با این که متخصصان می گویند ورزش های ساده ای مانند پیاده روی می تواند تاثیر فوق العاده ای در حفظ سلامت داشته باشد، اما بعضی افراد تصور می کنند هر چه ورزش سنگین تر باشد و به تجهیزات بیشتری نیاز داشته باشد، بهتر و موثرتر خواهد بود.
عده ای هم وقت کافی برای ورزش کردن ندارند و چند دقیقه استفاده از دستگاه های بدنسازی را برای جبران کم تحرکی یا حتی بی تحرکی شان موثر می دانند. به همین دلیل این روزها کم نیستند افرادی که با هدف رسیدن به وزن ایده آل و تقویت عضلات، راهی کلاس های بدنسازی می شوند یا از دستگاه هایی که در پارک ها قرار گرفته است، استفاده می کنند. در حالی که بدون توجه به شرایط جسمی و وضع سلامت و همین طور سن و جنس هر یک از اشخاص، نمی توان برنامه ورزشی مناسبی طراحی کرد. پس آنها که بدون مشورت با متخصصان از این دستگاه ها استفاده می کنند و به خیال خودشان می خواهند سلامت شان را حفظ کنند، باید بدانند استفاده نادرست از دستگاه های ورزشی می تواند عوارض ناخوشایندی برجای بگذارد و از طرفی، ورزش کردن لزوما به این دستگاه ها هم نیازی ندارد.
همه باید ورزش کنند، اما...
قرار نیست ورزش کردن به جای حفظ سلامت، آن را از ما بگیرد و ده ها مشکل مختلف برایمان ایجاد کند. قرار نیست ورزش کنیم و پس از آن درگیر دردهای عضلانی و آسیب های اسکلتی شویم. اما این که بعضی وقت ها چنین مشکلاتی پیش می آید و نگرش افراد را نسبت به ورزش تغییر می دهد، بیشتر به دلیل انتخاب ورزش های نادرست یا انجام دادن آنها به شیوه ای اشتباه است.
دکتر شهرزاد خسروی نیز بر این باور است که برنامه های ورزشی برای هر فرد باید متناسب با شرایط جسمی او طراحی شود تا آسیبی برایش ایجاد نکند.
با وجود این، دستگاه های ورزشی که در باشگاه ها یا پارک ها قرار گرفته و تقریبا در دسترس همه افراد است، گاهی بدون توجه به این شرایط مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند مشکل ساز شود. برای همین هم معمولا این سوال برای افراد مختلف مطرح خواهد شد که چه کسانی می توانند از این دستگاه ها استفاده کنند.
دکتر شهرزاد خسروی، متخصص پزشکی ورزشی در گفت وگو با «جام جم» به این سوال چنین پاسخ می دهد: دستگاه هایی که در باشگاه ها قرار دارد به دلیل این که قابل تنظیم است و ورزش ها هم زیر نظر مربی انجام می شود، در مقایسه با دستگاه هایی که در پارک ها قرار گرفته، بهتر خواهد بود. با این حال باید توجه داشت استفاده کردن از دستگاه های بدنسازی معمولا مشکل خاصی برای افراد ایجاد نمی کند، ولی شرایط استفاده از آنها براساس سن، جنس و شرایط آمادگی و سلامت عمومی افراد متفاوت است.
کار با دستگاه های ورزشی برای شما ممنوع است
همان طور که گفته شد، استفاده از دستگاه های استاندارد به طور کلی برای افراد سالم ضرری نخواهد داشت، ولی به این معنی نیست که هرکس خودش برنامه ای طراحی کند و براساس آن فعالیت ها را ادامه دهد. به گفته دکتر خسروی، کسانی که دچار بیماری یا مشکل خاصی هستند مانند بیماری های قلبی یا پرفشاری خون و... قبل از شروع هر ورزشی حتما باید با فردی متخصص مشورت و فعالیت هایی انتخاب کنند که برایشان خطرساز نباشد. این موضوع در مورد کار با دستگاه ها هم صادق است و نباید نادیده گرفته شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور می شود: به طور کلی بهتر است کودکان و سالمندان از این دستگاه ها استفاده نکنند. کسانی که از نظر جسمی مشکلی ندارند هم باید براساس استانداردهای دستگاه و شیوه صحیح استفاده از آن و همچنین زیر نظر فردی متخصص و مجرب، ورزش ها را انجام دهند. وزنه هایی که برای ورزش انتخاب می شود نیز باید متناسب با توان، قدرت و آمادگی فرد باشد.
دکتر خسروی می گوید: ورزش ها انواع مختلفی دارد که به طور کلی شامل ورزش های هوازی، قدرتی، انعطاف پذیری و همچنین ورزش هایی برای تقویت عضلات مرکزی تنه و ورزش های تعادلی می شود. برای انجام این تمرینات هم لزوما به استفاده از دستگاه های بدنسازی نیازی ندارید.
