دنیای گیاهان و حیوانات
اگر کره زمین دارد گرم میشود، چرا هنوز زمستان‌ها با آب و هوای بسیار سرد در برخی از مناطق روبرو هستیم؟
این حقیقت که سیاره ما دارد گرم میشود، به معنای آن نیست که دیگر زمستانی در کار نخواهد بود. در واقع دقیقا به علت پدیده "گرمایش جهانی" ممکن است برف‌های سنگینی هم ببارد. باور نمی‌کنید؟
اجماع دانشمندان بر این است که میانگین دمای کره زمین در صد سال گذشته بیش از نیم درجه سانتی‌گراد بالا رفته است. با ادامه این روند گرم‌شدن وضعیت آب و هوایی شدت بیشتری پیدا میکند و بسیاری مناطق بارش‌های سنگین‌‌تری را به صورت باران و برف متحمل خواهند شد.
هنگامی که دمای اقیانوس‌ها بالا میرود، آب بیشتری به صورت بخار وارد جو میشود. هنگامی که این توده هوای مرطوب از فراز اقیانوس‌ها به سوی خشکی‌ها حرکت میکند، توفان‌های شدیدتری رخ می‌دهد.
این به هم خوردن الگوهای طبیعی آب و هوا همچنین به معنای آن است که در حالیکه برخی از نقاط جهان دچار سیلاب و توفان‌های برف شدیدتر می‌شوند، نقاط دیگر از سهم همیشگی باران و برف خود محروم می‌شوند و درآنها خشکسالی رخ می‌دهد.
به عبارت دیگر ممکن است برخی از جنگل‌ها به بیابان بدل شوند.
منبع: همشهری
پنج شنبه 22/12/1387 - 12:11
کامپیوتر و اینترنت
اینترنت چیست ؟
اینترنت یك شبكه جهانی است . شبكه ای كه از لحاظ مقیاس جغرافیایی در سطح جهان گسترش یافته است . اینترنت مخفف كلمات International Network به معنای شبكه جهانی می باشد.
شبكه چیست ؟
به مجموعه ای از اتصالات بین دو یا چند كامپیوتر و زبانی( Protocol) كه این كامپیوترها به كمك آن با یكدیگر صحبت می كنند شبكه می گویند. وقتی كه ما دو یا چند كامپیوتر را به یكدیگر متصل كنیم به گونه ای كه این دو بتوانند با هم تبادل اطلاعات كنند در واقع یك شبكه ساخته ایم.
اهداف شبكه :
1- استفاده از منابع مشترك ( اطلاعات ، نرم افزارها و سخت افزارها)
2- به روز بودن اطلاعات
3- جلوگیری از افزونگی اطلاعات
4- تبادل سریعتر و دقیقتر اطلاعات
تقسیم بندی شبكه ها از لحاظ مقیاس جغرافیایی :
LAN شبكه محلی : که مخفف Network Aria Network میباشد ، شبکه ای است با سرعت بالا که به منظور برقراری ارتباط و مبادله داده ها بین کامپیوترها در یک محدوده جغرافیایی کوچک مثل یک اداره ، یک ساختمان و یا یک طبقه از یک برج طراحی شده است.
WAN شبكه بندی وسیع : که مخفف Width Aria Network میباشد ، جهت مبادله اطلاعات بین فواصل بسیار دور بکار میرود. این شبکه ناحیه جغرافیایی وسیعی مانند کل یک کشور و یا کل یک قاره را در بر میگیرد. شبکه های WAN ممکن است از خطوط استیجاری شرکت مخابرات و یا ماهواره های مخابراتی جهت مبادله اطلاعات استفاده کنند.
MAN شبکه شهری : که مخفف Metropolitan Aria Network میباشد شبکه های متعددی را که در نواحی مختلف یک شهر بزرگ واقع شده اند ، به یکدیگر متصل مرتبط میسازد.
تجهیزات لازم برای شبكه كردن :
1- کارت شبکه ( NIC ) که مخفف Network Interface Card میباشد.
2- رسانه انتقال که مخفف Transmission Medium میباشد.
3- سیستم عامل شبکه NOS که مخفف Network Operating System میباشد.
انتخاب تكنولوژی برای شبكه :
پیش از اینكه سخت افزار شبكه خود را خریداری كنید درباره استانداردی كه میخواهید برای متصل كردن شبكه خود به كار برید، تصمیم گیری نمایید. كارتهای رابط شبكه و كابلهایی كه انتخاب می كنید می بایست از استاندارد انتخابی شما پشتیبانی كند.عمدتاً از دو نوع استاندارد شبكه استفاده میشود. Token Ring و اترنت.
استانداردهای شبکه
عمدتاً از دو نوع استاندارد شبکه استفاده میشود. Token Ring و اترنت .
اترنت :
یك تكنولوژی مبتنی بر مجادله و درگیری است بدین معنا كه هیچ كنترلی بر كامپیوترهای انتقال دهنده اطلاعات در شبکه ندارند و زمانی كه 2 كامپیوتر همزمان اقدام به ارسال اطلاعات از طریق كابلها میكنند این امر منجر به برخورد داده ها میشود بنابـــراین اطلاعات پس از تاخیر به مقصد میرسند مجادله داده ها میتواند سرعت یك شبكه شلوغ را كاهش دهد . استفاده از تكنولوژی اترنت ارزانتر از تكنولوژی Token Ring است چرا كه تكنولوژی اترنت وسیله ای برای كنترل كامپیوتر انتقال دهنده اطلاعات ندارد اترنت برای دفاتر اداری كوچك و مصارف خانگی ایده
پنج شنبه 22/12/1387 - 12:10
بیماری ها
مغز انسان حدود 1500 گرم وزن داشته كه كلاً داخل جمجمه قرار دارد .
مغز از قسمتهای زیر درست شده است :
1- نیم كره های مغز
2- تالاموس و عقده های عصبی قاعده ای
3- مغز میانی
4- پل دماغی
5- مخچه
6- بصل النخاع
نیم كره های مغز
نیم كره های مغز دو عدد بوده كه از نظر نردبان تكاملی جدیدترین قسمت مغز می باشند . آنها هدیه اصلی خداوند به انسان بوده و تكامل آن از پستانداران از حدود پنجاه میلیون سال پیش شروع شده و در انسان نماهائی مانند « استرالوپیتكوس» به اوج خود رسید (2 میلیون سال پیش ) .
اختصاص ترین صفت تكاملی ازدیاد تعداد یاخته های عصبی بوده كه پیشرفت شایان آن را در « هموهابیلیس» و « همواركتوس » می توان مشاهده كرد .دوران طلائی بزرگ شدن مغز در « نئاندرتال » « و هموساپینس» (حدود یكصد هزارسال پیش ) آغاز و به انسان ختم می شود .
بدون نیمكره های مخ ، انسان جاندار بی شعوری بیش نیست . تكوین شعور انسان عبارت بوده است از ازدیاد یاخته ها ( نتیجتاً اضافه شدن وزن مغز ) و ارتباطات آنها با یكدیگر برای بهتر شدن قدرت پردازش اطلاعات محیطی و درونی . در « مرگ مغزی » این قدرت از بین میرود چون كل ساختار مغز مضمحل می شود . در درون نیمكره ها حفره هایی پر از مایع نخاعی و جود دارند كه بطن ها نامیده می شوند . دو نیمكره توسط جسم پینه ای به هم متصل می باشند كه در حقیقت ارتباط اصلی نرونهای دو نیمكره با هم می باشند . قسمت های مختلف تشكیل دهندة نیمكره ها شامل قسمت های زیر است :
1- لوب پیشانی .
2- لوب آهیانه ای .
3- لوب پس سری .
4- لوب گیجگاهی .
5- لوب حاشیه ای .
لوب پیشانی
لوب پیشانی مهمترین قسمت تكامل یافتة مغز است . مخصوصاً در انسان و انسان نماها این قسمت فوق العاده وسعت پیدا كرده است . قسمتهای خلفی لوب پیشانی ویژة فرمانهای حركتی بوده و از هم گسیختگی نسج این قسمت باعث از كارافتادگی یك اندام می شود . تحریك هر قسمت از اندامها و سر بر روی مكان مخصوصی از این نوار باریك وجود دارد ، قسمتی از این ناحیه ، كه بین دو نیمكره وجود دارد، مختص حركات اندامهای تحتانی می باشد . درقسمت قدامی ناحیة حركتی سرو دست مركز كنترل حركات چشم وجود دارد .
در نیمكرة چپ ، مركز حركتی تكلم درلوب پیشانی می باشد . از هم پاشیدگی نسوج این ناحیه باعث گنگی شده و بیمار قادر به گفتار نیست .آنچه از لوب پیشانی باقی می ماند عبارتست از ناحیه ای كه در جلو قرار داشته و مركز شعور ، منطق ، تفكر و تا حدودی حافظه است . از بین رفتن این قسمت از مغز در دو طرف منجر به كم اهمیت دادن اصول اخلاقی شده و تصمیمات بیمار انفعالی می گردد . اگر آسیب بسیار شدید باشد خلاقیت حركات از بین رفته و ممكن است با حالت اغماء اشتباه شود . یكی از راههای درمان امراض روانی ، در ابتدای سدة حاضر ، عبارت بود از تخریب دو طرفة قسمتهای عمقی لوب های پیشانی و تبدیل بیمار به فردی كه از نظر اجتماعی بیشتر قابل تحمل باشد . متأسفانه اثرات سوء این عمل جراحی باعث شد كه بعداً كمتر مورد استفاده قرار گیرد .
لوب آهیانه ای
وظایف لوب های آهیانه ای در طرف راست و چپ تا حدودی با هم فرق می كنند . علاوه بر تشخیص محل درد ، گرما ، لمس و محسوسات عمقی در باریكة پشت شیار مركزی ، لب آهیانه ای در طرف راست بینش فضائی را در شخص بوجود می آورد . عوارض عمقی لوب طرف راست منجر به از دست دادن جهت یابی فضائی فرد گشته وطرف چپ بدن را در كارهای روزمره فراموش می كند . به حوزة بینائی چپ توجه نكرده و مثلاً ریش خود را در طرف چپ نمی تراشد ، چنین شخصی ردیابی فضائی خود را از دست می دهد . شدت عارضه در بعضی بحدی است كه بیمار عضوی در طرف چپ بدن خود را از یاد می برد و فكر می كند مربوط به شخص دیگری است . لب آهیانه ای در طرف چپ علاوه بر جهت یابی فضائی و محسوسات طرف راست ، وظیفة تكلم را نیز بعهده دارد . اختلال در ریاضیات ، محاسبه ، تشخیص راست و چپ بدن ،خواندن و نوشتن و تكلم پس از آسیب رسیدن به لوب آهیانة چپ دیده می شود .
