تبیان، دستیار زندگی

پدیدآورنده:سید غلام حسین صادقی بلخابی ،
رفتار اشخاص عادی با تغییر شرایط زمانی و مکانی تغییر می‌پذیرد، اما رفتار و شیوة زندگی رسول اکرم6 هیچ‌گاه به کهنگی نمی‌گراید و در تمام بسترهای تاریخی تازگی دارد. از این رو، سیرة آن پیشوای عزیز در عصر ضدیت با ارزش ها و گرایش روز افزون به سمت مصرف‌گرایی و مدپرستی، درس «چگونه زیستن» است. سیره در زبان عربی از ماده سیر گرفته شده و سیر به معنای حرکت، رفتن و منش است. شهید مطهری می‌گوید:
«لغت سیره را که مسلمین از صدر اسلام و شاید قرن دوم هجری به کار برده‌‌اند، خیلی عالی انتخاب کرده‌اند... گفتیم سیر یعنی رفتن و سیره، نوعی رفتن است و در زبان عربی سیره بر وزن فِعله است و فعله هم در زبان عربی بر نوع دلالت دارد. و چنانچه جلسه؛ یعنی نشستن و مجلس؛ یعنی نوع و سبک نشستن... سیر، یعنی رفتن و رفتار، ولی سیره؛ یعنی نوع و سبک رفتار. آنچه مهم است شناخت سبک و رفتار پیامبر است».[1]
در این مقاله سعی شده به بخشی از سیرة عملی پیامبر عظیم الشّأن اسلام پرداخته شود.
1. کار و مبارزه با تن آسایی
تلاش و کار، یکی از ویژگی‌های بارز رسول گرامی اسلام بود. او هم خود، کار می‌کرد و هم دیگران را به کار و پاداش دنیایی و آخرتی آن ترغیب می‌فرمود. در روایتی آمده است که روزی رسول خدا با جمعی از اصحاب در محلی حضور داشتند. چشمان یاران پیامبر به جوانی نیرومند و زیبا اندام افتاد که در اول صبح به کار اشتغال داشت. به آن حضرت عرض کردند: یا رسول الله! اگر این جوان نیرومند، نیرو و انرژی خود را در راه خدا مصرف می‌کرد، چقدر شایستة مدح و تمجید بود! حضرت فرمود:
این سخن را نگویید؛ یا این جوان برای تأمین معاش و بی‌نیازی از دیگران کار می‌کند، یا هدف او پذیرایی از پدر و مادر ناتوان خود است، و یا مقصود او سر و سامان دادن به خانواده و فرزندانش می‌باشد. در همة این حالات، انگیزة او مقدس و کار او در راه خداست.[2]
آن حضرت با دست‌های مبارک کار می‌کرد. امام صادق7فرمود: رسول خدا سنگ ها را به دوش خود حمل می‌کرد و دیوار خانه‌اش را می‌ساخت.[3]
ایشان به کاشتن درخت بسیار علاقه داشت و خود با دست‌های مبارک باغ احداث می‌کرد تا خود و دیگران از آن نفع ببرند. علی علیه السلام به سلمان فرمود: «ای اباعبدالله! باغی را که پیامبر با دستان خویش آن را ساخته و درخت‌هایش را کاشته است، برای فروش به مشتریان عرضه کن.» و سلمان، آن را به دوازده درهم فروخت.[4]
آن حضرت در عرصة اجتماع نیز مانند یک کارگر با جدیت کار می‌کرد و عرق می‌ریخت. آن حضرت هنگام تأسیس «مسجد قبا»، اولین مسجد مسلمانان، همدوش دیگران کار می‌کرد و سنگ‌های کوچک و بزرگ را حمل می‌کرد؛ به طوری که آثار گرد و خاک سنگ‌ها کاملاً در بدن او نمایان بود. اگر شخصی از اصحاب پیش ایشان می‌آمد، اجازه می‌گرفت تا سنگ‌ها و خاک‌ها را ببرد، او نمی‌پذیرفت و می‌فرمود: «نه، تو هم سنگ دیگری را بردار.» با کوشش آن حضرت و اصحابش ساختمان مسجد به زودی به پایان رسید.[5]
2. ترغیب به تلاش
رسول برکت و مغفرت، تلاش می‌کرد تا معضلات و سختی‌ها را از زندگی امت بزداید و زمینه کشف استعداد و خلاقیت را در آنان فراهم سازد.
«مردی از اصحاب دچار تنگدستی گردید. او که دارای شغل مناسبی نبود و از بیکاری رنج می‌برد، از این رو، خانه‌نشین شد. روزی همسرش به وی گفت: ای کاش به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌رفتی و از او درخواست کمک می‌کردی!
مرد هم نزد رسول خدا رفت. تا چشم آن حضرت به او افتاد، فرمود: «من سألنا أعطینا ومن استغنی اغناه الله؛ هرکس از ما کمک بخواهد، ما او را یاری می‌کنیم و اگر بی‌نیازی بورزد و دست حاجت پیش مخلوق دراز نکند، خداوند او را بی‌نیاز می‌کند».
مرد پیش خود اندیشید که مقصود پیامبر من هستم. پس بدون اینکه سخنی بگوید، به خانه برگشت و ماجرا را به همسرش گفت. همسرش گفت: رسول خدا هم بشر است (او از حال تو خبر ندارد) . او را از وضع پرمشقت خود آگاه کن.
مرد ناچار برای بار دوم به حضور پیامبر رفت و قبل از اینکه حرف بزند، پیامبر همان سخنان قبلی را تکرار فرمود. او باز هم بدون اظهار حاجت به خانه برگشت... و برای سومین بار، به مجلس رسول اکرم6 رفت. باز هم لب‌های رسول الله به حرکت در آمد و با همان آهنگ که به دل قوّت می‌بخشید، همان جمله را تکرار کرد.
این‌بار اطمینان بیشتری پیدا کرد و احساس نمود که کلید مشکل خود را در این جمله یافته است. وقتی که از نزد آن حضرت خارج شد، با قدم‌های مطمئن‌تری راه می‌رفت و با خود گفت: به خدا تکیه می‌کنم و از نیرو و استعدادی که دارم، کمک می‌گیرم و از خداوند می‌خواهم که مرا در کارهایم موفق گرداند و از دیگران بی‌نیازم سازد.
با این نیت بود که او تیشه‌ای عاریه گرفت و به جانب صحرا رفت. آن روز مقداری هیزم جمع کرد و فروخت و لذّت دست رنج خود را چشید و چند روز بعد توانست از حاصل زحمت خود، ابزار کاری را فراهم کند. باز هم به کار خود ادامه داد تا آنکه صاحب سرمایه، شتر و غلامانی شد و در اثر تلاش شبانه روزی، یکی از ثروتمندان گردید.
روزی به محضر پیامبر رفت و وضعیت خود را به آن حضرت گزارش داد که چگونه در آن روز فلاکت بار به محضر حضرت آمده و چگونه سخنان آن حضرت، وی را تحریک کرده و به کار واداشته است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: من که به تو گفتم؛ هرکس از ما کمکی بخواهد، به او کمک می‌کنیم و اگر بی‌نیازی بورزد، خدایش او را کمک خواهد نمود.[6]
3. کار در منزل
رسول اعظم صلی الله علیه و آله نه تنها در میان مردم و در حضور دیگران کار می‌کرد، بلکه در منزل نیز به برخی از کارهای خانه می‌رسید. ایشان بر اساس نوشتة سیره نویسان، نمونه‌ای از خوش‌رفتاری در خانه به حساب می‌آمد. آن بزرگوار در این زمینه فرموده است:
«خیرکم، خیرکم لنسائه و أنا خیرکم لنسائی[7]؛ بهترین شما، شخصی است که با همسرش خوش رفتاری کند و من از تمامی شما به همسرانم خوش رفتارترم».
پیامبر در خانة خویش خدمتکار اهل خود بود. گوشت را تکه تکه می‌کرد و بر سر سفرة غذا متواضعانه می‌نشست و پس از خوردن غذا، انگشتانش را می‌لیسید.
او بُز خود را می‌دوشید، لباس خود را وصله می‌کرد، بر شتر خود عقال می‌زد، به ناقه خود علف می‌داد، با خدمتکار منزل آرد را آسیاب می‌کرد و خمیر می‌نمود.[8]
آن حضرت کفش خود را وصله ‌می‌زد، پوشاک خود را می‌دوخت، شخصاً در منزل را باز می‌کرد، گوسفندان و شتران را می‌دوشید، به هنگام خسته شدن خادمش در دستاس کردن، به کمک او می‌آمد و آب وضویش را خود تهیه می‌نمود. در همه کارها به اهل خانه کمک می‌کرد و نیز لوازم خانه و زندگانی را بر پشت حمل می‌کرد و از بازار به خانه می‌برد. گاه اتفاق می‌افتاد که آن حضرت خانه خویش را نظافت می‌کرد و جارو می‌کشید و خود بارها در این باره می‌فرمود: «کمک به همسر و کارهای منزل، صدقه و احسان در راه خدا محسوب می‌شود».[9]
از کمک کردن به اهل خانه و رسیدگی به وضع داخل منزل، هیچ ننگ و عاری نداشت و مشتاقانه به یاری اهل منزل می‌شتافت. با همه عظمت و موقعیت ممتازش، در منزل کار می‌کرد و به نگهداری و پرستاری کودکان می‌پرداخت.[10]
4. آداب لباس پوشیدن
در اوایل ظهور اسلام، در میان قبایل عرب، «لباس» نمود، برتری، برجستگی و معرّف شخصیت خانوادگی و جایگاه اجتماعی به شمار می‌رفت و این امر، بسیاری از افراد جامعه و بخصوص قشر مرفّه را به سمت آراستگی ظاهری، تجملات و زرق و برق زندگی و مخصوصاً ظاهر آراسته می‌کشانید. از این رو، یکی از هنجارهای عمده در چنان محیطی، انتخاب نوع لباس بود. توانگران با فراهم کردن لباس گرانب‌ها و فاخر، در برابر فرو دستان فخر فروشی می‌کردند. در نتیجه توجه به این گونه مسائل، «مصرف‌گرایی» افزایش یافت و معمول طیف‌ها و طبقات جامعه از نوع لباس شناخته می‌شدند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مقابله با این‌گونه رسوم جاهلی پرداخت و قیود خشک و بی‌اساس آن چنانی را با سیرة عملی خود، در باب آداب لباس، درهم شکست و «با ساده زیستی» خود، به جهانیان آموخت که بزرگی و شخصیت، در لباس، سرمایه و ظاهر آراسته نیست.
از جمله صفات برجستة آن حضرت، ساده زیستی و ساده پوشی بود. ایشان به جای قیمت و ارزش لباس، به پاکی و حلال بودن آن می‌اندیشید. نقل شده است که گاهی آن حضرت روی حصیر می‌خوابید، بی‌آنکه جز آن چیزی زیر پایش باشد. هرچه فراهم بود، می‌پوشید، چه قطیفه و برد و چه لباس پشمین. هرچه که از حلال بود و می‌یافت، می‌پوشید.[11]
آن حضرت به سبب برخی ملاحظات به درازی، کوتاهی و رنگ لباس توجه می‌کرد و البته همیشه به یک نوع رنگ و پوشش علاقه‌مند نبود.
