متخصصان می‌گویند حدود
صد نوع دمانس (اختلال حافظه) شناسایی شده كه آلزایمر از همه آنها شایع‌تر
است و همین مساله نشان می‌دهد هر اختلال حافظه‌ای آلزایمر نیست.
دكتر مریم نوروزیان،
متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب در گفت‌وگو با جام‌جم دمانس را چنین تعریف
می‌كند: دمانس یا خردسودگی به شرایطی اطلاق می‌شود كه بر اثر آن طی روندی
آهسته و تدریجی، قوای عالی مغز دچار آسیب شده و از بین میرود بنابراین
وقتی صحبت از دمانس می‌شود حتماً باید اختلال حافظه را در نظر داشت.
به گفته این پزشك متخصص،
حافظه بخش بسیار مهمی از قوای عالی مغز را تشكیل می‌دهد، اما به غیر از آن
اعمال دیگری مانند یادگیری، تفكر، استدلال، زبان، قضاوت و برنامه‌ریزی نیز
از جمله قوای عالی مغز است كه همه این اعمال وجه تمایز انسان با سایر
موجودات به‌حساب می‌آید.
آلزایمر، شایع‌ترین نوع دمانس
این روزها بیشتر افراد،
چه پیر باشند و چه جوان، به محض فراموش كردن هر نكته و موضوعی آن را به
آلزایمر ربط می‌دهند و نگران می‌شوند؛ در حالی كه پزشكان متخصص می‌گویند
آلزایمر در اكثر موارد بیماری سنین سالمندی است كه تنها پزشك متخصص
می‌تواند آن را تشخیص دهد.
دكتر نوروزیان نیز با
اشاره به این‌كه آلزایمر شایع‌ترین نوع دمانس است، تاكید می‌كند: همه موارد
دمانس را نباید به بیماری آلزایمر مربوط دانست؛ در واقع بیماری آلزایمر
فقط شامل حدود 50 تا 70 درصد این موارد می‌شود.
به گفته وی، آلزایمر در
سنین سالمندی و پس از 65 سالگی روی می‌دهد و چنانچه فردی در سنین پایین‌تر
با این مشكلات روبه‌رو شود یا ناشی از انواع دیگر اختلالات غیر از آلزایمر
مانند دمانس‌های عروقی است یا آلزایمر زودرس بوده كه البته این مورد بسیار
كم و نادر است.
این دانشیار دانشگاه
علوم پزشكی تهران با اشاره به دمانس‌های عروقی چنین توضیح می‌دهد: پس از
آلزایمر، شایع‌ترین نوع دمانس مربوط به دمانس عروقی است و با توجه به
این‌كه می‌توان از بروز آن پیشگیری كرد، بسیار مهم است كه مردم نیز اطلاعات
كافی در این مورد داشته باشند. دمانس‌های عروقی به علت تنگی عروق قلب،
افزایش فشارخون، كلسترول بالا، بیماری قند، چاقی و وزن زیاد، كم تحركی و
افسردگی طولانی‌مدت روی می‌دهد و میان افراد بی‌سواد نیز شایع‌تر است.
با توجه به این‌كه بیشتر افراد هر نوع اختلال حافظه را به اشتباه آلزایمر می‌نامند، بهتر است نكاتی را در این مورد بدانیم.
دكتر نوروزیان نیز در
این باره یادآور می‌شود: چنانچه فردی مانند گذشته بخوبی و مستقل از عهده
كارها و مسوولیت‌های زندگی‌اش بر‌آید، نمی‌توان به آلزایمر شك كرد. در
مقابل كسی كه به این بیماری مبتلا می‌شود، بتدریج سایر افراد در خانواده و
اجتماع متوجه مشكل او خواهندشد.
تمركز و تكرار، شیوه‌هایی برای مقابله با فراموشی
چرا اینقدر فراموشكار
شده‌ام؟ چرا در این سن و سال همه كارهایم را فراموش می‌كنم؟ من كه در دوران
كودكی با یك‌بار خواندن مطلبی آن را حفظ می‌شدم، چرا امروز نمی‌توانم چیزی
را به خاطر بسپارم؟ و... . شاید شما هم این سوال‌ها را بارها از خودتان
پرسیده باشید و ندانید علت این همه حواس‌پرتی چیست.
دكتر نوروزیان در این
باره توضیح می‌دهد: مغز ما برای این‌كه موردی را به خاطر بسپارد، اول باید
آن را بدرستی ثبت كند. این مرحله بسیار مهم است، چراكه اگر مطلبی بدرستی به
مغز سپرده شود، مغز سالم آن را به خاطر خواهد سپرد.
با این توضیح شاید شما
هم متوجه علت بسیاری از فراموشكاری‌هایتان شده باشید؛ خیلی‌ها چندین كار
مختلف را همزمان انجام می‌دهند و هنگامی كه ورودی‌های مغز افزایش می‌یابد،
تمركز آن روی داده‌ای خاص كمتر شده و مرحله ثبت بخوبی انجام نمی‌شود.
