تبیان، دستیار زندگی

از سال 1360 الی 1362 در قرارگاه عملیاتی كربلا شاهد فداكاری‌ها و رشادتهای شهید صیاد شیرازی بودم روحیات معنوی ایشان سبب جذب كلیه كسانی می شد كه با وی ارتباط داشتند. او حتی در مناطق عملیاتی به برپایی نماز جماعت اهمیت می‌داد و بر همین اساس فرماندهان لشكر نیز ضمن رعایت نكات عملیاتی و دقت در مأموریتهای رزمی در تأمین نمازخانه و تشویق پرسنل نماز جماعت تأكید داشت. بنابراین صیاد شیرازی پایه گذار توسعه فرهنگ نماز در جبهه‌ها بود.

رزمنده دلاور، محسن شاه رضایی در نقل خاطره‌ای می‌گوید: «در شب عملیات بدر، سوار قایق شدیم و زدیم به خط مقدم، زیر باران تیر. در حین عملیات بودیم كه وقت نماز مغرب شد. رزمنده پیری با ما بود، شروع كرد با آب هور وضو گرفت. ما هم بعد از او وضو گرفتیم و در همان دقایق به نماز ایستادیم آن شب، آن نماز اول وقت، در آن شرایط سخت، بهترین نماز ما بود.»

من از خدا خواستم که پلیدی های مرا بزداید
خدا گفت : نه
آنها برای این در تو نیستند که من آنها را بزدایم .بلکه آنها برای این در تو هستند که تو در برابرشان پایداری کنی


من از خدا خواستم که بدنم را کامل سازد
خدا گفت : نه
روح تو کامل است . بدن تو موقتی است


من از خدا خواستم به من شکیبائی دهد
خدا گفت : نه
شکیبائی بر اثر سختی ها به دست می آید. شکیبائی دادنی نیست بلکه به دست آوردنی است


من از خدا خواستم تا به من خوشبختی دهد
خدا گفت : نه
من به تو برکت می دهم ، خوشبختی به خودت بستگی دارد


من از خدا خواستم تا از درد ها آزادم سازد
خدا گفت : نه
درد و رنج تو را از این جهان دور کرده و به من نزدیک تر می سازد


من از خدا خواستم تا روحم را رشد دهد
خدا گفت : نه
تو خودت باید رشد کنی ولی من تو را می پیرایم تا میوه دهی


من از خدا خواستم به من چیزهائی دهد تا از زندگی خوشم بیاید
خدا گفت : نه
من به تو زندگی می بخشم تا تو از همۀ آن چیزها لذت ببری


من از خدا خواستم تا به من کمک کند تا دیگران را همان طور که او دوست دارد ، دوست داشته باشم
خدا گفت : ... سرانجام مطلب را گرفتی

روزی بودا در جمع مریدان خود نشسته بود كه مردی به حلقه آنان نزدیك شد و از او پرسید: "آیا خداوند وجود دارد؟" بودا پاسخ داد: "آری، خداوند وجود دارد."
ظهر هنگام و پس از خوردن غذا، مردی دیگر بر جمع آنان گذشت و پرسید: "آیا خداوند وجود دارد؟" بودا گفت: "نه، خداوند وجود ندارد."
اواخر روز، سومین مرد همان پرسش را به نزد بودا آورد. این بار بودا چنین پاسخ داد: "تصمیم با خود توست."
در این هنگام یكی از مریدان، شگفتزده عرضه داشت: "استاد، امری بسیار عجیب واقع شده است. چگونه شما برای سه پرسش یكسان، پاسخ های متفاوت می دهید؟"
مرد آگاه گفت: "چونكه این سه، افرادی متفاوت بودند كه هر یك با روش خود به طلب خدا آمده بود: یكی با یقین، دیگری با انكار و سومی هم با تردید!"
پائولو كوییلیو

زندگی هم سلف سرویس است!

مرد جوانی ، از دانشكده فارغ التحصیل شد . ماهها بود كه ماشین اسپرت زیبایی ،پشت شیشه های یك نمایشگاه به سختی توجهش را جلب كرده بود و از ته دل آرزو می كرد كهروزی صاحب آن ماشین شود . مرد جوان ، از پدرش خواسته بود كه برای هدیه فارغالتحصیلی ، آن ماشین را برایش بخرد . او می دانست كه پدر توانایی خرید آن را دارد .