لوب پس سری
لوب پس سری مسئولیت بینائی را عهده دار بوده و آسیب رسیدن به این ناحیه شخص را بطوركامل یانافص نابینا می كند . یكی از بهترین محسوسات محیطی كه به وسیلة آن مكانیسم پردازش اطلاعات در مغز به وسیلة فیزلوژیست هائی مثل « هوبل » و « ویسل » در دانشگاه هاروارد برملا گشته عبارت است از « حس بینائی » این دو دانشمند به طور سیستماتیك پردازش اطلاعات را از شبكیه تا لوب پس سری دنبال كردند . كار اصلی این پژوهشگران عبارت بود از ثبت تحریك پذیری سلول های شبكیه ، ایستگاه زانوئی و قشر خاكستری مخ ( سلول های ساده ،پیچیده و فوق پیچیده ) در مناطق به اصطلاح 17 و18و19 « برودمن » لازم به یادآوری است كه « برودمن» پژوهشگری بود كه سطح مغز را از 1 تا 52 منطقه بر حسب انواع یاخته های قشر خاكستری طبقه بندی كرد. مثلاً منطقة 46 ویژه حافظه بوده و 44 بیان تكلم را به عهده دارد . « هوبل و ویسل» دریافتند كه به ترتیب كه اطلاعات از یك ایستگاه به ایستگاه دیگری منتقل می شده پیچیده تر و به حقیقت نزدیك تر می شود . مثلاً سلول های شبكیه و ایستگاه زانوئی فقط به بك نقطة نورانی پاسخ داده ، درحالی كه سلول های سادة كورتكس بینائی تنها به یك نوار نورانی با محور خاص پاسخ می دهند . می توان تصور كرد كه این نوار از تعدادی نقطة نورانی درست شده است . بنابر این ، سلول های سادة قشر خاكستری نسبت به یك نقطة نورانی بی تفاوتند . به همین ترتیب كه جلو برویم مشاهده می شود كه سلو لهای پیچیدة كورتكس توسط یك لبة نورانی تحریك می شوند كه محور مشخصی داشته ولی محل آن مهم نیست . بهترین ، تحریك برای یك سلول فوق پیچیده یك گوشه است . با در نظر گرفتن بحث بالا ، هر چقدر از منطقة 17 به طرف منطقة 19 می رویم وظیفة سلول ها پیچیده تر شده به تحریكی نوین پاسخ می دهند . این موضوع در تشخیص فاصله و رنگها بسیار صادق است .
لوب گیجگاهی
این لوب در طرف راست نقش مهمی از نظر هنر تشخیص رنگها و جوانب مختلف دستگاههای موسیقی داشته و در طرف چپ تأثیر مهم آن درتكلم انسان است . درك صداهای شنیده شده و پردازش دستوری گفتار و آماده كردن پاسخ شایسته ، به وسیله لوب آهیانة چپ صورت می گیرد . آسیب رسیدن به لوب گیجگاهی گاهی باعث از بین رفتن توانائی نامگذاری افراد و اشیاء می شود . همچنین لوب های گیجگاهی راست و چپ با هم نقش مهمی در فعال نگهداشتن حافظه دارند. دروازة اصلی ورود اطلاعات محیطی به مغز و ثبت آنها در گرو سلامتی لوب گیجگاهی است .
به نظر می رسد كه « هیپوكامپ» این ناحیه همگام با قسمت های دیگر لوب حاشیه ای نقش كلیدی در قبول یا رد اطلاعات داشته باشند .از این مكان است كه اطلاعات منتشر شده از محسوسات محیطی به نقاط دیگر مغز مخصوصاً لوب های پیشانی می روند .بخش دیگری از فیبرهای آورندة اطلاعات به لوب گیجگاهی از ساقة مغز و هستة « مینرت» می باشد .
از بین رفتن « هیپوكامپ » منجر به عدم توانائی انسان در تثبیت حافظه شده و شخص قدرت انتقال اطلاعات رابه سایر نقاط مغز از دست می دهد .
اگر انسانی هر دو لوب گیجگاهی مخصوصاً دو « هیپوكامپ » را از دست بدهد برای همیشه قدرت ثبت اطلاعات از محیط را برای یادآوری در دراز مدت از دست خواهد داد .در ام- آر- آی روبرو هر دو لوب گیجگاهی به خاطر انسفالیت آسیب دیده و قدرت حافظه بیمار شدیداً صدمه دیده است . حس شامه نیز با لوب گیجگاهی ارتباط دارد .
لوب حاشیه ای
لوب حاشیهای از قدیمی ترین قسمتهای مغز بوده و وظیفه اش بیان غرایض جنسی و تأمین احتیاجات احساسی و تنازع بقاست . لوب حاشیه ای در اصطلاع به « مغز اول » مشهور شده و از اینجاست كه تمام اطلاعات پس از بررسی و فیلتر شدن می توانند به سایر نقاط مغز رسوخ كنند . احساس امنیت درونی با وجود لوب حاشیه ای امكان پذیر است . اینجا محل احساسات قلبی و فردی و عشق و دلدادگی است . با تكیه به« مغز اول » است كه انسان كاری را انجام داده و سپس با مراجعه به منطق و « مغز جدید» یا « نئوپالیوم » پشیمان می شود . در این مكان است كه موجود برای حفظ خود و خانواده حاضر است به استدلال كم محلی كند . كنترل اصلی سلسله اعصاب نباتی هنگام جنگ و ستیز یا پشیمانی و غم و اندوه در دست« مغز اول » یا « آركی پالیوم » می باشد . بالاخره زبان اصلی نهفته در نگاه افراد به یكدیگركه حاصل آن دوست داشتن فردی و یا تنفر از فردی دیگر می شود در لوب حاشیه ای است .
تالاموس
تالاموس توده ای از سلولهای عصبی با اندازه های مختلف است كه وظیفة پردازش و هم آهنگ كردن پیامهای حسی را در ارتباط با فعالیت های حركتی داشته و دراین خصوص با گره های عصبی قاعدة جمجمه ، قشر خاكستری مغز و مخچه در تماس دائم می باشد . تالاموس نیز نقش بی نهایت مهمی در دریافت درد و محسوسات محیطی دارد . آسیب یك طرفه به تالاموس باعث كرخ شدن طرف مقابل بدن و آسیب دو طرفه ، بیمار را به حالت بیهوشی می برد .
گره های عصبی قاعدة مغز
هسته های دم دار و عدسی شكل از مهمترین گره های عصبی قاعدة مغز می باشند كه ارتباط تنگاتنگ با تالاموس ، قشر خاكستری مغز و مخچه داشته و عملكرد اصلی آنها تنظیم فعالیت های حركتی ماهیچه ها بوده و در تداوم حركات آنها نقش مهمی دارند . نارسائی گره های عصبی قاعدة مغز باعث لرزش های غیرارادی و سفتی و كمی تحریك ماهیچه ها شده و تابلوئی شبیه مرض پاركینسون را بوجود می آورد .
ساقة مغز
از نظر تكاملی ساقة مغز یكی از قدیمی ترین قسمت های سلسلة اعصاب بوده كه علاوه بر حفظ هوشیاری و كنترل خواب ، تنفس و گردش خون ، محل گردهم آئی اعصاب جمجمه ای نیز می باشد كه در تعیین تكلیف مرگ مغزی بسیار پراهمیت اند . اندازه و پاسخ مردمك ها به نور ، رفلكس های قرینه و سرفه ، حركات چشمها ، زبان ، صورت ، حلق و حنجره نیز عمدتاً توسط ساقة مغز كنترل می شود .ساقة مغز گذرگاهی است دوطرفه برای گذشتن محسوسات از محیط خارج به طرف مغز و آوردن پیامهای عصبی از مغز و ساقة مغز به طرف نخاع و اندامها .
ساقة مغز محلّ تمركز و پخش پیام های مهم و ابرانی به اقصی نقاط نخاع برای حفظ و كنترل قوام ماهیچه ها است كه نهایتاً بر روی رفلكس های وتری نیز تأثیر می گذارند . این پیامها ، به طور مستقیم و غیر مستقیم ، از هسته های ساختمان مشبك در سطح « پل دماغی » و « بصل النخاع » و « مغز میانی » نشأت گرفته و به همراهی پیام های « هسته های قرمز » و « هسته های گوش داخلی » بر روی « نرون های حركتی گاما » سرازیر می شوند . تحریك نرون های حركتی گاما ، به طور غیر مستقیم ، پس از تحریك « نرون های حركتی آلفا » قوام ماهیچه ها را زیاد كرده و آنها را سفت می كند . در این گونه موارد رفلكس های وتری نیز تشدید می شوند . هرگاه مغز از بین رفته ولی ساقة مغز از مغز میانی به پائین در حیات باشد ، رفلكس های وتری بسیار شدت یافته و ماهیچه ها آنقدر سفت می شوند كه دست ها و پاها سیخ شده حالت « دِسِرِ بره» به خود می گیرند ، یا اینكه دست ها از آرنج خم شده و پاها سیخ می شوند كه به این حالت « دكورتیكه» گویند . به تدریج كه ساقة مغز وظایف خود را از دست داد ، قوام ماهیچه نیز از بین رفته آنها لَخت می شوند . در این زمان رفلكس های وتری نیز وجود ندارند . این حالت در « مرگ مغزی » به خوبی می شود به طوری كه تمام ماهیچه ها شل بوده و رفلكس ها ناپدید گشته اند چون تمام ساقة مغز از كار افتاده است . ساقة مغز از قسمتهای زیر تشكیل شده است .مغز میانی ، پل دماغی و بصل النخاع .
1- مغز میانی
بخش های مهمی از مغز میانی كه در مرگ مغزی اهمیت دارند عبارتند از : ساختمان مشبك كه مسئول حفظ سطح هوشیاری ، بوده ، پایك های مغزی كه از الیاف و ابران حركتی درست شده اند و اعصاب جمجمه ای سه و چهار كه حركات چشمها ، اندازه و پاسخ مردمك ها را به نور به عهده دارند . آسیب دو طرفه به ساختمان مشبك باعث حالت اغماء شده و اگر پایكهای مغز آسیب ببینند فلج اندامها و در مورد اعصاب سه و چهار ضعف حركات چشم ها و بزرگ شدن مردمك ها با عدم پاسخ به نور را موجب می شود و اگر آسیب بسیار شدید باشد حركات چشم عروسكی نیز از بین می روند . پس به این ترتیب با معاینه و تعیین سطح هوشیاری ، حركات و مردمك های چشم و قدرت اندامها می توان به سالم بودن مغز میانی پی برد .
2- پل دماغی
اجزاء مهم پل دماغی عبارتند از : قسمت دیگری از ساختمان مشبك ، اعصاب جمجمه ای پنج ، هسته عصبی شش و هفت و الیاف مرتبط كنندة مخچه به سلسله اعصاب مركزی .
آسیب دو طرفه به دو سوم فوقانی ساختمان مشبك پل دماغی باعث حالت اغماء شده و گرفتاری عصب شش ، حركات چشمها را در محور افقی مختل و آسیب به عصب پنج باعث از بین رفتن حس قرنیه و رفلكس قرنیه می شود . بنابر این می توان با در نظر گرفتن سطح هوشیاری بیمار ، حركات كرة چشم و صورت و رفلكس قرنیه به و ضعیت تشریحی آن پی برد .
3- بصل النخاع
این قسمت از ساقة مغز از ساختمان مشبك ، مراكز كنترل تنفس و گردش خون ، اعصاب جمجمه ای 9، 10،11،12 و الیاف حسی و حركتی ای كه مخچه ، نخاع ، ساقة مغز و نیمكره ها را به یكدیگر مربوط می كنند درست شده است . در بصل النخاع ، ساختمان مشبك نقشی در تأمین سطح هوشیاری نداشته و بلكه آسیب به این قسمت از مغز به صورت نارسائی شدید و تنفس و گردش خون خود را نشان داده و رفلكس سرفه از بین می رود . در صورتی كه بیمار هوشیار باشد ، قدرت بلع در او از بین خواهد رفت .
