مشاهده مطالب کاربر

تعداد مطالب : 632

تعداد نظرات : 188

زمان آخرین مطلب : 4914روز قبل

دانستنی های علمی

روایت ها و حکایت ها کاسه ی داغ تر از اش:روایت است ناصرالدین شاه قاجار در سال یک مرتبهمراسم اش خوری به راه می انداخت و از فقیر و غنی و اتابک و عوام را به کار می گماشت . جالب تر اینکه خود نیز از کار کردن مضائقه نمیکرداتابکان به نخود پاک کردن و اعیان به هیزم اتش کردن و خلاصه دربار همه و همه به جاننسارس می پرداختندپس از اماده شدن این اش که به حتم طعمی متفاوت با اش های دیگر داشت ان را به اقتضای فقیر یا غنی بودن مردم کوچک یا بزرگ در نظر گرفته میشد ریخته و بینهمه پخش میکردند نکته ی جالب انجا بود که رسم داشتند پس از میل کردن و برای باز پس دادن کاسه ان را پر از اشرفی کنند اینجا بود که اول بار به اصطلاح از زمین به اسمان بارید و اشراف ارزوی فقر میکردند و به کاسه های کوچک فقرا رشک میبدرند و اعتقاد داشتند که داغی کاسه از اش نیست و از اشرفی هاستبدین شکل ضرب المثل (کاسه داغ تر اش) شکل گرفت و تداول یافت

شنبه 24/5/1388 - 19:12

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

كودك

چگونه به کودک بیاموزیم خود را سرگرم کند

چگونه به کودک بیاموزیم خود را سرگرم کندبچه‌ها مدتها قبل از پاگذاشتن به دوران بزرگسالی فشار روانی را تجربه می‏كنند. برخی کودکان مجبورند با مشکلاتی چون کشمکش‌های خانوادگی، طلاق، تغییرات دائمی مدرسه، همسایه‌ها، توافقات مراقبت از کودک، فشار گروههای هم‌سال و بعضی وقت‌ها حتی با خشونت در خانواده یا جامعه‌شان دست و پنجه نرم کنند. بیشتر والدین كودكان نوپا آرزو می كنند كه كودكشان بتواند تنهایی خودش را سرگرم كند. این خواسته والدین منطقی است، چون كودك نوپا می تواند اسباب بازی ها را بر دارد، با آن ها بازی كند، دنبال توپ بدود و كتاب ورق بزند. نوپاها آموخته اند كه می توانند خودشان كارهایی انجام دهند و اتفاقاً اغلب هم در انجام كارها توسط خودشان پافشاری و سماجت به خرج می دهند. با این همه یك بچه یك ساله همچنان دوست دارد دور و بر والدینش بچرخد، ما می توانیم به او كمك كنیم كه بیاموزد چگونه خود را سرگرم كند. جین فوی، متخصص كودكان در كارولینای شمالی می گوید: "كودكان نوپا اصولاً نمی توانند برای مدت طولانی به تنهایی بازی كنند". طولانی ترین زمانی كه می توانید از یك بچه یك ساله انتظار داشته باشید به تنهایی بازی كند چیزی حدود پانزده دقیقه است، دادن چنین فرصتی به كودك كاری است كه به انجام دادنش می ارزد، این كار تنها به این دلیل نیست كه شما فرصت داشته باشید شام را آماده كنید یا اتاق را جارو و گردگیری كنید. دكتر اسكالار متخصص رشد در مركز مطالعات رشد و یادگیری دانشگاه كارولینای شمالی در این باره می گوید:"تنها بازی كردن، تقویت كننده استقلال، اعتماد به نفس، خلاقیت، و مهارت های زبانی است. اغلب می بینیم كه یك كودك پانزده ماهه موقعی كه تنها بازی می كند با خود چیزهایی زمزمه می كند، چنین بازی هایی پایه و اساس رشد مهارت های زبانی هستند. "دكتر اسكالار می گوید:" قابلیت بچه ها برای تنها بازی كردن به حال و وضعیت آن ها هم بستگی دارد، اگر بچه گرسنه، خسته یا مریض باشد كمتر به تنها بازی كردن رغبت خواهد داشت. علاوه براین شما از یك نوپای كمی بزرگ تر هم نمی توانید انتظار داشته باشید كه مدت طولانی تری تنها بازی كند." دكتر فوی معتقد است: "یك كودك بیست و دوماهه كه از نظر شناختی و زبانی قابلیت های بیشتری از كودك یك ساله یا پانزده ماهه دارد تمایل روز افزونی برای كسب استقلال در خود می بیند، بنابراین بیش از پیش دوست دارد با شكستن حد و مرزهایی كه شما وضع كرده اید آن ها را و شما را امتحان كند و بنابراین این نیاز بیشتری به نظارت و توجه مداوم و از نزدیك دارد". برای افزایش ظرفیت كودكتان در تنها بازی كردن، چهار كلمه را به خاطر بسپارید:" علاقه،ایجاد عادت، سازماندهی، و جهت دهی".اول سعی كنید كودكتان را به فعالیتی مشغول كنید كه به آن واقعاً علاقه دارد، اگر از نظر شما كمی شلوغ كاری اشكالی ندارد به او اجازه دهید اگر دوست دارد لیوان ها و قاشق ها را جابه جا كند یا لباس ها را از كشوی كمد بیرون بكشد. ژولیت كه یك پسر پانزده ماهه دارد دو كشوی پایین كابینت آشپزخانه را پر از بطری، قاشق و پیمانه های پلاستیكی كرده تا هنگامی كه او مشغول درست كردن شام است، پسرش با آن ها مشغول بازی شود و كاری به كار او نداشته باشد. بنابراین می بینیم كه چه طور سرگرم كردن بچه به كار مورد علاقه اش می تواند او را به سمت تنها بازی كردن سوق بدهد.چنان كه گفتیم دومین نكته ای كه باید به ذهن بسپارید "ایجاد عادت" است. وقتی كودك شما كاملاً مشغول بازی شد، به آرامی كمی دور شوید یا یك مجله به دست بگیرید. وقتی او اسباب بازی به سمت شما می اندازد تا شما را به بازی بكشاند، به راحتی اسباب بازی را به خودش برگردانید و جمله كوتاهی درباره بازیش بگویید و لبخند بزنید. طی روزها و هفته های بعد بتدریج و آرام آرام سعی كنید فاصله فیزیكی و ذهنی خود را از او بیشتر كنید و بیشتر پی كار خودتان باشید، اما هرگز كودكتان را بدون مراقبت رها نكنید. دقت داشته باشید در محلی كه كودك مشغول بازی است شئ یا موقعیتی وجود نداشته باشد كه امنیت و سلامت كودك را به خطر بیندازد. كودك یك ساله در كی از خطر ندارد. نكته دیگری كه در این مورد برشمردیم " سازماندهی " فعالیت كودك بود. پر كردن اطراف كودك از اسباب بازی های جورواجوری كه دوست شان دارد منجر به دستپاچگی و گیج شدن او می شود. به جای این كار، هر بار تنها یك اسباب بازی در اختیار او بگذارید و به نوبت اسباب بازی ها را عوض كنید. تری می گوید:"من وقتی می خواهم كتابی بخوانم یا حساب خریدهای روزانه ام را بكنم؛ از همین روش استفاده می كنم، كتابم را به اتاق فرزندم می برم و آن جا اول عروسك پشمالویش را به او می دهم، بعد از چند دقیقه توپ را و بعد از مدتی دو تا كتاب در اختیارش می گذارم، به این ترتیب او مرتب مشغول بازی است و با هر اسباب بازی به نوبت حسابی بازی می كند و سرگرم می شود، و من هم به كارم می رسم." یك كودك یك ساله نیاز به جهت دهی دارد، از این رو وقتی احساس می كنید كودكتان آرام آرام علاقه اش را به بازی با یك اسباب بازی از دست می دهد، با پرسیدن یك سؤال دوباره او را تحریك كنید. مثلاً وقتی كودكتان مشغول بازی با بلوك هایش است، در حین این كه مشغول كار خودتان هستید بدون این كه مستقیماً وارد بازی با او شوید، با او صحبت كنید. مثلاً می توانید بگویید:" عجب! تو سه تا مكعب رو روی هم گذاشتی. می تونی یكی دیگه هم بهشون اضافه كنی؟"سعی كنید برنامه تنها بازی كردن بخشی از برنامه روزانه بچه باشد. كلر لرنر، متخصص رشد كودكان در واشینگتن می گوید:" كلید تقویت توانایی تنها بازی كردن در بچه ها این است كه با افزایش تدریجی زمان تنها بازی كردن، او را به این كار عادت دهید." البته ممكن است اولین تلاش های شما برای وادار كردن كودك به تنها بازی كردن بیش از چند دقیقه نتیجه ندهد و كودك پس از دقایقی كوتاه داد و فریاد راه بیندازد و شما را بطلبد، در این هنگام سعی كنید سریع به او پاسخ ندهید، به او فرصتی بدهید تا خودش با مسأله كنار بیاید. یك زمان مناسب برای ایجاد عادت تنها بازی كردن، بعد از حمام یا ناهار است، این زمانی است كه كودك راضی و خشنود به نظر می رسد. زمان هایی كه خودتان خسته هستید برای این كار انتخاب نكنید. دكتر فوی می گوید:" خستگی و تنشی كه شما در درونتان احساس می كنید ممكن است در رفتار كودكتان منعكس شود." در ضمن به خاطر بسپارید كه این فرایند همیشه با یك الگو و با یك كیفیت ثابت نخواهد بود. كودكی كه یك روز خیلی خوب خودش را به تنهایی سرگرم می كند، روز بعد ممكن است كاملاً از این كار امتناع كند، اما شما باید تلاش كنید كه فرصت های لازم را برای او فراهم كنید تا تنها بازی كردن را به مرور بیاموزد. پیش از این كه شما فكرش را بكنید خواهید دید كه توانسته اید پانزده دقیقه تمام به حال خودتان باشید و كودك كاری به شما نداشته و شادمانه خود را در دنیای بازی غرق كرده است!

شنبه 24/5/1388 - 19:11

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 4 ]

كودك

اموزش کودکان

اموزش کودکانیكی از موارد آموزنده كه باید مورد توجه قرار بگیرد سوءاستفاده از كودكان است. در آمریكا هر ساله در حدود دویست‌هزار مورد سوءاستفاده گزارش می‌شود كه هر ساله 10درصد به آن اضافه می‌شود. بیش‌تر كارشناسان معتقدند كه بین 20 تا 30 درصد از این تعداد را دختران و تقریبا نیمی از آن را قربانیان پسر تشكیل می‌دهد.
با توجه به این خطر، بسیاری از مدارس برنامه‌هایی را برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های از كودكان تنظیم كرده‌اند. در بیشتر این برنامه‌ها آموزشهای مختلفی درباره سوءاستفاده به بچه‌ها آموخته می‌شود، برای نمونه آگاه كردن آنها در مورد تفاوت بین لمس «خوب و محترمانه» و لمس «بد و زشت»، هوشیار كردن آنها نسبت به خطرات وتشویق كردن آنها برای گزارش كردن این اعمال خلاف به افراد بزرگسال. تحقیقات نشان داده است كه این آموزشها در كاهش جرایم بی‌تاثیر نبوده است اما بچه‌هایی كه تحت آموزشهای جامع و گسترده شامل تقویت قابلیتهای اجتماعی و عاطفی مربوطه قرار داشته‌اند بهتر توانسته‌اند از خود در برابر تهدیدات محافظت كنند. آنها بهتر از بچه‌های دیگر می‌توانند از فرد خطاكار بخواهند كه آنها را رها كند، داد و هوار راه بیاندازند و با فرد خلافكار گلاویز شوند، یا او را تهدید به لو دادن كنند، و هنگامی كه رفتار ناشایستی با آنها شد عملا آن را به والدین خود بگویند. ویژگی اخیر ( گزارش كردن عمل خلافكار) یكی از بهترین راههای پیشگیری‌كننده است.
در تحقیقی كه بر روی تعدادی كودك‌آزار چهل‌ساله صورت گرفت هریك از آنها به طور متوسط در هر ماه ( از دوران نوجوانی خود به بعد) یك قربانی داشته‌اند. گزارشی درباره‌ یك راننده اتوبوس و یك معلم كامپیوتر نشان داد كه آنها هر ساله سیصد بچه را مورد آزار قرار داده‌اند ولی حتی یك بچه از سوءاستفاده آنها گزارش نداد تا اینكه یكی از پسرهایی كه توسط معلمش مورد سوءاستفاده قرار گرفته بود همان عمل را با خواهرش انجام داد و بدین ترتیب راز خلافكاران برملا شد. بچه‌هایی كه تحت آموزش برنامه‌های جامع و مفصل‌تر قرار داشتند سه برابر بیش‌تر از بچه‌هایی كه برنامه‌های كوتاه مدت را پشت سر گذاشته‌ بودند احتمال داشت كه سوء رفتارهای را گزارش دهند. مجریان این برنام‌ها آموزش‌های مختلفی در مورد بهداشت و مسایل به بچه‌ها می‌دهند و از والدین می‌خواهند تا آنچه در مدرسه آموزش داده می‌شود در خانه نیز برای بچه‌ها تكرار كنند. بچه‌هایی كه والدینشان چنین كرده‌اند خیلی بهتر از دیگران در مقابل تهدید به سوءرفتار مقاومت كرده‌اند.
علاوه بر آن قابلیت‌های اجتماعی و عاطفی تاثیر قاطعی در این زمینه دارند. برای بچه كافی نیست كه فقط چیزهایی درباره‌ی لمس «بد» و «خوب» بداند بلكه او نیاز به خودآگاهی دارد تا بفهمد چه زمانی در موقعیت نامناسب یا ناراحت كننده قرار دارد. او باید آنقدر اعتماد به نفس داشته باشد كه بتواند حتی در مقابل فرد بزرگسالی كه سعی دارد از او سوءاستفاده كند جسورانه بایستد و از خود محافظت كند. یك بچه همچنین نیاز به روش‌هایی برای جلوگیری از سوء رفتار فرد خلافكار دارد، هرگونه عملی اعم از فرار تا تهدید به لو دادن او. براساس همین دلایل، برنامه‌های مفصل آموزشی به بچه‌ها یاد می‌دهند كه چگونه بر خواسته‌های خود تاكید ورزند و به جای كناره‌گیری، بر احقاق حقوق خود پافشاری كنند و حد و مرز خود را بشناسند و از آنها دفاع كنند.
بنابراین موثرترین برنامه‌ها علاوه بر ارائه‌ اطلاعات جامع در مورد سوءرفتار ، شامل آموزش مهارت‌های اجتماعی و عاطفی اساسی است. این برنامه‌ها به كودك یاد می‌دهد كه روش‌های مثبت‌تری را برای حل كشمكش‌های درونی خود بیابد، اعتماد به نفس بیش‌تری داشته باشد، اگر اتفاقی برایش رخ داد خودش را سرزنش نكند، و احساس كند كه در حمایت والدین و معلمان خود قرار دارد و می‌تواند به آنها رجوع كند و اگر اتفاق ناخوشایندی برایش اتفاق افتاد بتواند آن را به دیگران بگوید.