بلأخره روز فارغ التحصیلی فرارسید و پدرش او را به اتاق مطالعه خصوصی اش فراخواند و به او گفت :
من از داشتن پسر خوبی مثل تو بی نهایت مغرور و شاد هستم و تورا بیش از هر كس دیگری دردنیا دوست دارم . سپس یك جعبه به دست او داد . پسر ،كنجكاو ولی ناامید ، جعبه را گشود و در آن یك انجیل زیبا ، كه روی آن نام او طلاكوبشده بود ، یافت .
با عصبانیت فریادی بر سر پدر كشید و گفت : با تمام مال ودارایی كه داری ، یك انجیل به من میدهی؟
كتاب مقدس را روی میز گذاشت و پدر راترك كرد .

سالها گذشت و مرد جوان در كار وتجارت موفق شد . خانه زیبایی داشت وخانواده ای فوق العاده . یك روز به این فكر افتاد كه پدرش ، حتماً خیلی پیر شده وباید سری به او بزند . از روز فارغ التحصیلی دیگر او را ندیده بود . اما قبل ازاینكه اقدامی بكند ، تلگرامی به دستش رسید كه خبر فوت پدر در آن بود و حاكی از اینبود كه پدر ، تمام اموال خود را به او بخشیده است . بنابراین لازم بود فوراً خود رابه خانه برساند و به امور رسیدگی نماید .

هنگامی كه به خانه پدر رسید ، در قلبشاحساس غم و پشیمانی كرد . اوراق و كاغذهای مهم پدر را گشت و آنها را بررسی نمود ودر آنجا، همان انجیل قدیمی را باز یافت . در حالیكه اشك می ریخت انجیل را باز كرد وصفحات آن را ورق زد و كلید یك ماشین را پشت جلد آن پیدا كرد . در كنار آن ، یكبرچسب با نام همان نمایشگاه كه ماشین مورد نظر او را داشت ، وجود داشت . روی برچسبتاریخ روز فارغ التحصیلی اش بود و روی آن نوشته شده بود : تمام مبلغ پرداخت شده است .

چند بار در زندگی دعای خیر فرشتگان و جواب مناجاتهایمان را از دست داده ایمفقط برای اینكه به آن صورتی كه انتظار داریم رخ نداده اند ... ؟؟؟!!

 

نماز و اسرار تربیتی آن

 • نماز موجب یاد خداست:

یاد خدا بهترین وسیله برای خویشتن داری و كنترل غرایز سركش و جلوگیری از روح طغیان است. «نمازگزار» همواره به یاد خدا می‏باشد، خدایی كه از تمام كارهای كوچك و بزرگ ما آگاه است، خدایی كه از آنچه در زوایای روان ما وجود دارد و یا از اندیشه ما می‏گذارد، مطلع و باخبر است و كمترین اثر یاد خدا این است كه به خودكامگی انسان و هوسهای وی اعتدال می‏بخشد، چنان كه غفلت از یاد خدا و بی خبری از پاداشها و كیفرهای او، موجب تیرگی عقل و خرد و كم فروغی آن می‏شود.

انسان غافل از خدا در عاقبت اعمال و كردار خود نمی‏اندیشد و برای ارضای تمایلات و غرایز سركش خود حد و مرزی را نمی‏شناسد و این نماز است كه او را در شبانه روز پنج بار به یاد خدا می‏اندازد و تیرگی غفلت را از روح و روانش پاك می‏سازد.

به راستی، انسان كه پایه حكومت غرایز در كانون وجود او مستحكم است، بهترین راه برای كنترل غرایز و خواستهای مرزنشناس او همان یاد خدا، یاد كیفرهای خطاكاران و حسابهای دقیق و اشتباه‏ناپذیر آن می‏باشد. از این نظر قرآن یكی از اسرار نماز را یاد خدا معرفی می‏كند: «اقم الصلوة لذكری؛ نماز را برای یاد من بپادار!» (1)

 • دوری از گناه:

نمازگزار ناچار است كه برای صحت و قبولی نماز خود از بسیاری از گناهان اجتناب ورزد؛ مثلا، یكی از شرایط نماز مشروع بودن و مباح بودن تمام وسایلی است كه درآن به كار می‏رود، مانند آب وضو و غسل، جامه‏ای كه با آن نماز می‏گزارد و مكان نمازگزار، این موضوع سبب می‏شود كه گرد حرام نرود و در كار و كسب خود از هر نوع حرام اجتناب نماید؛ زیرا بسیار مشكل است كه یك فرد تنها در امور مربوط به نماز به حلال بودن آنها مقید شود و در موارد دیگر بی پروا باشد.

