوبای مایگا وزیر امور خارجه مالی: كشورش درخواست پناهندگی معمر قذافی را همانند هر درخواست دیگری بررسی می كند.
*25/6/90
- نیروهای شورای انتقالی لیبی پس از مقاومت شدید نیروهای وفادار به معمر قذافی مجبور به عقب نشینی دیگری از شهر بنی ولید شدند.
*26/6/90
-انقلابیون: كنترل 70 درصد شهر سرت را در دست گرفتند، با این حال درگیری‌های شدیدی در این شهر میان انقلابیون با بازمانده هواداران قذافی در جریان است.
- انقلابیون كنترل فرودگاه شهر و مناطق اطراف آن و همچنین منطقه وادی جارفكبری از جمله مناطق تجمع قبیله القذافه كه قبیله قذافی بشمار می‌آید را بدست گرفتند.
*27/6/90
- نیروهای انقلابی مخالف قذافی فرودگاه شهر سرت را به تصرف درآوردند و همزمان حملات خود بر شهرهای بنی ولید و سرت تشدید كردند.
- سخنگوی شورای نظامی زیر نظر شورای انتقالی اعلام كرد كه هواپیماهای ناتو ساختمان هایی را در شهر سرت بمباران كردند و تعداد زیادی از طرفداران قذافی را كشتند.
*30/6/90
- كشورهای عضو ناتو در بروكسل: ماموریت ناتو در لیبی تا پایان سال جاری میلادی تمدید خواهد شد.

مهر :
--------------
*1/7/90
- مخالفان قذافی شهر سبها از پایگاه های سنتی قذافه، قبیله سرهنگ قذافی و بزرگ ترین شهر لیبی در ناحیه "صحرا" را تصرف كردند.
- در پی حمله هوایی ناتو به شهر سرت، زادگاه قذافی، بیش از 150 نفر كشته شدند.
-شورای ملی انتقالی لیبی موفق به یافتن مبلغی بیش از 16 میلیارد یورو در بانك مركزی این كشور شد.
*2/7/90
- نیروهای دولت انتقالی به سوی مركز شهر سرت، زادگاه سرهنگ قذافی پیشروی كردند.
- جنگنده های ناتو صبح امروز به مواضع نیروهای سرهنگ قذافی در سرت حمله كردند.
-عایشه قذافی، دختر معمر قذافی در پیامی ویدئویی: پدرش در سلامتی كامل بسر می‌برد و دوشادوش هوادارانش با مخالفان حكومت می‌جنگد. او مانند پدر خود از"شیران طرابلس" خواست، علیه رهبری جدید كشور بپاخیزند.
- فرماندهی ناتو: اگر نیروهای قذافی همچنان به مقاومت خود در شهر سرت ادامه دهند، اوضاع این شهر خطرناك خواهد شد.
*3/7/90
- نیروهای شورای انتقالی لیبی حملات گسترده خود را علیه شبه‌نظامیان هوادار معمر قذافی در شهر سرت، زادگاه دیكتاتور لیبی آغاز كردند.
- مسئولان شورای انتقالی لیبی خبر كشف یك گور دسته‌جمعی در طرابلس را منتشر كرده‌اند كه در آن بیش از 1200 جسد قرار دارد. گفته‌می‌شود كه اجساد مربوط به زندانیان بازداشتگاه ابوسلیم است كه در سال 1996 كشته شدند.
*4/7/90
- با ادامه درگیری‌ها‌ میان هواداران دیكتاتور فراری لیبی و نیروهای شورای ملی انتقالی، هزاران غیرنظامی خانه‌های خود را رها كردند و گریختند.
*5/7/90
- نیروهای وفادار به رژیم پیشین لیبی در پی انجام مذاكرات برای اعلام آتش‌بس هستند.
- قذافی: آماده كشته شدن هستم.
*6/7/90
- احمد بنی سخنگوی شورای انتقالی لیبی: سیف الاسلام و معتصم، دو تن از پسران قذافی به ترتیب در شهرهای بنی‌ولید و سرت به سر می‌برند و دیكتاتور پیشین لیبی، در نزدیكی مرز الجزایر مستقر شده است.
*7/7/90
- در لیبی نیروهای وابسته به شورای ملی انتقالی فرودگاه شهر سرت را به كنترل خود در آوردند.
*8/7/90
- نیروهای شورای ملی انتقالی لیبی كنترل فرودگاه شهر سرت را به دست گرفتند.
- خبر دستگیری موسی ابراهیم، سخنگوی معمر قذافی در لباس زنانه به هنگام خروج از شهرسرت منتشر شد.
*9/7/90
- سكنه شهر محاصره شده سرت در لیبی، از جان سپردن افراد زخمی در جنگ در بیمارستان اصلی این شهر به سبب كمبود سوخت، اكسیژن و مایحتاج دیگر خبر می دهند.
- سازمان صلیب سرخ جهانی نسبت به شرایط زندگی غیرنظامیان در شهر سرت لیبی اظهار نگرانی كرده و آن را "اسفبار" خواند.