مخچه
مخچه درست در پشت سر و در قسمت خلفی پل دماغی و بصل النخاع قرار گرفته است . در حقیقت مخچه جعبه سیاه سلسله اعصاب مركزی بوده كه تعادل انسان را كنترل كرده سرعت و دامنةحركات را طوری تنظیم می كند كه آنها بدون نقص باشند . مخچه در ارتباط دائم با گیرنده های حسی محیطی و جمجمه ای بوده و از طریق مغز میانی و پل دماغی پیوسته وضعیت تعادل بدن را در اختیار تالاموس ، گره های عصبی قاعدة مغز و قشر خاكستری می گذارد . سه منبع اصلی ارتباط مخچه با اطلاعات محیطی عبارتند از :
1- پیام هائی كه از نخاع به مخچه می رسند و نقطة شروع آنها در ماهیچه ها ، زردپی ها ، پوست و مفاصل است . این پیام ها به سرعت مخچه را از وضعیت اندام ها ، مخصوصاً اندام های تحتانی ، در فضا آگاه می سازند . توسط همین پیام هاست كه انسان دائماً بررسی كرده و حركات را ظریف تر می سازد . اشكال در این سیستم باعث تلوتلو خوردن شخص هنگام راه رفتن می شود . كرمینه قسمتی از مخچه است كه پردازش اطلاعات فوق را در دست دارد .
2- پیام هائی كه از گوش درونی به مخچه رسیده و دائماً آن را در جریان موقعیت فضایی سروگردن قرار می دهند . به وسیله این اطلاعات مركز ثقل انسان درون سطح مقطع بدن بر روی زمین قرار می گیرد . كنترل اصلی تعادل حركات چشمها و محور عمودی بدن از وظایف این سیستم است . حفظ تعادل در حركات مستلزم چرخشی سلامتی این قسمت از مخچه است كه در قاعدة آن قرار دارد .
3- اطلاعاتی كه از مغز رسیده و نقش اصلی كنترل حركات ظریف اندام ها ( مخصوصاً دست ها ) را به عهده دارند . اختلال در این سیستم باعث شلختگی در حركات مهارتی می شود . نیمكره های مخچه همگام با مغز در این مورد به انسان یاری می كنند . عملكرد مخچه در بیماری كه به حالت اغماء است از اهمیت كمتری برخوردار است .
جریان خون مغز
خون رسانی به مغز توسط سرخرگ های سبات و مهره ای صورت می گیرد كه مجموعاً چهار عدد بوده و حدود یكهزار سانتی متر مكعب در دقیقه به مغز خون می رسانند . این میزان بسیار زیاد خون مبین سرعت متابولیسم بالای مغز بوده و نیاز شدید به اكسیژن و گلوكز است . زمان جریان خون از سرخرگ های سبات تا سیاهرگ های وداج حدود ده ثانیه است .قطع كامل جریان خون مغز پس از مدت پنج تا ده ثانیه منجر به بیهوشی می شود و اگراین زمان از ده دقیقه بیشتر شود نسج مغز از بین می رود .
ساختمان مشبك
یكی از سری ترین مناطق سلسلة اعصاب مركزی ، ساختمان مشبك است كه درست در مركز ساقة مغز قرار داشته و از بصل النخاع تا قسمت فوقانی مغز میانی كشیده می شود . كمتر جائی از سلسلة اعصاب مركزی است كه ساختمان مشبك در آن دست نداشته باشد . ساختمان مشبك از تعداد زیادی سلول به اندازه های مختلف درست شده كه زوائد آنها نسبتاً كوتاه می باشند . علاوه برساقة مغز ، نخاع ،مخچه ، اعصاب جمجمه ای ،گره های عصبی قاعدة مغز ، تالاموس و نیمكره ها همه با ساختمان مشبك ارتباط دارند . علاوه بر این كه ساختمان مشبك قدیمی ترین قسمت سلسلة اعصاب مركزی است ، دركنترل خواب ، قوام ماهیچه ها « تن ماهیچه ای» و درد نیز نقش كلیدی دارد ولی وظیفة اصلی آن برقرار داشتن سطح هوشیاری است . هرگونه ضایعة نسجی ، حتی یك میلی متر ، اگر دو طرفه باشد و در ساختمان مشبك اتفاق افتد منجر به از دست رفتن هوشیاری می شود .
بطن های مغز
درون مغز انسان حفره هائی وجود دارند كه بطن نامیده می شوند . دو بطن درنیمكره ها و بطن سوم بین گره های عصبی قاعدة مغز ، بطن چهارم در پشت ساقة مغز بوده كه مخچه آن را می پوشاند . درون بطن های مغز مایع مغزی نخاعی وجود دارد كه درون بطن ها و روی سطح مغز درجریان است تا جذب شود . وزن مغز درون مایع مغزی نخاعی حدود 50 گرم است .
پوشش های مغز ، مخچه و ساقة مغز
این قسمت ها توسط سخت شامه و دو لایة نرم شامه پوشانیده شده است كه وظیفة حفظ و حراست آن را به عهده دارند .
فیزیولوژی مغز
مغز از فعال ترین و آسیب پذیر ترین اعضای بدن انسان بوده و در حالی كه جزء كوچكی از ساختار ماست اما برای تأمین تغذیة خود احتیاج به بیش از یك لیتر خون در دقیقه دارد . زیاد بودن میزان سوخت و ساز مغز است كه مقاومت آن را نسبت به كمبود اكسیژن و گلوكز بسیار كم می كند . یاخته های مغز بیش از چند دقیقه توانائی كمبود اكسیژن را ندارند و در صورد ادامة هیپوكسی برای همیشه قدرت پردازش خود را از دست می دهند . از دست رفتن قدرت پردازش خود را به صورت تضعیف مشاعر و خلاقیّت فكری نشان می دهد .
اگر سی تی اسكن طبیعی با سی تی اسكن مغزی كه اكسیژن به آن نرسیده مقایسه شود ، می توان شدت آسیب به مغز را از میزان كم شدن ضخامت قشر مخ تشخیص داد .
یكی از دلایل مهم ضربه پذیری مغز فراوانی تعداد و ارتباطات یاخته های آن است . از حدود سه میلیون سال پیش ، به طور روز افزونی ، به وزن مغز انسان نماها اضافه شده است ، مثلاً درحالی كه حجم مغز یك انسان نما پا نصد سانتی متر مكعب است ، در انسان این حجم به یكهزارو پانصد سانتی متر مكعب می رسد . تعداد یاخته های مغز ما حدود پنج تا ده هزار میلیون بوده كه با هم شبكة بسیار پیچیده ای از ارتباطات عصبی را درست می كنند. این تعداد یاخته در جانداران پست كمتر بوده و ارتباطات عصبی ضعیف تر می باشند . مدارهای الكتریكی فعال ، پایه و اساس كار مغز را تشكیل می د هند كه به صورت سطح هوشیاری جلوه گر می شوند . مغز جزء لاینفك پدیدة حیات بوده و سایر اعضاء ناگزیر از فرمانبرداری هستند و تلاش آنها برای بر پانگداشتن آن است . از قدیم در ضمیر انسان همیشه این پرسش مطرح بوده كه چه چیز باعث زنده و فعال بودن انسان می شود ؟
حیات كجاست ؟ روح چیست ؟ و نتیجتاً در این مورد بحث های زیاد فلسفی ، دینی وعلمی وجود داشته و دارد .
حدود چهار هزار سال پیش ، سومری ها ، آشوری ها و مردم بین النهرین ، سرچشمة حیات را در كبد می دانستند. در زمان فراعنه ، مصری ها معتقد بودند كه همراه با مرگ انسان روح « با» از بدن پرواز می كند . آنها باور داشتند كه روح انسان در قلب و احشاء او می باشد . در زمان تمدن طلائی یونان قدیم ، حدود چهار صد سال قبل از میلاد ، افلاطون ، به دلیل این كه ستارگان و عالم به صورت كروی بودند و مغز نیز گرد بود ، وجود روح را در سر می پنداشت . ارسطو كه خود شاگرد افلاطون بود ، برعكس ، می پنداشت كه حیات انسان در قلب اوست و محتملاً برهانی كه این طرز فكر از آن نشأت گرفته عبارت بود از مردن حیوان با از دست رفتن گردش خون بدن .
با شروع مسیحیت و ابتدای تمدن روم ، در حدود دویست سال بعد از میلاد ، به اعتقاد ابن سینا ، جالینوس با كالبد شكافی های خود به وجود بطن های مغزی پی برد ( دو بطن در طرفین یكی در وسط و یكی در پشت ساقة مغز ).
همچنین ، او كه پزشك گلادیاتورهای رومی بود شدیداً با گفته های ارسطو ، كه محسوسات و حیات در قلب جای دارند ، مخالف بود . وی با بررسی های آزمایشگاهی مشاهده كرد كه هرگاه بر روی مغز حیوانی فشار آورده شود بلافاصله بدن او فلج می شود در حالی كه فشار بر روی قلب این حالت را بوجود نمی آورد . متأسفانه شدت نفوذ عقاید افلاطونی و ارسطوئی آن چنان زیاد بود كه افكار جالینوس مورد قبول عام واقع نشد .
اصول طرز تفكر قرون وسطائی را در ادغام افكار جالینوس و افلاطون می توان دانست . پس از گذشت زمان اعتقاد بر این قرار گرفت كه بطن های طرفی مغز مركز دریافت محسوسات بوده كه بتدریج دربطن سوم تبدیل به منطق شده و نهایتاً در بطن چهارم به صورت حافظه باقی می مانند . این روند فكری بیش از یكهزار وسیصد سال دوام آورد . از جمله پژوهشگرانی كه در تغییر طرز فكر آن دوران نقش مهمی را بازی كرد لئوناردو داوینچی بود . او با كالبدشكافی های خود دریافت كه محسوسات به تالاموس رفته و هم او بود كه قالب مومی بطن های مغز گاو را ساخت .حتی داوینچی نیز در سدة پانزدهم تحت تأثیر شدید افكار « جالینوس ، افلاطون » بود و مصّر بود كه بطن سوم ، و نه بطن های طرفی ، مركز حواس پنجگانه می باشد . مخالفت داوینچی با اصولی غیر اصول علمی برای پژوهش در مورد فرضیات علمی و سعی او در رواج كالبد شكافی باعث شد كه كلیسا با او سخت مخالفت كند به طوری كه درسال 1515 حكم اخراج او از رم توسط پاپ امضاء شد .
بت شكن بعدی ، در مورد تفحص در علوم ، دكارت بود . برخلاف داوینچی ، دكارت علاقه ای به كالبد شكافی نداشت و ظنّ او درمورد امكان اشتباه حواس پنجگانه باعث شد اصول تفكر را در پژوهش بنیان گذارد . در قرون شانزدهم و هفدهم نحوة عملكرد مغز در مورد حیات انسان هنوز از آنچه درقرون گذشته رواج داشت نشأت می گرفت . در نموداری كه دكارت وصف می كرد طرح كلی این بود : حیات انسان در كبد بوجود آمده و به قلب می رود . از قلب به قاعدة مغز رفته پس از مخلوط شدن با هوای تنفسی از طریق غذة كاجی به بطن های مغز می ریزد . سپس روان از طریق روزنه های متعدد وارد مجاری باریكی شده و از آنجا به اعضاء مختلف حركتی ، مخصوصاً ماهیچه ها ، می رود .
نا گفته نماند كه پیشرفت علوم و فلسفه در مشرق زمین بین قرون هشتم و یازدهم زبانزد خاص وعام بوده و اغلب پژوهشگران دوران طلائی اسلام در نشان دادن تشریح انسان از نمودارهای هندسی استفاده می كردند .شهرت پژوهشگران و اطبائی همانند « رازی» در سدة دهم و « ابن سینا» با كتاب قانون وی در سدة یازدهم هجری بر كسی پوشیده نیست .