شنبه 24/5/1388 - 19:10

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 1 ]

كودك

شب ادرارى یا ناتوانى در كنترل ادرار (Enuresis)

شب ادرارى یا ناتوانى در كنترل ادرار (Enuresis)، یكى از اختلالات رایج دوران كودكى است كه در بعضى موارد مى تواند مسائل و مشكلات جدى روان شناختى مثل كاهش عزت نفس، احساس شرمسارى، خودكم بینى و پرخاشگرى به دنبال داشته باشد. براساس تعریف انجمن روان شناسان، زمانى كه كودك (۵ سال به بالا) به طور مكرر دو بار در هفته و در مدت سه ماه متوالى، بدون داشتن بیمارى جسمانى خاصى مثل دیابت، صرع، عفونت هاى سیستم ادرارى، نارسایى هاى سیستم عصبى و... رختخواب خود را خیس كند، دچار مشكل شب ادرارى یا ناتوانى در كنترل ادرار است. میزان شیوع این اختلال به دلیل تنوع علل و معیارهاى اجتماعى گوناگون قدرى مشكل است، ولى آمارها نشان مى دهند كه تقریباً ۸۵ درصد كودكان تا سن پنج سالگى قادرند در طول شب خشك بخوابند و ۱۵ درصد باقى مانده نیز با كمى آموزش و حمایت والدین و مربیان شان مى توانند پاكیزه خوابیدن را بیاموزند. تنها ۲ _ ۱ درصد كودكان هستند كه تا سن ۱۵ _ ۱۴ سالگى توانایى كنترل ادرارشان را هنگام خواب هنوز به دست نیاورده اند.

◄ انـــواع شب ادرارى در كـــــودكان
به طور كلى، شب ادرارى هاى كودكان به دو گروه تقسیم مى شوند.
گروه اول، كودكان خردسال زیر پنج سال كه هنوز مراحل كنترل ادرار را در طول شب نیاموخته اند.
گروه دوم، كودكانى كه بعد از سه ماه متوالى كه قادر بوده اند شب ها خشك بخوابند، مجدداً دچار ناتوانى در كنترل ادرارشان شده اند.

◄عـــوامل موثــــر در بــــــروز شب ادرارى
محققان بر این باورند كه شب ادرارى هاى گروه اول، ناشى از نارسایى و عدم رشد كافى اندام هاى دفع ادرار، عوامل رشد، وراثت و مشكلات هورمونى است و شب ادرارى هاى گروه دوم، حاصل مشكلات كلیوى، مثانه، مجارى ادرارى، عفونت هاى گوناگون سیستم دفع ادرار، تنش ها، استرس ها و فشارهاى روحى - روانى ناشى از تغییرات زندگى كودك است.

◄ تاخیــــــر در رشـــد اندامهــــا
رایج ترین علت ناتوانى كودكان در كنترل ادرار، تاخیر در رشد اندام ها و سیستم اعصاب مركزى آنهاست كه موجب كاهش توانایى آنان بر عمل تخلیه مثانه مى شود. زمانى كه مثانه كودك پر مى شود، اندام هاى عصبى دفعى پیام هایى كه به مغز مى فرستد، كودك را براى دستشویى رفتن هوشیار مى كنند. چنانچه این بخش از سیستم عصبى كودك دچار ضعف و تاخیر در رشد باشد، پیام عصبى لازم به مغز نمى رسد.

◄ اختــــلالات خــــــواب
بررسى نوارهاى مغزى كودكان شب ادرار نشان مى دهد كه نارسایى امواج مغز و افزایش فعالیت آن مى تواند در بعضى موارد مانع از بیدار شدن به موقع كودك براى دستشویى رفتن شود. به عبارت ساده تر، این گروه از كودكان ممكن است خوابى كاملاً طبیعى و آرام داشته باشند، ولى براى بیدار شدن به موقع دچار مشكل مى شوند.

◄عامـــل وراثت
تحقیقات نشان مى دهند كه تقریباً ۷۵ درصد كودكان مبتلا به شب ادرارى، داراى والدین و یا خواهر و برادرهایى بوده اند كه آنها نیز این مشكل را داشته اند. این احتمال در بین كودكان شب ادرار كه یكى از والدین شان مبتلا به شب ادرارى بوده است ، به ۵۰ درصد مى رسد و چنانچه سابقه خانوادگى این بیمارى در آنها موجود نباشد، فرزند شان نیز به طور حتم تا ۶ سالگى این مشكل را پشت سر خواهد گذاشت. آزمایش هاى گوناگون نشان داده اند كه ژن حامل اختلال شب ادرارى بر روى كروموزم شماره ۱۳ قرار دارد.

◄ مشكـــــلات هـــــورمونى
تحقیقات نشان مى دهند میزان هورمون كاهش ادرار (ADH)در كودكان شب ادرار به حد طبیعى نیست. میزان ترشح طبیعى این هورمون در كودكان سالم (در طول خواب) موجب كاهش فعالیت كلیه ها و دیرتر پرشدن مثانه (در طول ۱۲ _ ۸ ساعت) مى شود. در حالى كه در كودكان شب ادرار، عدم توازن این هورمون موجب بروز شب ادرارى در آنان مى شود.

◄عفـــــونتهـــاى سیستـــــم دفع ادرار
كودكى كه مبتلا به عفونت هاى كلیوى و سیستم دفع ادرار است، بیش از كودكان سالم نیاز به دستشویى رفتن پیدا مى كند. این كودكان هنگام دفع، دچار احساس سوزش، درد و ناراحتى مى شوند و ادرار آنها اغلب كدر و بدبو است. همچنین تب و درد در ناحیه پشت (كلیه ها) از دیگر علائم عفونت هاى ادرارى است.

◄دیـــــابت
دیابت یا بیمارى قند در كودكان نیز مى تواند عاملى براى شب ادرارى آنان باشد. علائم دیابت عبارتند از: تكرر ادرار، تشنگى بیش از اندازه، خستگى و بى حالى در طول روز، كاهش وزن و كم تحركى، زیاد شدن اشتها و پرخورى.

◄عـــــوامل جسمانــــــــى
بعضى از تحقیقاتى كه در زمینه علل شب ادرارى كودكان صورت گرفته است، نشان مى دهد كه این كودكان داراى مثانه اى كوچكتر از حد معمول هستند. زمانى كه والدین گزارشى از گنجایش كم مثانه كودك شب ادرارشان مى دهند، معمولاً این كودكان در طول روز هم دچار ناتوانى در كنترل ادرارشان هستند.

◄ عـــــــــوامل روانشناختــــــى
در بعضى موارد نیز شب ادرارى كودكان عكس العمل و پاسخى، نسبت به تعارضات هیجانى، اضطراب ها و نابسامانى هاى عاطفى كودك است. پژوهش هاى روان شناسان و دیگر متخصصان بهداشت روانى كودكان نشان مى دهد، بچه هایى كه درگیر تغییرات و دگرگونى هایى در محیط خانه و مدرسه خود هستند، گاهى دچار شب ادرارى مى شوند. بحران عاطفى در خانه و خانواده نیز مى تواند منجر به بروز این اختلال در كودكان شود. تغییر منزل یا مدرسه، انتقال به شهر دیگر، طلاق و جدایى والدین، تولد نوزاد جدید در خانواده، بدرفتارى و خشونت هاى خانوادگى، فشارها و استرس هاى گوناگون و... مى توانند عاملى براى ناتوانى كودك در كنترل ادرارش باشند. در اغلب موارد نیز كودكان نسبت به این گونه تغییرات عاطفی_ هیجانى خود آگاه نیستند و نمى دانند كه بین شدت احساسات و شب ادرارى آنان ارتباطى وجود دارد.

◄روشهاى درمــــان شب ادرارى كــــــودكان
اولین گام براى درمان كودكان شب ادرار آن است كه والدین و اعضاى موثر خانواده سعى كنند با رعایت برنامه اى منظم براى خواب و خوراك كودك، خشك خوابیدن در طول شب را به او بیاموزند. در این زمینه توجه به نكات زیر مى تواند مفید باشد:
۱- هیچ گاه از تنبیه، سرزنش، انتقاد و یا شرمنده كردن كودك براى درمان و كاهش شب ادرارى او استفاده نكنید.
۲- قبل از این كه كودك براى خوابیدن به رختخواب برود، به او یادآورى كنید كه به دستشویى برود. اگر كودك گفت كه نیازى به دستشویى ندارد، از او بخواهید كه به هرحال سعى كند، مثانه اش را خالى كند.
۳- نوشیدن مایعات را دو ساعت قبل از خواب محدود كنید (حتى غذاها و خوراكى هایى كه آب زیادى دارند مثل بستنى، ژله، سوپ و...).
۴- سعى كنید كودك را چند بار در طول شب بیدار كنید. نایلون و یا مشمعى زیر ملافه تشك كودك پهن كنید تا بتوانید در صورت نیاز تنها ملافه را عوض كنید.
در نظر داشته باشید، تقریباً ۹۸ درصد شب ادرارى هاى كودكان به تدریج تا سنین ۱۲ _ ۱۰ سالگى بهبود مى یابند. به طور كلى روش هاى درمان شب ادرارى كودكان به دو گروه تقسیم مى شوند، درمان هاى غیردارویى و درمان هاى دارویى.
الف) درمانهاى غیـــــــر دارویـــــــــــى
مثل روش هاى انگیزشى، استفاده از وسایل و زنگ هاى حساس به رطوبت، ورزش هاى مخصوص تقویت مثانه، درمان هاى روان نشاختى، رژیم غذایى و....
روشهاى انگیـــــزشــــى:
بر طبق این روش ها به كودك كمك مى شود تا شرایط خود را بهتر درك كند و دچار احساس ناتوانى، ضعف عزت نفس و خودكم بینى نشود. به عبارتى خود را عامل اختلال نداند بلكه تلاش كند تا نقش موثرى در بهبود و روند درمان ایفا كند. یكى از این روش ها استفاده از رژیم هاى غذایى و نمودار روزانه است كه طى آن كودك سعى مى كند با یك برنامه تنظیم شده و كاهش نوشیدنى هاى گوناگون در طول شب، خود را كنترل كند و خشك بخوابد. معمولاً این شیوه درمان در ۲۵ درصد موارد موجب كاهش ۷۰ درصد از شب ادرارى كودكان مى شود.
استفــــاده از وســــــایل و زنگهـــاى حســـاس به رطـــــــــوبت:
یكى از موفق ترین شیوه هاى كاهش شب ادرارى كودكان، استفاده از وسایل حساس به رطوبت است. این زنگ ها دونوع هستند، دسته اول به زیرشلوارى كودك و دسته دوم به ملافه رختخواب كودك بسته مى شوند. در هر دو حالت با كمترین نم و رطوبتى به صدا در مى آیند و كودك را از خواب بیدار مى كنند. بعد از مدتى كه كودك نسبت به زمان پر شدن مثانه اش حساس مى شود و قبل از آن كه رختخوابش را خیس كند، بیدار مى شود و به دستشویى مى رود.
چنانچه كودك نسبت به صداى زنگ حساس نباشد، وظیفه والدین است كه فوراً او را بلند كنند و به دستشویى ببرند. هنگام استفاده از این گونه وسایل، باید زیرشلوارى كودك مجدداً عوض شود و هیچ گونه رطوبتى نداشته باشد تا دستگاه درست كار كند. در طول درمان، هیچ گاه كودك را تنبیه و سرزنش نكنید، خیلى آرام و خونسرد بلند شوید و بدون كمترین دلخورى و اوقات تلخى او را به دستشویى ببرید. باز هم به خاطر داشته باشید كه كمك ها و همراهى هاى شما مى تواند مشكل كودك را تخفیف دهد، پس او را به دلیل مشاركتش در برنامه درمان، تشویق و ترغیب كنید تا كودك دچار بحران روحى نشود. براساس گزارش هاى مختلف تقریباً ۷۰ درصد از شب ادرارى هاى نوع اول با استفاده از این شیوه بهبود مى یابند. پزشكان و متخصصان كودك پیشنهاد مى كنند، كودكانى كه از این روش براى درمان خود استفاده مى كنند، بهتر است تا سه هفته بعد از این كه توانستند كاملاً خشك بخوابند، از دستگاه هاى حساس به رطوبت استفاده كنند.
ورزشهـــاى مخصـــــــــوص تقـــویت مثانــــه:
گروهى از پزشكان و متخصصان كودك توصیه مى كنند براى درمان شب ادرارى كودكان مى توان آنها را تشویق كرد تا ورزش هاى كششى و حركات بدنى اى انجام دهند كه موجب گنجایش بیشتر مثانه آنها و بالارفتن توان كنترل بیشتر آنها بر اعمال مثانه شان مى شود. این حركات و نرمش ها در طول روز انجام مى شود و زمانى كه كودك احساس مى كند مثانه اش پر شده است، سعى مى كند با كشش بدنى، گنجایش آن را بیشتر كند. روش دیگر آن است كه از كودك مى خواهند هنگامى كه در طول روز به دستشویى مى رود تا ادرار كند، چند لحظه اى جلوى ریزش ادرارش را بگیرد و دوباره ماهیچه انتهایى مجراى ادرارى اش را رها كند. این كار موجب تقویت ماهیچه هاى انتهایى مجراى ادرارى مى شود. نتایج تحقیقى كه در این زمینه صورت گرفته است نشان مى دهد، ۶۶ درصد كودكانى كه از این روش استفاده كرده اند، تا ۲۰ درصد بهبود یافته اند و توانسته اند روند درمان را پس از مدتى تسریع بخشند.
درمانهـــــــــاى روانشناختــــى:
یكى دیگر از روش هاى درمان شب ادرارى در كودكان استفاده از روش هاى روان شناختى است، به ویژه در مواردى كه شب ادرارى كودك ناشى از تغییرات و تعارضات عاطفى _ هیجانى (مثل تولد نوزاد جدید، شرایط استرس آور درسى _ مدرسه اى و...) و یا بحران هاى عاطفى (مثل جدایى و طلاق والدین، درگیرى هاى خانوادگى و...) است. اساس درمان هاى روان شناختى، كمك به كودك و خانواده اش براى یافتن عامل و علت اصلى شب ادرارى كودك است. این روش ها به آنها یاد مى دهد كه چگونه با كودك شب ادرار باید كنار آمد و به او كمك كرد تا با مشكلش روبه رو شود و درصدد حل آن برآید. از جمله درمان هاى روان شناختى، روش تشویقى است كه براساس آن والدین جدول هفتگى اى تهیه مى كنند و شب هایى را كه كودك توانسته خشك بخوابد در آن علامت مى زنند (ستاره اى به كودك مى دهند). بعد از آن كه تعداد علامت ها (ستاره ها) به ده رسید، جایزه اى كه كودك انتخاب مى كند، برایش فراهم مى آورند.
ب) درمانهــــــــاى دارویـــــــــى
در سال هاى اخیر، براى درمان شب ادرارى كودكان از دارودرمانى استفاده مى شود. بسیارى از این داروها، عملاً براى درمان مشكلات دیگرى مثل، افسردگى، اضطراب و... تجویز مى شوند. ایمى پرامین یكى از رایج ترین داروهاى ضدافسردگى است كه براى درمان شب ادرارى به كودكان هم داده مى شود. این دارو تا میزان ۳۰ درصد مى تواند شب ادرارى كودك را كاهش دهد.
ایمـــى پــــرامین :
براى كنترل ادرار در طول شب (و حتى روز) داده مى شود. لازم به ذكر است كه این گونه داروها براى درمان بلندمدت شب ادرارى كارایى ندارند. به عبارت دیگر، اگر دارو قطع شود، كودك مجدداً دچار شب ادرارى و عدم كنترل بر مثانه خواهد شد. مشكل دیگرى كه این گونه داروها پدید مى آورند، عوارض جانبى آنهاست، به خصوص كه این عوارض در كودكان شدیدتر است. چنانچه كودكى به ناچار از شیوه دارودرمانى براى حل مشكل شب ادرارى اش استفاده مى كند، بهتر است حتماً زیر نظر پزشك متخصص باشد.
داروهاى دسمــــــــــــوپسین:
انواع دیگر داروهایى كه براى حل مشكل شب ادرارى كودكان به كار برده مى شوند، استفاده از داروهاى دسموپرسین است. این داروها موجب تغییراتى در هورمون هاى بدن (ADH) مى شوند. این شیوه درمان، در مورد كودكانى مى تواند موثر باشد كه هورمون ADH در بدن شان دچار نارسایى است. این دارو موجب كاهش آب ادرار و دیرتر پرشدن مثانه كودك در طول مدتى كه خواب است، مى شود. مصرف این دارو براى كودكان خردسال به صورت افشانه اى و در بینى است. اغلب والدین گزارش كرده اند كه استفاده از این دارو خیلى سریع مى تواند شب ادرارى را در كودكان كاهش دهد. پزشكان نیز توصیه مى كنند اگر كودك توانست بعد از سه ماه كه از این دارو استفاده كرد، خشك بخوابد، بهتر است مصرف آن را به تدریج كاهش داد. متاسفانه این گروه داروها هم مثل داروهاى ضدافسردگى، زمانى كه مصرف آنها قطع مى شود، تاثیر خود را در بدن كودك از دست مى دهند و مجدداً علائم شب ادرارى در او ظاهر مى شود. در این گونه موارد، گروهى از پزشكان پس از شروع دوباره شب ادرارى، تجویز دارو را از سر مى گیرند و گروهى از والدین تصمیم مى گیرند صبورانه با این مشكل فرزندشان در خانه كنار بیایند و فقط شب هایى كه كودك دور از خانه اش مى خوابد، از این گونه اسپرى ها و داروها استفاده كنند.
اگر چه شب ادرارى هاى كودكان گاهى سبب ناراحتى والدین، اعضاى خانواده و خودِ كودك مى شود، اما خوشبختانه در اغلب موارد بدون درمان خاصى بهبود مى یابند. اما از آن جایى كه گاهى این مشكل مى تواند علامت بیمارى جسمانى حادى باشد، بهتر است براى حل مشكل و درمان به موقع با پزشك متخصص مشاوره اى انجام دهند. در نظر داشته باشید، انتخاب بهترین شیوه درمان در هر كودكى متفاوت است و باید متناسب با شرایط جسمى _ روحى او انتخاب شود.