-دولت نیجر امكان استرداد ساعدی قذافی را رد كرد و در عوض بازجویی از وی را آزاد دانست.
- كاركنان سازمان صلیب سرخ جهانی موفق شدند تا از شهر سرت، زادگاه معمر قذافی، دیدن كنند و 300 بسته‌ دارویی برای مجروحان و همچنین 150 كیسه‌ حمل جسد را به مسئولان بیمارستان شهر سرت تحویل دهند.
*10/7/90
- هزاران نفر از اهالی شهر سرت در لیبی با استفاده از فرصتی كه برقراری آتش بس موقت به آنها داده در حال فرار از این شهر هستند.
- ناتو از ناپدیدشدن 10 هزار فروند موشك زمین به هوا نگران است كه در زرادخانه ارتش قذافی وجود داشت.
- به گزارش منابعه خبری، جنگ بر سر تسخیر شهر سرت، زادگاه قذافی، بشدت ادامه دارد. شرایط زندگی مردم هر لحظه وخیم‌تر می‌شود. قطع ناگهانی برق سبب شده مجروحان روی تخت جراحی جان دهند. تاكنون هزاران نفر برای نجات جان خود از این شهر گریختند.
*11/7/90
- رهبران انقلابیون لیبی بر استقرار نظامی دموكراتیك در این كشور تاكید كردند.
*12/7/90
- پس از شش ماه توقف، صدور نفت لیبی به میزان محدود از سرگرفته شد. پس از رسیدن یك محموله 575 هزار بشكه‌ای به اتریش، كمپانی انگلیسی "هریتیج" اعلام كرد 51 درصد از سهام یك شركت نفتی لیبی را خریده است.
- نیروهای مخالف معمر قذافی آرام آرام در حال پیشروی به سوی شهر سرت هستند. این نیروها تا روز 10 سپتامبر به افراد وفادار به قذافی فرصت دادند تا تسلیم شوند.
- روسیه با مقام‌های جدید لیبی در مورد قراردادهای نفتی مذاكره می‌كند.
*14/7/90
- پیام قذافی رهبر سابق لیبی كه مكان اختفای او هنوز مشخص نشده است: مردم به طور گسترده و میلیونی به خیابان ها ریخته و اعتراض خود به تشكیلات دولت موقت را نشان دهند.
- ناصر المصیبی یكی از فرماندهان نیروهای مخالف: امروز حملات گسترده ای به مركز نیروهای وفادار به معمر قذافی انجام شد كه در صورت موفقیت، این گروه و مواضع آن ها محاصره خواهند شد.
*15/7/90
- رزمندگان دولت موقت لیبی در نبردهای سخت با وفاداران معمر قذافی در زادگاه او، شهر سرت درگیر هستند.
*16/7/90
- نیروهای وفادار به سرهنگ قذافی همچنان در بخش هایی از شهر سرت مقاومت می كنند.
- نیروهای دولت انتقالی لیبی با تشدید حملات خود، به سمت مركز شهر سرت پیشروی كردند. این نیروها با حملات تانك و راكت به سوی هواداران سرهنگ قذافی، آنها را در منطقه ای به وسعت دو تا سه كیلومتر محاصره كردند.
- صالح مصراته، از فرماندهان نیروهای دولت انتقالی:تصرف دانشگاه سرت تا ساعتی دیگر از اهداف نیروهای تحت فرمان اوست.
-در لیبی نیروهای وفادار به سرهنگ معمر قذافی همچنان در بخش كوچكی از زادگاه او، سرت، مقاومت می كنند.
- نیروهای دولت انتقالی به مركز كنفرانس شهر رسیدند و ستون هایی از دود در آسمان دیده می شود. این نقطه اكنون به كانون درگیری ها تبدیل شده است و صدای آتش مداوم خمپاره و مسلسل به گوش می رسد.به گفته پزشكان، در این درگیری ها دست كم 12 نفر كشته و بیش از 190 نفر مجروح شدند.
*17/7/90
- نیروهای نظامی دولت انتقالی لیبی موفق شدند كه دو مركز مهم شهر سرت را تصرف كنند.
- مخالفان سرهنگ قدافی: مركز همایش ها و دانشگاه سرت را كه محل آتشباری و مقاومت سنگین هواداران سرهنگ قذافی بود، به تصرف درآوردند.
- انقلابیون لیبی فرودگاه بنی ولید را تصرف كردند.
*21/7/90
- سازمان عفو بین الملل:دولت انتقالی لیبی باید به "بازداشتهای خودسرانه و آزار و اذیت زندانیان" پایان دهد.
*24/7/90
- دولت موقت لیبی تخریب مجتمع باب العزیزیه، مقر سرهنگ معمر قذافی در شهر طرابلس را آغاز كرده است. گزارش ها بیانگر آغاز عملیات تخریب با استفاده از بولدوزر است.
