روی خوش و سفره رنگین

سلام و احوالپرسی‌ها و عید مبارکی‌ها انجام می‌شود. خیلی رسمی‌ روی مبل می‌نشینید و از این که پس از یک سال یکدیگر را می‌بینید خوشحالید. نگاهی به دور و اطراف می‌اندازید. رنگ و بوی خانه از سال گذشته تا به حال تغییرات زیادی کرده است. مبل‌ها و پرده‌ها بوی نویی می‌دهند، گلدان‌های بزرگ‌ گرانقیمت، ظروف کریستال تراش خورده و همه آنچه که در پشت ویترین مغازه‌ها و فروشگاه‌ها خودنمایی می‌کنند، را می‌توانید در گوشه و کنار سالن پذیرایی مشاهده کنید. می‌خواهید شروع به صحبت کنید که میزبان با گردنی کشیده و اعتماد به نفس فراوان عذرخواهی می‌کند و دست به کار انجام وظیفه خطیر پذیرایی می‌شود. در مرحله اول فنجان بزرگی نوشیدنی گرم تعارف می‌شود و شما که در دید و بازدیدهای قبلی به حد وفور چای لب دوز و لب سوز آلبالویی رنگ نوشیده‌اید، این بار نیز مجبور می‌شوید برای رعایت ادب دست صاحبخانه را رد نکنید. حالا نوبت میوه و آجیل است. میوه‌های متنوع فصل و غیر فصل داخلی و خارجی با دقت در بشقاب‌ها جا خوش کرده و در مقابل شما چیده می‌شوند. ظرف آجیل پر است از گران قیمت ترین مغزهایی که در بازار یافت می‌شود.

همچنان منتظر می‌مانید تا شاید بتوانید برای چند دقیقه گپ و گفتی با میزبان داشته باشید. اما این قصه سر دراز دارد: انواع شیرینی، شکلات‌های خارجی، سوهان، گز و هر آنچه که فکرش را بکنید با غرور و لبخندی حاکی از رضایت، یکی یکی در مقابل شما گرفته می‌شود و شما به ناچار برای این که زودتر از زیر بار تعارفات خلاص شوید همه آنها را بر می‌دارید و در بشقاب می‌گذارید. سرانجام آداب پذیرایی تمام می‌شود و میزبان پس از اطمینان از این که همه مراحل به خوبی انجام شده است، در کنار شما می‌نشیند، ولی این بارهم اصرارهای پی در پی او برای نوش جان کردن خیل عظیم خوراکی‌ها مانع از گفتگو می‌شود. در نهایت وقتی آرامش برقرار می‌شود، در جای خود کمی‌ جابه‌جا می‌شوید و می‌خواهید از حال و روز صاحبخانه جویا شوید که زنگ در به صدا در می‌آید و مهمان دیگری از راه می‌رسد. شما قبل از این که واقعا بتوانید دیداری تازه کنید مجبور به خداحافظی می‌شوید. دیدار بعدی احتمالا سال دیگر و در مراسمی ‌مشابه همین امروز خواهد بود.

پذیرایی‌های متنوع و رنگارنگ و خارج از عرفی که اغلب به قصد خودنمایی و چشم و هم چشمی‌ انجام می‌شود، روزبه‌روز ما را از اصل فلسفه دید و بازدید نوروزی دورتر می‌کند. تعطیلات نوروزی فرصتی است برای دیدار از خویشان و بستگان و پاک کردن زنگارهای کینه و کدورتی که احیانا در طول سال ایجاد شده و روابط ما را خدشه‌دار کرده‌اند. فراموش نکنیم در نوروز و در هر موقعیت دیگری به مهمانی می‌رویم تا بستگان خود را ببینیم، از دیدار آنان شاد شویم و روحیه بگیریم. قصد ما بازدید از نمایشگاه مبلمان و ظروف مجلل و غیره نیست و مهم‌تر از آن قصد ما از مهمانی رفتن خوردن نیست. اصل احوالپرسی، احترام به بزرگ‌ترها و والدین، صله رحم، کم کردن کینه‌ها و کدورت‌ها، تحکیم روابط اجتماعی و کمک به افزایش آرامش روانی جامعه است. مهم این است که در مهمانی‌ها و دید و بازدیدها با روی گشاده از مهمان خود استقبال کنیم و در کنار آن بر اساس آداب اجتماعی در حد عرف از مهمان خود پذیرایی کنیم. در پذیرایی‌های غیر معمول شاید تصور میزبان این است که مهمان فقط برای این به خانه اش آمده است که بخورد، لذا تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا انواع و اقسام خوراکی‌های رنگارنگ را برای پذیرایی آماده سازد. به تعبیر محمود اکرامی‌فر، مردم شناس، این در واقع نگاه حیوانی و غیر انسانی داشتن به مهمان و نوعی توهین به او است. شاید هم میزبان سعی دارد موفقیت‌ها و موقعیت اقتصادی خود را به رخ مهمانان بکشد، از همان‌هایی که شان و شخصیت آدمی‌ را در آستین نو می‌بینند به این وسیله می‌خواهند خودی نشان دهند، دلیل هر چه که باشد، اگر از این دسته میزبانان هستید، مهمانتان را احتمالا در یکی از سه دام زیر گرفتار خواهید ساخت:

 وضعیت اقتصادی مهمان بسیار پایین‌تر از شماست و توانایی رقابت با شما را ندارد. لذا از پذیرایی متقابل سرباز می‌زند و با دیدن شماره تلفن بر روی صفحه نمایشگر و یا اتومبیلتان از پشت پنجره خود را به نبودن می‌زند و از دیدار شما به یک کارت آمدیم نبودید بسنده می‌کند و یا خود و خانواده‌اش رنج شرمساری را تحمل می‌کنند و از نداری خود سرافکنده می‌شوند.

‌ مهمان باز هم از لحاظ اقتصادی با شما برابری نمی‌کند و از قضا در شمار خیل کسانی قرار دارد که معتقدند عقل مردم به چشمشان است و لذا برای حفظ آبرو باید به آب و آتش زد. در این صورت مجبور خواهد بود برای فراهم آوردن وسایل پذیرایی در حد و اندازه شما مختصر عیدی بچه‌ها را به زور وعده و وعید قرض بگیرد.

‌ مهمان در طبقه اقتصادی هم رتبه شما و یا بالاتر قرار دارد. او از همان ابتدا با دیدن این وسایل پذیرایی مجهز و گران قیمت بیش از این که به فکر لذت بردن از لحظاتی باشد که با شما به سر می‌برد، در ذهن خود طرح و نقشه می‌ریزد که چگونه در این میدان رقابت کند و گوی سبقت را برباید.

می‌بینید با میز پذیرایی نوروزی خود چقدر اطرافیانتان را به دردسر می‌اندازید. این نکته را باز هم فراموش نکنید: مهمان به روی خوش شما وارد خانه تان می‌شود، نه به سفره رنگینتان.

هر فرصتی غنیمت نیست

ساعت 11شب است. وسایل پذیرایی از مهمان ساعاتی پیش جمع آوری و به کناری گذاشته شده‌اند. بچه‌ها آماده رفتن به رختخوابند، مادر استراحت می‌کند و پدر خسته از دید و بازدیدهای مکرر در مقابل تلویزیون چرت می‌زند، که ناگهان صدای زنگ همه را می‌پراند. کسی که از پشت در جواب می‌دهد نوه خواهر شوهر خاله جان (کمی‌ مبالغه) است. همه به تکاپو می‌افتند.

پدر فورا لباس می‌پوشد و در حالی که سعی می‌کند خمیازه‌اش را فرو ببرد به استقبال می‌رود. مادر و بچه‌ها گیج و منگ و با سرعت به این طرف و آن طرف می‌دوند تا وسایل پذیرایی را مهیا کنند. نوه خواهر شوهر خاله جان لبخند زنان وارد می‌شود. او ایام نوروز و ضیق وقت و رفت و آمد‌های مکرر را بهانه می‌کند تا به شما بفهماند چاره ای جز این که این وقت شب و آن هم بی خبر مزاحم شما شود، نداشته است. شما هنوز هم متعجبید از این که چطور این خویشاوند درجه چندم یادی از شما کرده است که معمایتان با بی‌تابی‌های کودک مهمان حل می‌شود: نوه خواهر شوهر خاله جان از این اطراف می‌گذشته است که فرزندش نیاز به دستشویی پیدا می‌کند و...

داستان بالا با کمی‌اغراق بیان شد. اما با کمی ‌پس و پیش همه ما، بخصوص در ایام نوروز، شاهد این گونه دید و بازدیدهای بی‌موقع که احساس از سر باز شدن را به انسان می‌دهد، بوده‌ایم.