بالاخره رسالت بزرگانی درعلوم مانند داوینچی و ابوعلی سینا بدست كالبد شكافانی مانند « وسالیوس» و « توماس ویلیس» افتاد . بتدریج تشریح دقیق تر و بهتر شد به طوری كه دقت « وسالیوس» درثبت جزئیات تشریح مغز كاملاً آشكار است . گرچه از قرون شانزدهم و هفدهم بر همه آشكار بود كه مركز حیات و منطق و مشاعر در مغز می باشد ولی این كه آیا كدام نقطه از مغز چه چیزی را كنترل می كند هنوز مشخص نبود . آنچه مسلم است این كه در اذهان تبلور چنین افكاری دیده می شد و همه درپی آن بودند كه فلان خط شخصیتی افراد از كجا سرچشمه می گیرد . تصوراتی كه گاهی اوقات نیز منجر به استفاده های نامشروع از علم بشود رواج داشت .
یكی از پدیده های بسیار جالب سدة هیجدهم كه شبیه به « كف شناسی » بود به نام «فرنولوژی» خوانده می شد . بانی فرنولوژی شخصی بود به اسم « ژوزف گال» این فرد زرنگ در پی این بود كه روشی را پیدا كند تا توسط آن بتواند شخصیت فكری و شعوری شخص را بیان كند .« گال» متوجه شده بود دانش آموزانی كه چشم های مشخص و برجسته ای دارند دارای ضریب هوشی بالائی می باشند . به همین دلیل او به زندانها ، دبیرستانها و دیوانه خانه ها رفت تا بتواند فرمولی پیدا كند كه بتوان به وسیلة آن از وضع ظاهری سر یك نفر به ذات او پی برد . آقای گال سطح سر را به مناطقی تقسیم كرد كه هر كدام برحسب برآمدگی و فرورفتگی بخصوصی كه داشتند بیانگر یك صفت خاص فرد بود . فرنولوژی در قرون هیجدهم و نوزدهم در بیشتر جاهای اروپا رواج كامل داشت . كلینیك های مخصوص فرنولوژی در اروپا تأسیس شد و به آمریكا نیز سرایت كرد . به این ترتیب در می یابیم كه حتی تا سدة هیجدهم و اوایل سدة نوزدهم نیز در بررسی كاركرد مغز در مجامع علمی از هم گسیختگی كلی وجود داشته است .
ضربه اصلی به فرنولوژی زمانی وارد شد كه در اواسط سدة نوزدهم حادثه غیر منتظره ای در آمریكا و چشم های تیزبین طبیبی در اروپا اساس آن را در هم ریختند .
داستان از این قرار بود كه در فرانسه جراحی به اسم « پیربروكا» بیماری را با ضعف طرف راس و گنگی پیگیری می كرد . درمانهای معمولی تأثیری نبخشیده و بیمار مزبور نهایتاً فوت كرد . خوشبختانه « بروكا» در اندیشه بود و بلافاصله بیمار را كالبد شكافی كرده و در مغز او ناحیه ای را پیدا كرد كه بر اثر سكتة مغزی از بین رفته بود . « بروكا» برای اولین بار رازی را كه در قرون گذشته بر بشر نهفته بود برملا كرد كه آن اختصاص مناطق مختلف مغز به وظایف مشخص و ویژه ای بود . او مبنای پژوهشهائی را گذاشت كه بعداً ما را قادر كردند كه سطح مغز را بر حسب كار ویژه ای كه انجام می دهد تقسیم بندی كنیم .
در همان ایام در منطقه صخره ای ایالت « ورمانت» آمریكا حادثة مشابهی رخ داد . كارگران بشدت مشغول نصب ریل های آهن بودند . سركارگر « گِیج» در حال بررسی علت عمل نكردن انفجار باروت بود كه جرقة ناشی از برخورد دیلم با سنگ موجب انفجار و پرتاب آن به بیرون و مجروح شدن پیشانی او گردید . جراحت مغز آقای گِیج بتدریج در بیمارستان التیام یافت ولی اثرات آن بر روی شخصیت او غیرقابل باور و انكاربود . این حادثه آقای گِیج را از فردی جدی و وقت شناس و با ادب تبدیل به شخصی انفعالی ، بی ادب و لاابالی كرد . در حالی كه قبل از سانحه او به فكرخانواده و آیندة خود بود ، بعد از آن دربدر شد و بدور از خانواده آس و پاس و گمنام درگذشت .
دو حادثة بالا مبنای تشخیص تشریحی امراض مختلف توسط حرفة اعصاب داخلی تا كنون می باشد . مثل جانبازی كه به خاطر ورود و خروج تركش از نیمكرة چپ دچار فلج راست شده است .
جنبه دیگر كاركرد مغز ، « فیزیولوژی» مستلزم آزمایش های بسیار سادة « گالوانی» در ایتالیا بود . گالوانی برای اولین بار ثابت كرد كه در مغز حیوانات الكتریسیته وجود دارد . از جمله تفریحات او این بود كه در شب های توفانی سربرقگیری را به مغز قورباغه و پای قورباغه را توسط سیمی به زمین وصل می كرد . سپس او با كمال تعجب مشاهده می كرد كه هنگام رعد و برق بدن قورباغه به تشنج در می آید . «گالوانی» پیش بینی كرد كه در مغز انسان و حیوانات چیزی به اسم« الكتریسیتة حیوانی» وجود دارد . اثبات وجود« الكتریسیته حیوانی» مستلزم اختراع « گالوانومتر» در سال 1820 بود .
كشف الكتریسیته و تحریك پذیری مغز توسط آن به وسیله « فریش و هیتزیك» دو دانشمند آلمانی در اواخر سدة نوزدهم انجام شد . این دو دانشمند مشاهده كردند كه تحریك سطح مغز باعث تحریك و حركت ناگهانی اندامهای آنها می شود .
مجموعة مشاهدات كلینیكی بیماران صرعی توسط « جاكسون» در انگلیس به همراه نتایج حاصل از آسیب های وارده به سطح مغز توسط « فلورنس» فرانسوی ، « گولتز» و « مانك» آلمانی مقدمه ای شد برای بسیج همگانی به منظور یافتن نقاط ویژه ای از سطح مغز كه مسئول وظیفه ای بخصوص می باشند . این كوشش ها تا زمان « پنفیلد» كانادائی تا اوایل سدة بیستم طول كشید تا بتوان نقشة سطح مغز را كشیده و نقاطی را كه وظایف مشخصی دارند ردیابی كرد . «پنفیلد» توانست با تحریك الكتریكی سطح مغز در بیمارانی كه با بی حسی موضعی عمل می شدند و تحلیل پاسخ آنها به تحریك ، نقاط مختلف قشر خاكستری را از نظر وظیفه ای كه انجام می دهند دقیقاً طبقه بندی كند . طبق یافته های او لوب پیشانی مخصوص اعمال حركتی و مشاعر عالی فرد ، دو طرف آهیانه ویژة اعمال حسی و لوبهای پس سری مختص حس باصره هستند . طبق همین پژوهش ها ، نیمكره چپ مغز اختصاص به تكلم داشته و نیمكرة راست ، ارتباطات فضائی را برای انسان به وجود می آورد .
شروع فیزیولوژی مستلزم ثبت امواج مغزی توسط « برگر» آلمانی بود كه در اواخر سدة نوزدهم انجام شد و نواز مغزی را به ما معرفی كرد . سرعت پیشرفت فیزیولوژی سلولی زمانی به اوج خود رسید كه « رامون كاخال» اسپانیائی تئوری سلولی را درمغز به اثبات رساند و سپس پژوهش های مداوم توسط « هاجكینز» و « هاكسلی» كه اختلاف سطح الكتریكی را دریاخته های مغزی اندازه گرفتند و سپس انجام تحقیقات « جان اكلز» در انگلیس و « هوبل» و « ویسل» در آمریكا می باشد .
هم اكنون یك بار دیگر بشر بر سر دوراهی قرارگرفته است . چگونه اطلاعات محیطی توسط حواس پنجگانه گرفته شده و درنقاط مختلف ذخیره می شود؟
حافظة فعال چگونه بوجود می آید ؟ ارتباطات مغز چگونه است ؟ زبان ارتباطی و شیمیایی مغز چیست ؟ در این مورد بایستی از كارهای با ارزش « اریك كاندل» و « ورنون مانت كاسل» درآمریكا صحبت به میان آید كه یك بار دیگر فیزیولوژی مغز را ورق زده و به جنبة نوین و ملكولی آن پرداخته اند .
درحال حاضر برای بشر ثابت گشته كه همه چیز ما مغز ماست :
تحرك ، زبان و خط ، سرازیر شدن در ورطة عصیان ، عشق و دلدادگی ، خشم و ترس و كنترل تمام كارهای حیاتی بدن مثل گردش خون و تنفس .
تعریف سطح هوشیاری و حالت اغماء
درتعریف سطح هوشیاری اختلاف نظر وجود دارد . آیا سطح هوشیاری یك طوطی به اندازة سطح هوشیاری انسان است ؟ و آیا سطح هوشیاری تمام افراد روی زمین با هم برابر است ؟ چه فرقی است بین سطح هوشیاری یك سیاستمدار زبردست و انسانهای معمولی اجتماع ؟ یا این كه چه بُعدی از هوشیاری را مولانا درك می كرد كه دیگران از فهم آن عاجز بودند ؟ به نظر می رسد كه همه متفق القولند كه دو شق در سطح هوشیاری وجود دارد ، یكی آن كه از ساختمان مشبك ساقه مغز نشأت گرفته و در تمام موجودات زنده از ماهی طلائی تا طوطی و سنجاب و انسان وجود داشته و عامل اصلی اطلاع جاندار از محیط درون و بیرون خود است . هدف از این چنین سطح هوشیاری عبارتست از كمك به موجود زنده برای تولید مثل ، تغذیه ، جنگ و جدال و آنچه لازم است كه موجودیت او تأمین شود . بنابر این می توان گفت كه سطح هوشیاری حاصل از ساختمان مشبك ساقة مغز در دایناسورها كه دویست میلیون سال پیش روی زمین پرسه می زدند به همان میزان در بقای حیوان با ارزش بود كه سطح هوشیاری انسان فعلی كه عمری حدود یكصدهزارسال دارد. با وجودی كه مغز دایناسورها به مراتب از مغز پستانداران فعلی پست تر بود ولی قرعة تكامل با جهشی برتر نصیب انسان نماها شد كه عمری حدود دو میلیون سال بیش ندارد یعنی در حقیقت زمانی كه انسان نماها شروع به كاربری دست خود كردند . اولین آثار مدون بكارگیری مغز جدید در انسان حدود هفده هزارسال پیش بود كه آثارش به صورت نقاشی بر روی دیوارهای غاری در فرانسه نمایان است . در این زمان است كه انسان باضمیر خود در تماس بوده و تصویر از بین رفتن همنوع خود را توسط یك گاو وحشی به وجود می آورد .آنچه مغز جدید به انسان داد در هیچ موجود زنده دیگری نظیر آن وجود ندارد . دو فرآیند مهم مغز جدید عبارت بودند از قدرت تكلم و گسترش بی همتا در تجزیه و تحلیل محیط خود . هیچ كلمه ای به تنهائی نمی تواند این توانائی فكری انسان را بیان كند . توانائی كه مشتمل می شود بر قدرت تصور ، آینده نگری ، استدلال ، حكمت ، بیان احساسات ، منطق ، حافظه تحلیل و …….. این شاخة دوم سطح هوشیاری است كه توسط نواحی مختلف قشر خاكستری نیمكره های مغز به مرحلة عمل درمی آید . تا كنون پژوهش در مورد یافتن مركزی برای این همه فعالیت ها در سطح عالی مغز عقیم بوده ولی تصور می شود كه رمز كار در ازدیاد تعداد واحدهای مسئول برای پردازش اطلاعات در مغز انسان است . با در نظر گرفتن بحث بالا ، از بین رفتن سطح هوشیاری مستلزم عدم كارآئی ساقة مغز ( ساختمان مشبك ) و یا قشر خاكستری دو نیمكره می باشد . به همین دلیل است كه در مرگ مغزی بررسی ساقه و نیمكره مغز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد .
چه كسی در حال اغماء است ؟
بیماری كه به پزشك معاینه كننده پاسخ مقتضی ندهد و پلكهایش بسته باشد در حال اغماء است .در بیشتر موارد چنین بیماری قدرت تكلم را از دست داده و تماس با او غیرممكن است . بدیهی است اگر بیمار سخنان ما را درك نكند در این صورت از نحوة پاسخ به تحریكات دردآور می توانیم به عمق حالت اغماء پی ببریم و در صورتی كه بیمار پاسخی به تحریكات دردآور ندهد اغماء او كامل است .به زبان ساده می توان گفت كه در مرگ مغزی ، بیمار به هیچ گونه تحریكات محیطی پاسخ نداده ، چشمان او بسته است ، سخنی بر زبان نیاورده و درك مفاهیم گفتاری در او از بین رفته است .
چه عوامل باعث حالت اغماء می شوند ؟
هرعاملی كه باعث از كار افتادن دو طرفة قشر خاكستری مغز شود ، موجب حالت اغماء خواهد شد . بنظر می رسد كه آسیب به یك نیمكره برای ایجاد حالت اغماء كافی نیست .از عللی كه به دونیمكره آسیب می زنند عبارتند از : ضربه های مغزی ، خفگی با گاز ذغال ، مننژیت ، نرسیدن اكسیژن به مغز در اثر ایست قلبی یا دار زدن ، نارسائی های كلیه و كبد .
همانطوری كه برترین عملكرد قشر خاكستری مغز در نیمكره ها هوشیاری كامل است برعكس آن حالت اغماء می باشد .
بیشتر ضایعاتی كه به ساقة مغز وارد می شوند ، اگر ساختمان مشبك را در دو طرف گرفتار كنند ، تولید حالت اغماء می كنند . این ضایعات معمولاً در ناحیة مغز میانی یا پل دماغی می باشند .
در اینجا لازم است گفته شود كه بیشتر تحریكات عصبی كه از ساختمان مشبك نشأت می گیرند از طریق راههائی كه این قسمت از مغز را به تالاموس متصل می كند به قشر خاكستری مغز رسیده باعث فعال شدن این ساختمان می گردند . در این صورت می توان گفت كه آنچه به قشر مغز نیرو می دهد ، كه خود را به بهترین وجهی بیان كند ،هسته مركزی ساقة مغز یا ساختمان مشبك است .
معاینه بیماری كه در حالت اغماء می باشد
همان طوری كه گفته شد عالی ترین فرآیند مغز انسان میزان هوشیاری است.
در گذشته راه ساده ای برای بررسی كمّی میزان از دست دادن سطح هوشیاری وجود نداشت ولی امروزه ضریب هوشیاری را می توان با معیارهای زیر اندازه گرفت .
1- میزان بیداری ( چشمها ) ضریب 1تا4
2- میزان حرف زدن ضریب 1تا5
3- میزان دقت در حركات ضریب 1تا6
بیماری كه ضریب هوشیاری پانزده داشته باشد كاملاً طبیعی بوده و بر عكس ضریب هوشیاری 3 اغماء كامل را نشان می دهد ، یعنی اینكه در همة حالات چشمهای او بسته است . هم چنین تحت هیچ شرایطی او صحبت نكرده و به هیچ نوع تحریك دردآور یا غیره پاسخ نشان نمی دهد .
مردمك
همان طوری كه در یك دوربین عكاسی برای داشتن عكس واضح و زیبا میزا ن نوری كه به فیلم برخورد می كند بایستی كنترل شده باشد ، در چشم نیز برای اینكه شییء را مشخص تر ببینیم لازم است میزان نوری كه به شبكیه برخورد می كند حساب شده باشد . مردمك چشم چنین وظیفه ای را به عهده دارد .عملكرد مردمك نیاز به هماهنگی چشم ،اعصاب باصره ، مغز میانی ، اعصاب سمپاتیك و پارا سمپاتیك دارد .
انقباض تارهای ماهیچه ای حلقوی كه با تحریك اعصاب پاراسمپاتیك صورت می گیرد باعث كوچك شدن و انقباض تارهای ماهیچه ای شعاعی كه توسط اعصاب سمپاتیك صورت می گیرد موجب بزرگ شدن مردمك ها می گردد . جزئی از تحریكات نوری كه از شبكیه به سمت مغز در حركت هستند ویژه عملكرد مردمك می باشند . اصولاً پیامهای عصبی كه مخصوص روئیت اشیاء می باشند نهایتاً به لوب پس سری مغز رسیده ولی آن جزئی كه مخصوص باز و بسته شدن مردمكها است از وسط راه به مغز میانی رفته و به هستة عصب سوم جمجمه ای می رسد . انقباض و انبساط ماهیچه های حلقوی و شعاعی در عنبیّه در حال تعادل است . گرچه مراكز اصلی اعصاب سمپاتیك و پاراسمپاتیك در مغز می باشند ولی آن عده از الیافی كه به طور ثانویه پیامهای خود را به مردمك رسانیده و مربوط به اعصاب سمپاتیك هستند درنخاع جای داشته و توسط شریان سبات به مردمك وارد می شوند در حالی كه آن عده كه ارتباط با پاراسمپاتیك دارند در مغز میانی بوده و از طریق عصب جمجمه ای سوم مردمك را تحریك می كنند . در این صورت قابل فهم است كه هرگونه آسیبی كه به چهارچوب قاعدة مغز ( هیپوتالاموس) ، مغز میانی ، پل دماغی ،بصل النخاع ، و نخاع و گیرنده های محیطی آنها وارد شود روی اندازة مردمك و سرعت پاسخ آنها به نور تأثیر می گذارد . دربیشتر موارد، بزرگ شدن مردمكها نشانگر كم شدن اثر اعصاب پاراسمپاتیك و غلبه اعصاب سمپاتیك روی ماهیچه های عنبیّه می باشد . برای مثال ، تخریب عصب سوم جمجمه ای و مغز میانی منجر به بزرگ شدن مردمكها شده و اگر آسیب و سیع بوده و علاوه بر مغز میانی ، ساقه مغز و هیپوتالاموس را نیز از بین ببرد ، اندازة مردمكها در حد وسط بوده و به نور پاسخ نمی دهند .
رفلكس های چشم عروسكی
برای واضح دیدن اشیاء الزاماً بایستی تصاویر آنها بر روی نقطة زرد قرار گرفته و همان جا بمانند ، ولی حركات سر ، گردن و بدن به طور مرتب باعث جابه جائی تصاویر بر روی شبكیه شده كه برای مقابله با این وضعیّت ، مغز دائماً پیامهائی را كه از گردن و گوش می رسند تجزیه و تحلیل كرده و حركات چشم را منظم می كند . به عبارت دیگر ، حركات كرة چشم در حدقه تابع حركات سر نبوده و بر عكس آنهاست تا تصویر بر روی نقطة زرد تغییر وضعیّت ندهد .
اگر زمانی كه به طور مستقیم به طرف جلو نگاه می كنیم سر به طرف چپ برگردد ، كرة چشم خیلی سریع به طرف راست منحرف شده و محور دید را ثابت نگه می دارد . اگر كرة چشم كوركورانه از سر پیروی می كرد ، محور دید تغییر كرده وهدف ، كه دیدن شیئی بود ،برآورده نمی شد.
در مورد بالا چرخش محور كرة چشم به طرف راست توسط ماهیچه های آن صورت می گیرد . اگر بخواهیم كمی به جزئیات وارد شویم متوجه خواهیم شد كه خبر تغییر مكان سر از طریق گیرندهائی كه در گردن و گوش قرار دارند به مغز داده سپس شرایط مكانی كرة چشم توسط مغز محاسبه شده و به ماهیچه های چشم دستور می دهد كه دقیقاً چشم ها را چقدر به طرف راست منحرف كنند . پس الیاف عصبی آورندة این پیامها از گردن و گوش داخلی به ساقة مغز و ارتباط آنها به مخچه و مغز و الیاف آورندة فرمانهای مغز به ساقة مغز و ماهیچه ها باید كاملاً سالم باشند . وارد شدن هرگونه آسیب به این سیستم باعث ضعف حركات چشم عروسكی شده و یا اینكه آنها را كاملاً از بین می برد . از بین رفتن حركات چشم عروسكی می تواند نشان دهندة آسیب به ساقة مغز باشد . حركات چشم عروسكی فقط با كم شدن سطح هوشیاری ظاهر می شوند و با مرگ مغزی از بین می روند.
رفلكس آب سرد
اگر به دلائلی نتوان حركات چشم عروسكی را بررسی كرد ( مثلاً شكستگی گردن ) ، با بكارگیری آب سرد می توان مجاری نیم دایره ای گوش داخلی را تحریك كرده و حركاتی شبیه حركات چشم عروسكی تولیدكرد . معمولاً در حالت اغماء حركات جهشی چشمها از بین رفته و حركات تعقیبی باقی می مانند . اگر ارتباط بین گوشها ، ساقة مغز ، مغز و مخچه سالم باشد ، تحریك مجاری نیم دایره باعث انحراف چشمها به طرف گوش تحریك شده می باشد. اگربه دلائلی ساقة مغز كار خود را درست انجام ندهد رفلكس آب سرد از بین رفته وچشم ها با تحریك از جای خود تكان نمی خورند .
رفلكس قرنیه
تحریك قرنیه باعث بسته شدن پلكها به طور خودكار شده تا آسیبی به چشم نرسد .قوس آوران این رفلكس توسط عصب سه قلو بوده كه درساقة مغز با هستة عصب حركتی صورت ارتباط حاصل كرده و نهایتاً قوس و ابران به ماهیچة پلك رسیده و چشم را می بندد . رفلكس قرنیه در مقابل آسیب ها بسیار مقاوم است و معمولاً آخرین رفلكس است كه از بین می رود . از كار افتادن رفلكس قرنیه از معیارهای قوی مرگ مغزی است .
حركات تنفسی
نظم حركات تنفسی توسط لوب های پیشانی ، داینسفال ، مغز میانی ، پل دماغی و بصل النخاع صورت می گیرد . وارد شدن آسیب به هركدام از قسمت های بالا تركیب به خصوصی از دم و بازدم را به وجود آورده ، ولی هرگاه آسیب به بصل النخاع برسد سیستم خودكار دم و بازدم از كار افتاده دامنه و فركانس تنفس كاملاً مختل می شود . اگر بصل النخاع به طور كلی مضمحل شود ، بیمار دچار ایست تنفسی شده و تلف می شود . در بیماری كه مبتلا به مرگ مغزی است اگر تنفس به طور مصنوعی كنترل نشود ، قلب نیز از كارافتاده و فرد از بین می رود .
رفلكس سرفه
تحریكات نای و نایچه ها معمولاً تولید سرفة شدید كرده ، قوس های آوران و وابران توسط عصب دهم جمجمه ای و اعصاب مهره ای كنترل می شوند . آسیب جبران ناپذیر به ساقة مغز این رفلكس را نیز از بین می برد .
قوام عضلات « تُن»
در بیشتر مواردی كه به مغز آسیب مهمی وارد شده و سطح هوشیاری كم می شود قوام عضلات نیز تغییر كرده و عمدتاً سفت تر می شوند . دراین صورت باز و بسته كردن مفاصل مشكل می شود چون ماهیچه ها شل نیستند . البته در بعضی موارد از مسمومیت ها ، در حالی كه بیمار در حال اغماست ، ممكن است « تُن» ماهیچه كمتر گردد . زیاد شدن « تُن » بخاطر برداشته شدن اثر مهاری قشر خاكستری مغز از روی ساقة مغز است كه دائماً سعی دارد قوام عضلات را زیاد كند . ازدیاد قوام عضلات به خاطر تحریك نرون حركتی « گاما» می باشد . هرگاه قوام به حداكثر برسد ، بیمار به صورت « دِسِره بره» شده و ماننده چوب خشكی می شود كه دست ها و پاها كنار او قرار دارند .