شنبه 24/5/1388 - 19:10

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

كودك

سرپرستی و تربیت كودك

سرپرستی و تربیت كودكهر كودكی حقوق ویژه ای بر عهده پدر و مادر خویش دارد كه هر یك از آنان اگر آن حقوق را نشناسد یا به آن عمل نكند نسبت به فرزند خویش ستم روا داشته است ; افزون بر تأمین مخارج كودك از قبیل خوراك، پوشاك، مسكن و دارو، فراهم كردن شرایط تعلیم و تربیت و نظارت بر كارهای او نیز از حقوق وی شمرده می‎شود. انجام این مسؤولیت و مسؤولیت های مشابه آن مستلزم فداكاری و ازخودگذشتی والدین بوده و نیازمند مدیریت و برنامه ریزی صحیح و مشاركت زن و شوهر و دیگر اعضای خانواده و تقسیم كار بر اساس ویژگی ها و قابلیت های هر كدام از آنان می‎باشد. در تعالیم اسلامی مدیریت و مسؤولیت اداره خانواده از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و زن و شوهر دوشادوش هم و با همكاری یكدیگر در محدوده توانایی خود بایستی در انجام این مهم كوشا باشند. وظیفه زن و مرد، ای حكیم، دانی چیست ؟ یكی است كشتی و آن دیگری است كشتیبان چو ناخداست خردمند و كشتیش محكم دگر چه باك ز امواج و ورطه و طوفان ⁽¹⁾ تأمین نیازمندیهای زندگی و سامان دادن به امور معیشتی و حفظ امنیت خانواده در كنار اداره خانه بر اساس تدبیر باعث آسایش و راحتی خاطر اعضای خانواده گردیده و شرایط را برای تربیت فرزندانی برومند و ساختن انسانهایی كه در آینده بتوانند با اندیشه و بازوان توانای خویش چرخهای عظیم جامعه را به حركت درآورند فراهم می‎سازد. هر یك از زن و شوهر در زمینه حفظ و نگهداری فرزند و تربیت و تعلیم او مسؤولیت داشته و بر حسب شرایط زمان و مكان و توانایی خویش بایستی به این وظیفه عمل نمایند، و اگر در انجام وظایف خویش كوتاهی و سهل انگاری نمایند پیش خداوند متعال مسؤول بوده و مورد بازخواست قرار می‎گیرند. در روایتی از رسول اكرم (ص) چنین آمده است : "پدر و مادر به واسطه عاق فرزند شدن دچار همان گناه و عقوبتی می‎شوند كه فرزند به واسطه عاق پدر و مادر شدن به آن گرفتار می‎شود".⁽¹⁾ البته چنانكه گفته شد موفقیت در انجام این وظیفه نیازمند برنامه ریزی صحیحی است كه در آن كارها بر اساس تناسب روحی و توانایی ها و استعدادهای هر یك از زن و شوهر تقسیم شود، در چنین صورتی تداخل مسؤولیت و به دنبال آن اختلاف بین والدین پیش نیامده و از طرف دیگر در حق یكی از والدین ظلم و اجحافی صورت نگرفته و همه كارها به دوش او گذاشته نمی شود. در روایتی از حضرت باقر(ع) آمده است كه علی و فاطمه (ع) از پیامبراكرم (ص) در زمینه مسؤولیت های خانوادگی و وظایف هر یك از آنها در این راستا رهنمود خواستند، پس آن حضرت انجام كارهای خانه و امور مربوط به آن را بر عهده فاطمه (س) و امور مربوط به بیرون از خانه را بر عهده علی (ع) گذاشتند. پس از این تقسیم كار توسط پیامبراكرم (ص) فاطمه چنین گفت : "جز خدا كسی نمی داند كه چقدر من از این وظیفه ای كه بر دوشم آمد خوشحال شدم ; چرا كه رسول خدا(ص) مرا از روبرو شدن با مردان و اختلاط با آنها بی نیاز نمود".⁽²⁾ در حدیث دیگری از حضرت باقر(ع) نقل شده كه فرمودند: "همانا فاطمه (س) برای علی (ع) تعهد نمود كه كارهای خانه را انجام دهد و خمیر درست كند و نان بپزد و خانه را جارو نماید، و علی (ع) نیز متعهد شد كه كارهای بیرون خانه از قبیل آوردن هیزم وغذا را انجام دهد".⁽¹⁾ فرزند صالح و شایسته :یكی از نعمت های بزرگ خداوند برای خانواده وجود فرزند نیكوكار و شایسته است كه با رفتار و كردار خویش اسباب سربلندی پدر و مادر را فراهم سازد; به چند سخن حكیمانه از پیشوایان دین (ع) در این باره توجه نمایید: 1 - پیامبراكرم (ص): "فرزند شایسته گل خوشبویی است كه خداوند بین بندگانش تقسیم نموده است".⁽²⁾ 2 - پیامبراكرم (ص): "چند چیز باعث سعادت و خوشبختی فرد مسلمان است : همسر شایسته، خانه وسیع، وسیله سواری راهوار و فرزند صالح و نیكوكار..."⁽³⁾ 3 - امام صادق (ع): "میراث خدا از بنده مؤمن خویش فرزند شایسته و درستكاری است كه برای پدرش طلب مغفرت و بخشش نماید".⁽⁴⁾ 4 - امام صادق (ع): "فرد مؤمن پس از مرگ به واسطه سه خصوصیت از ثواب و پاداش بهره مند می‎گردد: صدقه جاریه ای كه در زمان زندگی اش قرار داده و هنوز آثارش باقی است، سنت و روش هدایتگرانه ای كه بنا نهاده و پس از مرگ او نیز به آن عمل می‎شود، و فرزند نیكوكاری كه برایش دعا می‎كند".⁽⁵⁾ 5 - امام صادق (ع): "فلان شخص برایم چنین گفت : من رغبتی نسبت به پیدا كردن فرزند نداشتم تا این كه در كنار خود در عرفه جوانی را دیدم كه در حال دعا بود و با گریه چنین می‎گفت : خدایا پدر و مادرم را، پدر و مادرم را (رحمت كن). من وقتی چنین منظره ای را مشاهده كردم نسبت به پیدا كردن فرزند علاقه مند شدم".⁽¹⁾ 6 - امام صادق (ع): "رسول خدا(ص) فرمودند: عیسی بن مریم (ع) به قبری برخورد كرد كه صاحبش در حال عذاب بود، سال بعد كه از كنار آن قبر عبور می‎كرد دید از عذاب صاحب قبر خبری نیست، پس با خدا چنین سخن گفت : پروردگارا ! سال پیش به این قبر برخورد كردم در حالی كه صاحبش عذاب می‎شد و امسال اثری از عذاب او نمی بینم ؟ خداوند به او وحی كرد: فرزند صالح و شایسته این شخص به حد رشد و بلوغ رسید پس راه عبور مردم را اصلاح كرد و یتیمی را پناه داد، بدین خاطر پدرش را بخشیدم ..."⁽²⁾ پدر و مادر باید توجه نمایند كه شخصیت فرزندانشان جزئی از شخصیت آنها شمرده می‎شود; خداوند متعال در قرآن مجید برای معرفی مقام والای حضرت ابراهیم (ع) به ذكر پیامبران و شخصیتهای بزرگی كه از نسل و دودمان او در زمانهای مختلف به وجود آمدند پرداخته و از آنها به تفصیل نام برده است .⁽³⁾ حق فرزند تنها با تأمین هزینه زندگی و مسكن و تغذیه حاصل نمی شود; بلكه مهمتر از آن تغذیه روح و جان وی با بهره گیری از اصول و روشهای صحیح تعلیم و تربیت است ; خداوند متعال خطاب به افراد با ایمان چنین می‎گوید: (یا ایها الذین آمنوا قوا انفسكم و اهلیكم نارا وقودها الناس و الحجارة )⁽⁴⁾ یعنی : "ای كسانی كه ایمان آورده اید ! خود و خانواده خویش را از آتشی كه هیزم آن انسانها و سنگها می‎باشد حفظ نمایید". حقوق فرزند بر والدین :همان گونه كه فرزند در مقابل پدر و مادر وظایف و مسؤولیت هایی دارد و بایستی نهایت سعی و تلاش خویش را در جهت فرمانبرداری از آنها به كار برد و در برخورد با آنها ادب و احترام را رعایت نماید، متقابلا والدین نیز باید حقوق فرزند خویش را محترم شمرده و مسؤولیتی را كه در قبال وی به عهده دارند به بهترین صورت انجام دهند; برخی از حقوق فرزند بر پدر و مادر بدین قرار است : اول : احترام و ابراز محبت به فرزند; یكی از بزرگترین عوامل موفقیت فرزند در صحنه های زندگی و حركت او به سوی صلاح و رستگاری آن است كه والدین همواره وی را مورد كرامت و احترام، محبت، رحمت و ارفاق قرار داده و شخصیت وی را حفظ نمایند; حفظ هویت و شخصیت فرزند تأثیر بسزایی در شكوفایی استعدادهای نهفته وی داشته و او را از گرفتار شدن در دام افراد ناشایست باز می‎دارد. 1 - پیامبراكرم (ص): "اكرموا اولا دكم و احسنوا آدابهم یغفر لكم"⁽¹⁾ یعنی : فرزندان خویش را احترام و تكریم نموده و آنها را خوب تربیت نمایید تا مورد مغفرت و بخشش واقع شوید. 2 - پیامبراكرم (ص): "كودكان را دوست بدارید و مورد شفقت و مهربانی قرار دهید...".⁽²⁾ 3 - شخصی به پیامبراكرم (ص) گفت : در حق چه كسی نیكی نمایم ؟ حضرت فرمود: پدر و مادرت، گفت : آنها زنده نیستند، حضرت فرمود: پس به فرزندت نیكی نما.⁽³⁾ 4 - امام صادق (ع): "نیكی شخص به فرزندش مثل نیكی به پدر و مادرش می‎باشد".⁽⁴⁾ پدر و مادر بایستی در مواقع مختلف از راههای گوناگون محبت و علاقه خود را نسبت به فرزندشان نشان داده و ابراز نمایند; بوسیدن فرزند و نوازش وی یكی از این راههاست . 1 - پیامبراكرم (ص): "كسی كه فرزند خود را ببوسد خداوند برایش پاداش وحسنه می‎نویسد، و كسی كه فرزندش را شاد و مسرور نماید خداوند او را روز قیامت شاد می‎گرداند".⁽¹⁾ 2 - پیامبراكرم (ص): "زیاد فرزندان خود را ببوسید، همانا برای هر بوسه ای خداوند به شما در بهشت یك درجه كه مسیر آن به اندازه پانصد سال راه است عطا می‎كند".⁽²⁾ 3 - فردی پیش پیامبراكرم (ص) آمد و گفت : من هیچ یك از كودكانم را هرگز نبوسیده ام، وقتی آن شخص از پیش رسول خدا(ص) رفت حضرت چنین گفت : "این فرد نزد من شخصی است از اهل آتش".⁽³⁾ پیامبراكرم (ص) آنقدر به دخترش فاطمه (س) احترام می‎نمود كه باعث تعجب مردم می‎شد; وی با تمام مقامی كه داشت دست فرزندش فاطمه (س) را می‎بوسید. ناگفته نماند كه در محبت نمودن به فرزند باید جانب اعتدال و میانه روی را رعایت نمود و از محبتهای كاذب و بیش از اندازه و پرورش ناز پرورده و عزیز در دانه اجتناب نمود; چرا كه این گونه محبتهای غیر صحیح مانع استقلال و خودكفایی فرزند شده و باعث می‎شود كه او همچون یك نهال نورس برای همیشه در سایه یك درخت تنومند قرار گرفته و از رشد و نمو لازم برخوردار نشده و بیرون از چتر حمایت پدر و مادر هرگز قادر به ادامه زندگی نباشد و در برابر طوفان زندگی و فشار حوادث به زانو درآید. بسا روزگارا كه سختی برد ____ پسر، چون پدر نازكش پرورد خردمند و پرهیزگارش برآر ____ گرش دوست داری بنازش مدار⁽⁴⁾ دوم : ادب و تربیت ; یكی از وظایف اساسی پدر و مادر در قبال فرزند آن است كه او را با روش صحیح تربیت نموده و بد و خوب را به او شناسانده و بسته به شرایط یا با تشویق و زبان رفق و مدارا یا با انذار و هشدار او را به طرف انجام كارهای خوب و شایسته سوق داده و از ارتكاب كارهای زشت و ناشایست برحذر دارند. پیامبراكرم (ص): "هر كدام از شما كه به تربیت فرزندش بپردازد، این كار برایش از این كه هر روز نیم صاع طعام به فقیر صدقه بدهد بهتر است".⁽¹⁾ امام سجاد(ع) در رساله حقوق خویش چنین می‎فرمایند: "حق فرزندت آن است كه بدانی او جزئی از وجود توست و در دنیا با هر خوبی و بدی كه داشته باشد بالاخره منسوب به تو می‎باشد، و تو در برابر آنچه به عهده ات گذاشته شده در زمینه تربیت خوب و راهنمایی اش در مسائل اعتقادی چون خداشناسی و یاری او در اطاعت از خداوند مسؤول خواهی بود و پاداش حسن تربیت یا كیفر سوء تربیت او را خواهی دید، پس او را چنان تربیت نما كه در دنیا مایه سرافرازی تو باشد و نزد خداوند معذور باشی ..."⁽²⁾ چو خواهی كه نامت بماند به جای ____ پسر را خردمندی آموز و رأی ⁽³⁾ كه گر عقل و طبعش نباشد بسی ____ بمیری و از تو نماند كسی ⁽⁴⁾ همان طور كه حضرت علی (ع) به فرزندش امام حسن (ع) می‎فرماید: قلب كودك و نوجوان مثل زمین بایر و خالی است كه هر بذری را در آن قرار دهند قبول نموده و پذیراست ;⁽⁵⁾ ولی وقتی بزرگتر شود به واسطه گرفتاریها و مشغولیتهای ذهنی كه برایش پیش می‎آید فرصت و آمادگی كمتری برای این كار دارد. هر كه در خردیش ادب نكنند ____ در بزرگی فلاح ازو برخاست چوب تر را چنانكه خواهی پیچ ____ نشود خشك، جز به آتش، راست ⁽¹⁾ در پرورش فرزند باید از روشهای نو و تازه بهره گرفت و وی را چنان تربیت نمود كه فرزند زمان خویشتن گشته و با گذشت زمان و پدیدار شدن شرایط جدید بتواند در جامعه نقش مثبت و سازنده ای داشته باشد; حضرت علی (ع) می‎فرمایند: "لا تقسروا أولادكم علی آدابكم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانكم"⁽²⁾ یعنی : فرزندان خویش را بر آداب و روشهای زندگی خویش مجبور نكنید، زیرا آنها برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده اند. ناگفته نماند بهترین روش تربیتی آن است كه در كلام حضرت علی (ع) به آن اشاره شده : "ولیكن تأدیبه بسیرته قبل تأدیبه بلسانه"⁽³⁾ یعنی : پیش از آن كه با گفتار بخواهد دیگری را تربیت نماید با رفتار و اعمال درست خویش وی را تربیت نماید. چو بد ناپسند آیدت خود مكن ____ پس آنگه به همسایه گو بد مكن پدر و مادری كه می‎خواهند مثلا فرزندشان به آنها و دیگران هنگام برخورد و ملاقات سلام كند باید از خود شروع نمایند، و هر كدام هنگام ورود به خانه به دیگری و حتی به كودك خردسالشان سلام كند; پیامبراكرم (ص) می‎فرمایند: پنج خصلت و ویژگی را تا آخر عمر ترك نخواهم كرد، سپس یكی از این پنج خصلت را سلام نمودن بر كودكان شمرده و می‎فرمایند: من این كار را انجام می‎دهم تا پس از من به صورت فرهنگ و سنت درآید.