این درست که شما قصد مسافرت دارید و به این دلیل ناگزیرید دید و بازدیدهایتان را در یک برنامه فشرده و بدون توجه به موقعیت زمانی انجام دهید، اما فراموش نکنید بستگان شما نیز همین چند روز را برای استراحت وقت دارند. ساعت‌های اولیه صبح، زمان ناهار و استراحت بعد از ظهر و حدود ساعت هشت و نه شب به بعد زمان مناسبی برای تلفن‌های هماهنگ‌کننده و دید و بازدید نیست. اگر دیدار خویشان و بستگان برایتان مهم است می‌توانید از این فرصت چند روزه که فقط سالی یک بار دست می‌دهد، برای سر زدن به آنها استفاده کنید و مسافرت خود را کوتاه‌تر کرده یا به زمان دیگری مانند تعطیلات طولانی تابستان موکول نمایید. مطمئنا رفت و آمدهای نوروزی اگر با فاصله و مطابق با آداب و اصول اجتماعی و نه با شتاب و به شکل یک ماراتن انجام شوند و اگر صفا و صمیمیت لازم را به همراه داشته باشند، می‌توانند به همان اندازه مسافرت روحیه شما را تغییر داده و نشاط‌آور باشند. از این فرصت استفاده کنیم و نگذاریم دیدارهایمان تنها به مجالس عروسی یا خدای ناکرده مراسم عزا و شب هفت و چهلم منحصر شود.

بد نیست این نکته را هم به خاطر داشته باشیم بستگان ما همانند خود ما در این ایام نوروزی همه گونه وسایل پذیرایی از مهمان را مهیا کرده و آماده‌اند از شما پذیرایی کنند. موکول کردن دید و بازدیدها به پس از پایان تعطیلات و احتمالا چند ماه بعد ضمن این که نوعی بی‌احترامی ‌تلقی می‌شود، بستگان شما را نیز بویژه اگر هر دو همسر شاغل باشند، در زحمتی مضاعف برای تهیه مجدد سوروسات پذیرایی گرفتار خواهد کرد.

همه مثل شما فکر نمی‌کنند

همه چیز از تمیزی برق می‌زند و بوی عید دارد. با شنیدن صدای زنگ، در را باز می‌کنید و با خوشرویی به استقبال مهمانان نوروزی می‌روید که ناگهان چیزی شبیه به یک توپ گرد پشمالوی زشت به شما خیره می‌شود. این سگ مهمانتان است که قبل از خود آنها در مقابل در چمباتمه زده. با وجودی که یا بر اساس اعتقادات مذهبی یا صرفا به دلایل شخصی مایل به پذیرایی از حیوانات مهمانانتان نیستید به روی خود نمی‌آورید و شروع به احوالپرسی می‌کنید. هنوز کاملا از شوک اولیه خارج نشده‌اید که چیزی زیر دست و پای شما وول می‌خورد. این کودک 4  3 ساله مهمانتان است که به زور خودش را از لابه‌لای دست و پاها به داخل می‌کشاند و تا شما به خود آیید می‌بینید یک مشت شکلات برداشته و با دست‌های کثیف خود را از مبل سفید و براقتان بالا می‌کشد. مهمانان بی‌خیال نشسته‌اند. از یک طرف سگ، و از طرف دیگر کودک بی‌ادب آنان زندگی شما را به هم ریخته‌اند.

میوه‌ها یکی یکی گاز زده و به گوشه و کنار پرتاب می‌شوند، شکلات‌ها باز شده و پس از به نیش کشیدن مبل‌ها و در و دیوار را رنگ آمیزی می‌کنند. ظرف میوه روی زمین پخش می‌شود، می‌شکند... اجازه دهید بیش از این پیش نرویم؛ هر چه باشد، دوره، دوره فرزند سالاری است. مهمان شما اعتقاد دارد کودکش باید آزاد باشد و نباید به او امر و نهی کرد. او از خرابکاری‌های فرزندش لذت می‌برد و می‌خندد و قربان صدقه‌اش می‌رود . نظر دکتر اکرامی‌فر‌، مردم‌شناس را در این زمینه بخوانید: این جور کارها به صرف این که بچه است درست نیست. آداب مهمانی را از هم اکنون باید به کودک خود و در عمل بیاموزید. دلیلی ندارد که هر کاری کودک ما انجام می‌دهد و ما خوشمان می‌آید و از آن لذت می‌بریم میزبان هم همان را دوست داشته باشد و بپسندد. همچنین دلیلی ندارد حیوان خانگی خود را به مهمانی ببرید. چه بسا میزبان خودش در خانه حیوان نگه دارد ولی لزوما به این معنی نیست که از حیوان دیگری در خانه خودش خوشش بیاید.

