تبیان، دستیار زندگی

تحقیقات نشان می دهد استفاده از صبحانه و ناهار یا میان وعده در مدارس ، نقش بسزایی در بالا بردن توان یادگیری دانش آموزان دارد. یافته های علمی ناشی از تحقیقات روی حیوانات و انسان ها تاثیر مستقیم

آهن و روی بر قوه ادراک را تایید می کنند. کمبود آهن زودرس در دوران نوزادی ، اختلالات رفتاری در بزرگسالی را ناشی می شود و رسیدن مواد مغذی کافی به بدن بزرگسالان نیز می تواند ظهور اختلالات عصبی را به تاخیر بیندازد.

فراموش کردن زودهنگام مطالب ، از دست دادن حافظه کوتاه مدت و ناتوانی در به خاطر سپردن خلاصه مطالب از اثرات کمبود مواد مغذی به شمار می آیند. اگر این عدم دریافت مواد مغذی در سالهای رشد سیستم مغزی عصبی و شکل گیری و تکمیل قوای حافظه و درک باشد تاثیرات خطرناک تری را نیز به دنبال دارد.

آیا گرسنگی بر شما تاثیر بدی دارد؟ آیا حذف یک وعده غذایی مشکل آفرین است؟ برای فهم این نکته که سوء تغذیه ، گرسنگی و حتی حذف یک وعده غذایی قادر به تولید اختلالات رفتاری است ، آزمایش های بسیاری صورت گرفته است.

دریافت گوشت قرمز به عنوان منبعی برای آهن و روی در منابع زیستی بسیار موثر است و بر قوه درک اثرات شگرفی دارد. کمبود آهن یک مشکل متداول در موادمغذی است که بیش از 2 میلیارد نفر یا بیشتر از یک سوم جمعیت جهان ، با آن درگیرند. نوزادان ، کودکان در سنین بلوغ و خانمها از زمان کودکی بزرگترین گروه در معرض خطر کمبود آهن هستند.

در امریکا کمبود آهن ، 9 درصد از کودکان سنین 12 تا 35 ماهه ، 1 درصد از کودکان بالای 3 سال و 9 درصد تا 11 درصد از دختران جوان و خانمهای 12 تا 49 ساله را در برمی گیرد که این آمار در رابطه با ایران بسیار چشمگیرتر است.

آنومی فقر آهن (کم خونی ناشی از کمبود آهن) شایع ترین مشکل کمبود آهن است که 3 درصد از کودکان امریکایی 12 تا 35 ماهه و 3 تا 5 درصد دختران جوان و خانمها را درگیر کرده است.
در دختران جوان و زنان بزرگسال ، رژیم غذایی کم آهن ، استفاده از غذاهای مانع جذب آهن و مصرف بسیاری از داروها امکان ابتلا به آنومی فقر آهن را بالا می برد.
 

چطور قوه ادراک تحت تاثیر آهن قرار می گیرد؟

کمبود آهن هم به طور مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم بر رفتار و قوای درک انسان تاثیرگذار است. اثر مستقیم آن زمانی است که کمبود آهن به طور مستقیم بر سنتز میلین که پوشاننده سلولهای عصبی است یا بر نوروترانسمیترها که در واقع نقش آنها در انتقال پیامهای عصبی

 همانطور که می دانید ، کم خونی یکی از مشکلاتی است که گریبانگیر بسیاری از زنان ایرانی می باشد. در خون انسان سلولهایی به نام گلبولهای قرمز موجود است که حامل اکسیژن مورد نیاز اندامهاست .

در صورتیکه تولید گلبولهای قرمز در بدن کاهش یابد ، فرد مبتلا به کم خونی می شود که علائم آن ضعف ، رنگ پریدگی و خستگی زود رس است .  

طی تحقیقاتی که در سال 1945 برروی کم خونی انجام شد دریافتند ، کمبود اسید فولیک*(B9)  یکی از عوامل ایجاد کننده نوع خاصی از کم خونی است که کم خونی ماکروستیک نام دارد . کمبود اسید فولیک موجب کاهش تولید گلبولهای قرمز شده و گلبولهای تولید شده بزرگتر و کم رنگ تر از حد طبیعی می شوند.

نوع دیگر کم خونی ناشی از کمبود دریافت عنصر آهن است که در مبحث مربوط به خود شرح داده خواهد شد . در صورتیکه فرد مبتلا به کم خونی با تشخیص پزشک از نوع آن اطلاع یابد می تواند با مصرف مواد غذایی غنی ، به درمان کم خونی خود کمک کند .

این ویتامین در مواد غذایی مختلف یافت می شود و به صورت آزمایشگاهی نیز می توانند آنرا تولید کنند . پس از خوردن ، از قسمت ابتدای روده جذب می شود و توسط جریان خون به کبد رفته ، در آنجا ذخیره می گردد . میزان اسید فولیک موجود در کبد تأمین کننده نیاز 4 تا 5 ماه بدن ما است.

عملکرد اسید فولیک چیست و چرا کمبود آن موجب کم خونی می شود ؟

عمل اسید فولیک شرکت در تولید پروتئین در بدن است . نقش دیگر آن در ساخته شدن اسیدهای نوکلئیک است.