⁽⁴⁾ سوم : تعلیم و آموزش ; فراهم نمودن اسباب تحصیل فرزند و آشنایی وی با معارف دینی و فراگیری قرآن و مسائل حلال و حرام یكی دیگر از وظایف والدین در قبال فرزند می‎باشد. 1 - پیامبراكرم (ص): "پدر یا مادری كه به فرزند خویش قرآن را بیاموزد روز قیامت مورد خطاب قرار گرفته و دو جامه "حله" بر آنها پوشانیده می‎شود كه از نور آنها صورت اهل بهشت روشن می‎گردد".⁽¹⁾ 2 - پیامبراكرم (ص): "هنگامی كه معلم به كودك (بسم الله) را بیاموزد خداوند برای آموزگار و كودك و پدر و مادرش سند آزادی از دوزخ را می‎نویسد".⁽²⁾ 3 - امام علی (ع): "حق فرزند بر پدر آن است كه او را نام نیكو نهاده و خوب تربیت كرده و قرآن را به او آموزش دهد".⁽³⁾ 4 - امام علی (ع): "فرزندان خود را به فراگیری علم و دانش امر نمایید".⁽⁴⁾ 5 - امام صادق (ع): "به نونهالان خود پیش از آن كه افراد منحرف به سراغشان روند حدیث (و معارف دینی) بیاموزید".⁽⁵⁾ بنی آدم از علم یابد كمال ____ نه از حشمت و جاه و مال و منال چو شمع از پی علم باید گرفت ____ كه بی علم نتوان خدا را شناخت خردمند باشد طلبكار علم ____ كه گرم است پیوسته بازار علم در برخی روایات نسبت به آموزش پاره ای از فنون نیز به فرزندان سفارش شده است ; پیامبراكرم (ص) می‎فرماید: "به فرزندان خود شنا و تیراندازی بیاموزید".⁽⁶⁾ همچنین در روایات متعددی گفته شده كه اگر والدین می‎خواهند فرزند خود را بر كاری بگمارند، پیشه ای مناسب و آبرومندانه برای او انتخاب نمایند، و از اختیار شغل های پست و شغل هایی كه در روح و روان او اثر نامطلوب می‎گذارد خودداری نمایند.⁽⁷⁾بیاموز پرورده را دسترنج ____ وگر دست داری چو قارون به گنج مكن تكیه بر دستگاهی كه هست ____ كه باشد كه نعمت نماند به دست به پایان رسد كیسه سیم و زر ____ نگردد تهی كیسه پیشه ور⁽¹⁾ ناگفته نماند كه والدین در مسیر تعلیم و تربیت بایستی رعایت میانه روی و اعتدال را نموده و به فراخور سن كودك و درك وی بتدریج و گام به گام در این زمینه اقدام كنند، و از هر گونه شتاب و تندروی كه باعث خستگی و افسردگی و سرخوردگی او می‎شود اجتناب نمایند; امام صادق (ع) می‎فرمایند: "فرزند هفت سال بازی می‎كند و هفت سال قرآن فرا می‎گیرد و هفت سال به فراگیری مسائل حلال و حرام می‎پردازد".⁽²⁾ چهارم : فراهم نمودن اسباب ازدواج فرزند; در برخی روایات گفته شده یكی از حقوق فرزند بر عهده پدر آن است كه وقتی به سن رشد و بلوغ رسید وسایل ازدواج او را فراهم آورد.⁽³⁾ نكات سودمند:1 - هرگز اطفال خردسال خود را به واسطه گریه نمودن كتك نزنیم ; بلكه به گریه او ترتیب اثر داده و نسبت به وی شفقت و مهربانی نموده و به دنبال یافتن علت گریه او باشیم ; در حدیثی از پیامبراكرم (ص) نقل شده كه گریه نوزاد ذكر پروردگار و دعای در حق پدر و مادر است .⁽⁴⁾ امام صادق (ع) می‎فرمایند: "رسول خدا(ص) نماز ظهر را با مردم خواند ولی دو ركعت آخر نماز را كوتاه نمود، پس از نماز مردم گفتند: آیا در نماز اتفاقی افتاد؟ حضرت فرمود: برای چه ؟ گفتند: به خاطر این كه دو ركعت آخر را طول نداده و سریع خواندید. حضرت فرمود: مگر شما صدای گریه بچه را نشنیدید؟".⁽¹⁾ 2 - كودكان خود را به بازی نمودن تشویق نموده و خود نیز با آنها در پاره ای موارد سرگرم بازی شویم ; در روایات متعددی گفته شده كه بچه ها را هفت سال آزاد بگذارید تا بازی نمایند.⁽²⁾ پیامبراكرم (ص): "كسی كه نزدش كودكی وجود دارد باید با او چون كودكان رفتار نماید".⁽³⁾ چون كه با كودك سر و كارت فتاد ____ پس زبان كودكی باید گشاد امام علی (ع): "من كان له ولد صبا"⁽⁴⁾ یعنی : كسی كه كودكی دارد باید در برخورد با او كارهای كودكانه انجام دهد. هر كه باشد كودكی در نزد او ____ پس بباید خود كند مانند او روش و سیره پیامبراكرم (ص) و حضرت علی (ع) در برخورد با اطفال و كودكان به همین منوال بوده است ; نقل شده است كه پیامبراكرم (ص) روی زمین زانو زده و كمر خود را خم می‎نمود و دو كودك خود "حسن" و "حسین" را بر آن سوار نموده و به بازی با آنها مشغول می‎شد و به آنها می‎فرمود: "چه خوب وسیله سواری است مركب شما".⁽⁵⁾ در نقل دیگری آمده است كه حسین (ع) در حالی كه بچه بود با بچه های دیگر مشغول بازی بود، پیامبر به طرف او رفت و دستهای خود را باز نمود تا او را در بغل بگیرد، ولی او به این طرف و آن طرف فرار می‎كرد و پیامبر با سخنان و رفتار خویش او را می‎خنداند تا این كه موفق شد او را در بغل بگیرد، پس یكی از دو دست خود را زیر چانه او و دست دیگر را زیر گلویش گذاشته و دهان خودش را بر دهان او گذاشت و او را بوسید.⁽¹⁾ در برخی كتابهای اهل سنت آمده است كه حضرت علی (ع) حسن و حسین را كه خردسال بودند بالا و پایین پرانده و در حال بازی و انس با آنها شعر زیر را می‎خواند: حزقة حزقة ____ ترق عین بقة پس آن بچه ها بالا رفته به طوری كه پاهای خود را بر سینه حضرت می‎گذاشتند.⁽²⁾ 3 - بین فرزندان خود در ابراز علاقه و محبت تبعیض قائل نشویم ; محبت و علاقه به یكی از فرزندان - خصوصا فرزند كوچكتر - گرچه امری قلبی بوده و از اختیار انسان خارج است، ولی والدین باید در حضور دیگر فرزندان از انجام كاری كه نشان دهنده این مطلب است خودداری نمایند. در روایتی آمده است كه پیامبراكرم (ص) مردی را مشاهده نمود كه یكی از دو فرزندش را بوسید و از بوسیدن دیگری خودداری نمود، حضرت به ایشان فرمودند: "چرا بین آنها عدالت و مساوات را رعایت ننمودی ."⁽³⁾ همچنین نقل شده است كه فردی به نام "بشیر بن سعد" به همراهی یكی از فرزندانش پیش رسول خدا(ص) آمد و به حضرت گفت : من چیزی را به این فرزندم بخشیده ام و دوست دارم شما شاهد این بخشش باشید، حضرت فرمود: آیا فرزند دیگری هم داری ؟ گفت : آری، حضرت فرمود: آیا به بقیه فرزندانت چنین چیزی را بخشیده ای ؟ گفت : خیر، حضرت فرمودند: من بر این كار شهادت نمی دهم ;⁽⁴⁾ درنقل دیگری در همین ماجرا آمده كه حضرت فرمودند: "تقوای الهی پیشه كنید و بین فرزندانتان به عدالت رفتار كنید، من بر كاری كه ظلم و ستم در آن باشد شهادت نمی دهم".⁽¹⁾ تفاوت گذاشتن و تبعیض بین فرزندان، علاوه بر آن كه باعث تنبلی فرزندی كه ابراز علاقه بیشتری به وی شده می‎گردد و او را در مسیر زندگی از رشد و شكوفایی باز می‎دارد، چه بسا عواقب سوء و خطرناك زیر را برای سایر فرزندان به همراه داشته باشد: الف - باعث كم شدن محبت و علاقه شان به پدر و مادر شده و در برخی موارد ممكن است این توهم برای آنها پیش بیاید كه والدین دشمن آنها می‎باشند. ب - آنها را دچار افسردگی و گوشه گیری و برخی بیماریهای روانی نموده و از ترقی و رشد باز می‎دارد. ج - در صورتی كه از كسی محبت كاذبی دیدند به سوی او جذب شده و چه بسا با یك لبخند او به انحراف و فساد كشیده می‎شوند. د - نسبت به فرزندی كه مورد توجه والدین قرار گرفته حسادت نموده و چه بسا به فكر انتقام از او برآیند; قرآن كریم در بیان ماجرای نقشه برادران حضرت یوسف (ع) چنین می‎گوید: "هنگامی كه گفتند: یوسف و برادرش (بنیامین) نزد پدر از ما محبوبترند با این كه ما جمعیتی نیرومند و كارساز هستیم ... باید یوسف را بكشید و یا او را به سرزمین دوردستی بیفكنید تا محبت پدر یكپارچه متوجه شما گردد".⁽²⁾ بدون شك ابراز علاقه حضرت یعقوب (ع) نسبت به "یوسف" و برادرش "بنیامین" روی حساب بود، چرا كه اولا: آنها كوچكترین فرزندان او بوده و طبعا به حمایت و محبت بیشتری نیاز داشتند، و ثانیا: طبق برخی نقل ها مادر آنها "راحیل" از دنیا رفته بود و آنها محتاج شفقت و دلسوزی بیشتری بودند، و ثالثا: حضرت یعقوب در این دو فرزند - خصوصا یوسف - آثار نبوغ و بزرگی را مشاهده نموده بود; ولی با این حال این گونه موارد ظرافت و مراقبت بیشتری می‎طلبد. همچنین والدین نباید بین پسر و دختر فرق بگذارند; ولی متأسفانه در برخی خانواده ها مشاهده می‎شود كه یكی از این دو را بر دیگری ترجیح داده و مزیت بیشتری برای وی قائل هستند. امام صادق (ع) می‎فرمایند: "دختر "حسنه" و پسر "نعمت" است كه خداوند به انسان ارزانی می‎نماید; و در قیامت بر حسنه به انسان پاداش و ثواب می‎دهند، ولی از نعمت بازخواست می‎نمایند".⁽¹⁾ پیش از پیدایش اسلام و در میان قبایل عرب دختردار شدن برای پدر و مادر ننگ به حساب می‎آمد، به طوری كه هرگاه به یكی از آنها خبر داده می‎شد همسرت دختر زاییده رنگ چهره اش تغییر می‎كرد; ولی اسلام با این مسأله به شدت برخورد نمود و در مقام بیرون كردن این فكر جاهلی از سر مسلمانان برآمد; روایات گسترده ای هم كه در زمینه ملاطفت و مهربانی با دختران و مشابه آن وارد شده در همین راستا می‎باشد; به چند نمونه از سخنان پیشوایان اسلام (ع) در این باره توجه نمایید: الف - پیامبراكرم (ص): "دختران چه فرزندان خوبی هستند، آنها پر محبت، كمك كار انسان، انس گیرنده، با بركت و پاكیزه و پاك كننده هستند".⁽²⁾ ب - پیامبراكرم (ص): "خداوند تبارك و تعالی رأفت و شفقتش بر دختران بیشتر از پسران است".⁽³⁾ ج - امام صادق (ع): "اگر از خدا مرگ دختران خود را بخواهی و آنها بمیرند، روز قیامت پاداشی نخواهی داشت و در حال نافرمانی و عصیان به ملاقات پروردگار خود خواهی رفت".د - در برخی روایات گفته شده : "هنگام دادن هدیه و تحفه از دختران شروع نموده آنگاه آن را به پسران بدهید".⁽¹⁾ 4 - به وعده ای كه به فرزند خویش می‎دهیم وفا نمائیم ; در حدیثی از امام كاظم (ع) چنین نقل شده : "هنگامی كه به كودكان خود وعده می‎دهید به آن پایبند بوده و عمل نمایید; چرا كه كودكان تصور می‎كنند شما روزی دهنده آنها هستید; همانا خشم خداوند عزوجل برای چیزی همانند خشم او برای (از دست رفتن حقوق) زنان و كودكان نمی باشد".⁽²⁾ پسری را پدر وصیت كرد ____ كای جوانمرد یاد گیر این پند هر كه با اهل ⁽⁴⁾ خود وفا نكند ____ نشود دوست روی ⁽³⁾ و دولتمند 5 - پس از این كه كودكان مقداری بزرگ شدند و بد و خوب را از هم تشخیص دادند رختخواب آنها را جدا نموده و از خوابیدن دو كودك در یك رختخواب جلوگیری شود; در برخی روایات انجام این كار هنگام شش سالگی و در روایات متعددی هنگام ده سالگی بیان شده است .⁽⁵⁾ پسر چون ز ده برگذشتش سنین ____ ز نامحرمان گو فراتر نشین بر پنبه آتش نشاید فروخت ⁽⁷⁾ ____ كه تا چشم برهم زنی خانه سوخت ⁽⁶⁾ 6 - زن و شوهر از نزاع و كشمكش و مطرح كردن اختلافات خانوادگی در حضور فرزندان به شدت خودداری نمایند; چرا كه این كار عواقب خطرناكی را به دنبال خواهد داشت، كه در اینجا به چند نمونه آن اشاره می‎شود: الف - كانون خانواده كه بایستی محل آسایش فرزند باشد ناامن گشته و فرزند برای جبران این كمبود به این سو و آن سو رفته و ممكن است فریب افراد شیاد را خورده و به ورطه فساد افتد; بلكه چه بسا در اثر خسته شدن از طرفین دعوا خانه و كاشانه را ترك نموده و به جمع كودكان فراری بپیوندد. ب - در نزاعها غالبا پدر و مادر احترام یكدیگر را نگاه نداشته و با یكدیگر درشتی می‎نمایند; فرزند نیز ناخودآگاه دچار این روحیه شده و در برخورد با والدین شدت عمل به خرج داده و به آنها بی احترامی می‎نماید. ج - ذهن و فكر فرزند را مشغول كرده و او را از فراگیری علم و دانش و تفكر در مسائل پیچیده باز می‎دارد. د - فرزند دچار روحیه پرخاشگری شده و این امر در روابط اجتماعی او اثر گذاشته و با دیگران نمی تواند به تفاهم برسد. ه - فرزند توهم می‎كند كه چه بسا اصلا نظام خانواده باید این گونه باشد، و در نتیجه پس از ازدواج نمودن به طور ناخواسته حركات و رفتار والدین خود را در زندگی زناشویی سرمشق خود قرار داده و جهنم سوزان جدیدی به وجود می‎آورد. عاقبت گرگ زاده گرگ شود ____ گر چه با آدمی بزرگ شود⁽¹⁾ 7 - احترام و تجلیل هر یك از زن و شوهر از پدر و مادرش خصوصا در مقابل دیدگان فرزند، و نیز انجام كارهای خیر و اهدای ثواب آن به آنها در صورتی كه از دنیا رفته اند، تأثیر بسزایی در روحیه فرزند گذاشته و درس عملی بسیار خوبی در زمینه حفظ احترام والدین برای آنها خواهد بود; امام علی (ع) می‎فرمایند: "راع اباك لیرعاك ابنك"⁽²⁾ یعنی : مراعات حال پدرت را بنما همانا پسرت نیز در حق تو چنین كند. سالها بر تو بگذرد كه گذار ____ نكنی سوی تربت پدرت تو به جای پدر چه كردی خیر ____ تا همان چشم داری از پسرت