به جای به هم خندیدن با هم بخندیم

سنت دید و بازدید‌های نوروزی سنت پسندیده ملی و مذهبی است که سالیان سال است در فرهنگ و تمدن دیرین ما رواج دارد و با وجود فراز و نشیب‌های تاریخ چند هزار ساله همچنان به قوت خود باقی است. دید و بازدید نوروزی یک وظیفه اعتقادی و یک تکلیف ملی است که به منظور احوالپرسی، حلالیت طلبیدن و پاک کردن کینه‌ها و کدورت‌ها و تبریک و تهنیت گفتن سال نو انجام می‌شود. دکتر اکرامی‌فر ‌از پیامدهای این رفت‌وآمد‌ها به تحبیب قلوب، احترام به بزرگ ترها، تحکیم روابط اجتماعی، کمک به انسجام اجتماعی و کمک به سلامت روانی جامعه اشاره می‌کند و این‌که در این دید و بازدیدها مقرراتی حاکم است که ارزش‌ها را در جامعه ترویج می‌کند؛ برای مثال: حتما اول کوچکترها به دیدن بزرگترها می‌روند، سالم‌ها به عیادت بیماران می‌روند و بستگان به سر سلامتی کسانی می‌روند که در طول سال عزیزی را از دست داده‌اند.

او همچنین به نکاتی اشاره دارد که خوب است در جریان دید و بازدیدهای نوروزی مورد توجه قرار گیرند:

لازم است قبل از این که به دیدار کسی برویم به او خبر دهیم و با او هماهنگ کنیم. در عصر تلفن و موبایل سرزده به منزل کسی رفتن توجیه مناسبی ندارد. با هماهنگی قبلی، هم مطمئن خواهید شد که پشت در نمی‌مانید و هم میزبان آمادگی پذیرش شما را خواهد داشت.

اگر مهمانی در منزل دارید و قصد دارید به دیدار کسی بروید، از همراه کردن او با خود بپرهیزید. لزومی‌ندارد برادر خود را به منزل دوستتان ببرید.

در دید و بازدیدها خاطرات خوش خود را تعریف کرده و اسباب انبساط خاطر یکدیگر را فراهم کنید. مطمئن باشید هر کس برای خودش مشکلات و غم و غصه‌هایی دارد که به اندازه کافی او را رنج می‌دهند. چند دقیقه و چند ساعتی را که در کنار یکدیگر هستید شاد باشید و روحیه بگیرید. لذا چه خوب است که غم و غصه‌های خود را به خانه دیگران نبریم، بلکه شادی‌های خود را با آنان تقسیم کنیم. همدیگر را دست نیندازیم و کسی را تحقیر و شرمنده نکنیم. با هم خندیدن را در مهمانی ترویج کنیم و نه به هم خندیدن را. زیبایی‌ها را بیان کنیم، موقعیت‌ها و خاطرات مثبت را تعریف کنیم، داستان‌ها و لطیفه‌های خنده دار تعریف کنیم. در این صورت از کنار یکدیگر بودن لذت خواهیم برد. از دیگر پیامدهای با هم خندیدن احساس شادی جمعی، احساس همدلی و همراهی، رسیدن به گرایشات و عواطف و احساسات مشترک، رضایتمندی اجتماعی و رضایتمندی از حضور در جمع خانواده است. به هم خندیدن یکی از آسیب‌های دید و بازدید‌های نوروزی و به طور کلی مهمانی‌ها است که باعث تخریب شخصیت افراد، گریز آنها از حضور در جمع، ایجاد فاصله اجتماعی و ایجاد کینه و کدورت و در پیش گرفتن رفتار تلافی جویانه خواهد شد.

به مسخره گرفتن میزبان، شکایت‌ها و گلایه‌ها از نحوه پذیرایی، توقعاتی که حتی ممکن است به حق باشد، ولی می‌توان از آن چشمپوشی و اغماض کرد، چشم و هم چشمی‌ و خودنمایی‌ها، اقامت‌های طولانی مدت بویژه در مورد مهمانان شهرستانی، قرار دادن بار پذیرایی به تنهایی بر دوش میزبان و کمک نکردن به او، مراقبت نکردن از فرزندان و حرف و حدیث‌هایی که پس از مهمانی به گوش میزبان خواهد رسید، همه از عواملی است که مهر، محبت، صفا و صمیمیت را در بین خانواده‌ها و خویشاوندان کمرنگ کرده و باعث می‌شود سال بعد آنان نیز به جمع کسانی بپیوندند که برای فرار از دید و بازدید‌های نوروزی ترجیح می‌دهند هزینه این مراسم را صرف مسافرت نمایند و به تنهایی از زندگی و امکانات خود لذت ببرند.

