تبیان، دستیار زندگی

اگر قسم بخورد كه كاري را انجام دهد يا ترك كند، مثلا قسم بخورد كه روزه بگيرد يا دود استعمال نكند، چنانچه عمدا مخالفت كند بايد كفاره بدهد يعني يك بنده آزاد كند يا ده فقير را سير كند يا آنان را بپوشاند و اگر اينها رانتواند بايد سه روز روزه بگيرد.

قسم چند شرط دارد: اول : كسي كه قسم مي خورد بايد بالغ و عاقل باشد، و اگر مي خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد، بايد در حال بالغ شدن سفيه نباشدو حاكم شرع او را از تصرف در اموالش منع نكرده باشد، و از روي قصد و اختيار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و ديوانه و مست و كسي كه مجبورش كرده اند، درست نيست و همچنين است اگر در حال عصباني بودن بي قصد قسم بخورد. دوم : كاري را كه قسم مي خورد انجام دهد، بايد حرام و مكروه نباشد و كاري را كه قسم مي خورد ترك كند،بايد واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كه كار مباحي را به جا آورد، بايدترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نيز اگر قسم بخورد كار مباحي راترك كند، بايد انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد. سوم : به يكي از اسامي خداوند عالم قسم بخورد كه به غير ذات مقدس او گفته نمي شود، مثل خدا و الله ونيز اگر به اسمي قسم بخورد كه به غير خدا هم مي گويند، ولي به قدري به خداگفته مي شود كه هر وقت كسي آن اسم را بگويد، ذات مقدس حق در نظر مي آيد، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد، صحيح است ، بلكه اگر به لفظي قسم بخورد كه بدون قرينه خدا بنظر نمي آيد، ولي او قصد خدا را كند بنابر احتياط، بايد به آن قسم عمل نمايد. چهارم : قسم را به زبان بياورد و اگر بنويسد يا در قلبش آن را قصد كندصحيح نيست ولي آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحيح است . پنجم : عمل كردن به قسم براي او ممكن باشد و اگر موقعي كه قسم مي خورد ممكن باشد و بعد تا آخر وقتي كه براي قسم معين كرده عاجز شود يا برايش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتي كه عاجزشده به هم مي خورد.

اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگيري كند يا شوهر از قسم خوردن زن جلوگيري نمايد، قسم آنان صحيح نيست .

اگر فرزند بدون اجازه پدر، و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، قسم آنان بعيد نيست صحيح نباشد، ليكن نبايد احتياط را ترك كنند.

اگر انسان از روي فراموشي يا ناچاري به قسم عمل نكند، كفاره براو واجب نيست و همچنين است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننمايد و قسمي كه آدم وسواسي مي خورد مثل اينكه مي گويد: "والله الان مشغول نماز مي شوم " و به واسطه وسواس مشغول نماز نمي شود اگر وسواس او طوري باشد كه بي اختيار به قسم عمل نكند،كفاره ندارد.

كسي كه قسم مي خورد اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است ،و اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان بزرگ مي باشد، ولي اگر براي اين كه خودش يا مسلمان ديگري را از شر ظالمي نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال نداردبلكه گاهي واجب مي شود، و اين جور قسم خوردن غير از قسمي است كه در مسايل پيش گفته شد.