گویا آیه زیر به همین نكته اشاره می‏كند و می‏فرماید: «ان الصلوة تنهی عن الفحشأ و المنكر؛ كه نماز (انسان را) از زشتیها و گناه باز می‏دارد.» (2)

بالاخص اگر نمازگزار متوجه باشد كه شرط قبولی نماز در پیشگاه خداوند این است كه نمازگزار زكات و حقوق مستمندان را بپردازد؛ غیبت نكند؛ از تكبر و حسد بپرهیزد؛ از مشروبات الكلی اجتناب نماید و با حضور قلب و توجه و نیت پاك به درگاه خدا رو آورد و به این ترتیب نمازگزار حقیقی ناگزیر است تمام این امور را رعایت كند. روی همین جهات، پیامبر گرامی ما(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‏فرماید: نماز چون نهر آب صافی است كه انسان خود را در آن شست و شو دهد، هرگز بدن او آلوده و كثیف نمی‏شود. همچنین كسی كه در شبانه روز پنج مرتبه نماز بخواندو قلب خود را در این چشمه صاف معنوی شست و شو دهد، هرگز آلودگی گناه بر دل و جان او نمی‏نشیند.

• نظافت و بهداشت:

از آنجا كه نمازگزار در برخی از مواقع همه بدن را باید به عنوان «غسل» بشوید و معمولا در شبانه روز چند بار وضو بگیرد و پیش از غسل و وضو تمام بدن خود را از هر نوع كثافت و آلودگی پاك سازد؛ ناچار یك فرد تمیز و نظیف خواهد بود. از این نظر نماز به بهداشت و موضوع نظافت كه یك امر حیاتی است كمك می‏كند.

 • انضباط و وقت‏شناسی:

نمازهای اسلامی هر كدام برای خود وقت مخصوص و معینی دارد و فرد نمازگزار باید نمازهای خود را در آن اوقات بخواند، لذا این عبادت اسلامی به انضباط و وقت‏شناسی كمك مؤثری می‏كند.

بالاخص كه نمازگزار باید برای ادای فریضه صبح پیش از طلوع آفتاب از خواب برخیزد، طبعا یك چنین فردی گذشته از این كه از هوای پاك و نسیم صبحگاهان استفاده می‏نماید، به موقع فعالیتهای مثبت زندگی را آغاز می‏كند.

آثار فردی و تربیتی نماز به آنچه كه گفته شد منحصر نیست؛ ولی این نمونه می‏تواند نشانه اسرار بزرگ این عبادت بزرگ اسلامی باشد.

پی‏نوشت‏ها

1. سوره طه، آیه 14.

2. سوره عنكبوت، آیه 45.

تكمیل نماز واجب با نماز مستحبى
قال الباقر - علیه السلام -ان العبد لیرفع له من صلاته نصفها و ثلثها و ربعها و خمسها فما یرفع له الا ما قبل علیها بقلبه و انما امروا بالنوافل لیتم لهم مانقصوا من الفریضة
نمازى كه بنده به جا مى آورد، گاهى نصف و گاهى یك سوم و گاهى چهارم و گاهى یك پنجم آن بالا برده مى شود، زیرا بالا برده نمى شود مگر آن نمازى كه با توجه و حضور قلب باشد، مردم ماءمور به انجام نمازهاى مستحب شده اند تا نقص نمازهاى واجب آنان توسط مستحباب جبران شود. (بحارالانوار، ج 87، ص 28).