شین اول شکلات

آخ که چقدر بد است ما شکلات‌ها همیشه قربانی اول دید و بازدیدهای نوروزی و شین اول هفت‌شین هستیم و معمولا در همان دور اول پذیرایی مصرف می‌شویم. ما شکلات‌ها که به غذای خدایان هم معروف هستیم در بین تمام سنین محبوب و دوست‌داشتنی هستیم. خانواده ما انواع و اشکال بسیار متنوعی دارد و با تغییر در میزان مواد تشکیل‌دهنده ما، انواع متفاوتی ایجاد می‌شود که بالاخره هر سلیقه‌ای نوعی از آن را می‌پسندد. شکر و چربی که در تهیه خاندان ما استفاده می‌شود موجب چاقی می‌شود. از چاقی گذشته هم مصرف مواد شیرین بخصوص ما شکلات‌ها به سلامت دندان‌ها نیز لطمه می‌زند و باعث پوسیدگی مینای دندان و فساد دندان‌ها می‌شود. مشکل دیگر خوردن ما شکلات‌ها این است که جلوی اشتهای کودکان را می‌گیریم و موجب می‌شویم مواد غذایی اصلی و پروتئین به بدن کودکان نرسد. البته این‌طور نیست که ما شکلات‌ها هیچ فایده‌ای نداشته باشیم. حاوی آنتی‌اکسیدان‌های موجود هستیم که برای قلب مفید است. همچنین مصرف ما باعث شادی می‌شود. البته هیچگاه نباید در مصرف ما زیاده‌روی شود.

ش مثل شیرینی

درست است که در هفت‌سین همه دنبال سین هستند، اما شین شیرینی چیز دیگری است. ما شیرینی‌ها مهم‌ترین مواد غذایی زینت‌بخش میهمانی‌های نوروز هستیم و خاندان ما در دید و بازدیدهای عید مصرف زیادی دارد. اما ما شیرینی‌ها هم مشکلات خودمان را داریم. ما شیرینی‌ها به لحاظ دارا بودن انرژی زیاد بویژه پسرعموهای خامه‌ایمان که حاوی انرژی متراکمی‌ هستند در چاقی و افزایش وزن افراد تاثیر زیادی داریم.

انسان‌ها هیچ توجه نمی‌کنند که افراط در مصرف قند و شکر و ما شیرینی‌ها که از این مواد تهیه شده‌ایم و آرد و نشاسته زیادی هم که داریم، می‌تواند علاوه بر چاقی موجب افزایش تری‌گلیسیرید خون نیز شود. آخر در تعطیلات عید کسی به این فکر نیست که تری‌گلیسیرید یکی از انواع چربی‌های نامطلوب خون است و افزایش درازمدت آن در خون موجب بالا رفتن سایر چربی‌های نامطلوب و بروز اختلالات قلبی  عروقی می‌شود.

مصرف بی‌رویه ما شیرینی‌ها در اطفال با توجه به کاهش اشتها و سیری کاذبی که به همراه داریم موجب کمبود سایر مواد مغذی مورد نیاز جهت رشد این گروه می‌شود؛ همچنین استفاده از برخی ترکیباتی نظیر رنگ‌ها، کاکائو و سایر موارد که در تهیه و تزئین خانواده ما کاربرد دارد بر عوارض مصرف زیاد ما می‌افزاید. هیچ می‌دانستید کافی است تنها 5 عدد از ما شیرینی‌های خشک را بخورید تا 500 کالری انرژی به بدنتان وارد کنید؟

شبیخون به آجیل

شین‌سوم هم شبیخون است. خانواده آجیل خانواده پر جمعیتی است. پسته، تخمه، بادام و فندق بزرگ خاندان آجیل هستند که در نوروز به آنها شبیخون زده می‌شوند. این خاندان ماجرایی متفاوت از بقیه دارند.

حاوی ارزش تغذیه‌ای بالایی هستند و مصرف متعادل آنها برای سلامت مفید است. مغزها به علت داشتن چربی زیاد، بسیار پرکالری هستند و برای افراد لاغر و کسانی که نیاز به افزایش وزن دارند، مفید است.