در بیشتر موارد مرگ مغزی ، برعكس ، بخاطر اضمحلا ل ساقة مغز ، « تُن» ماهیچه نیز از بین رفته ، اندامها شل شده و مفاصل را به راحتی می توان حركت داد .
رفلكس های وتری
همگام با بدتر شدن حالت اغماء ( جز در موارد مسمومیت ) ، رفلكس های وتری نیز شدت پیدا كرده و با رفلكس های غیرطبیعی مانند رفلكس « هافمن» یا « بابینسكی» مخلوط می شوند . در بیشتر موارد مرگ مغزی ، رفلكس های وتری از بین رفته ، « بابینسكی» نیز ناپدید می شود .
مرگ مغزی
مقدمه
در طول سه دهة گذشته نظریه های گوناگونی درمورد مرگ مغزی ارائه شده كه مسلماً در كشور ما نیز نقطه نظرات فرهنگی ،مذهبی و عاطفی وجود داشته كه همه محترم هستند . در حدود یكصد سال پیش پزشكان متوجه وجود بیمارانی شدند كه قلبشان پس از « ایست تنفسی » تا مدت زمانی به ضربان خود ادامه می داد . آنها قادر بودند با وسایل اولیة خود به تنفس این بیمارا ن كمك كنند . از جملة این دانشمندان می توان « هورسلی» را نام برد .
« هاروی كوشینگ» در سال 1902 موردی را در باره بیماری گزارش كرد كه در اثر ازدیاد فشار داخل جمجمه ، به خاطر غدة مغزی ، دچار ایست تنفسی شده بود ولی قلب او تا 23 ساعت بعد به ضربان خود ادامه داد . « مولارت» در سال 1959 بیماری را كه مدتها با تنفس مصنوعی زنده نگهداشته بود كالبد شكافی كرد و متوجه شد كه در مغز او مناطق وسیعی از انهدام سلولی و ورم مغزی وجود دارند . در حقیقت بخش های مراقبت های ویژه در ریشه گرفتن مفهوم مرگ مغزی نقش مهمی را بازی كردند ، زیرا كه با داشتن تكنولوژی تنفس مصنوعی قادر شدند بیماران را ، به ظاهر ، تا مدتی زنده نگهدارند .
از سالهای 1965 تا 1972 به تدریج معیارهای كنونی مرگ مغزی در دانشگاه هاروارد و انستیتوی ملّی بهداشت آمریكا مشخص شدند ، ولی تا دهة هشتاد محرز نشده بود كه چقدر از شبكیة پیچیدة عصبی بایستی از بین رفته باشد تا بتوان عنوان « مرگ مغزی» را به آن اطلاق كرد .هنوز هم مسئله به طور كامل مورد قبول واقع نشده است . مثلاً پژوهشگرانی هستند كه میل دارند بیمارانی را كه « وظایف عالی» مغز را از دست داده اند جزء‌افرادی بیاورند كه درحقیقت مرده اند . این بیماران شعور ،عقل ، تكلم …..خود را از دست داده اند و با سلسلة اعصاب نباتی زندگی می كنند . اما این پژوهشگران با مخالفت های شدید اخلاقی و فرهنگی روبرو هستند . پس باید گفت كه در مرگ مغزی « هوشیاری» بیمار تبدیل به اغماء شده و « وظایف عالی» مغز نیز برای همیشه ناپدید شده اند . دراصل ، « سطح هوشیاری» توسط ساختمان مشبك ساقة مغز و « وظایف عالی» مغز توسط نیمكره تعیین می شوند .
تعریف تشریحی
آسیب و تخریب غیر قابل جبران به نیمكره ها و ساقة مغز را مرگ مغزی گویند .
تعریف فیزیولوژیك
محو كامل تظاهرات فیزیولوژیك قشر خاكستری و هسته های قاعدة مغز و همچنین ساختمان مشبك و سایر اجزاء ساقة مغز به عنوان مرگ مغزی تلقی می شود .
تظاهرات بالینی
شخص بیمار ظاهراً خواب بوده ولی در اصل در وضعیّت اغماست و به هیچ وسیله یا تحریك درد آور نمی توان با او تماس دهنی برقرار كرده و یا حتی تظاهرات انفعالی در او مشاهده كرد .
روش هائی كه معمولاً برای تماس ذهنی با بیمار در حال اغماء مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : حرف زدن با او ، تكان دادن بدن او و یا فشارآور روی ناخن او وارد كردن . به عبارت ساده تر ، مغز از ثبت و پاسخ به آنچه
پنج شنبه 22/12/1387 - 12:9
بیماری ها
نخستین کالبد شکافی ثبت شده درسال 44 قبل ازمیلاد مسیح ، درمورد جولیوس سزار فرمانروای روم باستان انجام شد؛ سزار جمعی ازاعضای سنای روم، که می خواستند قدرت اورا تصاحب کنند، تاحد مرگ خنجر زده بودند. پس ازآن، پزشکی به نام انتیس تیوس جراحات وصدمه ی ناشی ازضربه های خنجر وارد برپیکرسزار را معاینه کرد. انتیس تیوس، نتیجه گرفت که گرچه 23 ضربه ی خنجر به پیکرسزار زده بودند، تنها یکی از ضربه ها، که مستقیما به قلب اواصابت کرده مرگباربود.
اگرچه کالبدشکافی می توانست علت مرگ را مشخص کند، اما درعهد باستان چنان که باید انجام نمی شد زیرا ، بسیاری ازفرهنگ ها براین باوربودند که برای رسیدن روح شخص به زندگی ابدی باید پیکر اودست نخورده باشد. ازآنجا که کالبد شکافی متضمن جداکردن بخش های بدن است ، دربسیاری ازفرهنگ های باستان ، با وحشت وبدبینی به آن نگریسته می شد.
ماموران تحقیق درمرگ مشکوک،
ونخستین متن مربوط به جرم شناسی
به رغم مقاومت دربرابرانجام گرفتن کالبد شکافی، مردم همچنان می خواستند ولازم بود بدانند که علت بعضی ازمرگها چه بوده است. درنتیجه، درحدود سال900 پس ازمیلاد مسیح، پست « مامورتحقیق درمرگ های مشکوک » درکشورانگلستان ایجاد شد. درآغاز، این پست را را « حافظ ادعانامه های سلطنتی» یا « فرمانده ی نظامی »
می نامیدند، چون ، پادشاه دارایی جانی یا قربانی خودکشی راتصاحب می کرد. وظیفه مامور تحقیق درمرگ های مشکوک آن بود که مشخص کند آیا علت مرگ ، جنایت است یا خودکشی وسپس پادشاه را آگاه سازد.
درسال1248 میلادی نخستین متن مربوط به جرم شناسی به نام « زدودن بی عدالتیها» درچین به چاپ رسید . دراین کتاب راه های تعیین طبیعی یا غیرطبیعی بودن مرگ ازراه مشاهده ی جزییات روی جسد، توصیف شده اند. مثلا، دراین کتاب خاطرنشان شده است که استخوان شکسته ای درگردن، یا نشانه هایی روگلو، می توانند علامت آن باشند که قربانی را خفه کرده اند.
نخستین میکروسکوپ مرکب، و آزمایشگاه جرم شناسی
هنگامی که زاخاریاس جانسن نخستین میکروسکوپ مرکب درسال 1590 اختراع کرد، دانشمندان توانستند پیکر آدمی را بادقت بیشتری مشاهده کنند، میکروسکوپ مرکب_ برخلاف میکروسکوپ ساده که تنها یک عدسی ذره بین دارد_ دارای دو یا چند عدسی است که آن را قویتر می سازند وبه دانشمندان امکان می دهند تا جزییات بسیارریزی را که پیش ازاین دیده نمی شدند، ببینند.
درسال 1910 ، یک فرانسوی به نام ادموند لوکارد ، نخستین آزمایشگاه جرم شناسی را درجهان تاسیس کرد. لوکارد، براین باور بود کسی که مرتکب جنایت می شود، همیشه چیزی را ازخود به جا می گذارد، وهمیشه چیزی را باخود می برد. مثلا، قربانی یک قتل، ممکن است تارهای ازلباس قاتل خود داشته باشد، یا قاتل ممکن است خرده هایی از پوست یا خون قربانی رازیر ناخن های دستش داشته باشد. آزمایشگاه لوکارد این سرنخهای جزیی را مورد تحلیل قرارمیدهد و از آنها برای کشف جنایت استفاده می کند.
کشف اثر انگشت به عنوان شناساگری بی همتا
گرچه اختراعات جدیدی مانند میکروسکوپ مرکب وآزمایشگاه جرم شناسی حایز اهمیت بوده اند، احتمالا استفاده ازاثرانگشت، حساسترین پیشرفت درتاریخ علم جرم شناسی به شمار می آمده است. استفاده ازاثرانگشت یکی ازمهمترین پیشرفت ها درمتکامل شدن علم جرم شناسی بوده است.
اثرانگشت شامل چندین الگو ازانواع برجستگی روی نوک انگشتان اشخاص است . این برجستگی ها ازپیچ خوردگی، قوس ، یا برجستگی های همسطح و حلقه ، یا برجستگیهای روی خود خم شده تشکیل می شوند.
اثرانگشت هرکس منحصر به اواست. یعنی هیچ دونفری، اثرانگشت یکسان ندارند.صدها سال است که ازاثرانگشت برای تعیین هویت اشخاص استفاده می شده است. درروزگار باستان مردم برای امضای قراردادها، ازفشردن انگشت آغشته به مرکب خود درپای برگ قراردارد، استفاده می کردند. اما به کارگیری اثرانگشت درشناسایی مجرمین کمتراز دویست سال قدمت دارد.
درمیانه ی 1800 ، یک پزشک اسکاتلندی به نام هنری فولدز کشف کرد که حتی اگر پوست دست شخصی خراشیده یا جداشود، اثرانگشت با همان الگوی قبلی مجددا پدید می آید . دکتر فولدز سال های بسیاری درکشور ژاپن به کارمشغول بود. روزی شخصی به فولدز خبرداد که اثرانگشت یک دزد، روی دیوارکثیفی نزدیک خانه فولدز باقی مانده است.
فولدز اثرانگشت را بااثر انگشت یک مظنون مقایسه کرد ونتیجه گرفت که با اومتفاوت است . بنابراین مظنون نامبرده بی گناه بود. چندروز بعد، اثرانگشت مظنون دیگری را مورد آزمایش قراردادند، که این بار با اثرروی دیوارهماهنگ بود. مظنون دوم به اتهام جنایت دستگیر شد. هنگامی که فولدز به انگلستان بازگشت، مومیایی های موزه ی برینانیا را مورد بررسی قرار داد ودریافت که اثرانگشت به مرورزمان هم ازمیان نمی رود. سپس فولدزنامه های متعددی را به نشریه های علمی نوشت، که درآنها یافته های خودرا شرح
داد وتقاضای تشکیل بایگانی ملی ازاثرانگشت اشخاص مختلف کرد. اما برای پلیس و مقامات رسمی انگلستان باورکردنی نبود که ممکن است کسی را برپایه ی مدارک حاصل ازاثرانگشت اومحکوم کرد، ودرنتیجه ، کشف هنری فولدز جدی گرفته نشد.