دكتر نوروزیان
می‌افزاید: پس از مرحله ثبت، مغز برای مدتی اطلاعات را در جایی به نام
حافظه كوتاه‌مدت نگه می‌دارد و سپس براساس اهمیتی كه فرد برای آن اطلاعات
قائل است، موارد می‌تواند وارد حافظه بلندمدت شده یا نشود. مرحله بعد نیز
تكرار است و هرچه این تكرار بیشتر باشد، جایگاه مطلب عمیق‌تر می‌شود.
وی با اشاره به این‌كه
زندگی امروزی نیازمند به خاطر سپردن اطلاعات بیشتری در مقایسه با زندگی‌های
ساده گذشته است، می‌گوید: با توجه به این موضوع، مردم نیز شكایت بیشتری
دارند، ولی همه ما باید انتظارات غیرواقعی را نیز بشناسیم و بدانیم سرعت
پردازش حافظه با افزایش سن كند می‌شود، ولی در صورت سلامت، عمق توانایی‌اش
كاهش نخواهد یافت.
دكتر نوروزیان تاكید
می‌كند: بزرگسالان باید تلاش كنند و خودشان را با شرایط جدید وفق دهند و
حتی اگر برایشان سخت است، بتدریج نكات جدید مربوط به زندگی این دوران را
بیاموزند؛ مواردی مانند استفاده از تلفن همراه و كامپیوتر از جمله كارهایی
است كه برخی بزرگسالان از آن اجتناب می‌كنند، در حالی كه همراهی با
این‌گونه پیشرفت‌های ساده به پویایی مغز كمك می‌كند.
خانواده‌ها هم دقت كنند
بدون شك اختلال حافظه در
دوران سالمندی یكی از سخت‌ترین و البته مهم‌ترین شرایطی است كه افراد
زیادی را درگیر می‌كند. اینجاست كه اگر خانواده‌ها ندانند چطور باید با این
موضوع روبه‌رو شوند، مستاصل شده و نمی‌توانند از عهده كارها بربیایند.
دكتر نوروزیان ضمن تاكید
بر این‌كه اختلال حافظه در سالمندان باید جدی گرفته شود، می‌گوید: حتماً
در چنین شرایطی باید به پزشك مراجعه كنید تا او با بررسی‌ها و معاینات دقیق
و موردنیاز، علت اصلی اختلال را یافته و درمان مناسب را آغاز كند. به
عنوان مثال یكی از موارد مهمی كه می‌تواند موجب اختلال حافظه در دوران
سالمندی شود، افسردگی است؛ چراكه سالمند افسرده علاقه‌ای به شنیدن و تمركز
بر موضوعات ندارد و در نتیجه مرحله ثبت اطلاعات بخوبی انجام نمی‌شود.
این پزشك متخصص
می‌افزاید: اختلال حافظه در سنین پس از 65 سالگی روی می‌دهد، پس از 75
سالگی بسیار بیشتر می‌شود و در 85 سالگی به بعد نیز 47 درصد افراد دچار
دمانس هستند.
دكتر نوروزیان ضمن تاكید
بر مراجعه بموقع به پزشك می‌گوید: زمانی كه اختلال حافظه پیشرفت می‌كند و
به‌عنوان مثال فرد نمی‌داند پول‌هایش را كجا گذاشته، سیستم‌های هذیانی شروع
شده و فرد تصور می‌كند كسی پولش را دزدیده است. این مورد درباره سالمندانی
كه از ابتدا شكاك و بدبین بوده‌اند، شدیدتر است. افراد مبتلا به آلزایمر
ممكن است صحنه‌های تلویزیون را هم واقعی بدانند.
به گفته وی، وقتی حافظه
با مشكل روبه‌رو می‌شود، رفتار هم آسیب می‌بیند؛ بیمار بی‌قرار شده و فكر
می‌كند در خانه‌اش نیست، تصور می‌كند دخترش خواهر اوست و به دنبال مادرش
می‌گردد كه سال‌ها پیش فوت شده است. حتی هذیان آلزایمر ممكن است به این شكل
بروز كند كه بیمار فكر كند همسرش به او وفادار نیست.
دكتر نوروزیان به
خانواده این بیماران چنین توصیه می‌كند: در مراحل اولیه باید به پزشك
مراجعه كنید تا با استفاده از داروهای مناسب، روند بیماری كند شود؛ نكته
مهمی كه باید حتماً مورد توجه قرار گیرد این است كه سالمندان در مقایسه با
جوانان به داروها خیلی حساس‌تر هستند. بنابراین مقدار مصرف دارو حتماً باید
طبق نظر پزشك تعیین شود.
به گفته وی، اعضای خانواده نباید در مورد فراموشی
بیمار خیلی با او بحث و مجادله كنند و حتی گاهی بهتر است طوری نشان دهند كه
اصلاً اتفاق مهمی نیفتاده است. همچنین وقتی او وارد گفتمان هذیانی می‌شود،
به جای بحث كردن باید از بیمار حمایت كنند و به او آرامش دهند.