آن حضرت به پارچه و ارزش آن اهمیت نمی‌داد، ولی برای زمان‌های خاص لباس مخصوص می‌پوشید. لباس منزل، لباس کار، لباس نماز و لباس حضور در اجتماعات و جهاد با هم تفاوت داشتند. نقل شده است که ایشان عبایی داشت و هرگاه می‌خواست نافله بخواند، آن را تا می‌کردو زیر پا می‌انداخت.[12]
آن حضرت در هنگام نماز، سر خود را می‌پوشاند. پوشش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برای سر «عمامه» بود. هنگام نماز و خطبه و جهاد، به تناسب شرایط، با چیزی سر خود را می‌پوشانید و گاهی هم سر برهنه بود. از امام صادق7نقل شده است که پیامبر اسلام عرق‌چین و کلاه سفید راه راهی می‌پوشید و گاهی عمامه‌ای بدون کلاه و گاهی کلاه بدون عمامه می‌پوشید.[13]
رسول خدا صلی الله علیه و آله از لباس‌های بلند که بر زمین کشیده شود، پرهیز می‌کرد؛ زیرا این گونه لباس‌ها را، اشراف از روی تکبر و فخر بر تن می‌کردند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ضمن آنکه از پوشیدن آن گونه لباس نهی می‌کرد، خود جامه‌ای می‌پوشید که از نظر بلندی به قوزک پاهایش نمی‌رسید.[14]
آن حضرت عمامه سیاهی داشت که بر سر می‌گذاشت و نماز می‌گذارد[15]
در برخی از روایات آمده است که غیر از لباسی که آن حضرت روزهای غیر جمعه می‌پوشید، دو جامة مخصوص برای جمعه داشت.[16]
رسول اعظم اسلام6 ضمن آنکه به تمیزی و سادگی لباس توجه می‌فرمود، به کیفیت و رنگ لباس نیز توجه داشت. امام علی (علیه السلام) دربارة لباس ایشان چنین فرموده است: «لباس‌های پنبه‌ای بپوشید؛ چراکه آن لباس پیامبر خداست».[17]
آن حضرت به رنگ سبز و سفید عنایت داشت و لباس سرخ را نمی‌پسندید. ایشان می‌فرمود: «لباس سفید را برتن زندگانتان بپوشانید».[18]
5. رعایت نظم و ترتیب
رعایت نظم و ترتیب در تمام زندگی آن حضرت محسوس بود. ایشان نه تنها در امور اجتماعی و معاشرت «نظم» را فراموش نمی‌کرد، بلکه در کوچک‌ترین اعمال و رفتارهای شخصی نیز نظم بسیار دقیقی داشت. «وقتی به خانه‌اش می‌رفت، اوقاتش را سه قسمت می‌کرد: یک قسمت برای خدا، قسمتی برای خانواده‌اش و قسمت دیگر برای خودش. آن‌گاه قسمت خود را نیز میان خود و مردم تقسیم می‌کرد و آن را برای بستگان و صحابه (که در منزل به خدمت او می‌رسیدند) قرار می‌داد و ذرّه‌ای از امکانات خود را از آنان دریغ نمی‌نمود».[19]
آن حضرت از همان دورة کودکی، برخلاف کودکان هم سنّ و سالش که ظاهر نامرتب و موهای نامنظم و ژولیده داشتند، ظاهر بسیار آراسته و منظم داشت. «عادتش بود که همواره خود را در آئینه ببیند و سر و روی خود را شانه بزند. او علاوه بر اهل خانه، خود را برای یاران و اصحاب نیز می‌آراست و می‌فرمود: خداوند دوست دارد که هرگاه بنده‌اش برای دیدن برادران از خانه بیرون می‌رود نیز خود را بیاراید.»[20]
هرگاه به کاری می‌پرداخت، آغاز و پایانش مشخص بود؛ حتی در پوشیدن لباس، مثلاً «هرگاه لباس می‌پوشید، ابتدا سمت راست آن را برتن می‌فرمود و هرگاه جامه از تن در می‌آورد، از سمت چپ شروع می‌کرد».[21] در بقیة کارها نیز نظم و ترتیب را رعایت می‌کرد. از این رو، «هرگاه می‌خواست کار کند، با دست راست شروع می‌کرد و آن را در همة کارهایش دوست داشت، چه در پوشیدن جامه و کفش، چه در شانه کردن موی سر».[22]
________________________________________________
[1] . سیرة نبوی، شهید مطهری، ص 11.
[2]. المحجّة البیضاء، ج 3، ص 140.
[3]. وسائل الشیعه، ج 14، ص 81.
[4]. حلیة الابرار، سید هاشم حسینی بحرانی، ج 1، ص 331.
[5]. معجم الکبیر، طبرانی، ج 24، ص 318.
[6]. اصول کافی، باب قناعت، کلینی؛ داستان راستان، شهید مطهری، ص 28 و 29.
7. وسائل الشیعه.
8. بحارالانوار، ج 16، ص 230.
9. همان، ص 227.
10. سیمای پیامبراسلام(ترجمة مختصر شمایل محمّدیه)، شیخ عباس قمی، ص 51.
11. سنن النّبی، علامه طباطبایی، ص 131 و 132؛ محجة البیضاء، ج 3، ص 125.
12 .بحارالانوار، ج 16، ص 227.
13. همان، ص 250؛ المحجّة البضیاء، ج 3، ص 143؛ سنن النّبی، ص 122 – 125.
14. المحجة البیضاء، ج 3، ص 145؛ سنن النّبی، ص 120.
15. بحارالانوار، ج 16، ص 250؛ المحجةالبیضاء، ج 3، ص 143.
16و 17. بحارالانوار، ج 16، ص 227.
18. المحجة البیضاء، ج 3، ص 140؛ سنن النّبی، ص 133.
19. سیمای پیامبراسلام، ص 51.
[20]. مکارم الاخلاق، طبرسی، ص 34.
[21]. سنن النبی ، ص 126.
[22]. بحارالانوار، ج 16، ص 237.

جان دیون پورت

ترجمه: سید غلامرضا سعیدى
تهمت اول :
اتهام محمد به این که دینى را به منظور ارضاء حس جاه‏طلبى ابداع کرده و جعل نموده، بدون اینکه از طرف خدا وحیى به او شده باشد.
اینکه محمد به کلى از عیب جاه‏طلبى مبرى بود روى هم رفته از تمام اوضاع و احوال زندگى او مدلل و ثابت است، مخصوصاً از این حقیقت مسلم، که در حال حیات مشاهده نمود که دینش پایه‏گذارى شد و ملاحظه کرد که داراى قدرت نامحدودى شده است و هیچگاه در راه بزرگ کردن خودش از آن استفاده نکرد، بلکه تا آخرین دقیقه، همان سادگى اخلاقش را حفظ کرد اما مسئله تسکین رغبت میل بزنها، با توجه با اینکه هنگام ظهور او تعدد زوجات بطور نامحدود در تمام عربستان رواج داشت، قطعاً قدرى متناقض به نظر مى‏رسد، که او با جلوگیرى از شهوترانى و محدود کردن عده زنها براى ازدواج، بخواهد شهوت خودش را بهتر تسکین دهد!
علاوه از آنچه در این باره توضیح داده شده است، باید براى دفاع از محمد گفته شود که او مانند تمام هموطنانش داراى مزاج و طبیعتى بود که صاحبان اینگونه طبایع، بشدت عاشق جنس لطیف هستند و او هیچگاه از خصوصیات و نیروهاى بشرى مستثنى نبوده است بلکه بالعکس مى‏گفت:
«من بشرى هستم مثل شما!» (119) و در مقایسه با داود که هم پیغمبر بود و هم پادشاه «مردى که باراده خاص پروردگار، مانند قطعه یخى که در معبد دیان (120) آویخته است، صاف و پاک بود.
میشل دختر دوم شائول اولین عیال داود بود. در دورانى که داود مغضوب بود این زن از او گرفته شد. از آن به بعد با چندین زن، یکى پس از دیگرى ازدواج کرد (121) ولى با این حال همیشه خواستار پس گرفتن زن اول بود.
قبل از اینکه این زن نزد داود بازگشت کند، بایستى از شوهرش که او را بشدت دوست مى‏داشت با اجبار گرفته شود و در هنگامى که این زن را از شوهرش پس مى‏گرفتند، شوهر تا جائیکه مى‏توانست پشت سر او مى‏دوید و مانند کودکى گریه مى‏کرد. (122)
داود از وصلت کردن با دختر یکنفر شاهزاده غیر مختون بیم نداشت و با اینکه از چندین عیال فرزندانى داشت، با این حال در شهر اورشلیم (بیت المقدس) زنهاى غیر رسمى مى‏گرفت و بالاخره در مورد بات شیبا (123) علاوه از زناى محصنه (العیاذ بالله - مترجم) مرتکب جنایت دیگرى شد که از روى تعمد و خونسردى، موجبات قتلى را فراهم نمود. (124)
وقتى که داود بعلت پیرى از آن همه لباسهائى که باو مى‏پوشانیدند، گرم نمى‏شد، فکر کردند که دختر باکره جوانى را براى پرستارى و سرگرمى او انتخاب کنند تا ضمناً همخوابه او هم باشد. داود بر آنها تحمیل کرد تا زیباترین دخترى را که مى‏توانند نزد او بیاورند؟
حالا باید پرسید، آیا این عمل شایسته یکنفر آدم پا کدامن و عفیف است؟
البته نویسندگان مسیحى که محمد را از ضعف و ناتوانى (در این زمینه) توبیخ مى‏کنند، باید ضرب المثل معروفى را بخاطر بیاورند که مى‏گوید:
«کسانى که در خانه‏هاى بلورى زندگى مى‏کنند، نباید او لیز لیسانى باشند که بخانه دیگرى سنگ پرتاب مى‏کنند.
مترجم گوید:
هر چند مدافعات مؤلف مأسوف علیه از نظر عقلى و نقلى با همه ایجاز و اختصارى که در بر دارد، براى دفاع از رسول اکرم (ص) در زمینه مورد بحث کافى به نظر مى‏رسد، ولى از لحاظ اینکه خوانندگان در این موضوع از تحقیقات دقیق علمى و عقلى مرحوم مصطفى رافعى (ره) دانشمند معروف مصرى بى‏بهره نباشند، مغتنم مى‏شمارم ترجمه شرحى را که فقید سعید در مجموعه «وحى القلم» در این باره مرقوم داشته است، در اینجا بر تحقیقات مؤلف این کتاب بیفزایم. بدین قرار.
درسى از نبوت
همین که دو قبیله نامى و ثروتمند یهود (قریظه و نضیر) در مقابل نیروى اسلام مقهور گردیدند، و بر اثر آن ذخائر و نفائس زیادى بدست مسلمین افتاد، زوجات (125) پیغمبر تصور کردند مى‏توانند از این غنائم بهره‏مند گردند بنابراین دور حضرتش جمع شده گفتند :
«اى پیغمبر خدا! آیا سزاوار است دختران کسرى و قیصر آنهمه زینت و زیور و غلام و کنیز داشته باشند، ولى ما اینطور با فقر وفاقه دست بگریبان باشیم؟»
چون از پیغمبر جواب مساعدى نشنیدند، در تقاضاى خودشان اصرار و سماجت نمودند، بحدى که قلبش آزرده گردید در این هنگام این آیه نازل شد که:
یا ایها النبى قل لازواجک ان کنتن تردن الحیوة الدنیا و زینتها فتعالین امتعکن و اسرحکن سراحاً جمیلا و ان کنتن تردن الله و رسوله و الدار الاخرة، فان الله اعد للمحسنات منکن اجراً عظیماً (126).
پیغمبر معظم، براى ابلاغ این امر، اول عایشه را که محبوبترین زنانش بود احضار نمود و فرمود:
«موضوعى را که مى‏خواهم درباره آن با تو مذاکره نمایم فوریت ندارد. بلکه فرصت کافى بتو مى‏دهم، تا پس از مشورت با پدر و مادرت تصمیم خود را به من اعلام دارى»
- موضوع چیست؟
- موضوع بیان آیه‏ایست که اخیراً نازل شده و براى تو تلاوت مى‏کنم .
- آیا د رموضوعى که مربوط به شما باشد از پدر و مادرم دستور بگیرم؟ هیچوقت اینکار را نخواهم کرد، بلکه تبعیت از اراده خدا و رسول را بر دنیا و زینت دنیا ترجیح مى‏هم.
به همین ترتیب همه زوجات پیغمبر در این عمل از عایشه پیروى کردند. در نتیجه خداى متعال آنها را از لحاظ تعظیم و تکریم و امتیاز بلقب «امهات المؤمنین» مفتخر فرمود .
* * *
صورت ظاهر این داستان که در زمان و مکان معینى بوقوع پیوسته و تاریخ آنرا ضبط کرده همانست که نگاشتیم حال مى‏خواهیم موضوع را از نظر فلسفه اجتماع و رموزى که با مدارج عالیه انسانیت ارتباط دارد، تحت مطالعه قرار دهیم و تا جائیکه مى‏توانیم، نیروى تدقیق را بکار برده و دو برابر اوهام وسوء ظنهائى که در زمینه تعدد زوجات پیغمبر معظم راه یافته تحقیق فلسفى دقیقى بنمائیم.