چند مسأله :

(مسأله 1) بنابر مشهور "حضانت" یعنی حفظ و پرورش نوزاد پسر تا دو سال، و دختر تا هفت سال حق مادر است ; به شرط این كه مسلمان و عاقل باشد و به دیگری شوهر نكرده باشد; وگرنه پدر مقدم است . چنانكه این حق پس از گذشت دو سال در پسر و هفت سال در دختر مخصوص پدر است ; ولی اگر پدر مرده باشد، مادر - هر چند شوهر كرده باشد - بر جد و دیگران مقدم است ; و اگر مادر در زمانی كه مسؤول حضانت و نگهداری كودك است بمیرد، پدر از دیگران برای نگهداری سزاوارتر است ; و این ترتیبی كه بیان شد بنابر احتیاط واجب مراعات شود. (مسأله 2) چنانچه پدر و مادر هر دو بمیرند حق حضانت به جد پدری می‎رسد; و در صورت نبودن او وصی پدر و سپس وصی جد عهده دار تربیت و نگهداری كودك می‎شوند; و در صورتی كه هیچ كدام از آنان نباشند، خویشاوندان كودك - مطابق مراتب ارث - هر كدام كه نزدیكتر باشند سزاوارتر خواهند بود. (مسأله 3) اگر پدر یا مادر صلاحیت نگهداری و تربیت كودك را نداشته و این امر موجب فساد اخلاق و سوء تربیت دینی فرزند شود، حق حضانت از او ساقط می‎شود; و در این صورت حق حضانت به ترتیب به افرادی كه در مسأله پیش گفته شد منتقل می‎شود. (مسأله 4) چنانچه مادر به هر دلیل شوهر دیگری كرده باشد حق حضانت او با وجود پدر از بین می‎رود; ولی چنانچه از شوهر دوم جدا شود، بعید نیست حق حضانت و نگهداری كودك دوباره به او برگردد، هر چند احوط آن است كه در این مورد با یكدیگر مصالحه نمایند. (مسأله 5) حق حضانت مادر با طلاق یا - نعوذ بالله - به واسطه زنا نمودن از بین نمی رود. (مسأله 6) هر یك از پدر و مادر می‎تواند از حق حضانت خود صرف نظر كند; ولی آنها نمی توانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند كوتاهی نمایند; و در صورت كوتاهی، حاكم صالح آنان را ملزم به تأمین حق فرزند می‎كند. (مسأله 7) در صورتی كه مادر از حق حضانت خود بگذرد و به گونه ای باشد كه به واسطه این كار حق كودك از بین نمی رود، پدر نمی تواند او را به حضانت مجبور نماید. (مسأله 8) پس از آنكه كودك - دختر باشد یا پسر - به سن بلوغ و رشد فكری و جسمی رسید حق حضانت پایان می‎پذیرد و هیچ كس - حتی پدر و مادر - حق حضانت بر او را ندارد. (مسأله 9) در صورتی كه فرزند نیاز شدید به ازدواج داشته باشد - به طوری كه با ترك آن به حرام می‎افتد - بر پدر واجب است نسبت به آن اقدام نماید. (مسأله 10) سزاوار نیست پدر و مادر با تفاوت و تبعیض بین اولاد مالی را به آنان ببخشند; مگر این كه بعضی از آنها نیازمند یا دارای مرجحات عقلی و شرعی باشند. (مسأله 11) بنابر مشهور نفقه اولاد بر پدر و پدران او به ترتیب هر كدام كه نزدیكترند واجب است ; پس "پدر" بر "جد" و جد بر "پدر جد" مقدمند. و اگر هیچ یك از آنان نباشند یا توانایی انجام این كار را نداشته باشند و یا به وظیفه خود عمل نكنند، پرداخت مخارج فرزند بر "مادر" واجب است ; و اگر مادر نباشد یا نتواند و یا آن را نپردازد، بر "مادر پدر" و "پدر مادر" و "مادر مادر" به شركت و به طور مساوی واجب می‎شود. (مسأله 12) اگر فرزند صغیری اموال و دارایی داشته باشد ولی او می‎تواند از اموال خود او مخارجش را تأمین نماید. (مسأله 13) اگر شخصی كه قدرت پرداخت مخارج را دارد از دادن نفقه افراد واجب النفقه امتناع نماید، حاكم شرع او را مجبور می‎كند تا نفقه آنها را بدهد; و اگر این كار ممكن نشد، حاكم شرع از مال آن شخص برداشته و هزینه زندگی آنان را تأمین می‎كند. (مسأله 14) اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر كند كه در نماز جماعت حاضر شود، چنانچه مخالفت او موجب اذیت و ناراحتی آنان شود واجب است نماز را به جماعت بخواند، و اگر موجب اذیت آنان نشود نیز بنابر احتیاط نماز را به جماعت بخواند، و در هر دو صورت قصد استحباب نماید

شنبه 24/5/1388 - 19:9

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

كودك

هرگز نمى گوییم كه كودك دچار استرس شده است.

