تبیان، دستیار زندگی

خانه اي را كه غريب و زوار در آن منزل مي كنند و معلوم نيست چقدر در آن مي مانند، اگر قرار بگذارند كه مثلا شبي يك تومان بدهند و صاحب خانه راضي شود،استفاده از آن خانه اشكال ندارد، ولي چون مدت اجاره را معلوم نكرده اند اجاره صحيح نيست و صاحب خانه هر وقت بخواهد مي تواند آنان را بيرون كند.

مالي را كه مستأجر بابت اجاره مي دهد بايد معلوم باشد، پس اگر ازچيزهايي است كه مثل گندم با وزن معامله مي كنند، بايد وزن آن معلوم باشد، و اگراز چيزهايي است كه مثل تخم مرغ با شماره معامله مي كنند، بايد شماره آن معين باشد، و اگر مثل اسب و گوسفند است ، بايد اجاره دهنده آن را ببيند يا مستأجرخصوصيات آن را به او بگويد.

اگر زميني را براي زراعت جو يا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو يا گندم همان زمين قرار دهد، اجاره صحيح نيست .

كسي كه چيزي را اجاره داده ، تا آن چيز را تحويل ندهد حق ندارد اجاره آن را مطالبه كند، و نيز اگر براي انجام عملي اجير شده باشد، پيش از انجام عمل حق مطالبه اجرت ندارد.

هرگاه چيزي را كه اجاره داده تحويل دهد، اگرچه مستأجر تحويل نگيرد ياتحويل بگيرد و تا آخر مدت اجاره از آن استفاده نكند، بايد مال الاجاره آن رابدهد.

اگر انسان اجير شود كه در روز معيني كاري را انجام دهد و در آن روز براي انجام آن كار حاضر شود، كسي كه او را اجير كرده اگرچه آن كار را به او مراجعه نكند، بايد اجرت او را بدهد، مثلا اگر خياطي را در روز معيني براي دوختن لباسي اجير نمايد و خياط در آن روز آماده كار باشد، اگرچه پارچه را به او ندهدكه بدوزد، بايد اجرتش را بدهد، چه خياط بيكار باشد، چه براي خودش يا ديگري كاركند.

اگر بعد از تمام شدن مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده ، مستأجربايد مال الاجاره را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد، مثلا اگر خانه اي را يك ساله به صد تومان اجاره كند بعد بفهمد اجاره باطل بوده ، چنانچه اجاره آن خانه معمولا پنجاه تومان است ، بايد پنجاه تومان را بدهد و اگر دويست تومان است ، بايد دويست تومان را بپردازد، و نيز اگر بعد از گذشتن مقداري از مدت اجاره معلوم شود كه اجاره باطل بوده ، بايد اجاره آن مدت را به مقدار معمول به صاحب ملك بدهد.

اگر چيزي را كه اجاره كرده از بين برود، چنانچه در نگهداري آن كوتاهي نكرده و در استفاده بردن از آن هم زياده روي ننموده ضامن نيست ، و نيز اگرمثلا پارچه اي را كه به خياط داده از بين برود، در صورتي كه خياط زياده روي نكرده و در نگهداري آن هم كوتاهي نكرده باشد نبايد عوض آن را بدهد.

هرگاه صنعتگر چيزي را كه گرفته ضايع كند ضامن است .

اگر قصاب سر حيواني را ببرد وآن را حرام كند چه مزد گرفته باشد چه مجاني سر بريده باشد، بايد قيمت آن را به صاحبش بدهد.

اگر حيواني را اجاره كند و معين نمايد كه چقدر بار بر آن بگذارد، چنانچه بيشتر از آن مقدار بار كند و آن حيوان بميرد يا معيوب شود ضامن است و نيز اگرمقدار بار را معين نكرده باشند و بيشتر از معمول بار كند و حيوان تلف شود يامعيوب گردد ضامن مي باشد.

اگر حيواني را براي بردن بار شكستني اجاره دهد، چنانچه آن حيوان بلغزديا رم كند و بار را بشكند صاحب حيوان ضامن نيست ، ولي اگر به واسطه زدن ومانند آن كاري كند كه حيوان زمين بخورد و بار را بشكند ضامن است .