قبل از تحقیق در این بحث مى‏گوئیم، این داستان حاوى حکمت و فلسفه خاصى است که هیچکس متوجه آن نگردیده و از این جهت در قرآن مجید ذکر شده است، تا اینکه نص تاریخى قاطعى در دست باشد و سپس، تاریخ در امرى که بین عقل و غریزه مورد تنازع است، بتواند قضاوت کند، و از پیغمبر بزرگوار اسلام دفاع نماید.
مبلغین نادان وعده‏اى اهل عناد و الحاد و دسته‏اى از کوتاه نظران این زمان، که در این بحث وارد تحقیق مى‏شوند، تصور مى‏کنند که رسول اکرم از راه هواى نفس با زنان متعددى ازدواج کرده است.
متأسفانه تصور این اشخاص بصورت گمان، و از گمان بصورت شبهه، و از شبهه بصورت سوءظن، و از سوءظن بدرجه سخافت رأى مى‏رسد. ولى چیزى که نزد من مسلم است این است که همه این افراد، مردمى کوتاه نظر و نادان هستند، زیرا آیه قرآن که اساس آن حاکى از نفى زینت و منع همه زنان پیغمبر از استعمال آنست، و از آن گذشته رابطه زناشوئى را بر اساسى قرار مى‏دهد که مطلقاً منافى زندگانى جنس لطیف است، و ضمناً ارتباط بین پیغمبر و زنانش را بطرز روشنى که کاملا مخالف هوى و هوس است بیان مى‏نماید و از این بالاتر مى‏بینیم که خداوند متعال به پیغمبر دستور مى‏دهد، که در غیر این صورت همه آنان طلاق بگیرند، و مانند سایر زنان از هوس‏هاى زنانه در مورد استعمال زیور و زینت برخوردار شوند، و الا با طبیعت دیگرى که مخالف طبیعت دنیویست خو گرفته، و راه زهد پیش گیرند. هر کسى مى‏تواند به سهولت تشخیص دهد که همه اطراف و جوانب این داستان و ابلاغ نهائى پیغمبر، برخلاف شهوات و تمایلات نفسانى است، زیرا در عرف شهوت پرستى، هیچگاه کلماتى بدینصورت صریح و قاطع و تا حدى خشن استعمال نمى‏شود، و از تذکر این نکته ناگزیریم که اسلوب بیان د رآیه مبارکه از لحن غضب و جنبه هوسرانى هر دو مبرى است، و بعبارت دیگر در این بحث هیچگونه تملق و مداهنه و دلخوشى و ملایمت و تحریص بر لذت وجود ندارد. خلاصه، موضوع خیلى صریح و روشن است که تصمیم پیغمبر براساس اراده و تصمیم، و دور از شائبه هوس پرستى و تردید، استوار گردیده است. این معنى که نه فقط استمالتى د رآن دیده نمى‏شود، بلکه با منطقى بیان شده است که زنان از آن گریزانند، و نه فقط نفى تعینات دنیوى و زیور و زینت از آنان کرده است، بلکه آرزوى آنرا تا آخر عمر در دلهاى زنان خود ریشه کن نموده، و وظایف آنان را منحصر در توجه به سه قسمت قرار داده است.
1- تبعیت از امر و نهى خدا.
2- بسر بردن با پیغمبر و ساختن با همه شدائد.
3- در برابر تحمل زحمات و انجام مشقات زندگى به نعمتهاى جهان جاوید امیدوار بودن.
در این بیان هیچگونه ظرافت و رقت و عاطفه و سیاستى متناسب با شئون زنان بکار نرفته و هیچ اعتبارى به مزاج فکرى آنان داده نشده، و بالاخره هیچگونه رعایتى از احساسات زنان بعمل نیامده است. بلکه فقط آنان را در انتخاب یکى از دو امر متباین (که شق ثالثى ندارد) بطور وضوح و صراحت آزاد گذاشته است و نیز ملاحظه مى‏شود که امر براى همه زوجات صادر شده و حتى یکنفر را مستثنى قرار نداده است.
بدیهى است کسى که گرفتار شهوت باشد و در راه جلب قلوب زنان قدم بر دارد، نمى‏تواند با چنین لحنى صحبت کند. بلکه بر عکس در اولین وهله مذاکره، از خیالات زنانه بحث مى‏کند، و از مبالغه و تأکید و امید و آرزو فرو گذار نمى‏نماید.
* * *
دلیل دیگرى بر برائت رسول اکرم از هوس رانى این است که زوجاتش را از نظر تمتع که نیروى خیال عامل آنست، تزویج ننمود، زیرا اگر ازدواج وى مولود شهوت بود لازمه آن استعمال زینت و زیور، و نمایش ظرافت و زیبائى است، که باقتضاى طبیعت، باشکال گوناگون، باید جلوه‏گر شود.
براى مثال بگوئیم، یکنفر دختر بازیگر، مادامى که فضا و محیط و صحنه متناسبى براى نمایش نداشته باشد، نمى‏تواند نقش خودش را بخوبى باز کند.
زنان رسول اکرم باحوال و اوضاع حضرتش بخوبى آشنا بودند، این است که با کمال صراحت آنها را از استعمال زینت منع نمود تا جائیکه اگر تحمل پذیرفتن این امر را نداشته باشند مى‏توانند طلاق بگیرند.
با توجه باین سابقه آیا جا دارد که کسى این نحوه فکر را جزء افکار شهونى بداند؟ و آیا غیر از نمایش کمال انسانیت در این عمل نکته دیگرى ملاحظه مى‏شود؟ و آیا تبعیت نه (9) زن از پیغمبر معظم و صرفنظر کردن از زینت، جز این است که ما آنرا دلیل بر وصول بمرحله کمال انسانیت، و حصول درجه عالى عظمت بدانیم؟
گوئى رسول اکرم که رهبرى عالم اجتماع و وظیفه تهذیب اخلاق و تطهیر نفوس بشریت و قیادت عالیه فرزندان آدم را عهده‏دار گردید، در این داستان بر زن از جهت ایفاى وظائف حیاتى عالم نسوان، و بر مردم از لحاظ اجراى فرائض مردى و مردانگى، درس روشن و مبسوطى القا مى‏کند که از هوا جس نفسانى دورى کنند، و از توجه بهدف کمال، که غایت مطلوب است غفلت نورزند. از طرف دیگر با بیان این دستور، تأیید فرمود که زینت و زیور زن، نتیجه و فایده‏اى جز تحریک نیروى بهیمى ندارد، و حاصل آن در عالم معنى، ایجاد کذبى است در راه حقیقت، که از آن در عالم اخلاق، کذب دیگرى تولید مى‏شود. و طبعاً زنان را بطرف آمال و آرزوها و سرکشى‏ها و غرور و اسراف سوق مى‏دهد، و آنان را به عاداتى وادار مى‏کند که عواطف عالیه‏شان را نابود مى‏سازد و نیروى نفسانى زن را که قائم بر ابداع جمال حقیقى و زیبائى واقعى است، مبدل بضعف مى‏نماید و نمى‏گذارد که فایده عملى وجود زن، در جامعه آشکار گردد، بلکه به همان فایده صورى و تجمل ظاهرى اکتفا مى‏کند.
محاسن صورى و جمال ظاهرى زن جز خیال چیزى دیگرى نیست، حقیقت امر این است که در عالم طبیعت چنین معنائى وجود ندارد، بلکه زیبائى صورى موضوعى است که فقط در چشم بیننده جلوه‏گر مى‏شود ؛ باین معنى که جمال هر زنى در چشم مرد معینى تجلى مى‏کند و او را مفتون خویش مى‏سازد، در صورتى که صدها چشم دیگر ممکن است با وى مواجه شوند و مفتون او نگردند. مقصود از بیان این موضوع این است که حقیقت وجود زن، زیبائى و جمال او نیست، بلکه حقیقت زن شخصیت و آثار اوست. و بدیهى است هرگاه حقیقت وجود زن از این جهت مورد ملاحظه قرار گیرد، نه مردى در اجتماع فاسد خواهد شد، و نه زنى بدبخت خواهد گردید.
در نتیجه حیات زن و مرد هر دو تحت انتظام و انضباط قرار خواهد گرفت و بالاخره همان نتیجه واقعى که از داستان مورد بحث، گرفته مى‏شود بدست خواهد آمد و هوالمطلوب .
پیغمبر بزرگوار اسلام با این درس مى‏خواهد به امتش تعلیم دهد که حکومت غریزه بر عقل، موجب تباهى و نابودى عقل مى‏گردد.
بعلاوه در ضمن این حکایت مى‏خواهد ثابت کند که هرگاه زن بحکم غریزه انتخاب شود، حیات وى مایه بیچارگى مرد خواهد شد، و جز خودسازى و تصنع فایده دیگرى بر وجود او مترتب نخواهد شد و مسلم است اگر زن باین خطر دچار شود از مدار طبیعت عالى، و وصول بمرتبه بلندى که مستلزم بسى محرومیت‏ها و فداکاریها و صبر و تحمل است، منحرف خواهد شد و بدبختانه بصفات ضد آن متصف خواهد گردید، و بالاخره صفات پسندیده و فضایل وى بصورت رذاتلى از قبیل خودخواهى، خودپرستى، فرار از مسئولیت و توجه به خوشى و خوشگذرانى در خواهد آمد، در نتیجه حس مقاومت منفى که اصل فطرت زن مبتنى بر آن است از بین خواهد رفت، و حیاى زن که بزرگترین فضیلت او است محو خواهد گردید و اخلاص وى که خود مستلزم ایجاد صفات پسندیده دیگرى است ضعیف خواهد شد، و اینجاست که حس شریف قناعت که مانع از ارتکاب بسى شرور است، نابود خواهد شد و حس پلید طمع جایگزین آن خواهد گردید. و ذلک هوالخسران المبین. (چه زیانى بالاتر از این؟)
نکته مهم دیگرى که در عالم اجتماع از لحاظ اخلاق شایان بسى توجه است، این است که هرگاه در وجود زن صفات رذیله بجاى ملکات فاضله بوجود آید، روابط زناشوئى طبعاً بصورت نامطلوبى جلوه‏گر خواهد شد، و بالاخره اگر در جامعه‏اى (مانند پاره‏اى از جامعه‏هاى فاسد عصر حاضر) زنهاى خودساز زیاد شدند نه فقط ایجاد مشکلات خواهد نمود، بلکه از این مشکلات دشواریهاى اقتصادى و اخلاقى دیگرى بوجود خواهد آمد...
* * *
نتیجه این داستان این است که، رسول اکرم همانطور که روش و سیره مقدس وى از لحاظ همه صفات فاضله حکم مى‏کند، در موضوع زناشوئى نیز که یکى از مهمترین مباحث حیاتى و اجتماعى است، خودش را نمونه کامل قرار مى‏دهد. باین بیان که مى‏خواهد زنانش مانند زنان مسلمین زندگى کنند، تا آنها نیز بنوبه خود سرمشق زنان با ایمان و شریف باشند، یعنى بتوانند صفات فاضله صبر و کوشش و اخلاق و عفت و صراحت و قناعت را نشان دهند، تا اینکه زن دو عالم اجتماع زینتى شناخته نشود، و تحت تأثیر عوامل خیال و هوس، زینتهاى دیگرى را بخود جلب نکند، بلکه نمونه انسانیتى عالى معرفى گردد که بطرف کمال سیر مى‏کند.
این زینتى که زن خود را بدان آرایش مى‏دهد در حکم دامى است از مکه و خدعه و فریب، و بنابراین قاعده، هر چه زن در آرایش اسراف کند، مانند این است که در مکرو حیله و خدعه اسراف کرده است، و بتعبیر دیگر، زینت براى صورت و تن زن مانند نیش و چنگال درندگان، اسلحه خطر ناکیست! با این تفاوت که چنگال درندگان در راه اعمال نیروى سبعیت بکار مى‏رود، ولى زینت زن وسیله‏اى است براى تهییج غریزه مرد که همان آثار درندگى بر آن مترتب، و هیچ زنى نمى‏تواند منکر شود که زینت و زیور چه از لحاظ تنوع و چه از لحاظ تعدد پایانى ندارد...