اسیدهای نوکلئیک در هسته سلول قرار دارند و انتقال دهنده صفات ارثی می باشند . اسید فولیک با قابلیت جابجایی واحدهای تک کربنه در همانند سازی ژنها نقش دارد . در بخشهایی از بدن که تکثیر سلولی سریع دارند مانند گلبولهای قرمز و سفید ، سلولهای دیواره دستگاه گوارش و ادراری ، اسید فولیک بیشتر مورد نیاز است .

کمبود اسید فولیک

عوارض کمبود طولانی مدت آن در یک فرد بالغ ، کم خونی ، متورم و قرمز شدن زبان، اختلالات گوارشی مانند اسهال و اختلالات روحی چون افسردگی است و تأثیر کمبود آن  در کودکان نیز کاهش رشد در آنهاست ، تقریباً 10 درصد افراد جامعه مبتلا به درجاتی از کمبود اسید فولیک هستند البته در حدی که علائم بالینی آن بروز نکرده باشد .

مصرف اسید فولیک در خانمهایی که قصد باردارشدن دارند و یا مادران باردار در ماههای اول و دوم بارداری بسیار ضروری است .

کمبود اسید فولیک موجب ایجاد نقصهای مادرزادی در دستگاه عصبی کودک می شود . خانمهایی که قصد بارداری دارند بهتر است از مکمل اسید فولیک با تجویز پزشک و مواد غذایی غنی از اسید فولیک مصرف کنند .

میزان مورد نیاز یک فرد بزرگسال 400 میکروگرم اسید فولیک در روز است . در سالهای اخیر به دلیل تحقیقاتی که انجام شده استاندارد نیاز روزانه افراد را افزایش داده اند که نشان از اهمیت دریافت این ویتامین دارد . نیاز به اسید فولیک در بارداری و شیر دهی دو برابر می شود .

افرادی که سوخت و ساز بدن آنها بالاست و یا مبتلا به بیماری خاصی چون سلولهای خونی داسی شکل یا سرطان خون هستند ، نیازمند اسید فولیک بیشتری می باشند .

مواد غذایی غنی از اسید فولیک

-  در جگر ،  قلوه و گوشت بدون چربی بیشترین میزان آن موجود است.

-  در حبوباتی چون لوبیا قرمز ، لوبیا سفید و سویا و در سبوس گندم

موجود است . در سبزیجاتی چون اسفناج، کلم، کاهو، مارچوبه و آرتیشو و در میوه هایی مثل آب پرتقال تازه و موز موجود است .

-  میزان کمی در زرده تخم مرغ و شیر موجود است .

در صورتیکه شما یک غذای حاوی حبوبات به همراه نان سبوس دار مصرف کنید مثل خوردن یک کاسه آبگوشت پر حبوبات با نان سنگک را به همراه  ماست و اسفناجی که حداقل 1 فنجان اسفناج پخته دارد میل نمایید و در بین روز ماءالشعیر بنوشید ، میزان مورد نیازاسید فولیک  بدن شما تأمین خواهد شد .

 ویتامین E

ویتامین E می تواند مردان را در مقابل سرطان پروستات حفظ كند. احتمال ابتلای مردان دارای مقدار زیاد ویتامین E به شكل «آلفا توكوفرول» به سرطان پروستات 53 درصد كمتر است. محققان تاكید می كنند بهتر است ویتامین E را با مصرف میوه های تازه به دست آورد تا از طریق شیمیایی. حاصل این مطالعه موسسه ملی سرطان امریكا در اجلاس سالانه انجمن

تحقیقات سرطان امریكا دراجلاس سالانه انجمن تحقیقات سرطان امریكا در «اورلاندو»، عرضه شد. دانشمندان مقدار ویتامین E را در خون 100 مرد مبتلا به سرطان پروستات و 200 مرد سالم قبل و بعد از مصرف ویتامین ای شیمیایی اندازه گیری كردند.

استفانی و ینستین در موسسه ملی گفت: «ما متوجه شدیم كه احتمال ابتلای مردانی كه ویتامین ای خون شان بیشتر است به سرطان پروستات كمتر است.

محققان سپس به دو شكل اصلی ویتامین E، یعنی آلفاتوكو فرول و گاماتوكوفرول توجه كردند. احتمال ابتلای مردانی كه بیشترین میزان آلفا را داشتند به سرطان پروستات 53 درصد كمتر بود.

احتمال ابتلای مردان دارای بیشترین مقدار گاما، كه فقط حدود 20 درصد ویتامین E را در خون نشان می دهد. به سرطان پروستات 39 درصد كمتر است. بهترین شكل جذب شده آلفاتوكوفرول در غذاهایی مانند تخمه آفتابگردان، اسفناج ، انواع بادام و فلفل شیرین پیدا می شود و نه در ویتامین های شیمیایی.

مطالعه دیگری در باره تاثیر ویتامین E بر سرطان مثانه در دانشگاه تگزاس به عمل آمد. محققان از هزار بیمار درباره نوع تغذیه آنان سوال كردند و مقدار دو نوع ویتامین E دریافتی آنان را از تغذیه و به صورت شیمیایی برآورد كردند و به این نتیجه رسیدند كه مصرف ویتامین E آلفا 42 درصد از خطر ابتلا به سرطان مثانه كم می كند اما ویتامین E گاما تاثیری در كاهش سرطان مثانه ندارد.

دكتر «تیم كی» از مركز تحقیقات سرطان انگلیس نیز گفت بررسی ها تاثیر ویتامین E را در كاهش خطر سرطان پروستات نشان داده است.