اهمیت نماز مستحبى :
حدیث قدسى :ما تقرب العبد الى بشى ء افضل مما افترضت علیه ، و ان العبد لیتقرب الى بالنوافل حتى احبه
بهترین چیزى كه بنده را به من نزدیك نزدیك مى كند، فرایضى است كه بر او واجب گرانیده ام و بنده با به جاى آوردن نافله به قدرى به من نزدیك مى شودكه او را دوست دارم . (اصول كافى ، ج 1، ص 352).

نماز و رفع حاجت
قال الصادق - علیه السلام -اذا اردت حاجة فصل ركعتین وصل على محمد و آل محمد وسل تعطه هنگام حاجت ، دو ركعت نماز بخوان و بر پیغمبر و آل او درود فرست و حاجتت را بخواه كه به تو داده مى شود. (فروع كافى ، ج 3، ص 479).

انجام نماز پیش از واجب
قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -یا اباذر! ایما رجل تطوع فى كل یوم و لیلة اثنتى عشرة ركعة سوى المكتوبة كان له حقا واجبا بیت فى الجنة
اى ابوذر! هر مردى كه در شبانه روز - غیر از نمازهاى واجب - دوازده ركعت نماز بگزارد خداوند خانه اى در بهشت به او خواهد داد.(مكارم الاخلاق ، ص 461).

قال الحسن بن على - علیه السلام -اذا اضرت النوافل بالفریضة فارفضوها
هرگاه نمازهاى مستحبى به نمازهاى واجب ضرر رسانید، آنها را ترك كنید. (تحف العقول ، ص 267).

تاثیر نماز مستحبى
قال موسى بن جعفر - علیه السلام -صلوة نمازهاى مستحبى هر مؤ منى را به خداوند متعال نزدیك مى نماید. (تحف العقول ، ص 297).

اكتفا به واجبات
عن الحسن العسكرى - علیه السلام -ان القلوب اقبالا و ادبارا فاذا اقبلت فاحملوها على النوافل و اذا ادبرت فاقصروها على الفرائض
به درستى كه قلب گاهى آماده وگاهى خسته است ، زمانى كه قلب شما آمادگى داشت و با نشاط و سرحال بود، آن را به انجام نوافل وادارید، و زمانى كه خسته بود، به واجبات اكتفا كنید. (مستدرك الوسائل ، ج 1، ص 177).

شیعه على و كثرت نماز
قال الباقر - علیه السلام -انما شیعة على كثیرة صلاتهم كثیرة تلاوتهم للقرآن
شیعیان و پیروان خط على زیاد نماز مى گزارند، و زیاد تلاوت قرآن مى كنند. (صفات الشیعه ، ص 436).

پرهیز از سستى در نماز
قال الصادق - علیه السلام -ایاكم و الكسل و ان ربكم رحیم یشكر القلیل ان الرجل لیصلى الركعتین تطوعا یرید بهما وجه الله فیدخله الله بهما الجنة
ازسستى دورى كنید، زیرا پروردگار شما مهربان است و اندك را مى پذیرد هرآینه مرد دو ركعت نماز مستحبى براى خدا مى خواند و خداوند به سبب این دو ركعت ، او را وارد بهشت مى كند. (وسائل الشیعه ، ج 3، ص 30، اصول وافى ، ج 2، ص 61).

آمادگى براى نماز مستحبى
قال الصادق - علیه السلام - ان القلب یحیى و یموت فاذا حى فادبه بالتطوع ، و اذا مات فاقصره على الفرائض
همانا، قلب انسان مى میرد و زنده مى شود، پس وقتى كه قلب زنده (و با نشاط) است او را به اعمال (نماز) مستحبى وادار كن و زمانیكه قلب مرده است ، به واجبات اكتفا كن . (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 177).

نماز و رفع مشكلات
عن الصادق - علیه السلام - قال :ما یمنع احدكم اذا دخل علیه غم من غموم الدنیا ان یتوضاء ثم یدخل المسجد فیركع ركعتین ، یدعواالله فیهما اما سمعت الله یقول : و استعینوا بالصبر و الصلاة
وقتى در اثر فشار زندگى و حوادث روزگار مشكلاتى براى كسى پیش آمد، وضو بگیرد و به مسجد برود و دو ركعت نماز به جاى آورد، و خدا را بخواند. آیا شنیده اى كه خداوند مى فرماید: از شكیبایى و نماز یارى جویید. (وسائل الشیعه ، ج 5، ص 263).