* * *
نکته‏اى که بیان آن به مناسبت این بحث کمال ضرورت دارد، این است که اصل و اساس کمال انسانیت در وجود انسان فعال و مجاهد یافت مى‏شود، و چنین مردى شخصیتش را در چیزى که آنرا دلخوشى، یا زینت مى‏نامند، محصور نخواهد کرد. زیرا توجه به چنین موضوع ناچیزى جز اینکه حاکى از هوس و شهوت باشد معناى دیگرى نخواهد داشت؛ و تاریخ گواه است، که وجود پیغمبر اسلام نمونه کامل انسانیت است و البته چنین شخصى باید از هوس و شهوت بر کنار باشد.
عمر بن الخطاب روزى وارد منزل پیغمبر شد دید پیغمبر بر حصیرى دراز کشیده و جز پیراهن، بستر و پوشاکى ندارد. در عین حال ملاحظه نمود که حصیر بدن پیغمبر را آزرده ساخته است.
عمر مى‏گوید: در همان اطاق چشمم بانبانى افتاد که از سقف آویزان و مقدار قلیلى جو در میان آن گذاشته شده بود از توجه باین وضعیت متأثر شدم و مرا گریه گرفت. پیغمبر گفت چرا گریه مى‏کنى پسر خطاب؟ گفتم اى پیغمبر خدا، چگونه گریه نکنم و حال اینکه حصیر بدنت را آزرده و خزائن تو منحصر به همین انبان است. در مقابل تو، با اینکه پیغمبر خدا و برگزیده خلائقى. دستگاه عظمت و ابهت کسرى و قیصر چشمها را خیره ساخته است!
باز مى‏گویند روزى رسول اکرم هنگام بازگشت از سفر، داخل خانه دخترش فاطمه گردید، ملاحظه نمود که فاطمه پرده‏اى بر در آویخته و دو حلقه دست برنجن نقره در دست دارد، از در خانه برگشت. سپس ابو رافع وارد خانه شد و دید فاطمه از اینکه پدرش از در خانه برگشته است سخت محزون است و مى‏گرید. ابو رافع علت را از پیغمبر پرسش کرد. پیغمبر فرمود بعلت اینکه پرده بر در اطاق فاطمه آویخته و دست برنجن نقره در دست داشت، از آنجا برگشتم! ابو رافع مراجعت نموده داستان را بر فاطمه عرضه داشت.
فاطمه فوراً پرده را برداشت و دو حلقه دست بر نجن را بوسیله بلال نزد پیغمبر فرستاد و گفت، اینها را بعنوان صدقه باهلش برسانند. پیغمبر به بلال فرمود برو اینها را بفروش و وجه آنرا باهل صفه (فقراى مهاجرین که خانه‏اى نداشتند و در یکى از ایوانهاى مسجد مدینه مى‏زیستند) تقسیم کن. بلال پرده و دو حلقه دست بر نجن را بدو درهم و نیم فروخت و پول آنرا باهل صفه تقسیم نمود.
اى دختر پیغمبر بزرگ! پدر تو راضى نمى‏شود، داراى زینتى باشى بقیمت دو درهم و نیم، بدلیل اینکه میان مسلمین فقرائى هستند که مانند آنرا ندارند !
کجاست رهبرى مانند پیغمبر اسلام که چنین عواطف پدرانه‏اى نسبت به همه افراد جامعه داشته باشد و داراى چنین فطرتى باشد که اشیاء را جز از نظر حقیقت نبیند و داراى یقینى باشد که هیچگونه تحول و تبدلى در آن راه نیابد!...
اى دختر پیغمبر بزرگوار! زینتى که قیمت آن دو درهم و نیم باشد و بتوان آنرا بجاى دو درهم و نیم صدقه مصرف نمود البته زینت نیست ولى در این عمل معناى دیگرى نهفته است و آن عبارت است از اینکه:
حق فرد، بر حق جماعت غالب آمده و توجه به منفعت بر ایمان بخیر حکومت کرده است و نیز معناى دقیق دیگرى در آن منظور است و آن اینست که، آنچه ضرورت ندارد بعنوان ضرورت مصرف شده است هر چند از نظر حساب حلال و حرام عملى است صحیح لیکن از نظر ثواب و ترحم صحیح نیست و همین است که در نظر پاک رسول اکرم بصورت نقیصه‏اى از کمال جلوه مى‏کند.
آقایان سوسیالیستها! بیائید و پیغمبر بزرگ را بشناسید! مسلک شما واجد فضائل اسلام و قوانى آن نیست! مسلک شما درخت خشکیده‏اى را ماند که میوه‏هائى را به آن بیاویزند و سپس همان میوه‏ها را از آن بچینند.
آرى در طبیعت درخت شما، میوه و ثمره ذاتى نیست.
* * *
موضوع اصل داستان که عبارت از مخیر ساختن زنان پیغمبر در طلاق گرفتن یا با زندگى طبیعى و عادى ساختن باشد، از مسائل مربوط به ثروت و فقر از نظر مادى نیست، بلکه یکى از مسائل مربوط به کمال و نقص در معانى روحى است. این نکته آشکار و بدیهى است که پیغمبر اسلام استاد انسانیت است. وظیفه او این است که شخصاً مظهر فضیلت و وجود او مایه دلخوشى فقرا و بعبارت دیگر شخصیت وى نمونه کامل قانون ادبى براى همه افراد بشر باشد.
معنى دیگرى را که پیغمبر بزرگوار بوسیله این حکایت مى‏خواهد به امتش تعلیم دهد این است که: جماعات بقوانین و شرایع و امر و نهى اصلاح نمى‏شوند بلکه اصلاح آنان منوط بعمل بزرگانشان است و نیز نظر دارد به مردم نشان دهد که حاکم نمى‏تواند حاکم باشد مگر اینکه در آزمایشهاى دنیوى نیروى تسلط و غلبه نشان دهد، نه خضوع و عجز، باین معنى که اولین مرحله استقلال وى استقلال داخلى باشد.
بالاخره منظور نهائى از بیان این عمل بطورى که از ظاهر قضیه آشکار است اختیار فقر و زهد نیست، بلکه ابراز شهامت نفس است که حقائق عملى را بطورى که باید و شاید نمایش دهد .
* * *
پایان داستان در قرآن مجید باینجا منتهى مى‏شود، که زنان پیغمبر «مادران مؤمنین» نامید مى‏شوند. از این لحاظ که خدا و رسول و آخرت را بر تجملات و تشریفات و تزئینات دنیوى برترى مى‏دهند.
علماى تفسیر مى‏گویند: «زنان پیغمبر به پاداش از خود گذشتگى باین لقب مفتخر شدند» ولى در نظر من این نکته آنقدر مهم نیست و معنى بزرگى از آن نمى‏شود استخراج نمود بلکه آنچه من احساس مى‏کنم، تسمیه زنان پیغمبر بعنوان «مادران مؤمنین» آیتى از آیات اعجاز است.
توضیح گفتار اینکه، کمال زن در حیات و کمال حیات در زن هیچگاه مصداق پیدا نخواهد کرد مگر اینکه به صفت مادرى متصف گردد، باین معنى که فرزندش را از دریچه قلب و از لحاظ معانى قلبى ببیند نه از نظر غریزه و لذائذ مربوط به آن، در این صورت هر نوع حیاتى براى زن ایجاد سعادت خواهد نمود و هرگونه مشقتى را با نیروى بردبارى تحمل خواهد کرد. و در هر قسم جهادى که براى زندگى نماید لذت طبیعى آن را خواهد چشید، زیرا حیات خانواده قائم بر محبتى است که خالى از هرگونه شائبه و بعبارت دیگر حب خالص باشد نه اینکه مبتنى براساس منفعت و زینت باشد و این خاصیت حیات معنوى است نه حیات مادى. و باز باید باین نکته توجه نمود که هرگاه بناى نفس انسان براساس وفاى طبیعى، مانند وفاى مادر قرار گیرد، بصورت اخلاقى جلوه خواهد نمود که بدان وسیله غلبه بر دنیا و زینت آن مشکل نخواهد بود.
آخرین نکته‏اى را که از موضوع درس نبوت استخراج مى‏کنیم این حکمت است که:
براى مؤمن همین بس که هنگام ورود بخانه‏اش حقیقت نفس پاک و پاکیزه‏اى را ببیند، گو اینکه حقیقت حیات کسرى و قیصر در آن نباشد.
_____________________________________
119. این حقیقت در زندگى محمد بتفصیل توضیح داده شد.
120. تورات.
121. شموئیل فصل 25 صفحه 46.
122. شموئیل فصل 25 صفحه 46.
123. سلاطین فصل 1.
124. مؤلف باشاره اجمالى در حواشى مربوط باین داستانها کتاب عهد عتیق را که مورد احترام یهود و نصارى است مرجع و مستند تحقیق قرار داده است و با توجه به عصمت انبیاء که مورد اعتقاد ماست بى پایگى این مقوله مندرجات تورات و امثال آن بیشتر روشن مى‏شود. (مترجم)
125. زوجات پیغمبر در این موقع که سال پنجم هجرت بود «نه» نفر بودند بدین قرار، 1- عایشه 2- حفصه 3- ام حبیبه 4- سودة 5- ام سلمه 6- صفیه 7- میمونه 8- زینب 9- جویره.
126. اى پیغمبر بزنانت بگو اگر عاشق زندگى و زینت دنیا هستید، بیائید تا مهریه شما را پرداخته با مهربانى تمام شما را طلاق دهم، ولى اگر خدا و رسولش را مى‏خواهید و طالب جهان جاوید هستید (بدانید) که خداوند براى نیکوکاران از میان شما، پاداش بزرگى مهیا ساخته است.
عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن

مولی محسن فیض كاشانی  
    پیامبر صلى اللّه علیه و اله هر غذایى را كه فراهم بود میل مى كرد. بهترین غذا آن بود كه دستهاى زیاد به طرف آن دراز شود. و چون سفره گسترده مى شد، مى گفت : (( ((بسم اللّه الرحمن الرحیم ؛ اللهم اجعلها نعمة مشكورة تصل بها نعمة الجنة .)) )) بیشتر اوقات كه براى غذاى خوردن مى نشست دو زانو و دو پایش را جمع مى كرد همان طورى كه نمازگزار مى نشیند، جز این كه زالو روى زانو و یا روى (یك پهلو) مى نشست و مى گفت : همانا من بنده ام و همچون بنده مى نشینم و چون بنده غذا مى خورم .(۴۶۴)
    غذاى داغ نمى خورد و مى گفت : غذاى داغ بى بركت است و خداوند آتش ‍ را غذاى ما قرار نداده است ، غذا را سرد كنید.(۴۶۵)
    و از آنچه در دسترس داشت میل مى كرد و با سه انگشتش غذا مى خورد و گاهى از انگشت چهارم كمك مى گرفت و هیچ وقت با دو انگشت غذا نمى خورد و مى فرمود: با دو انگشت خوردن كار شیاطین است .(۴۶۶)
    عثمان بن عفان پالوده اى براى آن حضرت آورد، مقدارى میل فرمود، گفت : بنده خدا این چیست ؟ عرض كرد: پدر و مادرم فدایت ، این روغن و عسل را در دیگ سنگى مى ریزیم و آن را روى آتش قرار مى دهیم و مى جوشانیم و بعد مغز گندم آسیا شده را روى روغن و عسل مى ریزیم و به هم مى زنیم تا بپزد، سرانجام این طور مى شود كه ملاحظه مى فرمایید. پیامبر صلى اللّه علیه و اله فرمود: این خوراك خوشمزه اى است .(۴۶۷)
    پیامبر صلى اللّه علیه و اله نان جو سبوس نگرفته میل مى كرد (۴۶۸) و خیار را با خرما و نمك مى خورد (۴۶۹) و بهترین میوه ها در نظر آن حضرت خرماى تازه و خربزه و انگور بود.(۴۷۰)
    و خربزه با نان و شكر میل مى فرمود و بسا آن را با خرما مى خورد (۴۷۱) و از هر دو دستش كمك مى گرفت ، روزى خرمایى را كه در طرف راستش بود مى خورد و دانه ها را از طرف چپ جمع آورى مى كرد. گوسفندى از كنارش ‍ گذشت ، پیامبر صلى اللّه علیه و اله دانه هاى خرما را به او اشاره كرد، گوسفند شروع كرد به خوردن دانه هاى دست چپ . آن حضرت ، در همان حال با دست راستش خرما مى خورد تا فارغ شد و گوسفند به راه خود مى رفت .(۴۷۲) و چه بسیار انگور را با خوشه مى خورد، (۴۷۳) در حالى كه آب انگور مثل رشته مروارید روى محاسنش دیده مى شد، (۴۷۴) یعنى آبى كه مى چكید. و بیشتر خوراكش آب و خرما بود، (۴۷۵) و شیر و خرما را با هم مخلوط مى كرد و آنها را دو پاكیزه مى نامید. (۴۷۶) بهترین خوراك در نزد آن حضرت گوشت بود و مى فرمود: گوشت بر شنوایى مى افزاید و در دنیا و آخرت بالاترین خوراك است و اگر از پروردگارم بخواهم تا هر روز بر من گوشت بخوراند، اجابت مى فرماید. (۴۷۷) و آبگوشت را با گوشت و كدو میل مى كرد (۴۷۸) و كدو را دوست مى داشت و مى فرمود: بوته كدو، درخت برادرم یونس ‍ است . (۴۷۹) عایشه مى گوید: پیامبر صلى اللّه علیه و اله همواره مى فرمود: عایشه ! هرگاه خواستى غذایى بپزى كدوى حلوایى بیشتر بریز؛ زیرا دل غمگین را شاد مى سازد. (۴۸۰) آن حضرت گوشت پرنده شكارى را میل مى كرد، (۴۸۱) وى خود به دنبال آن نمى رفت و شكار نمى كرد و دوست داشت برایش شكار كنند و بیاورند تا او میل كند، (۴۸۲) چون گوشت تناول مى كرد سرش را به سوى آن خم نمى كرد بلكه گوشت را به سمت دهانش مى برد و آنگاه با دندانهاى مباركش به شدت آن را جدا مى ساخت .(۴۸۳) نان و روغن میل مى كرد و از گوسفند، ذراع و شانه اش و از غذاى دیگ ، كدوى حلوایى و از خورش ، سركه و از خرما، (نوعى از خرما به نام ) عجوه را دوست مى داشت . (۴۸۴) و درباره عجوه دعا فرمود كه با بركت گردد و فرمود: عجوه از بهشت است و شفابخش از زهر و جادو است (۴۸۵) و از سبزیجات ، كاسنى و باذروج (گیاهى معطر) و گیاهى به نام خرفه را دوست مى داشت (۴۸۶) و از گوسفند هفت عضو را میل نمى كرد: آلت تناسلى بیضه ها، مثانه ، كیسه صفرا، غده ها، فرج و خون و اینها را دوست نداشت (۴۸۷) و سیر و پیاز و تره نمى خورد (۴۸۸) و هرگز از غذایى نكوهش ‍ مى كرد.
    اگر خوشش مى آمد، میل مى كرد وگرنه میل نمى فرمود، و اگر خود نمى خواست به دیگرى بدگویى نمى فرمود (۴۸۹) و ظرف غذا را مى لیسید و مى گفت : پایان غذا پر بركت تر است (۴۹۰) و به قدرى انگشتانش را پس از غذا مى لیسید كه قرمز مى شد (۴۹۱) و تا انگشتانش را یكى یكى نمى لیسید آنها را با حوله پاك نمى كرد. و مى گفت : خورنده غذا نمى داند كه در كدام غذا بركت است (۴۹۲) و چون فارغ مى شد، مى گفت : (( ((اللهم لك الحمد اطعمت و اشبعث و سقیت و اءرویت ، لك الحمد غیر مكفور و لا مودع و لا مستغنى عنه )) (( (۴۹۳) و چون بخصوص نان و گوشت میل مى كرد، دستهایش را خوب مى شست و آنگاه زیادى آب را به صورتش  مى كشید (۴۹۴) و در سه نوبت آب را مى نوشید، و در آن سه نوبت سه (( بسم اللّه )) و در آخر آنها سه (( الحمدللّه )) مى فرمود (۴۹۵) و آب را به نوعى مى مكید و سر نمى كشید و چه بسیار كه یك نفس مى نوشید تا فارغ مى شد ولى داخل ظرف نفس نمى كشید، بلكه دهانش را به سویى مى گرداند.(۴۹۶) و باقیمانده آب را به كسى كه طرف راستش بود مى داد؛(۴۹۷) هر چند كه شخص سمت چپش ‍ مهمتر بود و به آن كه طرف راستش بود، مى فرمود: سنت بر این است كه به تو بدهم ، اگر تو خواستى به ایشان ایثار مى كنى .(۴۹۸) ظرفى خدمتش آوردند كه عسل و شیر داشت نخواست كه بنوشد و فرمود: دو نوشیدنى در یك جا و دو خورش در یك ظرف است و بعد گفت : ((من حرامش نمى دانم ولى افتخار به فزونیهاى دنیوى و حساب فرداى قیامت را نمى پسندم و تواضع را دوست دارم ؛ زیرا هر كه براى خدا تواضع كند خداوند او را بلند گرداند.))(۴۹۹)
    در خانه خودش از دختر بالغ با حیاتر بود. از اهل خانه غذا نمى خواست و اظهار تمایل هم نمى كرد. اگر غذا مى آوردند، مى خورد و آنچه مى دادند قبول مى كرد و هر نوشیدنى كه بود مى نوشید (۵۰۰) و چه بسا خود بلند مى شد و خوردنى و یا نوشیدنى اش را مى گرفت .(۵۰۱)
_______________________________
۴۶۴- این حدیث در باب قبلى گذشت و در كتاب مكارم ، ص ۲۶ از كتاب (( موالید الصادقین )) ثبت است .
۴۶۵- این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۲۷ از مجموعه اى متعلق به پدرش به طور مرسل از امام صادق علیه السلام نقل كرده و طبرانى در (( الاوسط )) - به طورى كه در (( مجمع الزوائد، )) ج ۵ / ۲۰ آمده - در دو روایت نقل كرده است .
۴۶۶- این حدیث را طبرانى در (( الكبیر )) - به طورى كه در (( الجامع الصغیر )) آمده است - از عامر بن ربیعه نقل كرده است .
۴۶۷- این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۲۸. به طور مرسل نقل كرده است .
۴۶۸- این حدیث را ترمذى ، در ص ۱۰ (( الشمائل )) از قول سهل بن سعد نقل كرده است .
۴۶۹- این حدیث را بخارى در ج ۷، ص ۱۰۲ از حدیث عبداللّه بن جعفر و ابن حبان از قول عایشه نقل كرده است ؛ (( (المغنى ) )) .
۴۷۰- این حدیث را ابونعیم - به طورى كه در (( الجامع الصغیر )) آمده است - به سند ضعیف در (( الطب )) از معاویة بن یزید عیسى نقل كرده است .
۴۷۱- این حدیث را برقى در محاسن ، ص ۵۵۷ از موسى بن جفعر علیه السلام و ترمذى و نسائى از حدیث عایشه نقل كرده اند.
۴۷۲- این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۲۸ مطابق متن نقل كرد، ولى عراقى مى گوید: استفاده پیامبر از هر دو دست را احمد از حدیث عبداللّه بن جعفر نقل كرده مى گوید: آخرین بار كه پیامبر صلى اللّه علیه و اله را دیدم در یك دستش خرما و در دست دیگرش خیار بود؛ از آن مى خورد و از این دندان مى زد و اما داستان پیامبر با گوسفند را در فوائد ابى بكر شافعى به سند ضعیف از قول انس نقل كردیم .
۴۷۳- این حدیث را ابن عدى در (( الكامل )) نقل كرده است ؛ (( (المغنى ) )) .
۴۷۴- این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۲۹ از حدیث انس نقل كرده است .
۴۷۵- بخارى در ج ۷ / ۱۲۰ از قول عایشه نقل كرده است : پیامبر صلى اللّه علیه و اله از دنیا رفت در حالى كه ما از خرما و آب سیر مى شدیم .
۴۷۶- مكارم ، ص ۳۰، این حدیث را احمد در مسند خود از قول اسماعیل بن ابى خالد به نقل از پدرش ‍ مى گوید: بر مردى وارد شدم ؛ دیدم شیر و خرما را با هم مى خورد و گفت : بیا نزدیك كه پیامبر صلى اللّه علیه و اله اینها را دو پاكیزه نامیده است ؛ (به (( مجمع الزوائد، )) ج ۵ / ۴۰ مراجعه كنید.)
۴۷۷- این حدیث را جایى ندیدم جز این كه ترمذى در (( الشمائل ، )) ص ۱۲ از حدیث جابر نقل كرده است كه پیامبر صلى اللّه علیه و اله به منزل ما آمد، گوسفندى براى آن حضرت كشتیم ، فرمود: (( گویا اینها مى دانستند كه من گوشت را دوست دارم )) و ابن ماجه به شماره ۳۳۰۵ نقل كرده (( بالاترین خوراك مردم دنیا و اهل بهشت گوشت است .))
۴۷۸- این حدیث را مسلم در ج ۶، ص ۱۲۱ آورده است .
۴۷۹- نظیر این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۳۰ نقل كرده و در ص ۲۰۱ از حدیث على بن حسین علیه السلام به عبارت دیگرى آورده است و در صحیح مسلم ، ج ۶، ۱۲۱ آمده است كه حضرت كدوى حلوایى را دوست مى داشت . ۴۸۰- نظیر این حدیث را برقى در محاسن ، ص ۵۲۱ و در مكارم ، ص ۳۰ با همین عبارت نقل كرده است .
۴۸۱- ترمذى از حدیث انس ، حدیث مرغ بریان را نقل كرده و در كتاب (( الشمائل )) ، ص ۱۲ مى گوید: پیامبر صلى اللّه علیه و اله گوشت (پرنده اى به نام ) هوبره را میل مى كرد و در سنن ج ۸، ص ۲۳ نیز چنین آمده است .
۴۸۲- عراقى گوید: ظاهر حال پیامبر صلى اللّه علیه و اله چنین بوده است ؛ زیرا كه خود فرمود: ((هر كس ‍ دنبال شكار برد در غفلت است .)) این حدیث را ابوداوود و نسائى و ترمذى از قول ابن عباس نقل كرده اند و اما حدیث صفوان بن امیه : ((پیش از من پیامبران خدا همگى شكار مى كردند و به دنبال شكار مى رفتند)) به شدت ضعیف است و در (( مكارم الاخلاق )) طبرسى ، ص ۳۰ مطابق متن آمده است .
۴۸۳- این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۳۱ با همین عبارت نقل كرده است و در بعضى نسخه ها (( (ینتهسه انتهاسا) )) - یعنى با جلو دندانهایش مى گرفت تا بخورد - آمده است و ترمذى در سنن ، ج ۸، ص ۳۱ از قول ابوهریره نقل كرده است : گوشتى آوردند؛ رانش را به آن حضرت دادند كه دوست مى داشت و او با دندانش از آن جدا مى كرد.
۴۸۴- عراقى گوید: مسلم و بخارى از قول ابوهریره نقل كرده اند كه گفت : جلو پیامبر صلى اللّه علیه و اله كاسه آبگوشتى با گوشت نهادند، ران را میل كرد كه از همه اعضاى گوسفند بیشتر دوست داشت و ابوالشیخ از قول ابن عباس روایت كرده است (( بهترین گوشت نزد پیامبر صلى اللّه علیه و اله شانه بود)) ؛ سند حدیث ضعیف است و از حدیث ابوهریره نقل كرده (( جز شانه گوسفند را دوست نمى داشت )) ؛ و از ابوالشیخ از قول ابن عباس به سند ضعیف آمده است : (( بهترین خورش در نزد پیامبر صلى اللّه علیه و اله سركه بود)) و با همان اسناد نقل مى كند: (( بهترین خرما نزد آن حضرت ، عجوه بود.))