متخصصین ثابت كرده اند كه بسیارى از رفتارهاى غیرعادى كودكان در واقع واكنش نسبت به فشارهایى است كه احساس مى كنند. در كتاب فرهنگ لغت دكتر معین در مقابل واژه «استرس» معادل هاى «فشار» و «تنیدگى» و «تنش» نوشته شده است و استرس را حالتى تعریف كرده كه ارگانیسم را علیه یك عامل مهاجم نامعین مثل جراحت، عفونت، درد، آلرژى و حتى خوشحالى و غم به واكنش وامى دارد. استرس واژه اى است كه معمولاً براى حالت هاى خاص بزرگسالان به كار مى رود. این واژه در مورد كودكان به لحاظ دنیاى آزاد و بى دغدغه آنان كمتر به كار مى رود و بعضاً به ندرت به كار برده مى شود. البته ممكن است در موارد حاد مثل سپرى كردن یك بیمارى، از دست دادن عزیزان و... متوجه فشارى كه كودك متحمل مى شود شده باشیم ولى هرگز نمى گوییم كه كودك دچار استرس شده است. واقعیت این است كه در دنیاى امروز بسیارى از حالت هایى كه انسان را دچار روان پریشى ها مى كند در كودكى همان قدر عمومیت دارد كه در بزرگسالى. عوامل بسیار ظریفى هستند كه منشاء فشارند این عوامل مى توانند توانایى ها، قابلیت هاى یادگیرى، كار و خلاصه زندگى كودك را تحت تأثیر خود بگیرند. واژه استرس را اولین بار در سال 1936 در مورد فشارهاى روانى - عاطفى كودكان دكتر هانس سلیه به كار برد. سلیه معتقد بود كه «بسیارى از بیمارى هاى شایع میان كودكان بیشتر به خاطر عدم واكنش هاى سازشى مناسب به استرس است نه به خاطر صدمات ناشى از میكروب ها و سم ها. مثلاً وقتى غده فوق كلیوى كودك براى زیر كنترل در آوردن حساسیت غذایى یا آلرژى هاى دیگر به شدت فعال شده باشد دیگر سیستم داخلى بدن توانایى و آمادگى لازم براى مقابله با سایر بیمارى ها را نخواهد داشت. در نتیجه كودك پیوسته حالت سرماخوردگى دارد یا گلودرد، گوش درد و... چركى، پس تا وقتى كه فشارهاى درونى ناشى از آلرژى برطرف نشود بچه دائماً در معرض این قبیل بیمارى ها خواهد بود. دكتر پل كارسن استرس را درونى (بیولوژیكى) و بیرونى (محیطى - عاطفى) معرفى مى كند. در بررسى هایى كه درباره این دو نوع استرس به عمل آمده ثابت شده است كه اگر عوامل بیرونى علت اصلى استرس باشد با برطرف شدن فشار، ضعف بدن و رفتارهاى غیرعادى برطرف خواهد شد و كودك مبتلا به سرعت بهبود خواهد یافت. اما اگر علت اصلى عوامل درونى رژیم غذایى نامناسب، اختلال در بینایى، شنوایى و عقب ماندگى باشد تا درمان كامل هر یك از این عوامل، هیچ گونه تغییرى در رفتار و ضعف جسمانى كودك پدیدار نخواهد شد. استرس چه درونى باشد و چه بیرونى، به طور اتوماتیك سیستم هشدار دهنده بدن را به كار مى اندازد و اندام هایى از بدن را به فعالیتى غیرعادى وامى دارد. واقعیت این است كه بسیارى از علائم استرس دوران كودكى به قدرى ظریف و حساس است كه والدین یا مربیان هرگز متوجه آن نمى شوند. بسیارى از كودكان كه به ظاهر سالم و طبیعى هستند ممكن است ناراحتى های عدیده اى داشته باشند كه هیچ ربطى هم به یكدیگر نداشته باشد. مثلاً كودكى كه نمى تواند توپ را درست ببیند یا سر كلاس درسى براى دیدن مطالبى كه روى تخته سیاه نوشته شده به چشم هایش فشار مى آورد با عنایت به این عدم توانایى ها دچار استرس مى شود كه در یادگیرى او اختلال ایجاد مى كند. با اطلاعات اندكى كه والدین یا مربیان از بسیارى از حالات كودكان دارند مى توانند حدس بزنند كه مشكل تنگ كردن چشم كودك به هنگام نگاه كردن به تخته سیاه و تلویزیون با عینك حل مى شود ولى اگر آنها توجه دقیق و عمیقى به خلق و خو و رفتار كودك نداشته باشند نخواهند توانست به راحتی عوامل بیرونى و درونى استرس را در وجود كودك تشخیص دهند. مثلاً كودكى كه تا رسیدن پاى تخته به چند میز و نیمكت مى خورد ممكن است فاصله ها را تشخیص ندهد، یا قند خون اش پایین آمده و كودك انرژى لازم را براى دقت و یادگیرى و تشخیص از دست داده است. بعضى وقت ها كودكى كه قند خونش پایین است دچار اشكال در بینایى نیز مى شود؛ چنین كودكى براى بهتر دیدن آن چه كه در اطرافش وجود دارد مدام به خودش فشار مى آورد و به طور قطع دچار استرس مى شود و این فشار موجب كاهش بیشتر قند در خون كودك مى شود. رژیـــم غذایــــــى و رفتــــــارهاى كـــودکپژوهشگران و متخصصان امور تغذیه معتقدند كه رژیم غذایى نقش بسیار مهمى در زندگى كودك دارد؛ آنان برخى از مشكلات و بیمارى هاى كودك را به خاطر عدم تغذیه صحیح مى دانند چون بسیارى از كودكان آنچه را كه لازم است بخورند نمى خورند و آن چیزهایى را كه خوردنش مضر است بیشتر مصرف مى كنند! پزشكان متخصص تغذیه مى گویند میان رفتارهاى كودك و وضعیت بیوشیمیایى بدنش رابطه اى انكارناپذیر وجود دارد و آزمایش هاى انجام یافته بر روى قندخون بچه ها نشان مى دهد كه 75 درصد بچه هاى «شیطان» (بیش فعال) یا قند خونشان پایین است و یا مبتلا به نوعى آلرژى هستند. وجود چنین اختلالاتى از علائم استرس و فشار در كودكان است. برخلاف تصور والدین، عدم موفقیت در انجام امورى كه نیاز به حفظ تعادل و حركات موزون دارد و یا نداشتن نظم و برنامه ریزى در انجام كارها و نداشتن نظم فكرى و منطقى در حرف ها و قادر نبودن به انجام امور شخصى، ربطى به دست و پا چلفتى بودن كودكان ندارد. پزشكان ثابت كرده اند كه تغذیه نامناسب در دوران حساس رشد منجر به كاهش سلول هاى مغزى و كوچك شدن اندازه مغز مى شود و چون بسیارى از الگوهاى رشد از طریق ژن به نسل هاى بعد منتقل مى شود رژیم غذایى مادر و اجداد مادرى هم مى تواند روى رشد كودك اثر بگذارد. والدین در عصر جدید كه تقریباً عصر فرزند سالارى است مدام مراقب تغذیه كودكان هستند ولى افراط و تفریط در مصرف پروتئین ها، چربى و هیدرات هاى كربن حتى ویتامین ها تعادل كودكان را به هم مى زند. یكى از بارزترین عوارض رژیم غذایى نامناسب در كودكان شیطنت افراطى و اختلال در یادگیرى است به طورى كه كمبود ویتامین B1 كودك را تندخو، تحریك پذیر، بى حوصله و عصبى مى كند، ویتامین B3 برخى از كودكان را دچار رخوت و سنگینى و برخى را نیز دچار اضطراب مى كند، كمبود آهن نیز سبب عدم تمركز ذهنى و كم تحملى و برانگیختگى مى شود. زیاده روى در خوردن تنقلات مثل شیرینى، پفك، پاستیل و... همان اثر زیانبار را دارد كه سوء تغذیه. پزشكانى كه در انستیتوى تغذیه نیویورك بر روى صدها كودك تحقیقاتى پیرامون تغذیه مناسب انجام داده اند ثابت كرده اند كودكانى كه شیطنت مى كنند و در یادگیرى آنان اختلال وجود دارد در متابولیسم (سوخت و ساز) هیدرات هاى كربن (شیرینى) مشكلاتى دارند. اكثر كودكانى كه در كلاس درس شیطنت مى كنند یا به درس گوش نمى دهند علت اصلى اعمالشان زیاده روى در خوردن انواع شیرینى هاست. آلــــــــــــــرژىبا بررسى تاریخچه پزشكى كودك از قد، وزن، بیمارى ها و داروهاى مصرفى و آلرژى ها و چگونگى خواب، مى توان رژیم غذایى مناسبى در نظر گرفت كه ضمن در برداشتن تمام مواد غذایى ضرورى، عوارض جانبى در برنداشته باشد به ویژه این كه با پى بردن به آلرژى كودك ویتامین مورد نیاز او را از مواد دیگر تأمین كنیم مثلاً حساسیت به مركبات موجب مى شود ویتامین C مورد نیاز از گوجه فرنگى و امثال آن تأمین شود. پزشكان مى گویند ویتامین B یكى از ضرورى ترین مواد براى كنترل طبیعى سیستم عصبى و مهمترین عامل در حفظ سلامت عمومى به شمار مى آید به ویژه در كودكانى كه دچار استرس هستند زیرا با آزمایشات گوناگون ثابت شده كه این گونه كودكان خیلى زودتر از سایر كودكان ذخیره ویتامین B شان را از دست مى دهند. در پژوهش هایى كه زیر نظر دكتر وگل (VOGEL) رئیس بخش پزشكى مركز رشد و تكامل كودك واقع در نیویورك انجام گرفته ثابت شد كه 20 درصد بچه ها تا 18 سالگى دچار شب ادرارى هستند. دكتر ویلیام كروك كه متخصص آلرژى در این بخش است اعتقاد دارد كه عارضه شب ادرارى یك عارضه آلرژیك است. براساس اظهارات این متخصص خوردن مواد آلرژى زا سبب اسپاسم و انقباض شدید و غیرارادى عضلات مى شود و وقتى كه ماهیچه هاى مثانه دچار اسپاسم مى شود دیگر كودك یا نوجوان قادر به نگه داشتن ادرار نخواهد بود. در این گونه مواقع بهتر است مواد آلرژى زا ( آنچه را كه كودك نسبت به آن آلرژى دارد) از برنامه غذایى حذف کنیم و مقدار مصرف پروتئین را نیز افزایش و مصرف هیدرات هاى كربن (شیرینى) را كاهش دهیم. این رژیم به 85 درصد از كودكان و نوجوانان كمك كرده كه بتوانند دفع ادرار را كنترل كنند. پزشكان انستیتو تغذیه نیویورك مى گویند براى تعیین نیازهاى واقعى بدن هر كودك باید به بررسى عمیق و همه جانبه اى دست زد و تمام ویژگى هاى بیوشیمیایى را در نظر گرفت تا به رژیم غذایى مناسبى دست یافت. همان طور كه ذكر آن رفت استرس در كودكان مجموعه عوامل بسیار ظریفى است كه منشاء آن فشار است و شناخت آن مستلزم دقت فراوان است ولى خوشبختانه پس از شناخت، درمان آن بسیار آسان و نتیجه بخش است. سخـــــــن آخــــــــــــر

والدین باید آگاه باشند كه تمامى مشكلات رفتارى كودكان مربوط به نحوه تربیت نیست به ویژه رفتارهاى غیرعادى. در سال هاى 1920 - 1915 توجهى به كودكان كژرفتار و دیرآموز مبذول نمى شد و در نهایت به مددكاران تحویل داده مى شدند ولى امروزه پژوهش هاى پزشكى ثابت كرده كه ناراحتى اغلب این کودکان ناشى از خوردن غذاهاى بدون كالرى و موادشیمیایى افزوده شده به غذاها و احتمالاً آلرژى نهفته است. با دقت در وضع غذا و رفتار كودك تا فرصت باقى است به درمان او بپردازیم.

شنبه 24/5/1388 - 19:8

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

كودك

گریه در کودکان

گریه در کودکان ۱- اگر دوروبرتان كودك شیرخواری دارید كه صدای ونگ ونگش همیشه توی گوشتان است. پس اولین نكته‌ای كه باید بدانید این است: بالا بروید، هر بچه‌ای گریه میكند و هیچ كاری هم نمی‌شود كرد. در چند ماه اول زندگی، شیرخواران به طور میانگین، روازنه 2/2 ساعت گریه میكند. از این نظر، 5‌‌1 ماهگی اوج بدبختی پدر و مادر است. ۲- پزشكان، برای توصیف گریههای كودكی كه هیچ دلیلی (مثل گرسنگی، گرما یا سرما یا سایر تحریكهای حسی، كثیف كردن و یا خدای ناكرده تب و درد و...) برای گریه‌اش یافت نمی‌شود، از واژه <كولیك> استفاده میكنند. كولیك از 50 سال قبل یك، تعریف آسان دارد كه به <قانون >3 معروف است: گریه بیش از 3 ساعت در روز، بیش از 3 روز در هفته، و به مدت بیش از 3 هفته در كودكی كه به خوبی تغذیه میشود و از همه نظر سالم است.
۳- دقت كنید: جیغهای بلند گوشخراش، برافروختگی یا كبودی چهره هنگام گریه، چین خوردن پوست پیشانی، مشتهای گره كرده و كشیده شدن پاها به سمت شكم هنگام گریه، همه و همه ویژگیهای طبیعی گریههای شیرخواران هستند و نباید پدرو مادر را بترسانند. معمولاً كولیك شیرخواران از 2 ماهگی آغاز شده و تا 4 ماهیگی فروكش میكند. بیشترین میزان گریه، بعد از ظهر و نزدیك غروب است و ارتباطی هم با حوادث روزمره، الگوی تغذیه‌ای كودك یا هیچ چیز دیگری ندارد. در چنین وضعیتی شاید كودك را حتی با شیر دادن نشود ساكت كرد.
۴- تنها 5 درصد كودكانی كه زیاد گریه میكند، ممكن است واقعاً بیمار باشند. بعضی این بیماریها عبارتند از: عفونتهای ویروسی، عفونتهای ادراری، اوتیت میانی، یبوست، عدم تحمل پروتئین شیرگاو، رفلاكس (پس‌زنش معده به مری)، عدم تحمل لاكتوز موجود در شیر، میگرن شیرخواری و...
۵- با توجه وضعیت پاهای شیرخوار و علایم دیگر، معتقدند كه اختلالات گوارشی عامل اصلی ایجاد كولیك هستند. برخی نیز می‌گویند گریه بیش از حد باعث افزایش بلع هوا میشود، گازی كه در كلون ایجاد میشود هم شرایط را بدتر میكند و به این ترتیب، گریه كودك ناشی از نفخ است. اما به نظر نمی رسد این استدلال درستی باشد چرا كه تصویرهای رادیوگرافی گرفته شده در طی حملات گریه، نمای معده را طبیعی نشان داده اند. بعضی هم میگویند كولیك در نتیجه حساسیت به پروتئین شیر است. این فرضیه هم تایید نشده است.
۶- یك هورمون روده‌ای نقش اصلی را در ایجاد كولیك به عهده دارد. فرض بر این است كه گریههای شیرخواران كولیكی به علت دل پیچه یا كرامپهای شكمی است اما این كه چه عاملی باعث این كرامپها می‌شود، معلوم نیست. ۷- مطالعات نشان داده‌اند وقتی شیرخواران دچار كولیك تحت مراقبت پرستاران حرفه‌ای آموزش دیده قرار میگیرند، دو برابر كودكان غیركولیكی گریه می‌كنند. این یعنی اگر كودكی بخواهد كولیكی شود، می‌شود؛ فرقی ندارد كه چه كسی از او مراقبت میكند.
۸- هیچ مطالعه‌ای موجود نیست كه ادعا كند اضطراب یا استرسهای مادر به كودك منتقل می‌شود و باعث ایجاد كولیك می‌گردد.
۹- مهم ترین كاری كه یك پزشك در مواجهه با یك كودك دچار كولیك باید بكند این است كه بعد از آن كه مطمئن شد كودك بیمار نیست، به پدر و مادر اطمینان بدهد كه مشكلی نیست، آنها نباید نگران باشند و مشكل به خودی خود برطرف می‌شود. اگر وزن‌گیری كودك طبیعی باشد و در معاینه فیزیكی هم نكته‌ای وجود نداشته باشد، آزمایش و عكس و این جور چیزها ضرورتی ندارد. ۱۰- پدر و مادر هم نباید پزشك را وادار به انجام چنین كاری كند.
۱۱- از آنجا كه میزان بروز كولیك در شیرخواران تغذیه شده از شیرمادر و شیرخوارانی كه از شیشه تغذیه میشوند، مشابه است، مادرانی كه به كودكان شیر میدهند، باید این كار را ادامه بدهند. بالاخره كودك باید غذا بخورد و فایده هیچ نوع شیرخشكی هم برای تسكین كولیك شیرخواران به اثبات نرسیده است.
۱۲- بك نكته بسیار مهم : بعضی مطالعات نشان داده‌اند حذف لبنیات، تخم مرغ، گندم و آجیل از رژیم غذایی مادران شیرده، به تسكین گریههای كودكان كولیكی كمك میكند.
۱۳- سایمتیكون یك داروی بی‌خطر برای كاهش گاز درون مجرای روده است كه معمولاً بدون نسخه از داروخانهها قابل تهیه است. عده‌ای معتقدند این دارو و نظایر آن در درمان كولیك شیرخواران موِثر است اما مثل خیلی چیزهای دیگر در عالم پزشكی، هیچ كس نمی تواند در این باره قسم بخورد. در كشور ما، رایج‌ترین داروهایی كه برای درمان كولیك شیرخواران به كار میرود <گریپ میكسچر> و <دایمیتكون> است.
۱۴- ماساژ شیرخواران نمی‌تواند علایم كولیك را به شكل معنی‌داری كاهش دهد و بنابراین ماساژ برای درمان كولیك توجه نمی شود.
۱۵- مصرف جوشانده‌های گیاهی حاوی مخلوطی از بابونه، شاه پسند، شیرین بیان، رازیانه و بادرنجبویه توسط مادر گریه را در شیرخواران دچار كولیك كاهش میدهد. فراموش نكنید كه در استفاده از داروهای گیاهی به صورت سنتی همیشه خطر آلودگی و عفونت وجود دارد.
۱۶- توصیه هایی مثل در گهواره گذاشتن او و حركات آرام بخش ملایم، استفاده از پستانك، در آغوش گرفتن كودك ، اگر چه ممكن است در برخی موارد باعث تسكین موقت كودك شود اما احتمالاً مهم ترین فایده آنها احساس حمایت و اطمینان پدرو مادر است.
۱۷- در مطالعه ای كه برای ارزیابی فواید افزایش زمان در آغوش گرفتن شیرخوار دچار كولیك در زمانهای بدون گریه شد، معلوم شد این كار هم فایده معنا داری ندارد. یعنی حتی بغل كردن كودك برای پیشگیری از گریه هم سودی ندارد.
۱۸-روشهای دیگری هم پیشنهاد شده اند كه احتمالاً مكانیسم عملشان، پرت كردن حواس كودك و در نتیجه متوقف كردن گریههای او هستند: قرار دادن شیرخوار كولیكی نزدیك جاروبرقی یا وسیله‌ای شبیه آن، كه سروصدای یكنواخت ایجاد میكند، همین طور سوار كردن كودك در اتومبیل یا كالسكه برای گردش. حداقل این است كه میشود این روشهای بی ضرر را امتحان كرد.
۱۹- در كشورهای دیگر وسیله‌ای به نام <نگهدارنده كولیك> به بازار عرضه شده كه روی شكم شیرخوار فشار وارد میكنند. سازندگان ادعا میكنند این وسیله در درمان و پیشگیری از كولیك موِثر است.
۲۰- هیچ ارتباطی میان كولیك شیرخواران و بیماریهایی كه در آینده سلامت كودك را تهدید كنند، شناخته نشده است. حتی ارتباط میان كولیك شیرخواران و ابتلا به بیماریهای آلرژیك نیز یافت نشده است.
۲۱- كولیك شیرخواران بسیار بیش از آن برای خود كودك آزاردهنده یا خطرناك باشد، برای پدر و مادر آزاردهنده و حتی خطرناك است. پزشكان هم در چنین مواردی، شاید بیش از نوزاد باید به پدر و مادر نوزاد توجه كند. مادران هم باید مطمئن باشند اضطراب و افسردگی شان، بعد از طی شدن دوره گریههای كودك، بهبود می‌یابد