چربی موجود در مغزها از نوع چربی‌های گیاهی غیراشباع است. این نوع چربی به علت دارا بودن اسیدهای چرب با چند باند مضاعف، موجب افزایش کلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون نمی‌شود و در نتیجه زیانی برای قلب و عروق ندارد، حتی در کاهش چربی‌های نامطلوب خون نیز مؤثر است. ما مغزها یعنی مغز گردو، بادام، پسته و فندق حاوی مقادیر مناسبی پروتئین هستیم. ویتامین‌های گروهB زیادی داریم و نیز حاوی مقادیر مناسبی آهن نیز هستیم.

مواد معدنی دیگر بخصوص روی هم که در سلامت افراد و بخصوص در کودکان و بلوغ نوجوانان تأثیر مهمی‌ دارد در ما زیاد است.

تازه ما مغزهای گردو، فندق، بادام، پسته و بادام‌زمینی دستگاه دفاعی بدن را نیز در مقابله با عوامل خارجی تقویت می‌کنیم.

ضمن این‌که می‌توانیم علاوه بر کاهش کلسترول خون و کاهش میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی،‌ در پیشگیری از پوکی استخوان و بیماریهای دوران پیری نیز کمک کنیم؛ اما امان از وقتی که درست خورده نشویم. ما آجیل‌ها به علت داشتن چربی زیاد موجب کاهش اشتها و بروز احساس سیری می‌شویم. این مساله بخصوص در کودکان که به ما شبیخون می‌زنند و حجم معده‌شان نیز کوچک است، بسیار مهم است.

از طرفی برخی از ترکیبات موجود در برخی از اعضای فامیل ما مثل بادام‌زمینی در بعضی افراد حساسیت‌زا است و با مصرف آن دچار حساسیت می‌شوند.

تازه اکثر افراد فامیل آجیل، مخصوصا شیرین‌های ما، دارای چسبندگی زیادی هستند و خیلی راحت به دندان‌ها می‌چسبند و تا ساعت‌ها در حفره دهانی باقی می‌مانند. اگر انسان‌ها در این موارد در فاصله کوتاهی بعد از خوردن، دندان‌های خود را مسواک نزنند خرابی دندان‌ها حتمی ‌است.

آجیل با داشتن ارزش تغذیه‌ای بالا، از مواد مفیدی است که مصرف آن توصیه می‌شود؛ اما توجه داشته باشید بدترین مشکل خانوادگی ما آجیل‌ها اعضایی هستند که رنگ و بو عوض کرده‌اند. البته خودشان که نه بلکه انسان‌ها رنگ و بوی آنها را عوض کرده‌اند. این مغازه‌داران بیانصاف برای این‌که ما را بهتر بفروشند معمولاً ما را به صورت بو داده و پر نمک در می‌آورند که در این شرایط مصرف زیاد ما موجب افزایش فشار خون و تجمع آب در بدن می‌شود. در مجموع ما خانواده آجیل‌ها از رفت و آمد با فامیل‌های پرنمک و شور که مفید نیست و به سلامت انسان آسیب می‌زند،خودداری می‌کنیم.

البته بعضی مسائل نیز در نوروز تقصیر ما آجیل‌ها نیست.

مغزها چون حاوی مقدار زیادی چربی هستند، موجب افزایش وزن و چاقی می‌شوند. بعضی از انسان‌ها تصور می‌کنند که چون چربی ما آجیل‌ها چربی گیاهی است موجب افزایش وزن نمی‌شوند و بدون توقف ما را می‌خورند. حال آن که این تصور صحیح نیست و چربی‌های گیاهی و مایع نیز مثل چربی‌های حیوانی و جامد باعث چاقی می‌شوند. بنابراین باید به طور متعادل و مناسب از ما استفاده کرد.

برای چاق‌ها بگویم که مصرف‌ یک لیوان آجیل حدودا ‌ ‌750‌ کالری‌ انرژی‌ تولید می‌کند که‌ برای‌ سوزاندن‌ این‌ مقدار انرژی‌ به‌ ‌7‌ ساعت‌ پیاده‌روی‌ نیاز است‌‌.