۴۸۵- این حدیث را بخارى در ج ۷، ص ۱۰۴ از قول سعد بن ابى وقاص نقل كرده و نسائى و ابن ماجه و ترمذى آورده اند: (( عجوه از بهشت است و شفابخش زهر است .))
۴۸۶- برقى در محاسن ، ص ۵۰۷ روایاتى درباره كاسنى و در ص ۵۱۳ راجع به خرفه نقل كرده و عراقى مى گوید: ابونعیم از قول ثوبر نقل كرده است : پیامبر صلى اللّه علیه و اله كه در پایش زخمى بود با خرفه معالجه كرد و فرمود: خدا به تو بركت دهد، هر جا مى خواهى سبز شو! كه شفاى هفتاد درد هستى كه كوچكترینش درد سر است .
۴۸۷- این حدیث را ابن عدى و از طریق بیهقى از قول ابن عباس به اسناد ضعیف نقل كرده و نیز بیهقى از روایت مجاهد به طور مرسل روایت كرده است . (( (المغنى ). ))
۴۸۸- این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۳۱ به طور مرسل نقل كرده است .
۴۸۹- این حدیث را بخارى در ج ۷، ص ۹۶ نقل كرده است . و درباره سوسمار فرمود: (( من نمى خورم و تحریم هم نمى كنم .)) این را ترمذى در ج ۷، ص ۲۸۶ صحیح خود را روایت كرده و اسناد آن را صحیح دانسته است .
۴۹۰- این حدیث را بیهقى در (( الشعب )) از قول جابر چنین نقل كرده است : (( ظرف غذا را بر نمى داشتند تا بلیسد چون آخر غذا با بركت است ، و طبرانى روایت كرده است : (( هر كه انگشتانش را بلیسد در دنیا و آخرت خداوند او را سیر گرداند.)) به (( مجمع الزوائد، )) ج ۶، ص ۲۸ مراجعه كنید.
۴۹۱- این حدیث را بخارى در ج ۷، ص ۱۰۶ نقل كرده است و نظیر آن را ترمذى در ج ۷، ص ۳۰۷ آورده است .
۴۹۲- این حدیث را احمد و بزاز با این عبارت روایت كرده اند: (( هرگاه كسى از شما غذایى خورد، نباید دستش را پاك كند تا انگشتانش را بلیسد - در روایتى (آنها را بلیسد) آمده است - زیرا پیامبر صلى اللّه علیه و اله فرمود: (( چه مى دانى كه در كدام غذایت بركت است )) مسلم در ج ۶، ص ۱۱۳ به نحوى از آنچه گذشت ، نقل كرده است به (( مجمع الزوائد، )) ج ۶، ص ۲۸ مراجعه كنید.
۴۹۳- نظیر این حدیث را ابن سنى در (( عمل الیوم و اللیلة ، )) ص ۱۲۵ و ۱۲۶ نقل كرده است .
۴۹۴- نظیر این حدیث را ابویعل - به طورى كه در (( المغنى )) آمده - از حدیث عبداللّه بن عمر به اسناد ضعیف نقل كرده است .
۴۹۵- این حدیث را مسلم در ج ۶، ص ۱۱۱ از قول انس و ابوداوود، در ج ۲، ص ۳۰۳ چنین آورده : (( در آب خوردن سه مرتبه نفس مى كشید و مى گفت : این طور گواراتر، سالم تر و بهتر است ...)) و ابن سنى در (( الیوم و اللیله )) ص ۱۲۶ نظیر آنچه در متن آمده ، نقل كرده است .
۴۹۶- این حدیث را طبرانى در (( الكبیر )) از قول بهز نقل كرده نام ثبیت بن كثیر كه ضعیف است در سند آن آمده است او از ام سلمه نقل است : پیامبر صلى اللّه علیه و اله وقتى كه روزه دار بود اول آب مى خورد و یك باره نمى نوشید، دو یا سه نوبت مى نوشید. به (( مجمع الزوائد، )) ج ۵ / ۸۰ و (( مواهب قسطلانى ، )) ج ۱ / ۳۲۳ مراجعه كنید.
۴۹۷- این حدیث را مسلم از قول انس ، در ج ۶، ص ۱۱۲ صحیح خود آورده است .
۴۹۸- این حدیث را مسلم در ج ۶، ص ۱۱۳ از قول سهل بن سعد نقل كرده است .
۴۹۹- این حدیث را طبرسى در مكارم ، ص ۳۳ به طور مرسل نقل كرده است .
۵۰۰- این حدیث را مسلم و بخارى از قول ابوسعید چنین نقل كرده : (( از دختران حجله با حیاتر بود.)) و اما غذا نمى خواست یعنى خوراك معینى را نمى طلبید، اگر نه عایشه نقل كرده كه روزى پیامبر فرمود: (( عایشه ! آیا چیزى موجود است ...)) و در حدیث نیامده است كه فرموده باشد: (( اگر از این گوشت براى من مى پختید)) و شاید آن سخن براى بیان حكم باشد و نه براى تمایل به خوردن ، غذا بهتر مى داند؛ (( (المغنى ) )) .
۵۰۱- احمد در مسند خود، ج ۶، ص ۳۶۴ حدیثى به این مضمون نقل كرده است .
منبع برگرفته از ترجمه كتاب المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء

احادیث پیامبر(ص) در خصوص نماز

مقام نبوت و رسالت در موقعیت و مرحله اى است كه نمى توان با مقیاس فكرى و عادى بشرى سنجید و این مقام از نظر مقدمات عقلانى و اخلاقى و روانى آن چنان آمادگى و شایستگى مى خواهد كه اگر كسى ب به مرحله كمال انسانى نرسد نمى تواند بدان مقام الهى و آسمانى نائل در قرآن مجید ضمن آیاتى چند با این حقیقت اشاره شده است و در این آیات پیامبران در سطح عالى ترى معرفى گردیده و براى آنان و به خصوص براى پیامبر اسلام امتیازات خاصى بیان شده است كه اینك براى شناخت مقام نبوت از نظر قرآن مجید از این آیات در اینجا مى آوریم.
1- «اللّه یصطفى فى الملائكه رسلا و فى لناس(1)»
خداوند از فرشتگان و از افرابشر رسولان و پیامبرانى برمى گزیند.
2- «اللّه اعلم جنب یجعل رسالته(2)»
خداوند داناتر است كه رسالت خویش رابه عهده چه كس قرار دهد.
3- «یا صالح قد كنت فینا مرجواقبل هذا(3)»
اى صالح! قبل از ادعاى نبوت امیدها و انتظارهایى از تو داشتیم و قوم نمودر اثر رشد و كمالیكه در وجوتو مشاهده مى نمومنتظر آن روز بودند كه این مردم رابه شما همراه ترقى و تعالى رهبرى كنى.
نبوت و عصمت: از آیات متعدقرآن مجید استفاده مى گردد كه پیامبران از هر گناه و خطا معصوم و از هر لغزش مصون مى باشد:
اولئك الذین هدى اللّه اقتده(4)» اینها كسانى هستند كه خداهدایتشان نموده است تو نیز از هدایت آنان پیروى كن.
روایات فراوانى كه از رسول خداو ائمه هدى (ع) در مدارك اصلى نقل گردیده است همان مطالبى راكه از آیات استفاده مى گردید تأیید مى كند آمادگى رسول خدا(ص) و عبادت و پرستش او راكه قبل از دوران بعثت انجام مى داتثبیت مى نماید كه اینك نمونه هایى از این روایات رادر اینجا مى آوریم.
1- ابن سعد در طبقات از رسول خدا(ص) نقل مى كند كه از دوران آدم نطفه من از راه ازدواج مشروع و نكاحى كه طبق دستور آسمانى باشد منعقد گردیده است نه از راه غیر مشروع «خرجت من لدن آدم من نكاح غیر سفاح(5).»
2- امیرالمؤمنان (ع) در خطبه قاصعه كه یكى از جالبترین فصیحترین خطبه هاى نهج البلاغه است درباره رسول اكرم (ص) مى گوید:
از روزى كه دوران شیر خوارگى رسول خدابه پایان رسید خداوند متعال بزرگترین فرشته اى از فرشتگانش رامأمور ساخت تا قرین و هم نشین پیامبرش گردید و او راشب و روز به راه و رسم او صاف نیك و اخلاق پسندیده آشنا مى ساخت(6).
3- فخر رازى در تفسیر آیه «ان اتبع الا ما یوفى الىّ» مى گوید كه رسول خدابه جز وحى دستور نمى داو ابداباجتهاو رأى و نظریه خویش عمل نمى كرد.
4- همانا مطلب رابخارى نیز در صحیح خوتأیید كرده و در موراینكه گفتار(7)و عمل رسول خدا(ص) از وحى سرچشمه مى گرفت باب مخصوص بدین عنوان ساخته است كه اگر از رسول خدااز آنچه به او در آن باره وحى نازل نگردیده بوسوال مى شد آن حضرت جواب نمى داو یا مى فرمونمى دانم و یا مى گفت هنوز حكم آن ثابت نشده است تا اینكه در آن موربر وى وحى نازل مى گردید و آن حضرت از راه رأى و مقیاس چیزى مى گفت به دلیل آیه شریفه «انا انزلنا الیك الكتاب بالحق لعكم بین الناس بى اراك اللّه(8).
«نبوت از دیدگاه صحام»
آنچه در فصل گذشته ذكر شد خلاصه اى بواز آیاتى كه درباره پیامبران به خصوص درباره پیامبر اسلام در قرآن مجید وارگردیده و وایات صحیحى كه از پیشوایان اسلامى نقل شده است و مى توان از این آیات قرآنى و روایات معتبر دینى قیافه واقعى پیامبران را از نظر اخلاقى و ایمانى تماشا نموو سیماى دوران پیش از نبوت و بعد از نبوت آنان رابه راهنمایى این آیات و روایات شناخت شخصیت عظیم و موقعیت ویژه آنان رادر ذهن خوترسیم نموپاكى، نذاهت، قدس، عظمت، عصمت و معصومیتشان رااز هر نوع گناه و آلودگى اثبات كر
ولى به علل خاصى كه بعداذكر خواهد شد تعریف كنندگان تاریخ اسلام أنبیاء رابا قیافه و سیماى دیگرى به ما معرفى مى كنند نه تنها براى پیامبران عصمتى ثابت نگردیده و انبیاء با پاكى و نذاهت معرفى نشده اند بلكه مقام نبوت به خصوص در صحام آنچنان كنترل داده شده است و آنچنان نسبتهاى ناروابه ساخت مقدس انبیاء داده اند كه قیافه واقعى آنان رامسخ نموده و از افراعادى و معمولى هم پست تر معرفى كرده اند و آنان رادر ردیف افراعیاش و هوسران كه در برابر شهوت رانى و اعمال هواو هوسشان هیچگونه مانع و رادع اخلاقى و معنوى وجوندارقلمدانموده اند.
مهمتر اینكه در كتب صحام اهل تسنن نه تنها قیافه پیامبران گذشته واقعیت خورااز دست داده و به صورت مضحك و مسخره آمیزى خونمائى كرده است بلكه قیافه واقعى پیامبر اسلام نیز عوض گردیده و آن سیماى روحانى و معنوى و آن اخلاق ملكوتى و آسمانى به صورت دیگرى كه با واقعیات و با آیات قرآن مجید تطبیق نمى كند ترسیم شده است.
بررسى و مطالعه احادیثى كه در صحام راجع به گوشه هایى از زندگى پیامبر اسلام نقل گردیده است این حقیقت رابر ما روشن مى كند و این تحریف واقعیت و تغییر حقیقت راتأیید مى نماید كه:
دروغ سازى و شایعه پردازى درباره پیامبر اسلام از زمان خوآن بزرگوار شروع گردیده و در حال حیات پیامبر (ص) افرازادى در أثر حب و بغض و یا علل و جهات دیگر دروغهایى ساخته و شایعه هایى خلاف واقع رانسبت به رسول خدامنتشر مى نمودند تا جائى كه رسول اكرم (ص) در بالاى منبر علنا مردم رااز وجوچنین افرادروغ سازى و فرمو «لا تكذبو من كذب على فلیج النار»
مردم بر من دروغ نبندید و هر كس بر من دروغ ببندجایگاهش آتش است.