شنبه 24/5/1388 - 19:7

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

كودك

والدین باید از تغذیه اجباری کودک خودداری کنند

والدین باید از تغذیه اجباری کودک خودداری کنند و کودک را هنگام غذا خوردن آزاد بگذارند تا احساس استقلال کودک رشد کند و با احساس رضایت از تعذیه، از آن لذت ببرد.
به مادران تـــوصیه مـــی شـــود: غذاهای متنوعی برای کودک تهیه کنند و به او اجازه امتحان تمام غذاها را بدهند تا کودک از بین آنها غذای مورد علاقه خود را انتخاب کند و از تحمیل سلیقه خود در انتخاب غذا به کودک بپرهیزند.
یک بــــــــرنامه غذایــــی متعــــــــادل : شامل غذاهایی باشد که علاوه بر رفع گرسنگی ، مقدار لازم و کافی از هر یک از عناصر غذایی و مواد مغذی برای وصول به تندرستی کامل را در بر داشته باشد ، یکی از مهمترین راهها برای اطمینان از تامین نیازمندی های تغذیه ای کودک ، استفاده از چهار گروه اصلی غذایی ، شامل گروه شیر و لبنیات ، گروه نان و غلات ، گروه گوشت و تخم مرغ ، حبوبات و مغزها و گروه میوه و سبزی است. غذای دلخواه کودک را تهیه کنید و اگر به دلایلی کودک میل به خوردن غذا ندارد، از یک اسباب بازی مورد علاقه کودک برای تشویق او به غذا خوردن استفاده کنید.مواد غذایی مقوی و مورد نیاز کودک را به غذای او اضافه کنید )مثل اضافه کردن گوشت گوساله به ماکارونی ( البته این کار باید با احتیاط صورت گیرد؛ به طوری که کودک به تدریج به غذای جدید علاقه مند شود. برای کم کردن حساسیت کودک نسبت به غذا، او را در تهیه غذا دخالت دهید، مانند پختن و مخلوط کردن مواد غذایی با یکدیگر و یا دادن غذا به عروسک و یا حیوانات. فاصله بین وعده های غذایی کودک را کنترل کنید، چون کودک گرسنه برای خوردن غذای جدید نسبت به کودکی که در فواصل غذا با خوردن تنقلات سیر شده است ، تمایل بیشتری نشان می دهد؛ در ضمن فاصله زمانی دادن تنقلات تا وعده های اصلی غذا (ناهار و شام) را نیز کنترل کنید. برای تشویق کودک به غذا خوردن ، از ظرف غذای مخصوص کودکان استفاده کنید.اگر کودک شما در مرحله ای از رشد (سال اول زندگی ) است که از بازیهای دهانی لذت می برد (مثل فوت کردن ، قلقل کردن ، صدا درآوردن و گاز گرفتن )5 دقیقه قبل از خوردن غذا به او اجازه انجام این بازیها را بدهید. این کار موجب حساس و فعال شدن ناحیه دهان کودک میشود. از تغذیه اجباری کودک خودداری کنید. گاهی اوقات به نظر می رسد مادران به هنگام بی اشتهایی کودک نسبت به مساله رشد و نمو کودک حساس می شوند. آنان در مورد نقش مادری خود احساس ناتوانی می کنند و در نتیجه سطح اضطراب آنان بالا می رود و قادر به تغییر درست علایم بی اشتهایی در کودکشان نیستند و هنگام غذا دادن به کودک وقتی با امتناع کودک از غذا خوردن مواجه میشوند، احساس ناکامی می کنند.در زمینه تغذیه كودك كمی با او راه بیایید. بهتر است والدین و پرستار تصمیم بگیرند چه غذایی و در چه زمانی صرف شود و از سوی دیگر به كودك نیز چنین اجازه ای داده شود كه خودش تصمیم بگیرد چه اندازه غذا بخورد. به این ترتیب، كودك یاد می گیرد چگونه به پیامهای گرسنگی داخلی بدن، برای خوردن مقدار مورد نیازش پاسخ دهد. قانون باید ته بشقابت را پاك كنی را كنار بگذارید. با به كار بستن همه این تدابیر و كمی بردباری می توانید امیدوار باشید كه بر بدغذایی فرزندتان غلبه خواهید كرد

