چكيده
1 . موضوع صناعات خمس بررسىِ استدلال از جهت مواد آن است . منظور از ماده استدلال نوع قضايايى است كه نتيجه استدلال بر آنها مبتنى است .
2 . مواد به كار رفته در استدلال هشت قسم است : يقينيات ، مظنونات ، مشهورات ، وهميات ، مسلّمات ، مقبولات ، مشبّهات و مخيِّلات .
3 . اگر ماده استدلال نيازمند اثبات نباشد مبدأ و در صورت نيازمندى تنها ماده ناميده مى شود .
4 . قضاياى يقينى اگر مسبوق به اثبات از راه فكر با قضاياى يقينى پيشين باشند نظرى و اگر به قضيه اى پيشين مبتنى نباشند ضرورى ( بديهى ) هستند .
5 . قضاياى يقينى عبارتند از : اوّليات ، مشاهَدات ( محسوسات ) ، مجرَّبات ، حدسيات ، متواترات و فطريات .
6 . مقصود از مظنون در باب صناعات خمس، باور غيرجازم است .
7 . مشهور در دو معناى اعم و اخص به كار مى رود و مراد از مشهور در اين مبحث، مشهور به معناى اخص است كه مشهورات صرف نيز ناميده شده اند .
8 . قضيه مشهور لزوماً صادق نيست و چه بسا در عين شهرت باطل نيز هست .
9 . قوه وهم دو نوع حكم دارد : حكم در امور حسى و حكم در امور عقلى . منظور از وهميات در صناعات خمس حكم وهم در امور عقلى است .
10 . مسلّمات سه دسته اند كه عبارتند از : مسلّمات نزد همگان ، مسلّمات نزد گروهى خاص ، و مسلّمات نزد فرد خاص .
11 . كلمات قصار و ضرب المثل ها از جمله مقبولاتند .
12 . قضاياى مشبَّهه دو گونه اند : الف) قضاياى كاذبى كه شبيه به يقينيات و بديهياتند ؛ ب) قضاياى كاذبى كه شبيه به مشهوراتند .
13 . تشبيهات بديع، مبالغه هاى لطيف و اغراق هاى ظريف از جمله مخيِّلاتند .