شیر آب

شین‌چهارم شیر آب است. شیر آب هم در نوروز حکایت خود را دارد. زیرا کمتر کسی برای نوشیدن سراغ آن می‌رود. شیر آب معتقد است در ایام تعطیلات سال نو به علت دید و بازدید و گذراندن زمان طولانی در خارج از خانه معمولا فراموش می‌شود و به دنبال آن مصرف آب در افراد کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی انسان ایجاد کند که بارزترین آنها، بروز یبوست است. آب به حق معتقدست یکی از مهم‌ترین و مفیدترین موادی است که از بروز یبوست پیشگیری می‌کند و با کاهش مصرف آن، این عارضه به خصوص در کسانی که مستعد ابتلا به آن هستند ناراحتی ایجاد می‌کند. توصیه شیر آب این است که برای نوشیدن آب خود برنامه‌ریزی منظم داشته باشیم و این ماده حیات‌بخش را در ایام نوروز فراموش نکنیم. هر چند مشکلات شهرسازی در کشور ما و نبود دستشویی‌های عمومی ‌مشکلات دیگری را برای شما ایجاد می‌کند.

شکوه میوه

شین‌پنجم نوروز هم شکوه خاندان میوه است. هر چند در تعطیلات عید خاندان میوه بسیار گران می‌شوند، اما شکوه و فایده ما برای سلامت بیشتر نمایان می‌شود. در حالی‌که بیشتر تنقلات عید مشکل‌ساز می‌شوند؛ اما ما میوه‌ها مفیدترین خوراکی محسوب می‌شویم. شاید در میهمانی‌های نوروزی به علت سخت بودن پوست کندن مصرف ما کمتر از بقیه تنقلات باشد و این موضوع در کودکان بسیار بیشتر است، اما ما میوه‌ها با دارا بودن میزان بالای ویتامین، املاح و آب، می‌توانیم به حفظ سلامت انسان‌ها کمک زیادی کنیم. انرژی ما میوه‌ها هم نسبتا کم است. مصرف یک عدد پسرعموی بزرگ ما یعنی موز حدود 100 کالری دارد در حالی که برادر کوچکترش خیار تنها 7 کالری دارد. دخترعمه سیب 55 کالری و عمو پرتقال هم 35 کالری دارد.

اگر ما میوه‌ها با پوست مصرف شویم، مقدار زیادی فیبر غذایی داریم و می‌توانیم از بروز یبوست پیشگیری کنیم همچنین موجب کاهش کلسترول و سایر چربی‌های نامطلوب خون شویم و فشار خون را نیز تنظیم کنیم. راستی ما میوه‌ها به حفظ سلامت قلب و عروق هم کمک می‌کنیم. فیبر موجود در ما از ابتلا به سرطان پیشگیری می‌کند. مصرف ما میوه‌ها در بیماران دیابتی، مصرف فیبر غذایی موجب کنترل قندخون می‌شود. افراد دیابتی بهتر است از برخی اعضای خانواده ما که قند خون را کندتر بالا می‌برند مثل موز، سیب، گیلاس، خرما، انجیر، هلو و آلو بیشتر استفاده کنند.

حتی ‌مومیایی خانواده ما هم از بسیاری از تنقلات بهتر است. برخی از خانواده‌ها در میهمانی‌های نوروزی عادت دارند که ما را خشک و بعد میل کنند. خانواده خشک و مومیایی شده ما مثل آلبالو خشکه، برگه، قیسی، سیب خشک،موز خشک، توت خشک و امثال آن از مواد قابل استفاده در پذیرایی محسوب می‌شوند. خانواده خشک شده ما تنقلات مفیدی محسوب می‌شوند اما مقدار قابل توجهی انرژی در بدن تولید می‌کنند. ما میوه‌های خشک حاوی ویتامین‌های گروهB ، ویتامینA و آهن نیز هستیم و بخوبی می‌توانیم جانشین شیرینی و آجیل شور بشویم، در این حالت، هم مواد مغذی مفیدی را برای بدن افراد به خصوص کودکان فراهم می‌کنیم و هم باعث می‌شویم از بروز یبوست جلوگیری شود.

البته در نظر داشته باشید که ما میوه‌های خشک انرژی زیادی داریم و افراط در مصرف ما، موجب بروز چاقی خواهد شد. در ضمن اگر ما را به مقدار زیاد قبل از غذای اصلی بخورید به علت داشتن قند، جلوی اشتها را خواهیم گرفت.