دراین مدت، اشخاص دیگری نیز به اهمیت اثرانگشت پی بردند. ویلیام هرشل ، انگلیسی کارمند دولت بریتانیا درهندوستان، درسال 1858 اعلام کرد که اثرانگشت دونفرازمردم هم یکسان نیست . ایده ی او را بعدا سرفرانسیس گالتون بسط داد. گالتون روش برتیلوناژ، که مجرمین را به وسیله ی گرفتن عکس واندازه های بدن آنان شناسایی می کند، بررسی کرده بود، درنتیجه ، تعیین هویت اشخاص ازروی ویژگی های بدنی آنان مورد توجه اوقرارگرفت. ازآنجا که فرانسیس بسیارمورد احترام بود، نظریه های او به طور گسترده ای پذیرفته شدند.
سیستم هنری
روش تعیین هویت به وسیله ی اثرانگشت ، همچنان بهبود می یافت . دراواخر1800، ادوارد هنری ، عضو اسکاتلند یارد، روشی برای طبقه بندی اثر انگشت براساس الگوهای پیچ خوردگی ، قوس وبرجستگی ، تدوین کرد. این سیستم به نام سیستم هنری معروف شد وامروزه هنوز به کارمی رود.
دراوایل 1900، روش اثرانگشت، درسازمان های پلیسی سراسر دنیا برای شناسایی ودستگیری مجرمین به کاربرده شد. درآن زمان اثرانگشت رافقط از را ه نگریستن در الگوها ومقایسه ی هردوسته الگو با دسته ی دیگر، تحلیل می کردند. اگرموارد همانند به اندازه کافی باشند، اثرانگشت را متعلق به شخص مورد نظر به شمار می آوردند.
گروه های خونی
بخش دیگری ازبدن آدمی که به صورت ابزارمهمی درعلم جرم شناسی درآمده ، خون است. دراوایل 1900، یک پزشک اتریشی به نام کارل لاندستاینر ، وجود چهارنوع گروه خونی را کشف کرد وآنها را : نامید. گوناگونی گروه های خونی را آنتی ژنها (پادگن ها)، یعنی ترکیب های شیمیای ویژه ی با هم متفاوتی پدید می آورند که درخون وجود دارند. کشف گروه های خونی متفاوت به دانشمندان جرم شناس امکان داده است که تعیین کنند آیا خون موجود درصحنه ی جنایت ازقربانی است یا ازشخص دیگری. خون درصحنه، ممکن است با گروه خون مظنون به جنایت نیزیکسان باشد. گاه به ندرت ممکن است که خون درصحنه ی جنایت ازنوعی جانور باشد، که درآن صورت ماموران تجسس به آسانی می توانند آنراتشخیص دهند چون مواد شیمیایی خون آدمی وخون جانوران با هم متفاوتند.
تعیین زمان مرگ
حتی ماموران قدیمی تجسس هم می دانستند که برای حل معمای یک جنایت، علاوه بر شناسایی قربانی ، تعیین زمان مرگ او مهم است.
کتاب چینی قدیمی یعنی ، « زدودن بی عدالتی ها» شرح داده است که چگونه درفصلهای مختلف سال، اجساد باسرعت های متفاوت تجزیه می شوند. مثلا، درطول ماههای گرم تابستان ، اجسادسریعتر تجزیه می شوند تا درماه های سرد زمستان؛ چون گرما، فرآیند تجزیه را تسریع می کند.
اگر حسد درفاصله ی اندکی پس ازمرگ یافت میشد، دانشمندان باستان سه ویژگی درآن مشاهده می کردند که درتشخیص زمان مرگ سودمند بودند:جمود نعشی، کبودی نعشی، سردی نعشی . جمودنعشی، عبارت از سفت شدن جسد است . جسد بلافاصله پس ازمرگ ، شل ونرم است، اما باگذشت چند ساعت ماهیچه ها کشیده میشوندو بدن سفت وسخت می شود. اما پس از 36 ساعت، سفتی جسد ازمیان میرود.
کبودی نعشی ، به تغییر رنگ نعش اشاره می کند که حاصل فرونشینی خون به درون بدن است. مثلا ، اگر شخصی به هنگام نشستن بمیرد، خون درقسمت پایینی بدن فرو می نشیند و آنرا به رنگ صورتی در می آورد.
پس ازمدتی ، رنگ صورتی به سرخ تیره ، ارغوانی وکبود تبدیل می شود؛ وحتی اگرجسد را پس ازمرگ جابه جا کنند، دگرگونی رنگ آن باقی می ماند. بالاخره سردی نعشی ؛ سردشدن جسد است . احتمال می رود سردی نعشی یکی ازابتدایی ترین
مشاهده هایی باشد که مردم درباره ی اجساد انجام می دادند. جسد بعدازمرگ سرد میشود وبطور کلی ، هرقدر فاصله ی مرگ بیشتر باشد، جسد سردتر خواهد بود.
پوسیدگی
جسدی که بیش از چندروز ازمرگ گذشته باشد، سرنخ های بیشتر اززمان مرگ فراهم می کند. نخستین سرنخ ، تخمیرتعفنی آن تحت تاثیر فعالیت با کتری های درون جسد است . معمولا پوسیدگی جسد ازمعده، جای که به طور طبیعی باکتری های زیادی وجود دارند، آغاز می شود، وبه قفسه ی سینه ، وسپس پاها ودست ها پیش می رود. با گذشت زمان، پوسیدگی گسترش می یابد ورنگ وساخت جسدرا تغییرمیدهد. بوی نفرت انگیز نیزبه وجود می آید.
پس ازمدتی بوی تعفن جسد درحال پوسیدگی ، حشرات را به سوی آن می کشد. دانشمندان، می توانند مدت زمان وجود حشرات را روی جسد، ازراه بررسی تخم هایی که روی جسد گذاشته اند وبه حشرات بالغ تبدیل شده اند، مشخص کند. دانشمندان جرم شناس، براساس طول چرخه ی زندگی حشرات معینی ، می توانند مدت زمانی را که ازمرگ جسد گذشته است ، مشخص کنند. مثلا ، جسدی که محتوی چندین نسل از آن حشرات باشد، معلوم می شود که زمان زیادی ازمرگ آن می گذرد.
سرگذشت علم جرم شناسی ، مانند سرگذشت بسیاری ازرشته های علمی دیگر، به صورت پیشرفتی کند وطولانی بوده است وبه وسیله ی تحولات مهمی که آن را تغییر چشمگیری می دادند، قطع می شده است . این پیشرفت امروزه ادامه دارد. تکنولوژیهای نو، مانند کامپیوتر وتکنیک های جدیدی مانند آزمون درسالهای اخیر علم جرم شناسی را بازهم تغییر داده اند.
برتیلوناژ
درسال 1879، مردی با نام الفونز برتیلون به عنوان دفتردار دردفتر بایگانی سازمان تعیین هویت قضایی پاریس، مشغول کاربود. برتیلون معتقد بودکه ابعادبدنی حتی دونفر از مردم هم یکسان نیستند. وی روشی برای شناسایی مجرمین بوسیله ی عکس گرفتن و اندازه بدن آنان ، ابداع کرد که برتیلوناژ ، نامیده شد.
برتیلوناژدرفرانسه مورد توجه کامل قرارگرفت. هنگامی که شخص مظنونی دستگیرمیشد، پلیس جنایی اندازه ی چندین نقطه ی بدن اورا می گرفت ، ازجمله دور سرو طول کف پاها، این اندازه ها را ثبت می کردند ومی توانستند برای شناسایی مجرمین به کاربرند.
برتیلون، عکس گرفتن ازمجرمین را نیز ابداع کرد. صورت هرمظنونی را ازربه رو ونیمرخ عکس می گیرند. سپس این عکس ها را درآلبومی می چسبانند وبه قربانی ها نشان می دهند تا درشناسایی مجرم به آنان کمک کنند. گرچه برتیلوناژ، دیگر عکس مورد استفاده قرار نمی گیرد. اما، امروزه ادارات پلیس درسراسر دنیا، هنوز ازآلبوم عکس، که «ماگ شوت» نامیده می شود، برای تعیین هویت افراد مجرم استفاده می کنند.
مورد پارکمن
روز درسال 1849، دکر جرج پارکمن استاد رشته پزشکی ، برای ملاقات دکتر وایت وبستر به آزمایشگاهش در دانشکده ی پزشکی دانشگاه هاروارد رفت. پارکمن می خواست پولی را که وبستر به اوبدهکار بود پس بگیرد.
پس از آن روز پارکمن، دیگر هرگز دیده نشد. با آن که نیروی پلیس آزمایشگاه ودفتر کار وبست ر را بازرسی کرد ، اما مدرکی که نشان دهد پارکمن درآنجا بوده یا جنایتی اتفاق افتاده باشد، بدست نیامد. وبستر ادعا می کرد که پول پارکمن را به اوپرداخته ودیده بود که دفترش را ترک کرده است.
اما کشفی که سرایدار دانشکده به عمل آورده بود، نشان داد که داستان وبستر دروغ محض است. پس از آنکه سرایدار یافته های خودرابه افراد پلیس گزارش داد، آنان بار دیگر دفتر کار وبستر را بازرسی کردند. این بار، چند قطعه استخوان دریک جعبه ویک دست دندان مصنوعی درکوره ، پیدا کردند .
جمعی از کارشناسان علوم پزشکی برای بررسی استخوانها ودندانهای یافت شده دعوت شدند، آنان مشخص کردند که سن واندازه ی استخوان ها با سن و اندازه ی پارکمن مطابقت دارد. آنگاه ، دندانساز پارکمن خاطر نشان ساخت که چندسال پیش یک دست دندان مصنوعی برای پارکمن ساخته بود. یک قالب گچی تولید کرد که هنگام ساختن دندانهای پارکمن درست کرده بود؛ مشاهده شد که این قالب با دندانهای مصنوعی یافت شده ، مطابقت کامل دارد.
وبستر پس ازآنکه شواهد علیه خود را شنید، اعتراف کرد که پارکمن را به قتل رسانده وبدن اورا قطعه قطعه کرده است. اورابه اعدام محکوم کردند ودرسال 1850، حکم درمورد او اجرا شد
پنج شنبه 22/12/1387 - 12:9
کامپیوتر و اینترنت
شرکت گوگل نیز به جمع سازندگان تلفن همراه می پیوندد.
به گزارش شبکه تلویزیونی فاکس نیوز گفته میشود شرکت گوگل نیز در نظر دارد گوشی تلفن همراه تولید کند که علاوه بر قابلیت اتصال به شبکه اینترنت از نظر شکل طرح و ظاهر نیز گوشی متفاوتی خواهد بود.
گفته میشود مدیران گوگل روی این طرح سرمایه‌گذاری می‌کنند ولی هنوز به صورت رسمی این مسئله تایید تا تکذیب نشده‌است.
پنج شنبه 22/12/1387 - 12:8
هوا و فضا
همه ما به عنوان مسافران بر روی کره زمین با سرعتی بیش 100 هزار کیلومتر در ساعت به دور خورشید می‌چرخیم.
و به این دورنمای سرگیجهآور این حقیقت را هم اضافه کنید که ما مسافران زمین با سرعتی بیش از 1600 کیلومتر در ساعت (در خط استوا) به دور خودمان هم می چرخیم این چرخش باعث برآمده شدن کره زمین به بیرون در استوا میشود).
البته این سرعت‌ها نسبی هستند (به ترتیب نسبت به خورشید و نسبت به محور قطبی کره زمین).
دلیل این که ما این سرعت سرگیجهآور را حس نمی‌کنیم، همان دلیلی است که باعث میشود هنگامی هواپیمایی که ما درون آن نشسته‌ایم با سرعت ثابتی حرکت میکند، ما متوجه سرعت آن نشویم.