انگیزه جعل این حدیث
پس از دوران زندگى آن حضرت این علل و دواعى رو به فزونى گذاشت و به موازات فاصله مردم از دوران قبل از نبوت پیامبر چگونگى آغاز وحى زندگى داخلى و خانوادگى وى، طرز رفتار و معاشرتش با مسلمانان و خلاصه تمام جهات و جوانب زندگى آن بزرگوار طبق هدفها و آمال مردم رنگ آمیزى مى شد و هر كس براى عقیده و هدف خویش از زندگانى پیامبر (ص) مایه مى گرفت تا دوران معاویة این مسأله شكل مى نموو وضع بدین منوال پیش مى رفت تا اینكه این مسأله شكل اساسى تر و خطرناكترى به خوگرفت.
و به دستور وى كارخانه هاى حدیث سازى به كار افتامعاویه براى اغراض و هدفهاى گوناگون از جمله براى سرپوش گذاشتن به اعمال غیر اسلام خوو تحمیل كردن ریاست فرزندش بر مسلمانان هر نوع فعالیتى مى نمودر پیشبراین اهداف و اغراض از این كارخانه هاى حدیث سازى به بهترین وجهى بهره بردارى نموو با این گونه حدیثهاى ساختگى مى خواست شخصیت پیامبر راكوچك جلوه دهد تا با شخصیت خوو فرزندش هم سطح و هم افق گرداند و شخصیت پیامبر رادر اذهان مردم آنقدر تنزل دهد تا مررابراى پذیرفتن خلافت و رهبرى فرجنایتكارى مثل یزید آماده و راه رابر خلافت وى هموار ساز
پس از معاویه زماداران دیگر نیز چون وضع موجورابه نفع خودیدند و وجوچنین حدیثها رادر تحكم پایه و اساسى خلافت و سلطنت خویش مؤثر دانستند در حفظ و حراست این حدیثها سعى و كوشش كرده و سر و سامان بیشترى به آنها دادند.
این احادیث ساختگى دست به دست مى گیرند تا با كتابها منتقل شد و در پیشاپیش همه كتابهاى حدیث (صحیح بخارى) و «صحیح مسم» قرار گرفت و از آنها به كتب حدیث، تاریخ و تفسیر نقل گردیده و گاهى به كتب شیعه نیز راه یافت و بعضى از مؤلفین شیعه نیز بدون توجه و بدون نقد و بررسى پاره اى از این مطالب رابه عنوان نقل حدیث و تاریخ و تفسیر آیات در كتابهاى خوآورده اند.
و اینك براى شاهد گفتار چند نمونه از احادیثى كه در صحاح نسبت به پیامبران گذشته نقل گردیده است مى آوریم سپس به یارى پروردگار به نقل و بررسى احادیثى كه درباره پیامبر اسلام در صحاح آمده است مى پردازیم.
«دروغ گفتن حضرت ابراهیم و محرومیت وى از مقام شفاعت»
ابو هریره از رسول خدا(ص) نقل مى كند كه ابراهیم دروغ نگفت مگر در سه موردو مورد از این سه دروغ براى خدابود كه گفت (انى سقیم) دبل فعله بیكرهم و دروغ سومش درباره (ساره) بوآنگاه كه وى به همراهى ساره كه زیباترین زنان بوبه كشور پادشاه زورگوئى وارگردید.
ابراهیم در آنجا به ساره گفت: اگر این مرستمگر بداند كه تو همسر من هستى تو راه زور و اذیت از من مى گیراگر ارتباط تو رابا منت سوال كربگو كه من خواهر وى هستم زیراتو از نظر اسلام و عقیده خواهر مت هستى و من در روى زمین غیر از تو و خودم مسلمانى سراغ ندارم اتفاقا مأمورین، ساره را دیدند و به پادشاه رساندند كه به شهر تو زن زیبائى آمده است كه نباید بجز تو همسر كسى گردد.
او دستور داساره راحاضر كنند و چون خواستند او رابیاورند ابراهیم به دعا و نماز مشغول گردید و چون چشم شاه به رخسار زیباى ساره افتاد نتوانست خوددارى كند و دست به سوى ساره دراز نمود در همان حال دستش خشك گردید به ساره گفت از خدابخواه دست مرابه حال خوبرگرداند(9).
باز در صحاح آمده درباره جریان شفاعت پیامبر (ص) در ضمن حدیث مفصلى كه ابوهریره با مضمونهاى مختلف از رسول خدا(ص) نقل مى كند چنین آمده است كه: اهل محشر براى استمداو طلب شفاعت به نزپیامبران مى روند و هر یك از پیامبران یكى از گناهان و لغزشهاى خورابیامى آورو از شفاعت نموده اعتذار مى كند و مردم رابه سوى پیامبر بعدى مى
«پیامبر جنایتكار یا كور شدن عزرائیل»
ابو هریره گوید: یا رسول خدا(ص) فرموملك الموت از طرف خداوند به نزطوس آمد تا او را قبض روح كند موسى به مقام دفاع درآمد و سیلى محكمى به صورت عزرائیل نواخت كه در اثر آن سیلى چشم وى كور شد و به سوى خدابرگشت و عرض نمود خدایا مرابه نزد بنده اى فرستاده اى كه مردن ندارد خداچشم عزرائیل رابه او برگرداند و دستور داد كه به نزد موسى برگرد و به وى بگو! كه دست خود رابه پشت بگذارد و به تعداد هر موئى كه در زیر دستش قرار بگیریكسال عمر به وى مى دهم.
چون عزرائیل به نزموسى برگشت و جریان رابه وى گفت موسى عرضه داشت خدایا بعد از این همه عمر آخرش چیست فرمو آخرش مرگ است.
عرض كر بنابراین همین حالا آماده مرگم و از خداوند خواست كه او رابه زمین بیت المقدس نزدیك كند و در همان جا قبض روح گردد.(10)
در این حدیث مطالبى هست كه نه با مقام الوهیت سازش داردو نه مضمون این حدیث با مقام ملائكه و موقعیت پیامبران وفق میدهد زیرا:
1- چگونه ممكن است خداوند بنده اى رابه مقام نبوت انتخاب كند و با سمت «كلیم اللهى» فقثمرش گرداند كه مانند مردم خودخواه و متكبر بدون جهت و علت معقول و مشروع كسى رابزند و چشم او راكور كند آنهم كسى كه از طرف پروردگار مأمور شود.
2- موسى بن عمران كه چنین جنایتى رابه جاى عتاب و عقاب از طرف پروردگار مورد عنایت بیشترى نیز واقع گردید و مژده هزاران سال عمر به وى داده شد یك سیلى ظالمانه و این همه جایزه!!
3- ما از نكار و حشر یك و از افرامتكبر و متبحر مانند فرعون و نمرود روى این جهت تبرى میكنیم و آنان رادشمن خدامى دانیم كه در برابر او امر خداو پیامبران او به عناو لجاجت برخاستند و دست ردبه سینه انبیا زدند و آنان رامورداهانت و بى احترامى قرار دادند. اگر این حدیث رابدین صورت كه نقل گردیده بپذیریم فرقى در میان موسى و فرعون باقى نمى ماند زیراكارى راكه فرعون در برابر فرستاده خدا(موسى) انجام داده بود خودموسى نیز از همان روش پیروى نموده است و به فرستاده خدا(ملك الموت) با اهانت جواب رد داده است.
به هر حال با این همه ایرادو اشكال كه در این حدیث وجودداردجالب این است كه «مسلم» در صحیح خواین حدیث رادر باب فضائل موسى نقل نموده است ولى ما نمى دانیم براى پیامبر این چه فضیلتى است كه یكى از فرشتگان مقرب رادر موقع انجام وظیفه و ابلاغ امر پروردگار با سیلى بزند و چشم او راكور كند.
«سوغات شراب براى رسول خدا(ص)»
به حدیثى كه احمد بن حنبل در مسند خودر این زمینه نقل كرده توجه كنید كه پیامبر اكرم از دقت مشروب خوارى نیز بدور نمانده است ولى سازندگان حدیث چون دیده اند كه مسئله حرمت شراب از مسائلى است كه صریحا در قرآن مجید آمده است و نمى توان گفت كه رسول خداحتى در آخر عمرش هم شراب مى خورد لذامى خوارگى رسول خدارابه دوران قبل از تحریم محضر دانسته اند و از نافع چنین آورده اند كه پدرش كیان در زمان پیامبر تجارت مشروب داشت و در یكى از سفرهایش از شام چند مشك شراب براى فروش به مدینه آورده بوبه خدمت پیامبر (ص) آمده عرضه داشت یا رسول اللّه براى تو شراب خوبى آورده ام رسول خدا(ص) فرمو كسان! پس از آنكه مسافرت كردى شراب خوردن حرام و ممنوع گردید.
«موسى لانه مورچه ها راآتش مى زند»
ابو هریره نقل مى كند كه مورچه اى پاى یكى از پیامبران رانیش زد آن پیامبر هم ناراحت شد و دستور داكه لانه مورچه ها راآتش زدند در این هنگام از طرف خداوند توبیخى به دین صورت صادر گردید كه: اى پیامبر آیا به جهت نیش زدن یك مورچه امتى راكه تسبیح خدامى گویند آتش مى زنى!(11)
و بنا به مزمون حدیث دیگرى كه در صحیح ترمذى آمده است و قسطلاتى و ابن حج نیز آن راتأیید نموده اند این پیامبر قسى القلب كه هزاران مورچه و ذى روح رابه جرم نیش زدن یك مورچه به آتش كشیده است همان «موسى» پیامبر خدابوده است.(12)«حدیث توهین آمیز به ساحت مقدس سلیمان پیامبر»
أبو هریره روایت مى كند: «سلیمان بن داوعهد كرهر آینه شبانگاه با صد زن مباشرت كنم كه هر یك فرزندى رابه دنیا آوركه در راه خداكار زار كند. فرشته به او گفت: بگو اگر خدابخواهد ولى او نگفت و چون شبانه با آنان مباشرت كرتنها یكى از آن صد زن نیمى از انسان رابه دنیا آورد. ابو هریره گوید: پیامبر فرمواگر لفظ «اگر خدابخواهد» رابه زبان جارى كرده بوگناهى از او سر نزده و امید به قضاى حاجتش مى رفت.(13)
احادیث توهین آمیز به ساحت مقدس پیامبران قبل از بعثت:
در این فصل مى خواهیم قیافه پیامبر اسلام رااز دیدگاه صحاح بشناسیم در دوران قبل از بعثت، نسبت هاى ناروائى كه صحاح در این دوران به پیامبر اكرم داده اند از جمله:
1- در صحیح مسلم پدر و مادر پیامبر رامشرك معرفى نموده و چنین نقل مى كنند: مردى بوبه رسول خدا(ص) عرضه داشت یا رسول خداپدر من در كجاس پیامبر او راصداكرد و فرمود: پدر تو در آتش است چون آن مرد رفت پیامبر او راصداكرد و فرمود: پدر من و پدر تو هر دو در آتش هستند.(14)
2- ابو هریره مى گوید: پیامبر (ص) قبر مادرش رازیارت نمود و گریه كرد و كسانى راكه در اطراف آن حضرت بودند به گریه انداخت آن گاه رسول خدا(ص) فرمو من از پروردگارم اجازه خواستم تا درباره مادرم طلب مغفرت كنم چنین اجازه اى به من داده نشد و از خدادر خواست كردم اجازه دهد تا قبر مادرم رازیارت كنم این در خواست مراپذیرفت شما نیز قبرها رازیارت كنید كه زیارت قبور یادآور مرگ است.(15)
سازندگان این دو حدیث خواسته اند بار سنگین ننگ خانوادگى و پدران خویش راكه در جبهه هاى جنگ در راه تحكیم و حفظ آئین شرك و بت پرستى مى جنگیدند افرادى راكه در مقابل قرآن و پیامبر ایستادگى نموده و با شدن به عالم دیگر رخت بر بستند، آرى سازندگان این احادیث خواسته اند ننگ خانوادگى خورابدین صورت بر طرف سازند و این عقده حقارت رابه دینگونه حل نمایند كه پدر و مادر رسول خدارابا پدران خویش در یك صف و در یك ردیف قرار دهند.