شکواییه سبزی

هر چه در نوروز میوه شکوه دارد به جای آن سبزی شکواییه دارد. شین ششم شکواییه سبزی است. در ایام نوروز به علت تغییر در برنامه روزانه، مصرف سبزی و سالاد کاهش می‌یابد. علت عمده این امر این است که افراد، بیشتر وقت خود را در خارج از خانه سپری می‌کنند یا در خانه به پذیرایی از میهمانان مشغول هستند و فرصت زیادی جهت تمیز کردن و شستشوی سبزی ندارند. عدم مصرف سبزی و سالاد موجب بروز یبوست می‌شود. بعلاوه چون انواع سبزی ها، حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای سلامتی انسان هستند، عدم مصرف یا کمبود مصرف آنها در برنامه غذایی روزانه باعث می‌شود ویتامین‌های لازم به بدن انسان نرسد و شخص دچار کمبودهای ویتامینی و املاح شود. از سوی دیگر چون سبزی‌ها حاوی مقدار قابل توجهی آب هستند، آب مورد نیاز بدن را تا حدود زیادی تأمین می‌کنند و از بروز کم آبی در بدن پیشگیری می‌نمایند.

شکم درد

شین هفتم عید هم شین شکمو‌ها و شکم دردهاست. بینواترین موجود در تعطیلات نوروز شکم است. شکم بدشانس مجبور است انواع ناملایمات را تحمل کند. اگر شکم زبان داشت حتما به ما می‌گفت که در ایام نوروز بهم خوردن برنامه غذایی روزانه چه مشکلاتی برای او درست می‌کند. صبح‌ها افراد به علت دیر برخاستن از خواب و رفتن به میهمانی صبحانه نمی‌خورند. نخوردن صبحانه 2 ضرر دارد اول این‌که موجب تمایل بیشتر به مصرف آجیل و شیرینی می‌شود و دوم این‌که مواد پروتئینی مورد نیاز به بدن آنها نمی‌رسد از طرفی شکم مدت زیادی خالی می‌ماند.

بعد هم که اشتهای افراد در این ایام بخصوص اگر در مسافرت باشند زیاد می‌شود و ممکن است چند وعده غذای اضافی به بار همیشگی شکم اضافه شود و شکم بیچاره به جای 3 وعده، 5 وعده غذا با حجم بیشتر مصرف شود، بعلاوه استفاده از نوشابه‌های گازدار و قندی و عدم کنترل رژیم غذایی روزمره ومصرف چربی‌ها و غذاهای آماده، در طول تعطیلات و ایام سفر بیشتر می‌شود این موضوع نیز موجب شکم درد زیاد می‌شود البته غیر از آن می‌تواند افزایش فشارخون، چربی‌خون، بالا رفتن کلسترول مضر (LDL) و در نهایت چاقی نیز به ارمغان بیاورد.

البته مشکلات شکم به اینجا ختم نمی‌شود. حضور در مهمانی‌های مختلف و تعارفات بی‌جا خیلی وقت‌ها سبب پرخوری می‌شود.

این پرخوری و بدخوری‌ها عواقبی هم دارد. در کوتاه‌مدت شایع‌ترین‌شان ترش کردن، نفخ معده، سوزش و درد شکم است. بهترین درمان این مشکلات کنترل خورد و خوراک است؛ اما معمولا به آن توجهی نمی‌شود. بسیاری به طور سنتیسراغ عرقیات خانگی می‌روند که در اکثر مواقع مفید است و درد آنها را آرام می‌کند؛ اما برخی از افراد در مواقع بروز این مشکلات، خودسرانه دارو می‌خورند و شکم بیچاره را با مشکلات مضاعفی مواجه می‌کنند.

حاصل جمع هفت‌شین

معمولا جمع شدن تمام هفت‌شین نوروزی در کنار هم یک نتیجه دارد و آنهم چاقی است. میل به مصرف تنقلات و شیرینی‌ موجب می‌شود بدن مفلوک آخر تعطیلات با چاقی و عوارض اضافه وزن روبه‌رو شود. برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن و بیماری‌های ناشی از آن، مسافران مصرف آجیل و تخمه و شیرینی و شکلات را به حداقل برسانند هر چند که تنقلات حاوی ارزش تغذیه‌ای بالایی هستند، ولی نمی‌توانند جانشین غذای اصلی انسان شوند. سعی کنید در این ایام شین‌های مضر را کم کنید و به جای آن شین‌های مفید مثل میوه و سبزی جایگزین کنید. اگر هم به سفر می‌روید سعی کنید در طول سفر از مصرف بی‌رویه نوشابه، چیپس، پفک، سوسیس، کالباس، پیتزا و به طور کلی غذاهای آماده بپرهیزید.