این متخصص پزشکی ورزشی در این باره توضیح می دهد: انجام فعالیت های هوازی مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری باعث افزایش ضربان قلب و تنفس فرد می شود و جریان خون را هم بیشتر می کند. این ورزش ها را هم به کمک دستگاه هایی مانند تردمیل و دوچرخه ثابت می توان انجام داد و هم بدون آنها. برای انجام فعالیت های قدرتی هم معمولا می توان از وزنه و دستگاه و کش استفاده کرد. تمرینات انعطاف پذیری اما معمولا به دستگاه خاصی نیاز ندارد و آنچه در مورد این فعالیت ها مهم است، نحوه صحیح انجام آنهاست.
افراد زیادی هستند که با هدف کاهش وزن ورزش می کنند و خیلی از آنها هم برای این که هرچه زودتر به وزن ایده آل شان برسند، استفاده از دستگاه های بدنسازی و انجام ورزش های سنگین را ترجیح می دهند. در صورتی که به گفته دکتر خسروی، هر برنامه ای که برای کاهش وزن باشد در طول یک ماه نباید بیشتر از دو تا چهار کیلوگرم وزن فرد را کاهش دهد. البته ممکن است شخصی به کمک رژیم غذایی و ورزش بتواند بیش از چهار کیلوگرم در ماه هم وزن کم کند، ولی چنین شیوه ای باعث می شود روند کاهش وزن در ماه های آینده کندتر شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید براین که رژیم غذایی همراه با فعالیت جسمی می تواند باعث کاهش وزن مناسب شود، خاطرنشان می کند: اغب ورزش هایی که باعث چربی سوزی می شود، فعالیت های هوازی است. برای انجام چنین فعالیت هایی همان طور که گفته شد، هم می توان از دستگاه استفاده کرد و هم بدون وسیله خاصی مشغول ورزش شد. اما آنچه برای کاهش وزن اهمیت دارد، انتخاب دستگاه مناسب و زمان استفاده از آن است. به این دلیل که زمانی ورزش وارد مرحله چربی سوزی می شود که حداقل 45 دقیقه تا یک ساعت ادامه یابد. دستگاه ورزشی مناسب و نحوه کار با آن هم براساس شرایط هر یک از افراد باید توسط فردی مجرب و آگاه تعیین شود.
ورزش های هوازی در اولویت است
اگر در کوتاه ترین زمان می خواهید به نتیجه برسید و وقت کافی برای ورزش کردن ندارید، بهتر است باز هم فعالیت های هوازی را در اولویت قرار دهید. دکتر خسروی با اشاره به این موضوع می گوید: فعالیت های هوازی مانند پیاده روی یا استفاده از تردمیل و دوچرخه تاثیرات بیشتری دارد و به همین دلیل در اولویت قرار می گیرد. وی یادآور می شود: انجام تمرینات قدرتی هم معمولا وقت زیادی نمی خواهد و اگر شخص شیوه صحیح انجام ورزش را بیاموزد و دستگاه را متناسب با شرایط خودش تنظیم کند، یک یا دو بار تکرار هر فعالیت کافی خواهد بود.
این عضو هیات علمی دانشگاه خاطرنشان می کند: به طور کلی انجام ورزش های هوازی به عموم افراد توصیه می شود، اما چون ممکن است سالمندان دچار ضعف عضلانی باشند، نمی توان برای شروع ورزش آنها همیشه از فعالیت های هوازی کمک گرفت؛ پس به این افراد توصیه می کنیم ابتدا عضلات شان را تقویت کنند و تمرینات تعادلی انجام دهند و پس از آن می توانند مشغول تمرینات هوازی شوند، ولی برای بقیه افراد و بخصوص بچه ها، جوانان و میانسالان انجام فعالیت های هوازی در اولویت قرار دارد.
عوارض استفاده نادرست از دستگاه ها
دکتر خسروی درباره عوارضی که ممکن است بر اثر استفاده نادرست از این دستگاه ها ایجاد شود، می گوید: براساس نوع دستگاهی که مورد استفاده قرار گرفته و عضلاتی که روی آنها کار شده است، آسیب ها هم می تواند متفاوت باشد. مثلا خیلی از افراد پس از استفاده از تردمیل دچار زانو درد می شوند، در حالی که استفاده از تردمیل به طور کلی نباید چنین مشکلاتی برای فرد ایجاد کند. گاهی دستگاه استاندارد نیست و ضربه زیادی به کف پا و زانوها وارد می کند یا این که فرد بدون کفش روی دستگاه می رود که این موارد می تواند موجب صدمه دیدن شود.
همچنین گاهی افراد از همان جلسه های اول می خواهند از وزنه های سنگین تری استفاده کنند که این مساله هم می تواند مشکل ساز باشد و توصیه می شود وزنه ها براساس توان فرد انتخاب شود.
نیلوفر اسعدی بیگی / جام جم