شنبه 24/5/1388 - 19:6

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

كودك

ترس از مدرسه

هنوز چند روزی به شروع فصل مدرسه باقی نمانده بود که فرید كوچولو، با مامان تو خیابونها، كوچه و بازارها از این مغازه به آن مغازه به دنبال خرید لباس فرم مناسبی بودند، كه مدرسه گفته بود. حتماً باید رنگش سرمه ای با خطهای سفید روی آستین باشد! برای خواهر بزرگش هم روپوشی كرم رنگ با مقنعه ای سرمه ای كه مخصوص بچه های راهنمایی بود! مجید برادر بزرگترش هم باید كله اش را نمره چهار می زد! دل تو دلش نبود، نمی فهمید اینقدر التهاب مامان و خواهر بزرگش از چیه؟ او دائم تو خانه می گفت: باز هم شروع شد، باید و سختگیری های مدیر و ناظم و اخم و تخم معلم را تحمل كنیم! باز هم تنبیه! باز هم درس! تكلیف و جریمه! حیف، چقدر زود گذشت، كاش اصلاً مدرسه نمی رفتیم! طفلك فرید، اینها را كه می شنید و صحبت های مامان رو كه می گفت توی مدرسه مواظب باش این كار را نكنی. درس نخوانی، خانم معلم كتكت می زند و شنیده بود، بچه های شیطون را می اندازند تو اتاق های تاریك و... بابا می گفت آخر كه چی لیسانس بگیرند، بیكار و بی عار، ویلون تو خیابونها. فرید كوچولو اینها را می شنود. پاك ترس ورش می دارد، یعنی مدرسه اینقدر بده! چقدر سختگیرن! چند روز مونده به شروع سال پاشو توی یك كفش می كنه كه من مدرسه نمی روم، جیغ می كشید و گریه می كرد كه مدرسه را دوست ندارم. دلیل اینكه بچه ها از مدرسه رفتن می ترسند چیست؟ تــــرس: Fear
روانشناسان معتقدند ترس یك حالت هیجانی است نسبت به خطر یا یك محرك مضر كه شخص از آن آگاه است. عامل ترس می تواند یك شی ء باشد، یك انسان یا مسئله و موقعیت مشخص.
مدرسه هـــــراسی یا تـــرس از مدرسه
ترس غیر منطقی از مدرسه در واقع معادل واژه School refusal به معنی امتناع از مدرسه رفتن است و یكی از نشانه های اضطراب جدائی از والدین، خانه، خانواده یا شرایطی است كه به آن دلبسته و وابسته شده بود.
۱- امتناع از مدرسه رفتن در هر سنی دیده می شود، اما معمولاً در ابتدای هر مقطع به صورت واضح تر و عینی تر خود را نشان می دهد. تقریباً این مسئله در بین پسرها و دخترها در سنین آغاز مدرسه به طور یكسان دیده می شود، اما در سطوح بالاتر با اندكی تفاوت از یكدیگر سبقت می گیرند. در خانواده هایی كه بچه ها با فاصله های زیاد از یكدیگر متولد می شوند شایعتر بوده و همانطور كه گفته شد شایع ترین دلیل ترس از مدرسه در بین كودكان و در بدو ورود به مدرسه ناشی از اضطراب جدایی از والدین بخصوص مادر است.
۲- معمولاً مادران بچه هایی كه دچار اضطراب جدایی هستند شخصیتی افراطی، مضطرب، بیش از اندازه حمایت كننده، مردد، غیرمنطقی، حساس و عاطفی (سمپاتیك) دارند كه اضطراب خود را با بیان افكار منفی و اضطراب آلود و عمل خود به بچه ها منتقل می كنند.
۳- اغلب مادران كودكانی كه ترس از مدرسه رفتن دارند، افرادی وسواسی، كم تحمل، نكته سنج و موشكاف هستند كه احتمالاً خود یا یكی از نزدیكانشان در كودكی دچار همین مشكل بوده اند.
۴- ترس یا امتناع از مدرسه بیش از آنكه علت شخصیتی، عاطفی یا... داشته باشد، ناشی از یادگیری است. مادر یا پدری كه در ارتباط خود با كودكان مفاهیم و نكته های منفی از محركها و مكانهایی مثل مدرسه یا درس خواندن می دهند وقتی تجربه های منفی توأم با وحشت و ترس و اضطراب، خود را از دوران تحصیل و مدرسه، تنبیه و توبیخ ها به بچه ها انتقال می دهند و از آنها می خواهند مواظب رفتارهایشان باشند، خواه ناخواه، بذر امتناع و ترس از مدرسه را در افكار آنان می كارند. یك تجــــربهعلی كلانترزاده دانش آموز كلاس پنجم ابتدایی می گوید: من هیچ وقت از مدرسه رفتن نترسیدم، یادم می آید هفته اول مهر بود، درست تا یك هفته هیچ تكلیف و مشق به ما ندادند، فقط خانم معلم می آمد در مورد كتابها و درسهایمان چیزهایی می گفت و می رفت، همیشه لبخند می زد، هیچ وقت ندیدم اخم كند یا كسی را كتك بزند. یادم می آید بعضی از بچه ها با مامان هاشون اومده بودند مدرسه، چندتایی گریه می كردن، خانم معلم با خنده به بچه ها گفت، بگین مامانتون بره خونه، بچه ها هم رفتن به مامانها گفتند برن خونه. خانم معلم با مهربانی توضیح می داد از هفته آینده دفترچه بیاریم و مشقهایمان را چطور بنویسیم. خیلی از او خوشم آمده بود. از علی می پرسم چطور شد از مدرسه رفتن نترسیدی؟ می گوید: آخه مامان من معلم بود، قبل از شروع مدرسه من را با خودش آورد مدرسه و با ناظم و معلم ها بازی می كردیم، با بچه های كلاس پنجم دوست شده بودیم. مامان همیشه تو خونه از معلم ها، مهربانی هاشون و دلسوزی هاشون تعریف می كرد. راستش هیچ ترسی نداشتم، اما یكی دو تا از بچه ها هی گریه می كردند. تا جایی كه با چند تا از بچه ها دست ها و پاهاشون را گرفتیم، آوردیم كلاس، همین كه خانم معلم چند تا شكلات به اونها داد ساكت شدند و یادشان رفت برای چی گریه می كردند. می پرسم یعنی هیچ وقت نشده از مدرسه بترسی؟ راستش یادمه فقط یك بار كودكستان وقتی مادرم من رو تنها گذاشت و رفت تا ۵ دقیقه گریه می كردم! اما خانم معلم وقتی تشویقم كرد بازی كنم و نقاشی بكشم همه چیز را فراموش كردم. تـــرس از مدرسه در مقاطع مختلف
تجربه نشان داده امتناع یا ترس از مدرسه در هر سنی دیده می شود. اما علتها و دلایل متفاوتی دارد.
مقطع ابتدایـــــی: نقش والدین و اضطـــــراب جدایی این سن مصادف است با ساخت طرح واره هایی از محیط اطراف كه توسط نزدیك ترین افراد به فرد انتقال داده می شود، كودك ۶ یا ۷ ساله آمادگی بسیار زیادی برای دریافت، ذخیره و حفظ اطلاعاتی دارد كه نزدیكان به خصوص پدر و مادر، خواهر و برادر، در مورد یك شی، مسئله، مكان یا فرد به او می دهند. هر گونه برداشت منفی و انتقال آن به كودك، التهاب، دلواپسی، تشویش، اضطراب و ناراحتی یا آرامش، انگیزه مثبت، تلاش و كوشش، شادمانی و هیجانات مثبت می تواند در واكنش كودك یك مسئله مؤثر باشد. آنچه والدین به صورت احساس، افكار، اعمال و گفتار به فرزندشان انتقال می دهند، بخصوص در این سن او را نسبت به حضور یا عدم حضور (مثلاً در مدرسه و كلاس) تهییج می كند. ایجاد باورهای غلط نسبت به معلم، ایجاد یأس و یا ناامیدی از آینده، بیان و ابراز تشویش و نگرانی از چگونگی حضور بچه ها در مدرسه و... حساسیت منفی و واكنش عاطفی او را در پی خواهد داشت و هر گونه تأكید و تحریك كودك در این شرایط به حضور در مدرسه شدت واكنشها را افزوده و نتیجه منفی به بار می آورد.
اضطـــــراب جدایــــی
عامل دیگر، اضطراب كودك از جدا شدن و از دست دادن تكیه گاه، پناهگاه و وابستگی به مادر است. معمولاً مادران سعی در وابسته نمودن كودكان به خویش دارند و به واكنشهای عاطفی آنان نسبت به ترك پاسخ می دهند كه در طولانی مدت و در هنگام وارد شدن به محلی ناآشنا یا تغییر مكان بدون حضور مادر، دچار نوعی حالات اضطراب به نام اضطراب جدایی Anxiet separation می شود كه خصوصیات آن اضطراب شدید، موقع جدا شدن از افرادی است كه كودك وابستگی مهمی نسبت به آنها دارد. این وابستگی می تواند به خانه یا محیط های آشنا هم باشد، گاهی در بچه ها هنگام جدا شدن از مادر حتی نشانه هایی از هراس هم دیده می شود، كه فراتر از آنچه كه از سطح رشد آنها انتظار می رود، است. راهنمایــی
در این سن اضطراب جدایی جای خود را به امتناع از مدرسه رفتن می دهد، در واقع در این مقطع امتناع از مدرسه رفتن مطرح می شود نه ترس و آن به دلیل كسب تجربه های عینی است از حضور در مدارس ابتدایی، مشاهده رفتارها، ارائه اطلاعات واقعی یا غیرواقعی از مقطع تازه، توسط همسالان، افراد خانواده و غیره، وابسته شدن و عادت به حضور یك معلم در تمامی دروس ، تعداد كم دانش آموزان كلاس و ترس از حضور در كلاسهای حجیم یا معلم های مرد (بیشتر برای پسرها) ، عدم آگاهی نسبت به مقطع، قوانین و مقررات مدرسه، سختگیری كادر اجرایی و دبیران و در صورتی كه از نظر آموزشی ضعیف بوده باشند، ترس از ناتوانی و شكست تحصیلی. این دوره از حساسترین دوران زندگی فرد است. تحولات مربوط به بلوغ، رشد فكری و روانی، تمایل به استقلال طلبی، تغییر در ارزشها و تحولات جسمانی از این سن آغاز می شود. نوجوان در این سن بسیار حساس، زودباور و تأثیرپذیر است. تجربه های قبلی از نحوه رفتار معلم، محیط آموزشی، ناظم و مدیر و روابط با همسالان در چگونگی واكنش او نسبت به محیط تازه مؤثر است. بی تردید در آغاز هر پایه به طور طبیعی مواجه با نوعی دلشوره اضطراب و نگرانی نوجوانان در برخورد با محیط تازه تحصیلی خواهیم بود. اخلاق و رفتار معلم، طرز تفكر او، سطح فرهنگی، كیفیت و نحوه آموزش دروس، و برخوردش با مسایل و مشكلات بچه ها، روش كلاسداری و تدریسش و شیوه های انضباطی او، جاذبه و دافعه اش، تشویق و تنبیه، نظم و ترتیب در دوره ابتدایی و آغاز دوره راهنمایی تأثیر سازنده یا مخرب در افكار و واكنشهای او به محیط تازه دارد. متـــوسطه
این دوره همراه با تغییر در نگرشها! باورها، ارزشها، تغییرات بلوغ و تحول عمیق در لایه های مختلف شخصیت است. با ورود به مقطع نظری نوجوان دوره وابستگی به والدین، كودكی و مطیع بودن را كنار می گذارد. اما نه به طور كامل! والدین به علت تغییر در ظاهر فیزیكی و سعی در مستقل شدن نوجوان، او را رها می كنند. (در واقع استقلال می دهند) اما نوجوانانی كه تا این سن چه از لحاظ درسی و چه تربیتی تحت تأثیر والدین بخصوص مادران، اتكا و حمایت او بودند، ناگهان خود را بدون حامی تنها در محیطی بسیار شلوغ افرادی سختگیر و (از دید خود) خشن می بیند. تجربه سختگیریها، شكستهای درسی، توبیخ، بدرفتاری مسئولان مدرسه، تندخویی و خشونت از طرف معلم و... او را نسبت به حضور در محیط مدرسه بیزار می كند. تغییر در حجم، كیفیت و موضوع كتب درسی و افزایش تعداد دروس و ناآشنایی با واحدهای درسی و... در نخستین روزهای حضور در مدرسه او را دچار حالات عصبی و عاطفی می كند، كه در نهایت احتمال امتناع از مدرسه رفتن و نهایتاً در صورت برخورد واكنشهای جسمانی مثل سردرد، دل درد، حالات تهوع و بیماریهای ناگهانی از خود نشان می دهند (این مسئله در تمامی مقاطع دیده می شود.)
عامـــــل پنهان
آنچه معمولاً مورد كم توجهی مسئولان و دست اندركاران مدارس و آموزش و پرورش قرار می گیرد، توجه به فضا و محیط فیزیكی مدارس است! با یك نگاه به كودكستان ها و پیش دبستانها می بینیم از كوچكترین فضایی برای جلب توجه به ایجاد شوق در بچه ها استفاده می كنند. جذابیت، شادابی و طراوت محیط آموزشی نقش مهمی در جذب، ایجاد آرامش درونی و علاقه به حضور در مدرسه دارد. كمتر مدرسه ای را می بینید كه دیوارهایش آجری نباشد! یكی از مسئولان آموزش و پرورش منطقه غرب تهران می گفت: وقتی دیواره ها و محیط دبستان كنار اداره را می بینیم با آن پرچم روی دیوار و صبحگاهی، به یاد پادگان های اطراف تهران می افتم! بچه های مثل سرباز توی صف ایستاده و به زور خود را كنترل می كنند! در واقع در مقطع ابتدایی جذابیت و زیبایی فضای مدرسه و استفاده از رنگ های شاد و تصاویر جذاب و جالب به همراه وجود فضای سبز در مدرسه می تواند در تغییر نگرش و كاهش اضطراب بچه ها مفید باشد. كلاسهای كوچك و تاریك یا بسیار وسیع با تعداد زیاد دانش آموز، بچه ها را در نخستین تجربه حضور در مدرسه وحشت زده می كند! سال قبل در یك نظر سنجی كه از بچه ها به عمل آوردم، اكثراً معتقد بودند مدرسه مثل زندان است! بچه ها مثل سرباز باید مراقب هر نوع رفتاری باشند! همه چیز درس است! معلم ها اغلب كم حوصله، عصبانی و زودرنج می باشند. هر چند هستند معلم هایی بسیار پر نشاط، شاداب و خنده رو ...
راهكــــار
والدین تجارب افكار بازخوردهای منفی خود را به كودكان و نوجوانان انتقال ندهند، با تأكید بر مراحل مختلف رشد كودكی و نوجوانی و تغییرات هر مرحله والدین رفتارهای خود را متناسب با این تغییرات، تغییر دهند. در سنین ابتدایی از ترساندن بچه ها، ایجاد رعب و ترس از معلم، تشبیهات (اگر بچه خوبی نباشی میگم معلم تو را تو كلاس حبس كند) خودداری كنند. خاطرات، یادواره ها و تجارب مثبت، شاد و جالب خود با معلم های دوره ابتدایی را با بچه ها در میان بگذارند، از معلم ها با القاب خوب (با لبخند) یاد كنند. آنها را مهربان و دلسوز بدانند و به بچه ها انتقال دهند، پیش از آغاز مدرسه آنها را با مسئولین، معلم ها و محیط مدرسه آشنا كنند، به هیچ وجه به خاطر ضعف در فهم یا انجام تكالیف، تنبیه یا توبیخ نكنند. بچه های دیگر را به رخشان نكشند، تفریحات آنها را محدود نكنند، و دلیلش را مدرسه رفتن قلمداد نكنند. بچه ها را در دوره ابتدایی به خود وابسته نكنند، سعی كنند روشها را به آنها بیاموزند و بگذارند خودشان با كمك و یاری والدین در حد اعتدال تكالیفشان را انجام دهند. برای جلوگیری از انزواطلبی و دوری گزینی سعی كنند از دبیران در منزل استفاده نكنند، آنها را تا می توانند در محیط های آموزشی و حضور در جمع قرار دهند. نكاتـــــی بـــرای مسئــــولان
برای كاهش هر چه بیشتر مشكل امتناع از مدرسه سعی كنید در هر مقطع از وجود كارشناسان روان شناسی و مشاوره به صورت مستمر در مدرسه بخصوص ابتدایی و راهنمایی استفاده كنید. مشاور با ایجاد روابط عاطفی پایدار خواهد توانست بچه ها و نوجوانان را جهت ورود به مقاطع مختلف آماده و شیوه برخورد با مسایل و مشكلات عاطفی و آموزشی را به آنها بیاموزد.
" بیایید محیط آموزشـــی و فیزیكــــی مدرسه ها را شاد كنیم، جذابیت مهمترین عامل جذب بچه هاست. "

شنبه 24/5/1388 - 19:5

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

كودك

لجبازی در كودكان

لجبازی در كودكان مشكـــــلات اجتماعــــــیوقتی كه كودك راه رفتن و تكلم را بیاموزد، روش های بیان مشكلات هیجانی وی توسعه می یابد. در این حال ممكن است مشكلات هیجانی خود را از راه تخریب و عدم تحرك و مخالفت جویی و منفی كاری و مانند اینها ابراز كند. در دو تا سه سالگی كودك گاهی رفتارهایی دارد كه مورد قبول خانواده نیست. والدین باید پیروی از مقررات اجتماعی را به كودك بیاموزند . اگر خواسته والدین عاقلانه و متناسب باشد و نیاز كودك به محبت را ارضاء كند ، كودك به تدریج تحت كنترل درخواهد آمد. اما اگر الزام والدین شدید و ابراز محبت آنها به صورت صحیحی نباشد ، طفل ممكن است كه رفتارهای ناهنجار این دوره را تشدید كند و امكان دارد كه این ناهنجاری ها در او تثبیت شوند. طفل خردسالی كه از او انتظارات زیادی دارند و یا نسبت به وی محبت كمی ابرازشده به دو شكل واكنش نشان می دهد : اولاً ممكن است نهایت كوشش خود را با توانایی محدودی كه دارد، برای انجام تقاضاهای والدین به كار برد و به یك كودك در خود فرو رفته مبدل شود . ثانیاً امكان دارد كودك سركشی بار آید. سركش بودن طفل ممكن است به شكل غیر فعال و یا به صورت پرخاشگری باشد. هرگاه از طفلی كه به شكل غیر فعال سركش باشد بخواهند تا كاری را انجام دهد، با خوشرویی قبول می كند ولی به حدی در انجام آن كار تعلل می ورزد كه هرگز آن كار انجام نمی شود. در صورتی كه بیشتر اطفال سركش مهاجم آشكارا از دستورات سرپیچی می كنند. ولی در هر دو حال، والدین نمی توانند به انتظارات خود در مورد كودكشان جامه ی عمل بپوشانند. كودك سركش مهاجم در مورد هر چیز كه از وی خواسته شود، مخالفت شدید نشان می دهد و به نظر می رسد كه مجازات برای چنین كودكی مؤثر نخواهد بود. او در قبال كوششهایی كه برای اصلاحش به كار می رود، مقاومت نشان می دهد و ظاهراً در برابر خشم والدین بی اعتناست. منفی كاری او به صورت فعالیت های خرابكارانه خود نمایی می كند. به نحوی كه اعمال مزبور به مراتب شدیدتر از اعمال كودكانه همسن وسالان وی است . رابطه اش با سایر كودكان دشوار است و اغلب منجر به زد و خورد و كشمكش می شود. چنین كودكی بیش از اندازه ، خودبین و قدرت طلب است . كودك غیرفعال سركش ظاهراً مطیع بوده و در رابطه اش با دیگران اشكالات كمتری به بار می آورد ولی بالاخره به همان نتیجه عدم سازش می رسد ؛ بدین معنی كه در حرف تسلیم شده اما درعمل آنچه را كه از او خواسته اند انجام نمی دهد. پیوسته موجب ناراحتی والدین می شود ؛ اما به آن اندازه كه طفل سركش مهاجم مورد تنبیه و مجازات قرار می گیرد، او مجازات نمی شود. لجـــــاجت و كـــج خلقـــــــــــی لجبازی كودك ممكن است واكنشی باشد كه كودك در قبال كوچكترین سرخوردگی از خود نشان می دهد. ممكن است مانع كاری كه كودك میل دارد انجام دهد، شوند، در این حال كودك تحریك وعصبانی می شود و چیزهایی از این قبیل می گوید: "هیچ كس مرا دوست ندارد . هیچ وقت كسی چیزی به من نمی دهد. اما همه از من انتظاراتی دارند كه انجامش از عهده ام خارج است". ممكن است كودك دراین حال خود را به زمین بكوبد ، سرش را به زمین بزند، لگد بزند و توجهی به محیط اطراف نداشته باشد. در عصبانیت های معمولی ، این حالت فقط یكی دو دقیقه طول می كشد و با خسته شدن طفل برطرف می شود و بعد از آن به مدت چند دقیقه به آهستگی هق هق می كند و حتی اغلب ممكن است از حركتی كه كرده و عدم كنترلی كه نشان داده است ، پشیمان شود . ولی در حین عصبانیت نمی توان با استدلال طفل را آرام كرد ؛ زیرا در این لحظات تماس كودك با محیط تا حدود زیادی قطع شده است. برای فهم لجاجت و بدخلقی كودكان و درمان آن بایستی تمایل كودك و انتظارات والدین را به خوبی شناخت و در جهت هماهنگ كردن آن اقدام كرد. حالت بد خلقی وعصبانیت كودك را می توان به منزله دریچه اطمینانی دانست برای برطرف كردن هیجانات شدیدی كه طفل نمی تواند آنها را كنترل كند

شنبه 24/5/1388 - 19:4

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]