سرعت تنها در ارجاع به یک جسم دیگری که با سرعت متفاوتی حرکت میکند قابل اندازه‌گیری است، و هنگامی که در یک چارچوب ارجاع ثابت قرار داریم، نمی‌توانیم سرعتی را حس کنیم.
بنابراین تعجب نکنید که به شما بگوییم کل منظومه شمسی با سرعت تقریبا باورنکردنی بیش از 900000 کیلومتر در ساعت به دور مرکز کهکشان ما می‌چرخد و خود کهکشان ما نیز نسبت به سایر کهکشان‌های موجود در جهان در حال حرکت است.
و بالاخره اینکه کل جهان نیز در حال حرکت است.
پنج شنبه 22/12/1387 - 12:1
بیماری ها
بدن شما نیاز دارد درجه حرارت مركزی خود را در حد 36.9 درجه حفظ كند.
مغز شما برای جلوگیری از كاهش بیش از حد دمای بدن(هیپوترمی) و سایر عواقب سرد شدن درون آن به دقت درجه حرارت بدن را تحت نظارت دارد.
اگر سطح پوست بیش از حد خنك شود، گیرنده‌ای پوست پیام‌هایی را به مغز می‌فرستند كه رشته‌ای از شگردهای گرم‌كننده را به راه می‌اندازد.
لرزیدن یكی از این تاكتیك‌هاست، كه در ان عضلات شما با سرعت زیاد منقبض و منبسط می‌شوند. علاوه بر جنبیدن عضلات دست و پا، عضلات فك هم ممكن است شروع به لرزش كند و در نتیجه دندان‌هایتان به هم بخورد.
این فعالیت غیرارادی عضلانی گرما تولید می‌كند كه به بدن كمك می‌كند تا درجه حرارتش را بالا ببرد. این حالت همچنین هشداری برای شماست كه خود را به پناهگاهی گرم و نوشیدنی داغ برسانید.
پنج شنبه 22/12/1387 - 11:58
بیماری ها
طبق بررسی كه Mobile Manufacturers Forum استفاده از تلفن همراه پیش از خواب میتواند موجب مختل شدن خواب خوب شبانه شما گردد، پرتوافكنی این گوشی‌ها سبب بی‌خوابی، سردرد و درهم برهمی خواب میشود.
بالغ بر 70 زن و مرد در سنین بین 18 تا 45 سال تحت آزمایش سطوح مختلف پرتوافكنی قرار گرفتند و واكنش آنان مورد بررسی قرار گرفت. كسانیكه پرتوافكنی برابری را در هنگام استفاده از تلفن همراه گرفتند و كسانیكه در موقعیت‌های مشابه جای داشتند، اما تنها پرتو دهی ساختگی گرفتند.
افرادی كه تحت پرتو افكنی قرار گرفتند، مدت زمان طولانی‌تری تا اولین مراحل خواب عمیق آنان به طول انجامید، و عمیق‌ترین مرحله خواب آنان بسیار كوتاه بود، مرحله‌ای كه با توانایی بدن جهت تازه كردن قوای جسمانی خود در ارتباط میباشد.
Bengt Arnetz استاد محقق گفت: «این بررسی شدیدا پیشنهاد می‌كند كه استفاده از تلفن همراه با تغییرات ویژه در نواحی مسئول مغز برای فعال شدن و هماهنگی سیستم عصبی در ارتباط میباشد.»
دانشمندان نیز اظهار داشتند كه پرتوافكنی ممكن است تولید melatonin هورمون را كه بر ریتم داخلی بدن نظارت می‌كند متوقف سازد.
نیمی از كسانیكه مورد تحقیق قرار گرفتند، خود را در برابر برق حساس می‌دانستند، نشانه‌هایی چون سردرد بخاطر استفاده از تلفن همراه گزارش داده شده است، در صورتیكه آن افراد ثابت كرده‌اند كه قادر به توضیح نبودند كه آیا در زمان آزمایش تحت پرتو افكنی قرار گرفته‌اند یا خیر.
Alasdair Philips مدیر Power Watch كه بر اثرات میدان‌های الكترومغناطیسی بر سلامتی بررسی می‌كند، گفت: «ثابت شده است كه ما باید این موارد را در روش احتیاط آمیزی درمان نماییم.»
این تحقیق پیشنهاد می‌دهد كه اگر شما در بعدازظهر با كسی تماس بگیرید، بسیار بهتر است كه از تلفن ثابت استفاده كنید و تلفن همراه خود رادر كنار خود قرار ندهید.
Mike Dolan مدیر اجرایی Mobile Operators Association گفت كه این بررسی با تحقیق دیگری جور در نمی‌آید.
وی افزود: «این تحقیق بخش كوچكی از صحنه بسیار بزرگ علمی میباشد. تاثیر بسیار كمی دارد.»
محققی آن را به تاثیر آنچه كه شما از یك فنجان قهوه می‌گیرید، تشبیه می‌كند.
ماه سپتامبر گذشته، بررسی شش ساله UK Mobile Telecommunications and Health research Programm یا MTHRP اظهار داشت كه استفاده از تلفن همراه، خطری را دركوتاه مدت برای مغز ایجاد نمی‌كند، اما محققان نمی‌توانند امكان استفاده دراز مدت را كه موجب افزایش خطر سرطان میشود را نادیده انگارند.
پنج شنبه 22/12/1387 - 11:56
بیماری ها
ریزش مو با الگوی مردانه (MPHL) نتیجه دو عامل تاثیر ژنتیکی (احتمالا مربوط به بیش از یک ژن، و نه لزوما ژن‌های طرف مادری) و تغییرات هورمونی در بزرگسالی است.
هورمون مردانه دی‌هیدرواپی‌آندرسترون باعث میشود که موهای قدیمی بر روی پوست سر به طور پیشرونده‌ای با موهای کوتاه‌تر و نازک‌تر جایگزین شوند و این پدیده با الگویی قابل‌پیش‌بینی، از شقیقه‌ها و فرق سر آغار میشود.
اما مردها ممکن است بخواهند بدانند چرا این پدیده رخ می‌دهد.
خوب، حقیقت این است که اینکه افرادی وجود دارند که به طور ژنتیکی مستعد طاسی هستند، نشان می‌دهد که از دست دادن موهای یک فرد ممکن است دارای امتیاز تکاملی است (یا قبلا چنین امتیازی داشته است.)
از آنجایی که جفت‌ها بر اساس ارزش ژنتیکی انتخاب می شوند، یک صفت فیزیکی که نفوذ ژنتیکی را تشدید میکند، با احتمال بیشتری در گونه‌ها انتشار می‌یابد.
یک فرد طاس ممکن است بیانگر مرحله پیشرفته بلوغ جسمی و اجتماعی یک مرد باشد.
داشتن چنین ظاهری میتواند مرتبه فرد را در یک گروه اجتماعی بالاتر ببرد و نیز رفتار کمتر پرخاشگرانه از سوی سایر رقبای مذکر را باعث شود، چرا که چنین فردی مرحله رقابت برای همسرگزینی را پشت سر گذاشته است، و شاید با احتمال بیشتر نقش مربی را برای جوانترها ایفا میکند.
منبع: همشهری
پنج شنبه 22/12/1387 - 11:55
هوا و فضا
با وجود پیشرفتهای شگرفی که در زمینه های گوناگون دانش و فلسفه نصیب ما شده است باید اقرار کنیم که هنوز از چگونگی جهان آغازین و پیدایش آن چیزی نمی دانیم!
بر اساس اطلاعات به دست آمده از فضا عمر جهان چیزی در حدود ۱۴ میلیارد سال تخمین زده میشود و دانشمندان تصور می کنند که کل جهان هستی به طور کاملا ناگهانی و در پی یک انفجار بزرگ به نام BIG BANG پدید آمده است.
در این نظریه گفته شده است که در ابتدا جهانی وجود نداشت به جز یک نقطه ی بسیار کوچک که درون آن نقطه ذراتی بی نهایت ریز در حال چرخش بودند.این ذرات حتی از الکترون هم کوچک تر و ساده تر بودند و با سرعت زیادی در حال حرکت و انقباض بودند.بر اثر انقباض بیش از اندازه ی این ذرات دمای نقطه ی کوچک بسیار بالا رفت تا جایی که دیگر نمی توانست گرما را تحمل کند و از این رو ناگهان منفجر شد . و ذرات ریز و گازهای موجود در آن با سرعت بسیار زیاد در فضا منتشر شدند و کهکشانها و ستارگان و سپس سیارات را تشکیل دادند.
در قرآن نیز خداوند به انفجار بزرگ اشاره می کند و می فرماید:
آیا کافران ندیدند که آسمانها و زمین بسته بود و ما آنها را بشکافتیم؟{سوره انبیاء آیه ۳۰}
این آیه ی زیبا که به شکافته شدن یک هسته و تشکیل جهانی عظیم اشاره دارد می تواند ما را بر این نظریه استوارتر گرداند که جهان در ابتدا ذرهای بیش نبود همانطور که خود بشر نیز از ذره ای ناچیز خلق می شود.
اما چیزی که تا کنون مجهول مانده است دلیل وقوع این انفجار عظیم است که چرا ذرات منقبض شدند و سپس منفجر گشتند؟ به عبارت دیگر چنانچه پیدایش جهان را به انفجار بزرگ منوط بدانیم این پرسش مطرح می شود که وضعیت جهان قبل از انفجار چگونه بوده است؟ شاید تنها پاسخی که به این پرسش بتوان داد این است که جهان همیشه وجود داشته و نیستی در عالم افلاک مفهومی ندارد که البته می توان در این نظریه تردید داشت.
بر همین اساس در سال ۱۹۴۰ میلادی نظریه ای تحت عنوان آفرینش مداوم یا Continuos Creation به وسیله ی چندین دانشمند ارائه گردید.
این نظریه عنوان میکند که جهان کنونی از بازمانده های کهکشان های پیرتر در زمان بسیار گذشته تشکیل شده است اما به مرور زمان در این نظریه نارسایی هایی یافت شد به طوریکه اکنون مردود شمرده می شود و به جای آن منطق قابل قبولتری ارائه شده است به نام نظریه جهان نوسان کننده یا Oscillating Universe .
این نظریه معتقد است که حالت انبساط کنونی جهان در آینده به انقباض تبدیل خواهد شد و تمام مواد تشکیل دهنده جهان دوباره گرد هم جمع خواهند شد که مقدمات انفجار بزرگ دیگری را فراهم سازند!
همانطور که می دانید هابل دانشمند سرشناس با مطالعه ی ذرات عالم متوجه شد که تمام اجزای جهان حتی خود زمین و منظومه شمسی و تمام کهکشانها در حال دور شدن از یکدیگر هستند و بر این اساس اعلام نمود که دلیل این دور شدن ذرات نیرویی است که از زمان انفجار بزرگ تا به حال در جهان باقی مانده است و تا ابد نیز این روند انبساط جهان ادامه خواهد داشت به این معنی که در چند میلیون سال آینده فاصله ی زمین از سایر سیارات بیش از مقدار کنونی خواهد بود و همه چیز کاملا تغییر خواهد کرد.اما این انبساط تا چه زمانی ادامه دارد؟ آنقدر که جهان محو و نابود شود؟ آیا پس از مدتی این انبساط متوقف خواهد شد؟
نظریات متعددی در این باره وجود دارد.عده ای از دانشمندان معتقدند که جهان در آینده منقبض و کوچک خواهد شد که این امر میلیاردها سال طول خواهد کشید و عده ای دیگر بر این باورند که جهان به انبساط خود ادامه خواهد داد تا روزی که خدا بخواهد!
پنج شنبه 22/12/1387 - 11:54