*25/7/90
- نیروهای نظامی شورای ملی انتقالی لیبی پس از هفته ها درگیری مسلحانه موفق به نفوذ به شهر بنی ولید، یكی از آخرین پایگاه های هواداران سرهنگ معمر قذافی، رهبر مخلوع لیبی شدند.فرماندهان نیروهای شورای انتقالی می گویند كه با مقاومت شدید طرفداران سرهنگ قذافی در این شهر روبرو شدند.
*18/07/90
- نیروهای شورای ملی انتقالی لیبی به سوی مركز شهر سرت‏ در حال پیشروی هستند، اما همچنان با مقاومت باقی مانده نیروهای وفادار به‏ دیكتاتور رژیم سابق لیبی مواجه هستند.
- دبیر كل ناتو: پایان عملیات نظامی در لیبی نزدیك است.
‏*19/07/90
- دهها دانشجوی لیبیایی و برخی از اعضای ائتلاف 17 فوریه در اردن با حمله به ساختمان سفارت لیبی در امان ، شماری از كارمندان‏ طرفدار رژیم قذافی دراین سفارتخانه را اخراج كردند.
- دكتر ناجی بركات وزیر بهداشت لیبی: آماری‏ رسمی در مورد شمار كشته یا زخمی شدگان انقلاب و عملیات نظامی لیبی كه از‏ 17 فوریه میان انقلابیون و نیروهای قذافی آغاز شده در دست نیست.
‏*‏20/07/90
-انقلابیون لیبی‏: معتصم قذافی فرزند دیكتاتور لیبی در شهر سرت مخفی شده‏ است.
- شمار دیگری از ساكنان این‏ شهر خانه و كاشانه خود را در پی نبردهای شدید ترك كردند.
‏*21/07/90
- نیروهای شورای ملی انتقالی لیبی به دلیل رویارویی‏ با آتش سنگین نیروهای قذافی از برخی مناطق در سرت عقب نشینی كردند.
- شورای ملی انتقالی لیبی از دستگیری معتصم قذافی‏ یك پسر حاكم سابق این كشور در شهر سرت زادگاهش خبر داد.
‏*23/07/90
‏- مقامات ارشد شورای ملی انتقالی لیبی: نیروهای‏ انقلابی در تلاش برای پاكسازی طرابلس از نیروهای مسلح وابسته به دیكتاتور‏ فراری لیبی هستند.
*24/07/90
- درگیری ها در شهر سرت و اطراف آن تا حدودی كاهش‏ یافت. شمار دیگری از غیر نظامیان همچنان در حال خروج از مناطق مختلف این شهر‏ هستند.
- سید یوسف رضا گیلانی نخست وزیر پاكستان:‏ كشورش شورای ملی انتقالی لیبی را به رسمیت می شناسد.
*25/07/90
- نیروهای وفادار به معمر قذافی در شهر سرت، در جدیدترین تحولات روی‏ داده در لیبی، نیروهای انقلابی را مجبور به عقب نشینی از مواضع خود كردند‏.
- خبر كشته شدن خمیس قذافی و محمد پسر‏ عبدالله السنوسی رئیس سازمان اطلاعات رژیم قذافی در ماه آگوست گذشته تایید شد.
‏*26/07/90
‏ هیلاری كلینتون وزیر خارجه آمریكا به لیبی سفر كرد. نیروهای شورای ملی انتقالی لیبی همچنان تلاش می كنند آخرین شهر در‏ اختیار نیروهای وفادار به معمر قذافی دیكتاتور فراری رژیم سابق لیبی را‏ تصرف كنند.
- فریاد الله اكبر نیروهای‏ شورای ملی انتقالی و صدای گلوله های انواع جنگ افزارهای سبك و سنگین در‏ فضای بنی ولید شنیده می شود.
‏*‏ 27/07/90
-نیروهای شورای ملی انتقالی لیبی همزمان با تلاش‏ نهایی برای تصرف شهر سرت به مقابله با نیروهای قذافی ادامه دادند.
- وزیر خارجه انگلیس: الجزایر‏ باید با شورای ملی انتقالی لیبی در مورد اعضای خانواده معمر قذافی كه در‏ الجزایر پناه گرفته اند، همكاری كند.
*28/07/90
- معمر قذافی دیكتاتوری كه 42 سال زمام امورلیبی را در دست داشت ، قربانی جنگ برافروخته خود شد. قذافی نزاع خونبار 9 ماهه ای را به مردم خود تحمیل كرد، عامل حضور و حملات نظامی غرب علیه مردم و منابع كشورش شد، اما سرانجام پس از یك دوره تعقیب و گریز در پی حملات سنگین نیروهای انقلابی با محافظان وی در شهر سرت دستگیر و در زادگاهش كه اكنون مخروبه ای بیش نیست كشته شد.
- با مرگ قذافی و پایان یافتن دوره حكومت مستبدانه وی، مرحله جدیدی از تاریخ سیاسی این كشور آغاز شد.
پژوهش**1599