آیا رسول خداگوشت حرام میخورد!
عبداللّه بن عمر از رسول خدا(ص) نقل مى كند كه آن حضرت قبل از دوران نبوت و بعثت (با زید بن عمر و بن نفیل) در دامنه كوه بلدح ملاقات نموو براى وى سفره اى پهن كركه در آن سفره گوشت هم وجوداشت و (زید) از خوردن آن گوشت ابا و امتناع ورزید و علت این خوددارى راچنین بیان داشت كه: من از این گوشتهایى كه شما به نام بتها و انصاب خوذبح مى كنید نمى خورم و من فقط از گوشت حیواناتى كه به نام خداذبح مى گردتناول مى كنم(16).
و حدیثى دیگر آمده است و در مسند احمد بن حنبل از نوفل بن هشام بن سعد بن زید آورده است كه: رسول خدابا ابو سفیان مشغول خوردن از آن گوشت بودند و از زید دعوت نموكه او نیز بخورد ولى زید نه تنها خودش از خوردن آن امتناع ورزید بلكه رسول خدا(ص) هم در این عمل از وى پیروى كرو از آن روز به بعد تا دوران انصاب و انصام ذبح مى گردید ترك نمود(17).
مورخان و شرح حال نویسان نیز كه در قرن بعدى آمده اند این مطلب رااز این دو مدرك به اصطلاح معتبر و صحیح گرفته و در كتابهاى خونقل نموده اند(18).
«احادیث توهین آمیز بعد از بعثت»
«اشتباه رسول خدادر نماز»
در صحاح نقل گردیده كه رسول خداگاهى در نماز سهو و اشتباه مى نموو گاهى در ركعات نماز كم و زیامى كرو گاهى نیز اصلا نماز چهار ركعتى رادو ركعت مى خواند.
ابو هریره نقل مى كند كه رسول خدایكى از دو نماز مغرب و عشاء رابا ما مى خواند و در سر دو ركعت سلام نماز راداو از جاى خوبلند شد و مانند آدم خشمناك به درخت خشكى كه در وسط مسجد انداخته شده بوتكیه نموو دست راستش راروى دست چپش گذاشت مردم گفتند آیا نماز كوتاه شده است ابوبكر و عمر نیز در میان مردم بوده ولى ترس مانع گردید كه آنان با پیامبر در این موضوع گفتگو كنند از مان مردم مردى به نام (ذوالیدین) كه دستهایش بلندتر بوعرضه داشت:
یا رسل اللّه آیا نماز رافراموش كردى یا كوتاه گردیده است رسول خدافرمونه نماز كوتاه شده است و نه من فراموش كرده ام آنگاه رسول خداسوال كرآیا جریان آنچنان است كه ذوالیدین مى گویند عرضه داشتند بلى آنگاه رسول خدادر صف ایستاو آن ركعاتى كه نخوانده بجاى آورد و سلام نمز راداد.(19).
«شركت نمودن رسول خدادر نماز با حال جنابت»
ابو هریره نقل مى كند كه «اقامه نماز گفته شد و صفهاى جماعت منظم گردرسول خدا(ص) براى انجام دادن نماز در مسجد حاضر شد هنگامى كه در محراب قرار گرفت و مى خواست نماز راشروع كند به یادش آمد كه او جنب است آنگاه به ما فرمو: شما در جاى خوبایستید و صفها رابه هم نزنید و به خانه برگشت و غسل نمودر حالیكه قطرات آب غسل از سر و صورتش مى ریخت به مسجد آمد و به نماز ایستاد آنگاه ما نماز رابا او به جاى آوردیم...(20).
«آیا رسول خدا آیات قرآن رافراموش مى كند!
از عایشه نقل مى كنند كه پیامبر اكرم صداى مردى راكه در مسجد قرآن مى خواند شنید و فرمود خدابر وى رحمت كند كه فلان و فلان آیه رابه یاد من انداخت كه از فلان سوره ساقط كرده بودم(21).
و در حدیث دیگرى كه باز در صحین آمده است به جاى اسقطها انسیتها به كار رفته است یعنى فلان آیات راكه فراموش كرده بودم او به یامن انداخت(22). این حدیث از دروغهاى روشن و صریحى است كه نه با عقل سازش داو نه قرآن و سنت آن رامى پذیرزیرا.. كس كه در مقام نبوت آیاتى راكه بر وى نازل گردیده است فراموش كند و نتواند آنچه راكه معجزه جاودانى مذهب و آئینش مى باشد حفظ كند مسلم است كه چنین شخص در تبلیغ رسالت خودش مورشوق و اعتمانخواهد بوو به مقام رسالت صلاحیت نخواهد داشت و براى اهمیت این موضوع است كه در قرآن مجید نسیان و فراموشى در آیات از پیامبر نفى مى كند و مى گوید: «ستغفرك فلانسن» ما تو راخوانا به قرآن مى كنیم و هیچ فراموشى نمى كنى آرى این آیه نیز حدیث موربحث رامحكوم ساخته و حفظ رسول خدارادرباره آیات قرآن تضمین مى كند.
«احادیث دیگر»
در نهایت این بحث و تحقیق من منابع بعضى از احادیث توهین آمیز به ساحت مقدس پیامبر اكرم (ص) كه در صحاح اهل تسنن آمده ذكر خواهم كرد و از مطالب و حتى آن احادیث صرف نظر مى كنم زیراقباحت این سخن به قدرى روشن است كه حتى خوعلماى اهل سنت و شارحان «صحیحین» نیز به آن اعتراف دارند و اهانت بودن این نسبت رابه مقام نبوت و قبح این جریان رادرك كرده اند تا آنجا كه به مقام توجیه و تأویل آن برآمده و علتهاى خشك و اشمئزاز آورى ذكر نموده اند و در واقع به عذرهاى بدتر از گناه مرتكب شده اند.
1- رسول خداایستاده بول می كند(23)
2- آوازه خوانى در خانه پیامبر(24)
3- رسول خداهمسر خویش رابه تماشاى رقاصها دعوت مى كر!!(25)
1- سنن ابن حاجه ج 2 ص 938 باب الغناء والدف حدیث 1898/2.
حدثنا ابوبكر بن ابى شبیه ثنا أبو اسامه عن هشام بن عروه ن ابیه عن عایشه قالت دخل على ابوبكر و عندى جاریتنا فى جوارى الانصار نعینینان بى تفاولت به الانصار قال ابوبكر... بمزمور الشیطان فى بیت البیتى (ص)! و ذلك فى یوم عید فقال البیتى (ص) یا ابابكر ان كل قوم عیداو هذاعیدنا.
2- سنن ابن حاجه ج 2 ص 439 باب الغناء والدف
حدیث 1899/3 نیز همان مطلب بالا رامى رساند.
3- سنن ابن حاجه حدیث 1900/4 نفس المصدر السابق
4- سنن ابن حاجه ج 1 ص 352 باب حالى جل فى امرته اذاكانت حائضا.
حدیث 636/2
5- نفس المصدر السابق 637/3 حدیث ام سلمه شأن المرأة حال الحیض و شأدنا حال حیضها مع رسول اللّه (ص).
6- البخارى كتاب الحیض باب مباشرة الحائض
مسلم كتاب الحیض
ابو داود كتاب الطهاره باب فى الرجل مصیب فها مادون الجماع.
الترمذى كتاب الطهاره باب ما جاء فى مباشرة الارئض.
النسائى باب مباشرة الارض.
از درگاه خداى متعالى خواستاریم: جمهرى اسلامى ایران راتا ظهور حضرت حجة بن الحسن العسكرى (ع) پاینده بدار. و افرعوانا ان الحمد اللّه رب العالمین.

» گالری تصاویر : مسجد النبی / مبعث » پخش مستقیم: از مکه مکرمه » کتابخانه صوتی : حضرت محمد (صل الله علیه واله) » زندگی نامه / احادیث پیامبر / متن های ادبی » جنگهای پیامبر (صل الله علیه و اله ) / مقالات

________________________________________
1) سوره حج آیه 75.
2) سوره انعام آیه 124.
3) سوره هوآیه 62.
4) سوره انعام آیه 90.
5) طبقات ج 1 ص 32.
6) نهج البلاغه شرح ابن ابى الحدید.
7) تفسیر فخر رازى چاپ اول ج 17 ص 56.
8) صحیح بخارى ج 9 كتاب اعتصام بالكتاب والسنه باب ماكان النبى یسأل.
9) عن ابى هریره: ان النبى (ص) قال هم یكذب ابراهیم النبى قط الاثلاث كذبات ثنین فى ذات الله قوله: انى سقیم و قوله بل فعله كبیر هم هذاو واحدة فى شأن ساره.
صحیح بخارى جلد 4 كتاب بدء الخلق باب قول اللّه و اتخذ اللّه ابراهیم خلیلا
صحیح مسلم ج 7 كتاب الفضائل باب فى فضائل ابراهیم الخلیل.
10) صحیح بخارى ج 2 كتاب الجنایر باب مى احب الدخن فى الارض المقدسة.
صحیح بخارى ج 4 كتاب بدء الخلق باب وفات موسى و ذكره بعد.
صحیح مسلم ج 7 باب فضائل موسى.
11) قرصت نحلة نبیا فى الانبیاء فاصر النحل فاصر بقریة النحل فاحرمت فا وحى اللّه اللّه انا قرصتك نحله احرقت امه الاهم تسبح الد.
12) ارشاالسارى ج 6 ص 114 فتح البارى ج 7 ص 168.
13) بخارى 3/76 كتاب النكاح باب قول الرجل لاطوفن 1- مسند احمد 2/229.
14) صحیح مسلم ج 1 كتاب الایات باب بیان انا فى مات على الكفر و فوقى النار.
سنن ابن حاجه ج 1 حدیث 1572 سنن ابى داود ج 2 ص 532.
15) صحیح مسلم ج 3 كتاب الجنائن سنن ابى داود ج 2 ص 195.
16) بخارى ج 7 باب ماذبح على النصب و الاصنام.
17) مسند احمد ج 1 ص 189.
18) مثلا ابن عبدالبر در استیعاب و ابو الفرج اصفهانى.
19) صحیح بخارى ج 1 كتاب الصلاه
صحیح بخارى ج 2 باب اذامسلم فى ركعتین
صحیح بخارى ج 8 باب فى كلبر فى سجدتى الهو
صحیح بخارى ج 9 باب حاجاء فى اجازه فى اجازه خبرالواحدلصدوق فى الاذان
صحیح مسلم ج 2 باب الهو فى لصلوه و السجودله.
20) صحیح البخارى ج 1 كتاب الغسل، كتاب بدء الاذان
صحیح المسلم ج 2 كتاب الصلاه
سنن ابى داود ج 1 باب فى الجنب یصلى بالقوم هوناس.
21) صحیح بخارى ج 8 كتاب الدعوات صحیح بخارى ج 3 كتاب الشهادات باب شهادة الاعمى.
22) صحیح مسلم ج 2 كتاب فضائل القرآن حیح بخارى ج 6 كتاب فضائل القرآن.
23) صحیح بخارى ج 1 كتاب الوضوع باب البول عند صاحبه.
صحیح بخارى ج 3 باب الوقوف و البول عند سباحه القوم.
صحیح مسلم باب المسح على الخفین.
24) صحیح بخارى ج 5 كتاب الفضائل فضائل اصحاب النبى باب مقدم النبى و اصحابه المدینه.
صحیح بخارى ج 2 كتاب العیدین
صحیح مسلم ج 3 كتاب صلاة العیدین باب الرحضه فى لعب یوم العید.
25) صحیح بخارى ج 1 كتاب الصلاه باب اصحاب الحراب فى المسجد
صحیح بخارى ج 7 كتاب النكاح باب نظر المرئه اى الحبش و نحوهم فى غیر ربیه
صحیح مسلم باب الرخصه فى اللعب الذى لامعیة فیه.